Transcript Czy możliwe oszczędności w systemie emerytalnym i rentowym

Czy możliwe są oszczędności w
systemie emerytalnym i rentowym
Aleksandra Wiktorow
Seminarium ZUS
23 stycznia 2013
Cel reformy 1999
Celem reformy było stworzenie nowego systemu
ubezpieczeń społecznych, który ograniczałby
nierównowagę finansową w długim okresie.
Służyć temu miały nowe zasady finansowania
systemu emerytalnego - zastosowanie metody
kapitałowej w II filarze oraz zmiana systemu
zdefiniowanego
świadczenia
na
system
zdefiniowanej składki.
2
Zmiany organizacji ubezpieczeń społecznych
Inne zmiany miały w dużej części charakter techniczny
(np. podział składek na fundusze, między pracowników
i pracodawców, elektronizacja), ale powodujący wzrost
kosztów administracyjnych po stronie ZUS i płatników
składek, zwłaszcza pracodawców.
Z punktu widzenia celu reformy tego rodzaju zmianą
było utworzenie indywidualnego konta ubezpieczonego,
ewidencjonującego
wpłaty
składki
emerytalnej,
niezbędnego dla obliczenia emerytury. Zapisy składek
na inne fundusze nie są potrzebne, bowiem nie zależy od
nich ani prawo ani wysokość świadczeń.
3
Skutki zmiany zasad finansowania
ubezpieczeń społecznych w krótkim i
średnim okresie
Zwiększenie deficytu FUS spowodowane:
- odpływem części składki do OFE
- wprowadzeniem ograniczenia podstawy wymiaru
składki na poziomie 30-krotności przeciętnego
wynagrodzenia w skali roku
4
Zmiany po stronie wydatków
W krótkim okresie – brak oszczędności, również z
powodu braku zmian zapowiedzianych zmian
ustawowych
W średnim okresie – od 2009
r. likwidacja
wcześniejszych emerytur dla kobiet, ograniczenie
emerytur dla pracujących w szczególnych warunkach
lub szczególnym charakterze, wprowadzenie emerytur
pomostowych
Ograniczenie wydatków na renty z tytułu
niezdolności do pracy nie było bezpośrednio związane
z reformą ubezpieczeń społecznych
5
Zmiany po stronie wydatków
W długim okresie:
- obniżenie wymiaru emerytur przez wprowadzenie
systemu zdefiniowanej składki, szacuje się, że w
Polsce stopa świadczenia obniży się z 56% w
2007 r. do 31% w 2060 r. czyli o 44%.
- podwyższenie wieku emerytalnego, skutki mogą
być nieco zmniejszone przez wprowadzenie
emerytur częściowych
- możliwy wzrost liczby rent z tytułu niezdolności
do pracy
6
Stopy świadczeń emerytur publicznych w krajach EU
Kraj
2007
2060
Belgia
45
43
Bułgaria
44
36
Czechy
45
Dania
Zmiana %
Kraj
-4 Litwa
2007
2060
Zmiana %
33
28
-16
-20 Luksemburg
46
44
-4
38
-17 Węgry
39
36
-8
39
38
-4 Malta
42
40
-6
Niemcy
51
42
-17 Holandia
44
41
-7
Estonia
26
16
-40 Austria
55
39
-30
Irlandia
27
32
16 Polska
56
26
-54
Grecja
73
80
10 Portugalia
46
33
-29
Hiszpania
58
52
-10 Rumunia
29
37
26
Francja
63
48
-25 Słowenia
41
39
-6
Włochy
68
47
-31 Słowacja
45
33
-27
Cypr
54
57
5 Finlandia
49
47
-5
Łotwa
24
13
49
30
-39
W.Brytania
35
37
51
47
-47 Szwecja
7 Średnia UE
7
-8
Jakie inne zmiany są możliwe?
Nie ma możliwości zasadniczych zmian obecnego
systemu emerytalnego.
- można zmienić zasady waloryzacji, np. tylko na
inflacyjną ograniczoną wzrostem płac
- można zmienić zasady waloryzacji konta
- można podnieść staż ubezpieczenia wymagany do
minimalnej emerytury.
Wszystkie te działania wpłyną na obniżenie i tak
niskiej stopy zastąpienia, dając stosunkowo małe
oszczędności.
8
Tablice trwania życia
Zmiana tablic trwania życia na prospektywne,
uwzględniające wydłużanie się życia w długim
okresie dawałoby najwyższe oszczędności w
przyszłych wydatkach, ale też wypływałaby na
obniżanie się stopy zastąpienia.
Takie tablice musiałyby być zastosowane do
wszystkich świadczeń z nowego systemu. Nie jest
to możliwe obecnie, wobec braku metodologii
wyznaczania takich tablic. W przyszłości może tak,
ale też trzeba byłoby takie tablice stosować do
podnoszenia wieku emerytalnego.
9
Wysokość emerytur
Wszelkie przyszłe zmiany są ograniczone
spodziewaną niską wysokością emerytur.
Wydaje się, że nie załatwi się wszystkich problemów
z tym związanych podnoszeniem poziomu emerytur
minimalnych, bowiem będzie wówczas wzrastał ich
udział w całym portfelu oraz wydatki budżetu
państwa, z którego dopłaty do emerytur
minimalnych pochodzą.
Degresywna waloryzacja byłaby zaś sprzeczna z
zasadami reformy.
10
Renty z ubezpieczenia społecznego
Brak było dotychczas dyskusji o rentach z tytułu
niezdolności do pracy i rentach rodzinnych w
nowym systemie ubezpieczeń społecznych.
Wymiar rent z tytułu niezdolności do pracy na
kluczowe znaczenie dla ich przyszłej liczby, ale też
nie może czynić z tego świadczenia formy
„zapomogi”
Obecny kształt rent rodzinnych daje więcej
możliwości zmian, ale wcześniej (równolegle)
muszą być rozstrzygnięte zasady wypłaty z
drugiego filaru.
11
Całkowicie nowy system emerytur i rent ?
Możliwości wprowadzenia w Polsce emerytury/renty
państwowej:
- celowość
- zakres
- wymiar
- termin
- koszty
- akceptacja społeczna
12