Transcript Metody poszukiwania informacji w bibliotece

Poszukiwanie
informacji w bibliotece
oprac. Iwona Basak
Warsztat informacyjny biblioteki
szkolnej
Warsztat informacyjny biblioteki to
zbiór dokumentów, urządzeń, napisów
oraz system informacyjno-wyszukiwawczy.
Najważniejsze elementy warsztatu
informacyjnego:
 księgozbiór podręczny,
 katalogi,
 kartoteki,
 wydawnictwa multimedialne,
 Internet.
Księgozbiór podręczny
 Celowo dobrana i wydzielona część
zbiorów biblioteki, składająca się głównie
z wydawnictw informacyjnych, książek o
treści ogólnej, poradników i
podręczników.
Wydawnictwa informacyjne
 Wszelkie publikacje
służące szybkiemu
uzyskaniu informacji.
 Podział wydawnictw
informacyjnych:
- wydawnictwa informacji
pośredniej,
- wydawnictwa informacji
bezpośredniej.
Wydawnictwa informacji
pośredniej
 Kierują do innych źródeł informacji.
Są to np. bibliografie, katalogi
księgarskie i wydawnicze,
drukowane katalogi bibliotek.
Wydawnictwa informacji
bezpośredniej
Wydawnictwa zawierające wiadomości z
jednej lub z różnych dziedzin wiedzy,
opracowane w układzie umożliwiającym szybkie
dotarcie do poszukiwanych informacji,
publikowane w formie tradycyjnej a także
multimedialnej na płytach CD i w Internecie.
Wydawnictwa informacji
bezpośredniej
 Najważniejsze rodzaje wydawnictw
informacji bezpośredniej:
 encyklopedie,
 słowniki,
 atlasy,
 informatory,
 przewodniki,
 poradniki,
 roczniki statystyczne
 książki adresowe i telefoniczne.
Encyklopedie
Zbiory wiadomości
ze wszystkich lub
wybranych
dziedzin wiedzy,
opracowanych w
postaci artykułów
zawierających
ogólne informacje
na dany temat,
często również
ilustracje.
Informacje
najczęściej są
uporządkowane
alfabetycznie
według haseł.
Podział encyklopedii
Ogólne
wiadomości ze
wszystkich dziedzin
wiedzy
Specjalne
wiadomości
dotyczą jednej
dziedziny, epoki,
terytorium
Słowniki
 Zbiory wyrazów lub pojęć danego
języka z wyjaśnieniami znaczeń w
tym samym lub innym języku.
 Informacje uszeregowane
najczęściej alfabetycznie.
Rodzaje słowników
 Dziedzinowe ( np. Słownik terminów
literackich).
 Językowe
• ogólne (np. Słownik języka polskiego)
• specjalne (np. Słownik frazeologiczny języka
polskiego)
• przekładowe (np. Słownik polsko-angielski).
Katalog biblioteczny
Zbiór opisów
dokumentów
znajdujących się w
danej bibliotece
uporządkowany według
określonych zasad.
Katalog biblioteczny
Podział według
nośnika informacji:
- tradycyjny kartkowy,
- komputerowy.
Podział według
kryterium
wyszukiwania:
- alfabetyczny,
- tytułowy,
- systematyczny
według UKD,
- przedmiotowy,
- serii wydawniczych.
Najważniejsze elementy opisu
katalogowego
 opis bibliograficzny,
 hasło – element decydujący o
zaszeregowaniu danej pozycji w
katalogu,
 sygnatura - oznaczenie miejsca
przechowywania dokumentu w
bibliotece.
Katalog kartkowy
Sporządzany w postaci kart katalogowych
umieszczonych w skrzynkach katalogowych.
Rodzaje katalogów
kartkowych:
 alfabetyczny,
 systematyczny
według UKD
(dziedzinowy).
Katalog komputerowy
 Prowadzony w komputerowym systemie
bibliotecznym jako baza danych, np. w
programie MOL 2000+.
 Posiada większe możliwości wyszukiwawcze niż
katalog tradycyjny.
 Pozwala na tworzenie i drukowanie zestawień
tematycznych.
 Daje odpowiedź czy dany dokument jest
aktualnie dostępny w bibliotece (lub określa
datę jego zwrotu).
Katalog komputerowy
Wyszukiwanie informacji w indeksach – odpowiednikach
katalogów tradycyjnych.
~ Rodzaje indeksów w programie
MOL 2000+:
 alfabetyczny,
 tytułowy,
 systematyczny wg UKD,
 przedmiotowy,
 serii wydawniczych.
~ Wyszukiwanie swobodne wg słów kluczowych.
Katalog alfabetyczny
 Ułożony alfabetycznie według haseł autorskich
(lub tytułowych dla dokumentów o
nieoznaczonym autorstwie – anonimowych lub
zbiorowych).
 Udziela informacji, czy biblioteka posiada dzieło
określonego autora (lub o określonym tytule dla
dzieł anonimowych lub zbiorowych) oraz jakie
dzieła danego autora znajdują się w bibliotece.
Katalog tytułowy
 Uporządkowany w alfabetycznej
kolejności tytułów wszystkich
dokumentów.
 Udziela informacji, czy dokument o
określonym tytule znajduje się w
zbiorach biblioteki.
Katalog systematyczny według
UKD
 Szereguje opisy dokumentów według
ustalonego schematu (klasyfikacji) w
wielostopniowym układzie logicznym działów
oraz poddziałów o węższym zakresie treściowym.
 Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna (UKD) dzieli
wiedzę na 10 działów głównych i każdy z
działów na 10 poddziałów.
 Odpowiada na pytanie, jakie dokumenty z
określonej dziedziny wiedzy posiada biblioteka.
Katalog systematyczny według
UKD
Działy główne Uniwersalnej Klasyfikacji
Dziesiętnej:
0 Dział ogólny
1 Filozofia
2 Religia. Teologia. Religioznawstwo.
3 Nauki społeczne. Prawo. Administracja
4 Dział wolny (zarezerwowany dla nowej dziedziny wiedzy)
5 Matematyka. Nauki przyrodnicze
6. Nauki stosowane. Medycyna. Nauki techniczne. Rolnictwo
7. Sztuka. Rozrywki. Sport
8 Językoznawstwo. Nauka o literaturze. Literatura piękna
9 Archeologia. Prehistoria. Geografia. Biografie. Historia
Katalog przedmiotowy
 Szereguje opisy katalogowe według treści
dokumentu w porządku alfabetycznym haseł,
którymi są tematy (doprecyzowane
określnikami).
 Nie odzwierciedla logicznej struktury dziedzin
wiedzy (w przeciwieństwie do katalogu
systematycznego).
 Odpowiada na pytanie, jakie dokumenty na
dany temat znajdują się w bibliotece.
Katalog serii wydawniczych
 Szereguje opisy dokumentów
należących do serii wydawniczych
w kolejności alfabetycznej nazw
serii.
 Informuje jakie serie wydawnicze i
jakie dokumenty z określonej serii
gromadzi biblioteka.
Wyszukiwanie swobodne
w programie MOL 2000+
 Wyszukiwanie na podstawie
informacji zawartych w całym opisie
bibliograficznym dokumentu.
 Wyszukiwanie złożone – łączenie
kilku informacji wyszukiwawczych
wybranymi spójnikami logicznymi.
 Możliwość ograniczenia typu
dokumentu i zakresu lat wydania
publikacji.
Wyszukiwanie swobodne w
programie MOL 2000+
Kartoteki biblioteczne
 Zbiory kart zawierających określone
informacje, ułożonych według
ustalonego systemu w skrzynkach,
teczkach, segregatorach, itp.
 Podział kartotek:
 bibliograficzne,
 tekstowe.
Kartoteki bibliograficzne
 Rejestrują opisy bibliograficzne
dokumentów dotyczących
określonych zagadnień.
 W odróżnieniu od katalogów,
dotyczą także artykułów z
czasopism i fragmentów książek.
Kartoteki tekstowe
 Gromadzą teksty artykułów z
czasopism, teksty recenzji, ilustracji –
w postaci odbitek lub wycinków.
 Przechowywane w teczkach
(kopertach) zaopatrzonych w hasła
i ułożonych w określonym porządku.
Wydawnictwa multimedialne
 Łączą w jednym dokumencie wiele
mediów, czyli środków zapisu i
wyrazu, takich jak: tekst (hipertekst),
grafika, dźwięk, animacje (film).
 Umożliwiają użytkownikowi
interaktywną pracę.
Internet
 Globalna sieć komputerowa.
 Umożliwia dostęp do zasobu informacji
zgromadzonych na komputerach całego
świata oraz wymianę informacji i
komunikację między użytkownikami
(usługi sieciowe).
 Korzystanie z Internetu wymaga m.in.
umiejętności oceny i selekcji informacji.