Transcript Prawidłowo zbilansowana dieta i aktywność fizyczna jako

Prawidłowo zbilansowana dieta i
aktywność fizyczna jako
niezbędne elementy zdrowego
stylu życia
Krzysztof Krygier
Wydział Nauk o Żywności SGGW w Warszawie
Rada ds. Diety, Aktywności Fizycznej i Zdrowia
przy Ministrze Zdrowia
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)
• Dwa główne czynniki zachowania zdrowia,
zarówno fizycznego jak i umysłowego:
• 1. Odpowiednia dieta
• 2. Aktywność fizyczna
• Lokalnie:
• Niedożywienie
• Niedobór składników odżywczych
10 faktów o aktywności fizycznej:
• 1. Globalnie brak aktywności fizycznej jest
trzecią przyczyną zgonów na świecie:
• Pierwsza przyczyna – nadciśnienie (13%)
• Druga – palenie tytoniu (9%)
• Trzecia – zbyt mała aktywność fizyczna i za
wysoki poziom glukozy we krwi (po 6%)
•
•
•
•
•
•
Zbyt mała aktywność fizyczna jest przyczyną:
30% przypadków chorób układu krążenia
27% przypadków cukrzycy
21-25% nowotworów piersi i jelita grubego
WHO szacuje, że rocznie umiera 3,2 mln ludzi
z powodu niedostatecznej aktywności
fizycznej!!!
Czyli 5-10% zgonów zależnie od państwa
2/3 Europejczyków (Polaków?) – za mała
aktywność fizyczna
Aktywność fizyczna w Polsce (CBOS,
2013)
• 40% Polaków wykazuje aktywność fizyczną
regularnie (K.K. - ?)
• Uprawianie sportu to przede wszystkim
domena ludzi młodych, dobrze wykształconych,
zadowolonych ze swojej sytuacji materialnej,
mieszkańców miast.
• Zdecydowanie najbardziej popularnym w Polsce
sportem jest jazda na rowerze – 51%, dalej
• pływanie
28%
• bieganie
18%
• turystyka piesza
16%
• piłka nożna
14%
• siatkówka
14%
• gimnastyka, fitness, aerobik 13%
•
•
•
•
Polacy najczęściej uprawiają sport:
dla zdrowia
70%
dla przyjemności
61%
dla lepszego samopoczucia, żeby odreagować
stres, być w dobrej formie
47%
• 2. Regularna aktywność fizyczna pomaga
utrzymać zdrowie organizmu:
• poprawia układ krwionośny i system mięśniowy
• poprawia ogólne funkcjonowanie organizmu i
zdrowie układu kostnego
• obniża ryzyko: chorób układu krążenia,
nadciśnienia, zawałów, cukrzycy, nowotworów
piersi i jelita grubego oraz depresji
• istotnie pomaga w utrzymaniu odpowiedniej
masy ciała
• ogranicza ryzyko złamań kości
• 3. Aktywność fizyczna jest często błędnie
kojarzona wyłącznie ze sportem:
• to każdy ruch generujący wydatek energii:
• oczywiście sport ale również: dowolne
ćwiczenia fizyczne i inna aktywność taka jak
taniec, spacer, praca w ogródku czy
gospodarstwie domowym
• Aktywność fizyczna dla wszystkich, również
niepełnosprawnych!!!
• 4. Zarówno intensywna, jak i umiarkowana
aktywność fizyczna przynosi korzyści
zdrowotne.
• Intensywność aktywności fizycznej różni się
pomiędzy ludźmi, zależnie od indywidualnych
możliwości.
• Umiarkowana aktywność fizyczna to: żwawy
spacer, taniec czy praca w domu
• Intensywna aktywność to: bieganie, szybka jazda
na rowerze, intensywne pływanie czy
podnoszenie ciężkich ciężarów
• 5. Aktywność fizyczna jest szczególnie ważna
dla młodzieży w wieku 5-17 lat:
• co najmniej 60 minut aktywności fizycznej
dziennie (dziewczęta 12-15 lat – ograniczenie
osteoporozy)
• Polska rzeczywistość - Ursynów, Warszawa:
boisko szkolne – dziewczyny rzucają do kosza,
ale 1/3 klasy siedzi na murku, bo zwolniona z
WF-u!!!???
• Każda aktywność fizyczna powyżej 60 minut
dziennie – dodatkowe korzyści zdrowotne
• Badania naukowe dotyczące grupy w wieku 5-17
potwierdzają ogólną konkluzję, że aktywność
fizyczna to fundamentalne korzyści zdrowotne
dla dzieci i młodzieży:
• zdrowy układ mięśniowo-szkieletowy (m.in. kości,
mięśnie, stawy)
• zdrowy układ sercowo-naczyniowo-oddechowy
(m.in. serce i płuca)
• świadomość układu mięśniowo-nerwowego
(m.in. lepsza koordynacja ruchowa)
• ułatwia utrzymanie odpowiedniej masy ciała
• wzmocnienie psychiki (m.in. ogranicza agresję
oraz depresje)
Jaka aktywność fizyczna dla 5-17 latków – zalecenia
WHO:
• gry, zabawy, sport, transport, prace domowe,
rekreacja, turystyka, wychowanie fizyczne lub
planowane ćwiczenia w ramach funkcjonowania
rodziny, szkoły i społeczności:
• codziennie 60 minut umiarkowanej do
intensywnej aktywności fizycznej
• aktywność fizyczna powyżej 60 min. daje
dodatkowe korzyści zdrowotne
• większość aktywności fizycznej winna poprawiać
wydolność oddechową; co najmniej 3 razy w
tygodniu intensywne ćwiczenia wzmacniające
mięśnie i kości
• 6. Dorośli w wieku 18-64 powinni minimum
150 minut tygodniowo uprawiać umiarkowaną
lub minimum 75 minut intensywną aktywność
fizyczną
• Inne zalecenia: 60 minut dziennie dla każdego!
• 7. Seniorzy w wieku 65+: zalecenia są takie
same
• W szczególności osoby starsze o małej
ruchliwości, powinny ćwiczyć co najmniej 3
razy w tygodniu, aby poprawić równowagę i
przeciwdziałać niebezpiecznym upadkom
• Osoby w starszym wieku lub z nadwagą czy
otyłością na początku 20 minut dziennie,
docelowo 60 minut dziennie
• 8. Te zalecenia dotyczą wszystkich zdrowych
ludzi.
• Jeśli nie ma specyficznych przeciwwskazań, te
zalecenia dotyczą wszystkich, niezależnie od płci,
rasy, narodowości czy dochodów.
• TO DOTYCZY RÓWNIEŻ OSÓB Z TZW. CHOROBAMI CYWILIZACYJNYMI JAK NADCIŚNIENIE CZY
CUKRZYCA!!
• TO DOTYCZY RÓWNIEŻ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH!!
• 9. Nawet niewielka aktywność fizyczna jest
lepsza niż żadna
• Osoby w ogóle nie ćwiczące, powinny zacząć
od małej aktywności fizycznej i systematycznie
zwiększać jej czas, intensywność i
częstotliwość
• Z czasem powinni wyraźnie odczuć korzyści
zdrowotne
• 10. Władze lokalne mają ogromny potencjał,
aby pomagać w rozwijaniu aktywności
fizycznej:
• dostępne i bezpieczne drogi do pieszego czy
rowerowego transportu
• szkoły powinny mieć bezpieczne i odpowiednio
wyposażone boiska dostępne dla uczniów (i nie
tylko) do spędzania wolnego czasu
Jak można osiągnąć rekomendowaną
aktywność fizyczną
•
•
•
•
Małe dzieci:
Codzienny spacer do i ze szkoły
Codzienna aktywność fizyczna na przerwach
3-4 razy w tygodniu popołudniowa lub
wieczorna aktywność fizyczna
• Weekendy: dłuższe spacery, wizyty w parku
lub na pływalni, wycieczki rowerowe
Nastolatki:
• Codzienny spacer lub jazda rowerem do i ze
szkoły
• 3-4 razy w tygodniu dodatkowa aktywność
fizyczna
• Weekend: dłuższe spacery, wycieczki
rowerowe, pływanie lub inna aktywność
fizyczna
Szczególnie ważne: spacer lub rower do i ze
szkoły – obowiązki szkoły i władz:
• Bezpieczna droga:
• ochrona skrzyżowań i miejsc niebezpiecznych:
dyżury straży miejskiej, wyraźne oznakowania,
sygnalizacja świetlna
• bezpieczne miejsca na przechowywanie rowerów
• w godzinach szczytu – wstrzymanie innego ruchu
kołowego (K.K. – Bruksela, 7.45 rano)
• specjalne ścieżki rowerowe i spacerowe, również
do miejsc rekreacyjnych
• odpowiednie oświetlenie o zmroku
B. ważne: edukacja personelu szkoły
• Szkolenia CAŁEGO PERSONELU SZKOŁY z zakresu
zdrowego stylu życia
• Dostępność materiałów edukacyjnych, również
lokalnych instytucji i organizacji
• Zapewnić pomieszczenia do relaksu/ćwiczeń
• Zapewnić zdrowe posiłki w stołówce
• Zapewnić zdrowe produkty w przerwach i podczas
zebrań (zebrania Rady ds. Diety…)
• Organizować warsztaty z udziałem specjalistów żywienia
i aktywności fizycznej
• Zaktywizować wszystkie lokalne zainteresowane
strony, w tym rodziców i dziadków, do wspólnych akcji
Studenci:
• Codzienny spacer lub jazda rowerem do i z uczelni
• Codzienne małe okazje, aby być aktywnym
fizycznie: używanie schodów zamiast windy, inna
aktywność fizyczna
• 2-3 razy w tygodniu zajęcia typu fitness lub na
pływalni
• Weekend: dłuższy spacer, jazda na rowerze,
pływanie lub inna aktywność fizyczna np. taniec
Dorośli:
• Codzienny spacer lub rower do i z pracy
• Codzienne inne drobne aktywności fizyczne:
schody zamiast windy, inna aktywność
fizyczna
• 2-3 razy w tygodniu dodatkowe zajęcia
sportowe: fitness, pływanie
• Weekend: dłuższy spacer, dłuższa wycieczka
rowerowa, praca w ogrodzie, domowe
reperacje
Emeryci:
• Codzienny spacer, rower, praca w ogrodzie,
prace remontowe w domu
• Drobne aktywności fizyczne: schody zamiast
windy, inna aktywność fizyczna
• Weekend: dłuższy spacer, jazda na rowerze,
pływanie
Aktywność fizyczna a zdrowie
•
•
•
•
•
Choroby serca :
zmniejszenie ryzyka o 50%
Zawały:
zmniejszenie ryzyka
Nadwaga i otyłość: zmniejszenie ryzyka
Cukrzyca typu 2: zmniejszenie ryzyka o 30%
Nowotwory jelita grubego: zmniejszenie
ryzyka o 40%
• Nowotwory piersi: zmniejszenie ryzyka,
szczególnie u kobiet w okresie menopauzy
Aktywność fizyczna a zdrowie c.d.:
•
•
•
•
•
•
Nowotwory prostaty:
zmniejszenie ryzyka
Układ mięśniowo-szkieletowy: poprawa
Upadki w starszym wieku: zmniejszenie ilości
Osteoporoza:
zmniejszenie ryzyka
Samopoczucie:
poprawa
Depresja, stres, agresja: zmniejszenia ryzyka
Koszty braku aktywności fizycznej:
•
•
•
•
Wielka Brytania:
3-12 mld euro
Szwajcaria:
1,7 mld euro
czyli
150-300 euro na osobę rocznie (WHO)
• czyli w Polsce:
• 5,7–11 mld euro rocznie!!!
• Plus mniejsze kolejki do lekarza!!!
Historia w Polsce
• Rok 1999 (?), Konferencja „Stan zdrowia
mieszkańców Europy Środkowo Wschodniej po
Transformacji Ustrojowej”, Warszawa, Centrum
Onkologii, Prof. W. Willett (Harvard) – zalecenia
żywieniowe:
• 1. Zwiększyć spożycie warzyw i owoców
• 2. Zmniejszyć spożycie tłuszczów zwierzęcych,
zwiększyć roślinnych, szczególnie oleju
rzepakowego, bogatego w kwas linolenowy
• 3. Zwiększyć aktywność fizyczną
Komentarz do w/w zaleceń
• 1. Spożycie owoców i warzyw w Polsce –
zdecydowanie za małe, szczególnie wśród
dzieci i młodzieży
• Warzywa - same zalety: bez cukru, tłuszczu a
dużo: błonnika, witamin, składników
mineralnych, antyoksydantów
• Owoce – jak wyżej, ale cukier
• 2. Tłuszcze:
• Kwasy nasycone: tłuszcze zwierzęce (tłuste
produkty mięsne, produkty mleczne), olej
kokosowy
• Nienasycone: oleje i miękkie margaryny (80%
oleju)
• Najzdrowszy olej – rzepakowy: najmniej
kwasów nasyconych, dużo kwasów omega-3,
dużo tokoferoli (wit. E) i steroli
•
•
•
•
•
Podstawowe elementy zdrowej diety (WHO):
1. Równowaga pomiędzy energią diety a
energią aktywności fizycznej
2. Zróżnicowana dieta
3. Ograniczyć spożycie tłuszczów i zamiast
kwasów nasyconych spożywać kwasy
nienasycone i wyeliminować kwasy tłuszczowe
trans
4. Zwiększyć spożycie warzyw, owoców,
strączkowych, produktów zbożowych
pełnoziarnistych i orzechów
5. Ograniczyć spożycie cukru i soli
Przyczyny chorób wg IŻŻ:
•
•
•
•
60%: niezbilansowana dieta!!!
25%: zakażenia i zatrucia pokarmowe
10%: alergie
3%: substancje dodatkowe i skażenia (gdy
stosowane niezgodnie z prawem)
Choroby układu krążenia to
połowa zgonów w Polsce:
Badania Uniwersytetu Erazma z Rotterdamu i
Amerykański Program Edukacji Cholesterolowej:
Odpowiednia dieta –
zmniejszenie ryzyka zawałów o 80%
Centrum Medycznego Kształcenia
Podyplomowego/Instytut Zdrowia Publicznego
PZH, 2012
• Mężczyźni w Polsce w wieku 30-59 lat:
• o 70% większa umieralność niż w UE,
• w tym blisko 50% to choroby układu
krążenia!!!
Zagrożenia ze strony żywności (FDA, USA) od
najbardziej do najmniej niebezpiecznych
• 1 – drobnoustroje chorobotwórcze
• 2 – naturalnie występujące trucizny
(muchomor sromotnikowy – K.K.)
• 3 – zanieczyszczenia ze środowiska
• 4 – niedobory żywieniowe
• 5 – pozostałości pestycydów
• 6 – dodatki do żywności (niewłaściwie
stosowane!!!)
A w Polsce:
•
•
•
•
Jakość i bezpieczeństwo żywności zleży od…:
obecności dodatków do żywności!!!
Kompletny absurd!!!
W żadnych zaleceniach żywieniowych nie ma
słowa o ograniczeniu spożywania dodatków do
żywności jako warunku zdrowia!!
• Dodatki do żywności praktycznie nie mają
ŻADNEGO wpływu na wartość żywieniową
produktów spożywczych!!!
Procedura zapewnienia bezpieczeństwa
substancji dodatkowych:
1 – badania toksykologiczne: NO(A)EL
2 – ocena bezpieczeństwa: ADI
3 – ustalenia prawne:
- maksymalne dawki
- kryteria czystości
Zakres badań toksykologicznych:
•
•
•
•
•
•
•
•
- toksyczność ostra
- toksyczność podostra
- toksyczność przewlekła (2 lata)
- rakotwórczość
- reprodukcja
ocena ryzyka
- metabolizm
- stabilność
- alergie
NOAEL
No Observed (Adversed) Effect Level
• Najwyższe stężenie wyznaczone w badaniach
na zwierzętach, które nie powodują
uchwytnych (zwykle szkodliwych) zmian
morfologicznych, funkcjonalnych, wzrostu,
rozwoju i czasu życia zwierząt
ADI czyli Acceptable Daily Intake
Ilość substancji dodatkowej wyrażona w
mg/kg masy ciała człowieka, która może być
pobierana codziennie przez okres całego
życia bez ryzyka dla zdrowia
Współczynnik bezpieczeństwa pomiędzy
NOAEL a ADI = 100
Unia Europejska
• nałożyła na państwa członkowskie
obowiązek wprowadzenia systemu
monitoringu stosowania i pobrania
substancji dodatkowych oraz
przedkładania Komisji Europejskiej
raportu z przeprowadzonych badań
monitoringowych
Inne informacje o dodatkach:
• Około 1/3 substancji dodatkowych
– quantum satis (110/330)
• 47 dopuszczonych do żywności ekologicznej,
w tym konserwanty !! (azotyny)
• Początkowe żywienie niemowląt, m.in.:
• kwas mlekowy, cytrynowy, fosforowy, guma
guar, palmitynian askorbylu, niepełne
acyloglicerole (emulgatory)
Kwas mlekowy - media
• „E270 (kwas mlekowy) – nie powinien być
podawany małym dzieciom, ponieważ dzieci
nie mają jeszcze rozwiniętych odpowiednich
enzymów, które w wątrobie rozkładają te
formy mleczanów” (pisownia oryginalna)
Dodatki a alergie – 80% z:
Zboża zawierające gluten
Skorupiaki
Jajka
Ryby
Orzeszki ziemne
Nasiona soi
Łubin
Mięczaki
Mleko
Orzechy
Seler
Gorczyca
Sezam
Dwutlenek siarki i
siarczyny
(USA – nie)
Ponowna ocena dodatków do żywności
• Rozporządzenie Komisji (UE) nr 257/2010 z
dnia 25 marca 2010 r. ustanawiające program
ponownej oceny dopuszczonych dodatków do
żywności zgodnie z rozporządzeniem
Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr
1333/2008 w sprawie dodatków do żywności.
• Kolejność priorytetów w zakresie ponownej oceny
obecnie dopuszczonych dodatków do żywności
ustalono na podstawie następujących kryteriów:
• - czasu, jaki upłynął od ostatniej oceny dodatków do
żywności przeprowadzonej przez Komitet Naukowy ds.
Żywności lub EFSA,
• - dostępności nowych dowodów naukowych,
• - zakresu stosowania w żywności danego dodatku do
żywności
• - narażenia ludzi na spożycie danego dodatku do
żywności, uwzględniając również wyniki sprawozdania
Komisji
EFSA - niektóre barwniki (Southampton study):
•
•
•
•
•
•
•
E102
tartrazyna
E104
żółcień chinolinowa
E110
żółcień pomarańczowa
E122
azorubina
E124
czerwień koszenilowa
E129
czerwień allura
„może mieć szkodliwy wpływ na aktywność i
skupienie uwagi u dzieci”
Żywność light w Polsce:
• Cytat z 2012 r.: „Czy wiesz, że wiele produktów
„light”, „lekkich” – to zwykła ściema? Płatki
śniadaniowe reklamowane jako odchudzające,
czekolada dietetyczna czy jogurt z magicznym
hasłem 0 proc. tłuszczu na opakowaniu mają
często więcej kalorii niż produkty
niedietetyczne stojące na półce obok”
Żywność o obniżonej wartości energetycznej
czyli light
• Wyniki badań USA: Prawidłowe stosowanie
żywności light może obniżyć kaloryczność
diety o 10-15% i tym samym skutecznie
ograniczyć epidemię otyłości
• Europejski projekt „Dionizos”: jedyna
skuteczna droga do rozwiązania problemu
otyłości to żywność o obniżonej wartości
energetycznej!!!
Niskokaloryczne substancje słodzące
• Stanowisko Polskiego Towarzystwa Badań nad
Otyłością i Polskiego Towarzystwa
Diabetologicznego, 2012:
• Oba Towarzystwa potwierdzają bezpieczeństwo
stosowania niskokalorycznych substancji słodzących w produktach żywnościowych i rekomendują
zastępowanie nimi sacharozy przez osoby z
rozpoznaniem nadwagi i otyłości, a szczególnie w
sytuacji występowania zaburzeń gospodarki
węglowodanowej (nieprawidłowej glikemii na
czczo (stan przedcukrzycowy – K.K.), nietolerancji
glukozy i cukrzycy typu 2.
Skąd takie negatywne opinie o
dodatkach???
• 1. Powszechny i kompletny brak wiedzy o
żywności wśród dietetyków występujących w
mediach, a E są na etykiecie, potem internet,
więc łatwo o sensacje
• a media kochają sensacje
• 2. Brak reakcji na bzdury o dodatkach,
• a skoro nikt nie protestuje, to musi być prawda
• (kiedyś robiła to Polska Izba Dodatków do
Żywności, ale się rozwiązała)
Program edukacyjny w przedszkolu: jak się
dobrze odżywiać
• Obecni: pani dietetyk, pani dyrektor przed-szkola,
pani z urzędu miasta itd., telewizja TVN
• Co znaczy zdrowo się odżywiać?
• Wybierać żywność bez konserwantów!!!
• A teraz zadanie dla Was kochane dzieci:
• Narysujcie konserwanta!!!
• I dzieci rysują diabły, robale i inne potwory
• Pani dietetyk: kochane dzieci - bardzo ładnie
namalowałyście konserwanty!!!
Jakie tego są skutki?
• Niestety wręcz tragiczne!!
• 1. Rozpowszechnianie nieprawdy
• 2. Utrata zaufania do instytucji państwowych i
międzynarodowych: GIS/Min.Zdrowia, EFSA,
FAO/WHO
• 3. I najgorsze: zupełnie nieprawdziwa w
Polsce ocena wartości żywieniowej
/zdrowotnej żywności, w efekcie
nieodpowiednia dieta i rozwój chorób!!!
Jak się odżywiają Polacy?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
FATALNIE!!!!
CBOS 2010:
63% nie je warzyw
62% nie je owoców
77% je ryby rzadziej niż 1x w tygodniu
55% za często je słodycze
20% przesadza ze słodzonymi napojami
54% nie ogranicza się w jedzeniu
czyli 2/3 = 25 mln Polaków źle się odżywia
W przyszłości jeszcze ważniejsze!!!
• Brak nawyków prozdrowotnych u dzieci wzrost liczby chorych dorosłych:
• USA - 12-17 lat (PL – podobnie? gorzej?):
•
20% pali
•
35% nie uprawia żadnego sportu
•
18% upija się (w Polsce upija się niemal 50%
piętnastolatków i ponad 65% siedemnastolatków!!!)
•
85% je za mało owoców i warzyw!!!
• możliwy o 40% wzrost ilości nowotworów!!!
• Możliwe krótsze życie dzisiejszych dzieci!!!
Jak prawidłowo ocenić produkt?
• Obowiązkowe znakowanie wartością
odżywczą:
• Energia (kaloryczność) i 6 składników:
• Zawartość;
• tłuszczu, węglowodanów
• kwasów tłuszczowych nasyconych, cukru, soli
• Białka
• Powyższe są obowiązkowe, można inne
dobrowolnie
Komentarz znakowania wartością odżywczą
• 1. Bardzo dobrze, że jest – więcej informacji
• 2. Kaloryczność – sprawa jasna
• 3. Zawartość tłuszczu – kalorie, ale niezbędne w
diecie: WHO – min. 15% energii diety; ważniejsza
jakość a nie ilość
• 4. Kwasy tłuszczowe nasycone: główny czynnik
rozwoju chorób układu krążenia – EFSA:
spożywać najmniej jak to możliwe (olej
rzepakowy ma najmniej ze wszystkich tłuszczów)
Komentarz do znakowania wartością odżywczą
• 5. Węglowodany są różne dobre i złe:
• skrobia - czysta energia, chyba że produkty
pełnoziarniste, wtedy OK
• błonnik (celuloza, pektyny) – pozytywne
oddziaływanie, spożywamy za mało
• 6. Cukry – cukry proste m.in. glukoza, fruktoza,
sacharoza, syropy, miód – puste kalorie
• 7. Sól – ważna ale ogólnie spożywamy 2x za
dużo
Mortality in North Karelia and Finland, men age 35-64
Na 100 000
700
rozpoczęcie projektu w Płn. Karelii
rozszerzenie projektu na cały kraj
600
500
Płn. Karelia
400
300
200
Cała Finlandia
100
- 85%
- 80%
0
69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06
Źródło: Fiński urząd statystyczny
Rok
Panie Ministrze Zdrowia:
• Główną przyczyną problemów służby zdrowia
w Polsce
• jest dramatycznie zła dieta i zbyt mała
aktywność fizyczna Polaków
• Tylko powszechna i rzetelna edukacja
Polaków może tę sytuację zmienić!!!
• „Trzymaj Formę” to pierwszy, znakomity
krok w tym kierunku
Dziękuję za uwagę
i życzę zdrowia