Transcript Innholdsfortegnelse

Innhold
Innledning
3
DEL 2 – LIT­TE­RA­TUR OG VER­DI­ER
STUDIEDEL
9
4. Folkedikting, mytar og
samtidstekstar – verdiar
108
og forteljemåtar
DEL 1 – RETORIKK I PRAKSIS
10
Hva er munt­lig kom­mu­ni­ka­sjon? 12
Retorikk – kunsten å overtale
13
De retoriske grunnbegrepene 16
Den retoriske arbeidsformen
21
– fem faser Eksempel: Argumenterende tale 22
34
Lyt­te, vur­de­re og vei­le­de
Dis­ku­te­re og drøf­te
38
Å lese tekstar – tre lesemåtar 110
Forteljemåte i fol­ke­dik­ting,
114
mytar og samtidstekstar
Eventyrlover116
Eventyrtypar116
Verdiar i mytar, fol­ke­dik­ting
120
og mo­der­ne tekstar
Dei viktigaste typane av seg­ner 122
Balladar – den forteljande
fol­ke­vi­sa
122
122
Dei viktigaste balladetypane
2. Skrift­lig
kom­mu­ni­ka­sjon
5. Mid­del­al­de­ren
– pe­ri­oden 500–1500
1. Re­to­rikk og munt­lig
kom­mu­ni­ka­sjon
42
Tekstfunksjoner44
Teksttyper og sjangre
46
62
Skri­ve­pro­ses­sen
Tekstbinding og struktur
64
Kildebruk- og henvisning 66
Elevtekst: Diktanalyse
72
Elevtekst: Novelleanalyse
78
Elevtekst: Kreativ tekst
82
3. Di­gi­ta­le teks­ter
Di­gi­ta­le me­di­er
Vir­ke­mid­ler i di­gi­ta­le teks­ter
Analyse av di­gi­ta­le teks­ter
Innblikk: Retorisk analyse Bruk av presentasjonsverktøy
4
88
90
91
95
96
98
136
Tanker og tendenser i
middelalderen140
142
Norrøn mytologi
Vår eld­ste lit­te­ra­tur
144
Nor­røn lit­te­ra­tur
146
Den eldre Edda – om guder
og helter 146
Skalder og skaldediktning 154
Snorre Sturlason 155
Islandske ættesagaer
og sagastilen 156
Noen viktige europeiske verk
fra middelalderen 159
Oversikt: Middelalderen
163
6. Fra renessanse til barokk
– 1500- og 1600-tallet 166
1500-tallet: Renessansen
170
– mennesket i sentrum Hu­ma­nis­men – fo­kus på
en­kelt­men­nes­ket
173
Bok­tryk­ker­kuns­ten
173
– en me­die­re­vo­lu­sjon
Mar­tin Lu­ther og
175
re­for­ma­sjo­nen
Norsk re­nes­san­se­hu­ma­nis­me 176
1600-tallet – Barokk, kontraster,
dødsangst og hekseprosesser 180
Bruks­lit­te­ra­tur – sal­mer og
183
lei­lig­hets­dikt­ning
Tho­mas Kin­go
184
Doro­the Engelbretsdotter
– «Nor­dens stør­ste Poetinde» 185
187
Pet­ter Dass
Oversikt: Renessansen 190
Oversikt: Barokken 1600-tallet 191
7. Opp­lys­nings­tid og
klas­si­sis­me – 1700-ta­let 194
Fornufta vinn fram
196
Lit­te­ræ­re straumar frå Eu­ro­pa:
det klas­sis­ke idea­let
199
Lud­vig Hol­berg: Den for­nuf­ti­ge
komediediktaren200
Ei borgarleg offentlegheit
veks fram
202
Hu­mo­ris­ten Hol­berg
202
Jo­han Her­man Wes­sel og
Nor­ske Sels­kab
205
Carl Mic­hael Bell­man
205
Oversikt: Opplysningstida
1700-talet207
8. Me­di­um og sak­pro­sa
1700–1850
210
212
Sakprosa – eit nytt omgrep Sak­pro­sa frå 1700-tal­let
213
214
Ei borgarleg offentlegheit
Den kritiske fornufta: Holberg 215
217
Religiøs forkynning
Lærdomskulturar utanfor
218
hovudstaden Folkeopplysar og romantikar:
220
Wer­ge­land
Fram mot 1850
221
9. Romantikken og nasjonalromantikken 1800–1850 224
226
Ro­man­tik­ken
Reaksjon på fornuften
227
233
Den go­tis­ke ro­ma­nen
Nor­ge et­ter 1814: Po­li­tikk
og ro­man­tikk
234
Henrik Wergeland 236
Johan Sebastian Welhaven
240
Patriotene og Intelligenspartiet 242
Nasjonalromantikken 245
Det var en gang to brødre
247
Per, Pål og Espen Askeladd
248
Maurits Hansen
250
Oversikt: Romantikk og
nasjonalromantikk251
5
10. Førestillingar om det nor­ske TEKSTSAMLING
254
– frå 1700-ta­let til i dag
Kva er norsk kul­tur?
257 Samtidstekster
1700-ta­let og det nor­ske
258
263
1814 – eit ven­de­punkt
Nasjonsbygginga på 1800-ta­let 264
273
Nye tankar om det nor­ske
1990-åra275
276
Nye blikk på det nor­ske
DEL 3 – SPRÅK OG KUL­TUR
11. Nor­rønt og mo­der­ne norsk
– likskapar og skil­na­der 284
Teikn i stein og på mur
Runetida: urnordisk
Frå runetid til norrønt
Nor­rønt
Frå nor­rønt til mo­der­ne norsk
286
288
288
290
293
12. Norsk språk­his­to­rie på
1800-ta­let – språk er meir
296
enn rett­skri­ving
Når slutta dan­ske­ti­da?
1700-ta­let: eit språkleg
bak­tep­pe
1814 – ven­de­punk­tet
Krav om for­nors­king
For­nors­king i prak­sis:
As­bjørn­sen og Moe
For­nors­king: Knud Knud­sen
Eit nytt språk: Ivar Aasen
Knud­sen og Aasen:
Ei opp­sum­me­ring
Lands­må­let fram mot 1900
6
299
299
300
302
304
305
307
312
313
317
318
318
Siv Jensen318
318
«Morna, Jens!» (tale)
Helle Skjervold320
«‘Selfie’» er årets engelske nyord»
(reportasje)320
Tomas Drefvelin322
322
«Gå rundt grøten» (stripe)
Monteringsanvisning
323
(informativ tekst)
Rosablogg (blogg)
324
Eirin Eikefjord325
«Frukt og avsky» (kommentar) 325
Olav Brostrup Müller326
«På vinnerlaget» (kronikk/kåseri)326
Alexander Gjersøe328
«Eva Haddeland» (nekrolog) 328
Jon Hustad330
«Ikkje min kulturminister»
(kronikk)330
Are Kalvø333
«Ny grunnlov» (kåseri)
333
Edvard Hoem337
«Ein munnfull av det beste»
(spalte/debatt)337
Sakprosa
Skjønnlitteratur
339
Merethe Lindstrøm339
«Hester om natten» (novelle) 339
Kjell Askildsen344
«Spikeren i kirsebærtreet»
(novelle)345
Frode Grytten347
«Guten med den blå gitaren»
347
(novelle) Erik Bye351
«Blå salme» (salme)
351
Dimmu Borgir352
«Når sjelen hentes til helvete»
(rocketekst)352
Rolf Jacobsen354
354
«Anderledeslandet» (dikt)
Øyvind Rimbereid356
356
Frå Solaris korrigert (dikt)
Solefald/Cornelius Jakhelln357
«Norrøn livskunst» (rocketekst) 357
Frode Fjellheim359
359
«Frå fjell» (joik)
Laleh360
360
«sjung» (sangtekst)
Karpe Diem361
361
«Identitet som dreper» (rap)
Yahya Hassan363
363
«BARNDOM» (dikt)
«PARABOL» (dikt)
364
Historiske tekster
Middelalderen
(500–1500-tallet)
365
365
Glittertind365
«Rolandskvadet» (ballade/
rocketekst)365
Den eldre Edda367
«Håvamål» (læredikt, utdrag) 367
«Trymskvida» (gudedikt)
369
Snorre Sturlason374
Den yngre Edda374
«Balder døyr» (lærebok, utdrag) 374
Soga om Gisle Sursson
(saga, utdrag)
376
Sigurd Fåvnesbane (saga,
utdrag)381
Folkediktning
386
Asbjørnsen og Moe386
«Kvitebjørn kong Valemon»
(folkeeventyr)386
«Jenten som skulle akte
mødommen sin» (folkeeventyr) 392
«Deildegasten på Vasen» (sagn) 394
395
«Meistar-Jo» (sagn)
«Liti Kjersti» (ballade)
397
«Draumkvedet» (ballade, utdrag)400
Nick Cave403
«Where the wild roses grow»
(sangtekst)403
«Sirenene syng» (utdrag fra
eposet Odysseen)406
«Tsjudene og veiviseren»
(samisk sagn)
407
«Bussjåførens bragd» (nyere
vandrehistorie)410
«UFO-historie» (moderne
sagn)410
Fra renessanse til barokk
(1500–1600-tallet)
412
William Shakespeare412
«Sonette 130» (dikt)
412
Absalon Pederssøn Beyer413
«Om Norges rike»
(historieverk, utdrag)
413
7
Dorothe Engelbretsdotter
«Aftensalme» (salme)
Petter Dass
«Herre Gud, ditt dyre navn
og ære» (salme)
Thomas Kingo
«Sorrig og glæde de vandre
til hobe» (salme)
Opplysningstid og
klassisisme (1700-tallet)
Gerhard Schøning
Norges rikes historie
(historieverk, utdrag)
Claus Frimann
«En birkebeinersang» (vise)
Ludvig Holberg
«Innledning til biografien om
Zenobia og Katarina
den store» (essay)
Erasmus Montanus (komedie,
utdrag)
Johan Herman Wessel
«Smeden og bakeren» (dikt)
Carl Michael Bellman
«Fredmans Epistel nr. 35»
(dikt/vise)
Romantikk og nasjonalromantikk (1800–1850)
Ivar Aasen
«Om skriftspråket vårt»
(artikkel)
«Gamle Noreg» (dikt)
8
415
415
417
417
418
419
420
420
420
422
422
423
423
425
430
430
433
433
436
436
436
440
Johan Sebastian Welhaven
«I Kivledal» (dikt)
«Digtets Aand»
Henrik Wergeland
«Skolemesterens fortellinger»
(opplysningsskrift, utdrag)
«Meg selv» (dikt)
«Til min gyldenlakk» (dikt)
Aasmund Olavsson Vinje
Ferdaminne: «Frå Folldalen»
(reiseskildring)
Ferdaminne:
«Ved Rundarne» (dikt)
Maurits Christopher
Hansen
«Luren» (novelle)
Bjørnstjerne Bjørnson
«Faderen» (novelle)
Jørgen Moe
«Fanitullen» (dikt)
Hans Christian Andersen
«Tepotten» (eventyr)
Mary Wollstonecraft
Shelley
Frankenstein (roman, utdrag)
Johann Wolfgang von
Goethe
«Alvekongen» (dikt)
Emneregister
Forfatterregister
Kildeliste
Bildeliste
Kompetansemål Vg2
441
441
443
445
445
447
451
452
452
455
455
456
461
461
463
463
466
466
468
468
471
471
473
475
476
478
480