Transcript 1_System powszechny

Powszechny system emerytalny
a odrębności wynikające
z przynależności do niektórych
grup zawodowych.
Małgorzata Olszewska
Warszawa 15 czerwiec 2011 r.
1
Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych reguluje zasady
nabywania prawa do emerytury:
1) Ze względu na wiek.
 osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949 r.
 osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r.
2) Ze względu na rodzaj tytułu ubezpieczenia.
 ubezpieczeni będący pracownikami
 ubezpieczeni bez względu na rodzaj ubezpieczenia
3) Ze względu na staż pracy.
 co najmniej 15 lat okresów składkowych i nie składkowych
dla kobiet
 ubezpieczonym bez wymogu określonego okresu składkowego
i nieskładkowego
 co najmniej 20 lat okresów składkowych i nie składkowych
dla mężczyzn
2
Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych reguluje zasady
nabywania prawa do emerytury:
4) Ze
względu na przynależność do określonej grupy
zawodowej:



kolejarze
górnicy
pracownicy zatrudnieni w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze:
•
pracownicy organów kontroli państwowej
•
pracownicy organów administracji celnej
•
twórcy i artyści
•
dziennikarze
•
tzw. służby mundurowe
•
nauczyciele
Odrębne przepisy regulują zasady nabywania uprawnień do emerytury,
bez względu na wiek dla nauczycieli
3
Zasady nabywania prawa do emerytury ze względu
na przynależność do określonej grupy zawodowej
I. Kolejarze – warunki wymagane do przyznania emerytury
Urodzeni przed dniem 01.01.1949 r.
•
•
osiągnięty wiek co najmniej 55 lat dla kobiet i 60 lat dla
mężczyzn
udowodniony okres składkowy i nieskładkowy wynoszący
co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym
co najmniej 15 lat zatrudnienia na kolei
4
Zasady nabywania prawa do emerytury ze względu
na przynależność do określonej grupy zawodowej
Urodzeni po 31.12.1949 r. a przed dniem 01.01.1969 r.
•
•
•
•
osiągnięty wiek co najmniej 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn
udowodniony okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej
20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat
zatrudnienia na kolei
warunki określone w przepisie spełnią do dnia 31.12.2008 r.
nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu
emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa
Pracownicy kolei nie spełniający warunków do emerytury kolejowej mogą
skorzystać z prawa do „wcześniejszej” emerytury z tytułu pracy w szczególnych
warunkach.
5
Zasady nabywania prawa do emerytury ze względu
na przynależność do określonej grupy zawodowej
II. Kolejarze – ustalanie wysokości emerytury
Wysokość emerytury ustala się zgodnie za zasadami określonymi w art. 53 ustawy
z FUS:
•


24 % kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, z zastrzeżeniem
ust. 3 i 4, oraz
po 1,3 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,
po 0,7 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych
Dodatkowym przywilejem tej grupy zawodowej jest uwzględnienie
w wymiarze 14 miesięcy za pełny rok pracy na parowym, spalinowym
lub elektrycznym pojeździe trakcyjnym, w drużynach konduktorskich
oraz na stanowiskach manewrowych lub ustawiaczy.
6
Zasady nabywania prawa do emerytury ze względu
na przynależność do określonej grupy zawodowej
III. Górnicy – warunki wymagane do przyznania emerytury
Osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949 r., jak również urodzeni po dniu 31
grudnia 1948 r., mogą nabyć prawo do emerytury górniczej na dotychczasowych lub nowych
zasadach obowiązujących od dnia 1 stycznia 2007r.
Osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r. mogą
uzyskać prawo do emerytury górniczej na dotychczasowych zasadach jeśli:
•
•
•
do dnia 31 grudnia 2008 roku spełnili warunki wymagane do przyznania
tej emerytury od osób urodzonych przed 1949 rokiem, wymienione w art. 34
ustawy emerytalnej,
nie są członkami otwartego funduszu emerytalnego lub złożą wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE do budżetu państwa,
rozwiążą stosunek pracy, jeśli są pracownikami (warunek ten może być
spełniony również po dniu 31 grudnia 2008 r.).
7
Zasady nabywania prawa do emerytury ze względu
na przynależność do określonej grupy zawodowej
Osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948r. mają również nadal
możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę bez względu na wiek,
na podstawie art. 48 ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym
w dniu 31 grudnia 2006r. Świadczenie to może być im przyznane, jeśli:
•
•
•
do dnia 31 grudnia 2008 roku spełniły warunek wykonywania pracy górniczej
pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres
wynoszący co najmniej 25 lat,
nie są członkami otwartego funduszu emerytalnego lub złożą wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE do budżetu
państwa,
rozwiążą stosunek pracy, jeśli w nim pozostają (warunek ten może być
spełniony również po 31 grudnia 2008 r.).
8
Zasady nabywania prawa do emerytury ze względu
na przynależność do określonej grupy zawodowej
Osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948r. mogą nabyć prawo
do emerytury górniczej na zasadach obowiązujących od dnia 1 stycznia
2007 r. jeśli spełnią warunki wymagane do przyznania tego świadczenia
od osób urodzonych przed 1949 rokiem oraz nie przystąpili do otwartego
funduszu emerytalnego albo złożą wniosek o przekazanie środków
zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym,
za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.
9
Zasady nabywania prawa do emerytury ze względu
na przynależność do określonej grupy zawodowej
IV. Górnicy –ustalanie wysokości emerytury
Wysokość emerytury górniczej ustala się na ogólnych zasadach,
z tym że przy ustalaniu okresów pracy górniczej stosuje się przeliczniki:
•
1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy
•
1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d (np. w przodku
bezpośrednio przy urabianiu urobku, w drużynach ratowniczych)
10
Zasady nabywania prawa do emerytury ze względu
na przynależność do określonej grupy zawodowej
•
1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy,
wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią
(np. pod ziemią przy głębieniu szybów w przedsiębiorstwach budowy
kopalń).
•
1,2 za każdy rok pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu
pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach
otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach
wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.
Należy zwrócić uwagę, iż łączny okres pracy z zastosowaniem
przeliczników uwzględnia się w wymiarze nie dłuższym niż 45 lat.
11
Zasady nabywania prawa do emerytury ze względu
na przynależność do określonej grupy zawodowej
V. Nauczyciele – warunki wymagane do nabycia prawa do emerytury
bez względu na wiek
Nauczyciele urodzeni przed dniem 01.01.1949 r.
•
•
•
Udowodniony 30 letni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania
pracy w szczególnym charakterze, nauczyciele szkół, placówek,
zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk
dla nieletnich – 25 letni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania
pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym, mogą
– po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy – przejść
na emeryturę
nauczyciele spełniający powyższe warunki mogą przejść na emeryturę
również w wypadku rozwiązania stosunku pracy lub wygaśnięcia
stosunku pracy w okolicznościach określonych w art. 20 ust. 1, 5c i 7
(np. całkowita likwidacja szkoły, pozostawanie w stanie nieczynnym)
12
Zasady nabywania prawa do emerytury ze względu
na przynależność do określonej grupy zawodowej
Nauczyciele urodzeni po dniu 31.12.1948 r., a przed dniem 01.01.1969 r.
zachowują prawo do przejścia na emeryturę bez względu na wiek jeżeli:
•
•
warunki dotyczące wymaganego stażu spełnią do dnia 31.12.2008 r.
za wyjątkiem warunku rozwiązania stosunku pracy, który może nastąpić
również po tej dacie
nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu
emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
na dochody budżetu państwa.
Warto zaznaczyć, że do przyznania prawa do emerytury nie jest wymagane
udowodnienie zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy jak ma to miejsce
w przypadku innych grup zawodowych korzystających z prawa do emerytury
z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze.
13
Zasady nabywania prawa do emerytury ze względu
na przynależność do określonej grupy zawodowej
VI. Emerytury pomostowe - uprawnienia
Ustawa z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych
określa warunki nabywania prawa do emerytur i rekompensat
przez niektórych pracowników wykonujących pracę w szczególnych
warunkach lub w szczególnym charakterze.
Ustawa w znacznym stopniu ograniczyła katalog prac
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
uprawniający do emerytury pomostowej.
14
Zasady nabywania prawa do emerytury ze względu
na przynależność do określonej grupy zawodowej
Emerytura pomostowa przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące
warunki:
•
•
•
•
•
•
•
urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;
ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący
co najmniej 15 lat;
osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat
dla mężczyzn;
ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet
i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace
w szczególnym charakterze;
po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze;
nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.
15
Zasady nabywania prawa do emerytury ze względu
na przynależność do określonej grupy zawodowej
Ustawa przewiduje również, prawo do emerytury pomostowej dla osób
w wieku niższym niż 55 i 60 lat. Uzależnione jest to od rodzaju
Wykonywanej pracy np.:
•
•
•
•
niektóre prace wykonywane w morskich portach handlowych
nurek, rybak morski, prace przy azbeście
prace górnicze
ratownictwo górskie
oraz w niektórych przypadkach od orzeczenia stwierdzającego
niezdolność wykonywania prac w szczególnych warunkach:
•
•
•
pilot statków powietrznych, personel pokładowy
prace w hutnictwie np. obsługa wielkich pieców, ręczne kucie w kuźniach
prace maszynistów pojazdów trakcyjnych
16
Zasady nabywania prawa do emerytury ze względu
na przynależność do określonej grupy zawodowej
Prawo do emerytury pomostowej ustaje z dniem nabycia prawa
do emerytury ustalonej decyzją organu rentowego lub innego
organu emerytalno-rentowego określonego w odrębnych przepisach
lub z chwilą osiągnięcia wieku 60 lat dla kobiet i 65 lat
dla mężczyzn jeżeli uprawniony nie ma prawa do emerytury
ustalonej decyzją organu rentowego.
Wysokość emerytury pomostowej ustala się wg zreformowanych zasad.
17
Podsumowanie
Podstawowym celem reformy systemu emerytalnego było :
- określenie jednakowych warunków nabywania prawa
do emerytury
- wprowadzenie zmian w sposobie ustalania wysokości
emerytur
Obowiązujące przepisy wskazują, że powstały w systemie odrębne
regulacje, które są przywilejami niektórych grup zawodowych.
18
Dziękuję za uwagę