Transcript Ubezpieczenie społeczne a gospodarcze

KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ
SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH
Ubezpieczenie SPOŁECZNE
a
ubezpieczenie GOSPODARCZE
analiza porównawcza
Tomasz Lasocki
Geneza ubezpieczeń
„Rzymianie, wychodząc poza ramy inicjatywy indywidualnej, formowali
towarzystwa akcyjne handlowe, finansowe lub asekuracyjne,
tworząc po raz pierwszy ubezpieczenia od ryzyka transportu
morskiego towarów.”
Louis Andre, „Historie Economique”
Ubezpieczenie - Forma rozłożenia kosztów szkód majątkowych
wynikających z pewnych zdarzeń losowych.
Idea solidarności i wzajemności wywodząca się ze świadomości
wspólnego zagrożenia – spółki – osobowość prawna
Cechy wspólne
(konstrukcja - kumulacja)
←
←
Grupa podmiotów
objęta wspólnym
zagrożeniem
(zdarzenia losowe)
Składka
Cel: Eliminacja
określonych
ujemnych następstw
zdarzeń losowych
←
Fundusz
ubezpieczeniowy
Rezerwy materialne z
góry przeznaczone na
finansowanie ujemnych
skutków określonych
zdarzeń losowych
Stosunek
ubezpieczenia
Cechy wspólne
(konstrukcja - dystrybucja)
Zdarzenie faktyczne
Osiągnięcie 60 lub 65 lat
Zdarzenie ubezpieczeniowe
Odejście z rynku pracy
Warunki
Staż pracy: 20/25 lat
Świadczenie
$$$$$$$
Emerytura
EFEKT:
• Ochrona interesów jednostki
• Ubezpieczeniowa ochrona społeczeństwa
Różnice (przedmiot ubezpieczenia)
Społeczne:
- środki utrzymania
zapewniane
przez
samodzielną pracę
Gospodarcze:
– mienie, zdrowie, życie
Różnice (czas i cel powstania
oraz ich konsekwencje)
-
Społeczne:
zabezpieczenie bytu nowej
klasie społecznej, jaką od
połowy XIX wieku stali się
ludzie żyjący z pracy najemnej,
co przekładało się na spokój
społeczny
Gospodarcze:
–
starożytny
Rzym
–
partycypacja
w
ryzyku
gospodarczym
Konsekwencje
Społeczne:
– wykreowane przez ustawodawcę
Gospodarcze:
- ukształtowane w drodze ewolucji
metody zabezpieczenia społecznego (pomocowa, zaopatrzeniowa,
ubezpieczeniowa – różnica – np. sposób finansowania)
Różnice (zasady działania)
Społeczne:
– przymusowe, wyjątkowo
dobrowolne
Gospodarcze:
– dobrowolne, w wyjątkowych
przypadkach obowiązkowe
przymus ubezpieczenia – stosunek powstaje ex lege,
teoretycznie bez składek można otrzymać świadczenie
obowiązek ubezpieczenia – niespełnienie obowiązku
skutkuje brakiem ochrony ubezpieczeniowej
Różnice (zasady ustalania składki)
Społeczne:
- jednolite zasady wymiaru składki
Gospodarcze:
wysokość składki a nawet
powstanie
stosunku
ubezpieczenia zależeć może
od
płci,
wieku,
stanu
rodzinnego czy stanu zdrowa
Różnice (charakter przepisów)
Społeczne:
- ius cogens, brak w
zasadzie klauzul
generalnych (zasady
współżycia społecznego
itp.) – normy
administracyjno-prawne
Gospodarcze:
- ramy nakreślone w KC,
oraz szczegółowych
ustawach, ale poza tym
działa zasada swobody
umów – normy
cywilnoprawne
Różnice (umiejscowienie w
systemie prawnym)
Społeczne:
Gospodarcze:
– gwarancja konstytucyjna prawa
do zabezpieczenia
społecznego (art. 67
Konstytucji), gwarancja
wypłaty świadczeń przez
Skarb Państwa
- podmioty działają i odpowiadają
na podstawie prawa
prywatnego (Np. określanie
ogólnych warunków
ubezpieczenia – art. 812 KC)
Procesowo:
Społeczne:
– domniemanie kognicji sądów
okręgowych w zakresie spraw
z ubezpieczeń społecznych
(art. 4778 §1 KPC)
Gospodarcze:
– właściwość ustalana na
podstawie ogólnych norm KPC
(wartość przedmiotu sporu,
rodzaj sprawy itp.)
Różnice (terminologia)
Społeczne:
Gospodarcze:
• świadczenie –
zapewnienie bytu, forma:
periodyczna
• szkoda – niemożność
świadczenia pracy,
powodująca straty
materialne
• stwierdzenie istnienia
stosunku: ex lege!
• odszkodowanie – cel:
odbudowa, forma:
skapitalizowana
• szkoda – strata
materialna
• stwierdzenie istnienia
stosunku– art. 809 KC –
polisa, legitymacja lub
inny dokument
potwierdzający
Różnice (wina poszkodowanego)
Społeczne:
Gospodarcze:
- nie ma wpływu na
-przesłanka całkowitego
uwolnienia
się
od
obowiązku świadczenia
przez
zakład
ubezpieczeń
zaistnienie zdarzenia
ubezpieczeniowego,
może
tylko
w
niewielkim
stopniu
ograniczyć
odpowiedzialność
ZUS
Proces zbliżania się i upodabniania
• zainteresowanie sektora prywatnego
zabezpieczeniem społecznym
• przykład Chile
• reforma z 1999 (umowa emerytalna,
dziedziczenie zgromadzonych środków
wskazanie beneficjenta, opłaty za
prowadzenie rachunku)
• PPE i IKE
Źródła
• Inetta Jędrasik-Jankowska „Pojęcia i
konstrukcje prawne Ubezpieczenia
Społecznego”, Lexis Nexis, Warszawa 2007
• Inetta Jędrasik-Jankowska „Emerytura i inne
świadczenia związane z wiekiem”, Lexis Nexis,
Warszawa 2007
• Eugeniusz Kwiatkowski „Zarys dziejów
gospodarczych świata”, Państwowy Instytut Wydawniczy,
Warszawa 1947
• Portal Gazety Ubezpieczeniowej
KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ
SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH
Dziękuję za uwagę!
Tomasz Lasocki