Transcript Jan Kochanowski (1530-1584) życie i twórczość

Jan Kochanowski
(1530-1584)
życie i twórczość
Przygotowanie:
Marta Wojciechowska
Ewa Danielak
Piotr Kłos
Zdjęcie Jana Kochanowskiego
Biografia poety
• Pierwszy
polski
poeta urodził sie w
1530 r. w Sycynie
(ziemia radomska).
• Pochodził z rodziny
szlacheckiej
Okres studiów
• Nauke i studia odbywał
w Krakowie, w Królewcu
i w Padwie.
• Zatrzymał się też na
jakiś czas we Francji,
między innymi w Paryżu.
• W 1559 roku na stałe
powrócił do kraju, jako
w pełni ukształtowany
humanista
i
renesansowy
poeta.
Okres dworski
Kolejne 15 lat przeżył
Kochanowski w otoczeniu
dworu
królewskiego
i
ówczesnych
mo
nowałdzców.
• Był jednym z sekretarzy
królewskich
Zygmunta
Augusta na dworze w
Krakowie.
•
Okres czarnoleski
• Ożenił się z Dorotą
Podlodowską i osiadł
w Czarnolesie, gdzie
oddał się swojej
twórczości.
• Zmarł 22 VIII 1584 w
Lublinie, a pochowany
został w Zwoleniu.
Historia herbu Kochanowskich
Kochanowscy herbu Korwin wywodzili się z Kochanowa koło
Wieniawy w Radomskiem. Rodzina ta pierwotnie używała
herbu Ślepowron, zaś herb Kruk wszedł w użycie w drugiej
połowie XV w. Poeta J. Kochanowski obejmując w 1564 roku
probostwo poznańskie przedstawił jako swój herb Kruka w
czerwonym polu z pierścieniem w dziobie. Mało kto jednak
wie że ten wielki polski poeata był mocno skoligacony z XV w.
rodem szlacheckim zamieszkuącym nasze tereny. Matka Jana
Anna urodzona w 1507 r. była córką Małgorzaty z Bąków,
córki
Zbigniewa
Bąka
(z
Góry)
herbu
Zadora
i
współwłaścicielki majątków w Bąkowej Górze, Dębnie,
Kalinkach i Zbyłowic. Małgorzata miała dwóch mężów
Andrzeja z Dziebułtowa herbu Jelita z którym nie miała dzieci
i Jakuba Białaczowskiego herbu Odrowąż. Z tego związku na
świat przyszło pięcioro dzieci syn Andrzej i cztery córki wśród
nich Anna matka poety.
Herb Ślepowron - Korwin
Herb z okresu Dynastii Piastów.
Rok powstania 1238.
Ilość rodów: Herbem pieczętowało się
59 rodów.
Opis: W polu błękitnem - podkowa
srebna ocelami na dół z krzyżem
kawalerskim złotym na barku, na
którym zwrócony w prawo stoi czarny
kruk trzymający w dziobie złoty
pierścień. Nad hełmem w koronie taki
sam kruk czarny jak na tarczy
trzymający złoty pierścień w dziobie.
Legenda herbowa: Brak informacji.
Fraszka
•
Fraszka - drobny utwór poetycki
wierszem, często o charakterze
żartobliwym, oparty na dowcipnym
pomyśle, będący odmianą
epigramatu. Nazwę gatunkową
wprowadził z włoskiego ("frasca" drobiazg, głupstewko) Jan
Kochanowski, który swoimi
"Fraszkami" ustalił obowią-zujący
wzór stylistyczny. Pierwowzór
fraszek w literaturze polskiej dał
Mikołaj Rej w "Figli-kach".
Fraszki Jana Kochanowskiego
• Liczne fraszki Kochanowskiego charakteryzuje różnorodność:
- tematu (portreciki znajomych, zdarzenia, scenki obyczajowe,
rozważania filozoficzne, iro-niczne refleksje, rozważania na temat
własnej twórczości),
- tonu (żartobliwe, humorystyczne, satyryczne, frywolne obok bardzo
poważnych)
- długości (od dwuwierszowych po kilkudziesięciowersowych),
Skłonność do:
- zwięzłości (zbliżenie do epigramatu),
- wyraźnego wskazywanie zasadniczej myśli (pointa),
- konsekwencji rytmicznej (rymy parzyste aa bb cc, półtorazgłoskowe,
żeńskie.
Przykłady fraszek Jana
Kochanowskiego
•
•
•
•
•
•
"Na lipę”
"Do gór i lasów"
"Ku Muzom"
"Na dom w Czarnolesie"
"Na zdrowie"
"Raki"
Pieśni
Jan Kochanowski
wzorował się na
pierwszym twórcy
pieśni, którym był
Horacy. Pieśni są w
większości poważne, a
ich tematyka poważna.
Zebrane w dwóch
zbiorach
zatytułowanych „Księgi
pierwsze” i „Księgi
wtóre”.
Przykłady pieśni Jana
Kochanowskiego
• "Muza"
• "Pieśń świętojańska o Sobótce"
• "Pieśń XXV”- Hymn ("Czego chcesz od
nas, Panie, za Twe hojne dary...")
• "Pieśń V”- ”Pieśń o spustoszeniu Podola"
Treny
Cykl liryków żałobnych dedykowanych zmarłej córce, Jan
Kochanowski nazwał „ Trenami”.
Termin tren
• "Treny" to poemat epicedialny, czyli żale
pośmiertne. Wśród gatunków funeralnych
("funus" - pogrzeb) poetyka antyczna
zdecydowanie odróżniała epitafium od
epicedium. Pierwsze określała jako krótki
utwór żałobny w typie poważnego
epigramatu, na tyle jednak zwięzły, by
zmieścić się na kamiennym nagrobku.
Psałterz Dawidów
W 1579 ukazuje się Psałterz Dawidów w tłumaczeniu
Kochanowskiego; nad dziełem tym pracował poeta osiem lat.
Odprawa Posłów Greckich
Tragedia napisana przez Jana Kochanowskiego
jeszcze w okresie jego pobytu na dworze królewskim,
wystawiona, po latach, w obecności króla Stefana Batorego,
dla uświetnienia wesela Jana Zamoyskiego i Krystyny
Radziwiłłówny. Dramat, skonstruowany w oparciu o reguły
klasyczne.