Transcript Sakspapir - Fedje kommune

Fedje kommune
Innkalling
av
Kommunestyret
Møtedato:
Møtestad:
Møtetid:
11.12.2014
Slissøyna i Fedje fleirbrukshall
17:00 - 21:00
Eventuelle forfall må meldast til Evy Uthaug per tlf. 56165100, sms til 95157569
eller per epost til [email protected]
Varamedlemmer møter berre etter nærare avtale.
Sakliste
Saknr
055/14
056/14
057/14
058/14
059/14
060/14
061/14
062/14
063/14
064/14
065/14
066/14
067/14
068/14
069/14
070/14
071/14
072/14
073/14
074/14
075/14
076/14
077/14
078/14
Tittel
Godkjenning av møteinnkalling og sakliste
Godkjenning av møtebok
Referatsaker
Delegerte saker
Biosfæreprosjektet - deltaking - prosjektfinansiering
Kartlegging av uønska deltid i Fedje kommune 2014
Møteplan 1. halvår 2015.
Tannhelsetenesta - ny klinikkstruktur 2015-2013 høringsuttale frå Fedje kommune
Rekneskapsrapport 3. kvartal 2014.
Verksemdsmelding
Kommunebudsjettet 2015
Barnehagesatsar 2015
Justering av satsar i SFO for 2015
Dagtilbod for demente - prisjustering
Prisjustering - matombring 2015
Prisjustering - praktisk bistand ( heimehjelp) 2015
Prisjustering trygghetsalam 2015
HUSLEIGER I KOMMUNALE BUSTADER I 2015
GEBYR FOR FEIING OG TILSYN I 2015.
GEBYR FOR TØMMING AV SLAM
GEBYR FOR VATN OG KLOAKK 2015
GEBYR RENOVASJON FOR 2015
Godkjenning av skatteøre og skatt på verk og bruk for 2015.
Økonomiplan 2015-2018
4. desember 2014
Kristin Handeland
møteleiar
Evy Uthaug
sekretær
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
Evy Uthaug
Saksnr
055/14
ArkivsakID
14/785
Utvalg
Type
Dato
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Godkjenning av møteinnkalling og sakliste
Saksutgreiing:
Forslag til vedtak:
Møteinnkalling og sakliste vert godkjent.
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
Øyvind Tolleshaug
Saksnr
056/14
ArkivsakID
14/785
Utvalg
Type
Dato
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Godkjenning av møtebok
32T
Protokoll - Kommunestyret - 30.10.2014
Protokoll - Kommunestyret - 30.10.2014
Saksutgreiing:
Forslag til vedtak:
Møtebok frå sist møte vert godkjent.
Fedje kommune
Møteprotokoll
for
Kommunestyret
Møtedato:
Møtestad:
Møtetid:
30.10.2014
Sosiale rommet i Fedje fleirbrukshall
18:15 - 19:30
Møteutskrift frå Kontollutvalet vart delt ut i møtet.
Møtedeltakarar
Parti
Hilde Koppen
Kristin Handeland
Tone Ratcliffe
Per Opsahl
Ottar Tangen
Otto-Andre Nordby
Paul Gunnar Gullaksen
Stian Herøy
Terje Storemark
Jorunn B.Husa
Oddvar Nilsen Husa
Roy-Asle Tungland
Ap
Ap
Ap
Dem
Frp
H
H
H
H
Krf
Krf
Krf
Møtedeltakarar vara
Parti
Terje Blomvågnes
Bjørn Solbakk
Ap
Frp
Forfall meldt frå følgjande medlemmar:
Parti
Hans Erik Waage
Odrun Borge
Inge Waage
Ap
Ap
Frp
Følgende fra administrasjonen møtte:
Dagrun Gunnarson, Grete Herøy, Vidar Bråthen, Øyvind Tolleshaug
Sakliste
Saknr
Tittel
047/14
Godkjenning av møteinnkalling og sakliste
048/14
Godkjenning av møtebok
049/14
Referatsaker
050/14
Forvaltningsrapport - vedtaksoppfølging - bestilling.
051/14
Region Nordhordland Helsehus
052/14
Smittevernplan for Fedje kommune
053/14
Eventuelt
054/14
Eventuelt: Lokalitet ved Hjeltevarden
047/14: Godkjenning av møteinnkalling og sakliste
Behandling:
Vedtak:
Møteinnkalling og sakliste vert godkjent. Samrøystes vedteke.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
048/14: Godkjenning av møtebok
Behandling:
Vedtak:
Møtebok frå sist møte vert godkjent. Merknad frå Bjørn Solbakk/Frp og svar frå ordførar føl
møteboka. Samrøystes vedteke.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
049/14: Referatsaker
Behandling:
Vedtak:
Referatsaker vert tekne til orientering. Samrøystes vedteke.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
050/14: Forvaltningsrapport - vedtaksoppfølging - bestilling.
Behandling:
Vedtak:
Kommunen sluttar seg til rådmannens innstilling i saka oppsummert i 6 hovudpunkt. Samrøystes
vedteke.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
051/14: Region Nordhordland Helsehus
Behandling:
Vedtak:
1. Fedje kommune sluttar seg til etablering av Region Nordhordland helsehus IKS og
selskapsavtalen slik den er framlagt i saka
2. Fedje kommune gir ordførar fullmakt til å vera kommunen sin representant på
stiftingsmøtet i selskapet
Samrøystes vedteke
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
052/14: Smittevernplan for Fedje kommune
Behandling:
Hilde Koppen/AP ber om tilbakemelding på barnehagen sin plass i smittevernsplanen.
Vedtak:
Smittevernplan for Fedje kommune vert godkjent slik den ligg føre. Samrøystes vedteke.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
053/14: Eventuelt
Behandling:
Paul Gullaksen/H: Etterspurte nedskjæringer i pleie- og omsorg og utsette bygging av
omsorgsbustadar pga. minkande pasientgrunnlag. Ordførar svarte at problemstillinga kjem opp i
budsjettbehandlinga for 2015. Rådmannen sitt forslag til budsjett vert sendt ut i morgon, 31.10.2014.
Stian Herøy/H: Etterspurte innsats i forhold til nedlegging av tannklinikk på Fedje. Ordførar svarte at
saka no er på høyring hjå kommunen med svarfrist 15.12.2014. Saka kjem til Kommunestyret
11.12.2014. Fylkestannlegen er invitert til Regionrådet 07.11.2014. I tillegg vert alle
kommunestyrerepresentantane oppmoda om å vere i dialog med sine partifeller i Fylkesutval og
Fylkesting, sidan det er dei som skal avgjere saka.
Per Opsahl/Dem: Spurte kvifor det ikkje lenger er norskopplæring for framandspråklege på Fedje.
Rådmannen svarte at det er inngått avtale med Austrheim kommune ut året pga. avgrensa økonomi
og større fellesskap for studentane.
Opsahl spurte og om handteringa av interpellasjonen hans i sist kommunestyremøte. Dei vart samde
om at neste interpellasjon skal sendast ut saman med innkallinga eller verte delt ut i møtet.
Ordfører informerte om:
- ballbingen på skulen vert truleg ferdig neste veke (45), noko forseinka pga. flommen
- Kommunaldepartementet har løyva 800.000,- til utgreiing av kommunestruktur for samarbeidet av
øykommunar, som vart søkt om i forrige kommunestyremøte. Det er rådmannen i Træna som er
koordinator.
- Fedje kommune fekk 100.000,- meir i skjønnsmidlar frå Fylkesmannen for 2014 enn budsjettert.
Vedtak:
Ingen votering.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
054/14: Eventuelt: Lokalitet ved Hjeltevarden
Behandling:
Vedtak:
Fedje kommune sender brev til Hordaland fylkeskommune i saka om lokalitet ved Hjeltevarden.
Vedteke med 13 mot 1 røyst. Oddvar Nilsen Husa/KrF røysta i mot framlegget.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
Evy Uthaug
Saksnr
057/14
ArkivsakID
14/785
Utvalg
Type
Dato
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Referatsaker
32T
Saksnummer
057/14.1
Tittel
Om avslag på søknad om etablering av anlegg for oppdrett av matfisk på ny
lokalitet Tedneneset / Hjeltevarden i Fedje kommune.
Saksnummer
057/14.2
Tittel
H-F-9, H-F-10 og H-F-11 Marine Harvest Norway AS org. nr. 959352887 - Avslag på
søknad om etablering av anlegg for oppdrett
Saksnummer
057/14.3
Tittel
Prosjektrekneskap for Kunstgras og lys på idrettsbana samt revisjonsmelding
Saksnummer
Tittel
057/14.4
Kontrollutvalet - møteutskrift av 24.09.2014
Saksnummer
057/14.5
Tittel
Kontrollutvalet møteutskrift 27.11.2014
Fedje kommune
Teknisk, plan og utbygging
Hordaland Fylkeskommune
Postboks 7900
5020 BERGEN
Referanser:
Dykkar:
Vår: 14/337 - 14/3657
Saksbehandlar:
Øyvind Tolleshaug
[email protected]
Dato:
01.12.2014
Om avslag på søknad om etablering av anlegg for oppdrett av
matfisk på ny lokalitet Tedneneset / Hjeltevarden i Fedje
kommune.
Marine Harvest Norway AS og Tomre Fiskeanlegg AS har søkte begge i april i år om å få leggja anlegg for
oppdrett av matfisk ved Tendeneset / Hjeltevarden.
Hordaland fylkeskommune har ansvar for å slutthandsama søknadenene etter akvakulturlova og
laksefordelingsforskrifta.
Fylkesmannen har vudert søknaden etter forureiningslova og naturmangfaldslova. Fylkesmannen seier ja til
søknaden.
Mattilsynet har vudert søknaden etter forskrift om etablering av aquakulturanlegg. Mattilsynet seier ja til
søknaden.
Fiskeridirektoratet har vudert søknaden i høve til tradisjonelle fiskeriinteresser. Fiskeridirektoratet seier ja
til søknaden.
Kommuestyret i Fedje kommune gjorde 30. oktober 2014 følgjande vedtak :
Fedje kommune har et stort behov for stabile og langsiktige arbeidsplasser. Kommunen ser det derfor som
en fordel å ha store nasjonale aktørar i næringslivet vårt. Vi ønskjer at Marine Harvest får etablere seg på
Fedje og bidra til vidare utvikling av det lokale næringslivet.»
Kystverket har gjeve avslag på søknaden om etablering med heimel i hamne- og farvannslova. Dei
argumenterer med at anlegget vil koma i grøn sektor og at anlegget ligg i eit losbordingsområde.
Hordaland fylkeskommune gjev avslag på søknaden om etablering av anlegg for oppdrett av matfisk. Vi
oppfatter det slik at fylkeskommunen gjev avslag fordi Kystverket er negativ til søknaden.
I avslaget skriv Hordaland fylkeskommune følgjande :
Stormarkvegen 49
5947 FEDJE
Telefon: 56 16 51 00
Faks: 56 16 51 19
E-post: [email protected]
Heimeside: www.fedje.kommune.no
Org.nr. 944 041 036
Bankkonto: 3490.05.20400
Omsøkt akvakulturområde vart teke inn i arealplanen til Fedje kommune i vedtak av 14.12.2000. Revidert
arealplan vart vedteke 14.03.2013. Arealplanlegging skjer i prosessar som involverer relevante interesser og
skal føre fram til ein arealplan som skal gje naudsynt forutsigbarheit for ulike brukargrupper og
næringsinteresser. MHN og Tombre har lagt vekt på å planlegge si verksemd i samsvar med arealplanen.
Kommunestyret gjorde den 14. juni 2012 i sak 032/12 vedtak om å leggja framlegg til
kommuneplan for Fedje 2012-2014, ut til offentleg ettersyn. Frist for å koma med merknader
vart sett til 1. oktober 2012.
Som reaksjon på at kommuneplanen var på høyring, skreiv Kystverket følgjande i brev datert
28/8-12:
Kystverket kunne ha kome med merknader til den aktuelle lokaliteten eller dei kunne ha kome med
motsegn til kommuneplanen. Det gjorde dei ikkje.
Vi må kunne forventa at arealdelen av kommuneplanen løyser dei stridstema som måtte oppstå etter at
kommuneplanen er vedteken.
Det er uakseptabelt at Kystverket etter at kommuneplanen er vedteken får gjennomslag for sin skepsis til
etablering av næringsaktivitetar ved Tendeneset / Hjeltevarden.
Med dette avslaget vil Fedje kommune verta avskore frå å kunne dra i gang nye næringsaktivitetar. Vi er
redd for at denne saka fort kan påføre kommunen nye tap og vanskar. Planen var meint å vera eit godt
styringsverktøy for handtering av enkeltsaker. Med avslaget friskt i mente, ser vi for oss at denne saka fort
kan skapa presidens og gje utslag som vi vanskeleg kan forutsjå. Vi ser at vi ikkje har ei styring eller kontroll
med arealbruken. Då er det lett å spørra kva er hensikten med å setja i gang større planprosessar når dette
likevel ikkje vert fulgt opp av regionale og statlege styresmakter. Det var vel ikkje det som var meininga då
planprosessen tok til.
Saka vert handsama av formannskapet og kommunestyret seinare i desember.
Vidar Bråthen
rådmann
Øyvind Tolleshaug
plan- og utbyggingssjef
Side 2
14/337 - 13
Dette dokumentet er elektronisk godkjent og har difor ingen signaturar.
Mottakarar:
Hordaland Fylkeskommune
Postboks 7900
Side 3
5020
BERGEN
14/337 - 13
REGIONALAVDELINGA
Marine Harvest Norway AS
Postboks 4102
5835 BERGEN
Dato: 19.11.2014
Vår ref.: 2014/14528-20
Sakshandsamar: Endre Korsøen
Telefon: 917 64 632
H-F-9, H-F-10 og H-F-11 Marine Harvest Norway AS org. nr.
959352887 - Avslag på søknad om etablering av anlegg for oppdrett
av matfisk av laks og aure på ny lokalitet Tedneneset (Hjeltevarden) i
Fedje kommune
Vi syner til Dykkar komplette søknad av 03.04.2014.
Vedtak
Hordaland fylkeskommune gjev med dette avslag på søknad om løyve til oppdrett av matfisk av laks og
aure med ein maksimalt tillaten biomasse på 3600 tonn på ny lokalitet Tedneneset (Hjeltevarden) i Fedje
kommune.
Lovheimel
Vedtaket er fatta med heimel i lov av 17.juni 2005 om akvakultur, forskrift av 22.desember 2004 om tillatelse
til akvakultur for laks, ørret og regnbueørret (laksetildelingsforskrifta) § 30, Generelle vilkår for klarering av
lokalitet, bokstav c punkt 3 kor det heiter:
”Lokalitet for akvakultur kan klareres dersom;
c) det er gitt tillatelser som kreves etter
3. lov 17.april 2009 nr. 19 om havner og farvann.”
Grunngjeving for avslaget
Om søknaden
Marine Harvest Norway AS (MHN) søkte 03.04.2014 om løyve til å etablere anlegg for oppdrett av matfisk av
laks og aure på ny lokalitet ved Tedneneset (kalla Hjeltevarden i det vidare då det er eit meir vanleg brukt
namn på plassen) i Fedje kommune.
Bakgrunnen for søknaden er at MHN har eit stort behov for lokalitetar som ligg i ei brakkleggingssone som
mogleggjer utsett av smolt vår partalsår. I samanheng med at Hordaland har vorte inndelt i smittehygieniske
fellesområde (SFO) med synkron brakklegging, har dette medført at det har oppstått ulike moglegheiter til
utsett i dei ulike SFO. Oppdrettsaktørane i Hordaland har valt å nytte området ved Fedje til vår partalsutsett. MHN opplyser i sin søknad at verksemda har ei skeivfordeling av produksjonen sin, med hovudvekt
på utsett vår oddetal og haust par- og oddetal. Verksemda manglar difor lokalitetar med moglegheit for vår
partalsutsett for å få ein meir balansert produksjon.
Søknaden gjeld etablering av eit anlegg med ein maksimalt tillaten biomasse på 3600 tonn. Omsøkt areal
ligg innanfor område avsett til akvakultur i Fedje kommune sin arealplan. MHN søkjer om å få klarert areal
Hordaland fylkeskommune
REGIONALAVDELINGA
Agnes Mowinckels gate 5
PB 7900
5020 Bergen
Tlf: 55 23 90 00
e-post: [email protected]
www.hordaland.no
Foretaksnr. NO 938 626 367 mva.
Kontonr. [5201 06 74239]
Side 2/10
for utlegging av eit anlegg som vil bestå av 8 merdar med ein tilhøyrande fôrflåte. Ramma som merdane er
fortøyd til vil ha ein bredde på 200 meter og ein lengde på 400 meter. Samla overflate areal vil vera omlag
80 dekar. Minste avstand frå anlegget til land vil vera 50 meter. Flåten er planlagt plassert nord for anlegget.
Det vil bli 130 meter avstand mellom Hjeltevardneset og flåten som sikrar trygg ferdsel mellom flåten og
innløpet til Sildavågen. Alle fortøyingane som går mot land vil bli festa i bolt på ca. 15-30 meter djup. For
ytterlegare anleggsdetaljar, sjå figuren under.
I søknaden seier MHN at ei etablering av ein ny lokalitet for laks ved Hjeltevarden vil generere 4 sikre
arbeidsplassar på sjø, og at verksemda vil nytte lokalt næringsliv som leverandører i den grad det er muleg,
samt lokalt tilsette arbeidsfolk.
MHN er kjent med at det er gjeve avslag på omsøkt lokalitet tidlegare av omsyn til mellom anna losbording.
MHN kan ikkje sjå at ei plassering av eit anlegg på omsøkt lokalitet vil være til hinder for skipstrafikk eller
utøving av los embete. Det vil etter verksemda sitt syn vera muleg å utøve produksjon av mat og sikre ein
trygg ferdsel på sjøen ved ei etablering.
Lokaliteten viser gjennom undersøkingar av straum og botn, at den er godt egna for produksjon av laks.
Ei tildeling av lokaliteten med ein MTB på 3600 tonn vil være med på å minske skeivheita i produksjonen til
MHN, samt skape spannande og framtidsretta arbeidsplassar innafor ei næring som produserer sunn og
næringsrik mat.
To søknader på same lokalitet
Hordaland fylkeskommune mottok den 07.04.2014 komplett søknad om klarering av tilnærma det same
arealet som denne søknaden omfattar frå Tombre Fiskeanlegg AS/Fjord Drift AS/Quatro Laks AS (Tombre).
Begge søknadane vart den 07.04.2014 send på høyring på vanleg måte etter reglane i
akvakulturregelverket.
Hordaland fylkeskommune
Agnes Mowinckels gate 5
PB 7900
5020 Bergen
Tlf: 55 23 90 00
e-post: [email protected]
www.hordaland.no
Foretaksnr. NO 938 626 367 mva.
Kontonr. [xxxx xx xxxxxx]
Side 3/10
Offentleg utlysing
Søknaden vart kunngjort etter retningslinene og har lege ute til offentleg innsyn i Fedje kommune. Det kom
inn merknad til søknaden frå Fiskarlaget Vest og Tombre, samt at MHN har kommentert merknaden frå
Tombre.
Fiskarlaget Vest skriv at det er registrert eit gyte- og oppvekstområde for marinfisk i delar av omsøkt
område og at det er registrert ein låssettingsplass i Sildevågen. Under føresetnad av at fortøyingane ikkje
kjem til hinder for fortsatt bruk av låssettingsplassen i Sildevågen og at Fiskeridirektoratet ikkje har
merknader i høve gytefeltet, går Fiskarlaget Vest ikkje imot søknaden.
Tombre kjem med argument for at Tombre sin søknad bør prioriterast framfor MHN sin søknad om løyve til
etablering på lokalitet Hjeltevarden.
MHN har kome med kommentarar til Tombre sine innspel til etablering av lokalitet på Hjeltevarden.
Fedje kommune har den 30.05.2014 kome med slik uttale til søknaden: «Marine Harvest Norway AS og
Tombre Fiskeanlegg AS/Fjord Drift AS har søkt om å etablera anlegg for oppdrett av matfisk av laks og
aure på ny lokalitet ved Tedneneset (Hjeltevarden) i Fedje kommune. Dei har søkt på same stad.
Begge søknadene har vore annonsert i Bergens Tidende og Strilen. Fiskarlaget vest har levert merknader til
søknadane.
Tombre Fiskeanlegg AS/Fjord Drift AS har sendt brev til Fedje kommune der dei argumenterer for at
nettopp dei bør få den nye lokaliteten. Marine Harvest Norway AS har levert ein kommentar til dette brevet.
Kva for firma av dei to som skal få høve til å etablera seg, er ei avgjerd som Fedje kommune ikkje kan ta.
Dette er det Hordaland fylkeskommune som gjer. Fedje kommune ser det slik at søknadene er i samsvar
med kommuneplanen.»
Fedje kommune hadde saka opp i kommunestyre 30.10.2014, og gjorde vedtak om å sende følgjande uttale
i saka: «Fedje kommune har et stort behov for stabile og langsiktige arbeidsplasser. Kommunen ser det
derfor som en fordel å ha store nasjonale aktørar i næringslivet vårt. Vi ønskjer at Marine Harvest får
etablere seg på Fedje og bidra til vidare utvikling av det lokale næringslivet.»
Søknaden er handsama av Fylkesmannen i Hordaland, miljøvern- og klimaavdelinga 26.06.2014.
Fylkesmannen har handsama søknaden etter forureiningslova og vurdert han etter naturvern-,
friluftsliv-, vilt-, lakse- og innlandsfiskeinteresser, og naturmangfaldlova.
Med heimel i forureiningslova frå 13.03.1981 nr. 6, § 11 og 16 har Fylkesmannen i Hordaland gjeve løyve til
etablering av matfiskanlegg for oppdrett av laks og aure på lokalitet Hjeltevarden i Fedje kommune med ein
maksimal tillaten biomasse på 3600 tonn. Lokaliteten ligg i nordre ende av vassførekomsten Hjeltefjorden, i
praksis er det fleire vassførekomstar som er resipient for denne lokaliteten. Resipienten må i dette tilfellet
karakteriserast som svært stor. Basert på dei dokumenterte straumtilhøva på lokaliteten og lokaliseringa i
tilknyting til ein svært stor resipient meiner Fylkesmannen det er forsvarleg å har ein produksjon på 3600
tonn på lokaliteten. MHN skal undersøkje miljøtilstanden på lokaliteten med MOM B undersøkingar etter NS
9410. MHN kan bli pålagt å utføre meir omfattande overvaking (MOM-C), eller delta i dei undersøkingane
som Fylkesmannen finn nødvendig for å kartleggje forureiningseffekten anlegget har på resipienten.
Lokaliteten Hjeltevarden ligg på austsida av Fedje. Sjølv om lokaliteten ligg i god avstand frå viktige
lakseførande vassdrag, er dette eit område som utvandrande smolt frå m.a. Vosso skal passere. Omsynet
til utvandrande laksesmolt gjere det viktig å ha kontroll med mengda lakselus i merdane. Det er viktig at
verksemda prioriterer effektive tiltak mot lakselus og rømming.
Søknaden er handsama av Mattilsynet DK Bergen og omland 10.07.2014. I medhald av § 5 i Forskrift av
17.06.2008 nr. 823 om etablering og utviding av akvakulturanlegg, zoobutikkar m.m., gjev Mattilsynet DK
Hordaland fylkeskommune
Agnes Mowinckels gate 5
PB 7900
5020 Bergen
Tlf: 55 23 90 00
e-post: [email protected]
www.hordaland.no
Foretaksnr. NO 938 626 367 mva.
Kontonr. [xxxx xx xxxxxx]
Side 4/10
Bergen og omland løyve til etablering av den omsøkte akvakulturlokaliteten til ein produksjon på 3600 tonn
MTB for oppdrett av laks og aure. Løyvet er gjeve på følgjande vilkår:
1. Lokaliteten skal ha minst 1 månad felles brakklegging med dei andre lokalitetane i smittehygeniske
fellesområde 13, Øygarden Nord og Fedje.
2. Verksemdas internkontrollsystem skal inkludere risikovurdering av straumforhold ved lokaliteten,
med tilhøyrande planar og tiltak for å sikre at sterk straum ikkje medfører nedsett fiskehelse- og
velferd.
Søknaden er handsama av Fiskeridirektoratet Region Vest 11.07.2014. Fiskeridirektoratet Region Vest har
vurdert søknaden i høve til konsekvensar for tradisjonell fiskeriverksemd, og kan ikkje sjå at søknaden kjem
vesentleg i konflikt med utøving av fiske.
Det er registrert låssettingsplass i Sildevågen. Fiskeridirektoratet har ikkje nyare data om bruk av
låssettingsplassen, men veit at Sildevågen tidlegare har vore nytta til kasting og låssetting i samband med
sildefiske. Truleg vert låssettingsplassen lite nytta i dag, og Fiskeridirektoratet ser ikkje at utlegging av eit
oppdrettsanlegg sør for Sildevågen vil representere noko større konfliktpotensial for fiskeriinteressene.
Søknaden er handsama av Kystverket Vest 06.11.2014. Med heimel i havne- og farvannslova § 27 andre ledd,
jf. § 27 første ledd vert det gjeve avslag på søknad om etablering av anlegg for oppdrett av laks og aure på ny
lokalitet Tedneneset (Hjeltevarden) i Fedje kommune.
I det aktuelle sjøområdet er det registrert hovudlei 1508 Hjeltefjorden med stor sjøtrafikk. Av viktige
navigasjonsinstallasjonar finn ein Fedje fyrlykt nord for anlegget. Anlegget vil kome langt inn i Fedje fyrlykt
sin grøne seglingssektor og nært opp til fyrlykta sin kvite sektor. Anlegget vil vera til hinder for kystfartøy
som trafikkerer Fedjeosen/Fedjefjorden.
I etterkant av ”Server ” ulykka blei losbordingsområdet ved Fedje revurdert. Det blei då vedteke å etablere
nytt losbordingsområde ved Hjeltevarden like aust for det omsøkte anlegget. Dette er ei vurdering tatt ut frå
eit sikkerheitsperspektiv for sjøtrafikk.
Sjøområdet kor anlegget vert søkt etablert er soleis eit særs viktig område for losbording. Dette gjeld
særskild under vanskelege vêrtilhøve der farty og losbåt må manøvrere nært land aust for Hjeltevarden, for
å ha ei sikker losbording.
Sikkerheit og god framkomelegheit er sentrale omgrep knytt til Kystverket si vurdering av ulike tiltak i sjøen.
Losbording ved manøvrering av losbåt og eit større farty nært opp til land kan i dårlege vêrtilhøve medføre
risiko, denne risikoen blir monaleg auka om ein i tillegg har eit større oppdrettsanlegg i sjøområdet å måtte
forholda seg til.
Risikovurderinga går på forhold som sikker manøvrering av farty, sikkerheit for mannskap og last på farty
samt sikkerheit for losbåt og mannskap. I tillegg er det ein viss fare for at fartya kan kome i kontakt med
sjølve oppdrettsanlegget med fare for skade på både anlegg og farty. Kystverket har også lagt vekt på at
ein ikkje finn alternative sjøområder ved Fedje for losbording under dei tilhøva som er skildra ovanfor.
Med omsyn til god framkomelegheit i eit farvatn med tett skipstrafikk og med særskild vektlegging av
sikkerheit i samband losbordingsoperasjonar kan Kystverket ikkje gje løyve etter havne- og farvannslova til
etablering av anlegg som omsøkt.
Hordaland fylkeskommune
Søknaden har vore utlagt til offentleg ettersyn og er handsama av Fedje kommune og relevante
sektorstyresmakter. Hordaland fylkeskommune har ansvaret for å slutthandsame søknaden etter
akvakulturlova og laksetildelingsforskrifta.
Generelle vilkår for klarering av lokalitet er gjeve i laksetildelingsforskrifta § 30:
Lokalitet for akvakultur kan klarerast dersom:
Hordaland fylkeskommune
Agnes Mowinckels gate 5
PB 7900
5020 Bergen
Tlf: 55 23 90 00
e-post: [email protected]
www.hordaland.no
Foretaksnr. NO 938 626 367 mva.
Kontonr. [xxxx xx xxxxxx]
Side 5/10
a) det er miljømessig forsvarlig;
b) det er foretatt en avveining av arealinteresser, med særlig vekt på
1. søkers behov for areal til planlagt akvakultur,
2. alternativ bruk av området til annen akvakultur,
3. annen bruk av området, og
4. verneinteresser som ikke omfattes av bokstav d.
c) det er gitt tillatelser som kreves etter
1. lov 19. desember 2003 nr. 124 om matproduksjon og mattrygghet mv.,
2. lov 13. mars 1981 nr. 6 om vern mot forurensninger og om avfall,
3. lov 17. april 2009 nr. 19 om havner og farvann.
d) det ikke er i strid med
1. vedtatte arealplaner etter plan- og bygningsloven 14. juni 1985 nr. 77,
2. vedtatte vernetiltak etter kapittel V i lov 19. juni 2009 nr. 100 om forvaltning av naturens
mangfold,
3. vedtatte vernetiltak etter lov 9. juni 1978 nr. 50 om kulturminner.
Vurdering i høve til bokstav a):
Med miljømessig forsvarleg meiner ein i denne samanheng både forureining og økologiske effektar.
Påverknad på omgjevnaden gjennom støy og utslepp til luft og vatn er også vurdert av Fylkesmannen i
Hordaland som har gjeve utsleppsløyve etter forureiningslova.
Dette er ein ny lokalitet som ikkje har vore nytta til akvakulturverksemd tidlegare. Lokaliteten ligg mot
Fedjeosen på austsida av Fedje, og kan karakteriserast som ein kystlokalitet med stor resipient og kort veg
til ope hav. Djupne under anlegget varierer frå 60 meter i det nordvestlege hjørnet av anlegget til 160 meter
i det søraustlege hjørnet. Sjøbotnen skrår mot aust og ned mot ei djupne på 350 meter. På grunn av at det
ligg føre to søknader på tilnærma same lokalitet, har ein to sett med MOM B-undersøkingar og straummålingar. Begge straumrapportar indikerer at det er sterk straum gjennom heile vassøyla frå overflate til
botn. Resultat frå botngranskingane syner at sjøbotn i området er samansett av både hardbotn og
blautbotn. På bakgrunn av resultata frå straumundersøkingane og botngranskingane som er føreteke,
meiner vi at sjøområdet er godt eigna for matfiskoppdrett og at det marine miljøet vil tole ei belastning med
ein produksjon på MTB 3600 tonn.
Mattilsynet har forvaltningsansvaret for lakselus, dette inkluderer også eventuell påverknad av lakselus på
vill laksefisk. Mattilsynet har vurdert søknaden og gjeve løyve til etablering.
Rømming av laks er oppfatta som ei uakseptabel hending uavhengig av lokalisering. Ei etablering av anlegg
på lokaliteten må følgje gjeldane standardar og anna regelverk på dette området.
Det er viktig at verksemda prioriterer effektive tiltak mot lakselus og rømming.
Det er registrert eit gyteområde for sild utanfor Sildevågen. Registreringa er frå slutten av 1980-talet, og er
basert på informasjon frå lokale fiskarar. Vi har ikkje nyare data om feltet, men det er truleg del av
gyteområde for norsk vårgytande sild. NVG- silda er på gytevandring frå midten av januar til mars, og gyt
langs heile kysten mellom Troms og Rogaland. Det finnast lite eksakt kunnskap om i kva grad
oppdrettsanlegg kan påverke gyteadferd hos sild, og vi har derfor ikkje haldepunkt for å hevde at eit
oppdrettsanlegg utafor Sildevågen vil representere stor negativ påverknad for sildegyting.
Lokaliteten kjem ikkje i konflikt med trua eller sårbare artar, viltområde eller naturtypar som har eit kjent
behov for særskilt beskyttelse.
Hordaland fylkeskommune
Agnes Mowinckels gate 5
PB 7900
5020 Bergen
Tlf: 55 23 90 00
e-post: [email protected]
www.hordaland.no
Foretaksnr. NO 938 626 367 mva.
Kontonr. [xxxx xx xxxxxx]
Side 6/10
Ved handsaming av søknaden er sakshandsamingsreglane i naturmangfaldlova av 19. juni 2009 nr. 100 § 8 12 følgt i vurdering av om tiltaket det vert søkt om er miljømessig forsvarleg etter laksetildelingsforskrifta §30a.
Søknaden har på vanleg måte etter reglane i akvakulturlova vore til handsaming hjå kommunen og
sektorstyresmaktene, og det er ikkje kome opplysningar om at saka ikkje er tilstrekkeleg opplyst i høve til
oppdrettsanlegget si påverknad på naturmangfaldet. Hordaland fylkeskommune vurderer derfor at
kunnskapsgrunnlaget er tilstrekkeleg til å fatte eit vedtak og at det omsøkte tiltaket ikkje har ein irreversibel
påverknad på naturmangfaldet.
Vurdering i høve til bokstav b):
Klarering av lokalitet for akvakultur kan berre gjevast om akvakulturforvaltninga har gjort ei veging mellom
akvakulturverksemda sitt behov for areal og anna bruk av lokaliteten. Formålet med regelen er å bidra til ein
effektiv og samfunnsnyttig arealbruk. Det styrande vil være ei heilskapeleg vurdering av korleis det aktuelle
området kan nyttast på ein samfunnsmessig optimal måte, jf. Ot. prp. nr. 61 (2004-2005) side 69.
Hordaland fylkeskommune har motteke søknad om klarering av tilnærma det same arealet som denne
søknaden omfattar frå Tombre. Begge søknadane vart parallelt send på høyring på vanleg måte etter
reglane i akvakulturregelverket.
Hordaland fylkeskommune har soleis to søknader om løyve til å etablere anlegg for oppdrett av matfisk av
laks og aure på same lokalitet ved Hjeltevarden i Fedje kommune. Ettersom det berre er ein lokalitet å
tildele har fylkeskommunen vorte nøydd til å føre ta ei prioritering. Søkjarane er kjent med at det føreligg to
søknader, og samlokalisering mellom aktørane er ikkje aktuelt.
I tilfelle som dette ved konkurranse om areal vil det styrande for utfallet av interesseavveginga være ei
heilskapleg vurdering av korleis det aktuelle området kan nyttast på en samfunnsmessig optimal måte.
Korleis tildelingstyresmaktene skal gå fram ved ei slik avveging seier verken dagens forskrifter eller praksis
noko om.
Ut frå innhaldet i søknadane har fylkeskommunen vurdert kven av dei to verksemdene det vil vera mest
nyttig i eit samfunnsperspektiv at får løyve til å etablere seg på lokaliteten. Begge selskapa vil sjølv ha nytte
av å få ny lokalitet som omsøkt.
På bakgrunn av dei opplysningane som var framlagt i søknadane har fylkeskommunen etter ei vurdering av
søknaden lagt til grunn det søkjarane sjølv seier i søknadane i høve samfunnsmessig nytte.
I søknaden seier MHN dette om samfunnsnytten av tiltaket:
«En etablering av en ny lokalitet for laks ved Tedneneset av Marine Harvest Norway vil generere 4 sikre
arbeidsplasser på sjø. Disse arbeidsplassene vil igjen generere 1,7 arbeidsplasser i ringvirkningsleddet pr
arbeidsplass på sjø. Så totalt vil det bli 10,8 arbeidsplasser generert ved en etablering. Marine Harvest
søker å benytte lokalt næringsliv som leverandører i den grad det er mulig, samt lokalt ansatte arbeidere.»
«På sjølokalitetene, der fisken produseres fra den er ca. 80 gram til 5,5 kg, er det normalt ansatt 4
personer. Marine Harvest ansatte er lokalt rekrutterte personer. Det er et ønske at de skal være bosatt i
nærheten av lokaliteten slik at de kan reise til og fra hjemmet hver dag. Personene på lokalitetene arbeider
vanlig arbeidsdag og tre av personene inngår i en skiftordning som inkluderer arbeid i helgene. Den siste
personen som er leder for anlegget jobber vanlig uke fra mandag til fredag. I tider hvor anlegget er brakklagt
vil de ansatte drive med vedlikeholdsarbeid og ved behov delta i arbeid på andre lokaliteter i nærheten. De
ansatte blir ikke permittert i brakkleggingstiden. Marine Harvest legger stor vekt på at ansatte som jobber i
Marine Harvest skal ha mulighet til å bli faglig sterke innenfor sine fagfelt. Ved å gi de ansatte muligheter til
å videreutdanne seg i kombinasjon av fast jobb, tror vi at vi får flere faglige diskusjoner av engasjerte
medarbeidere. Vi har derfor i flere omganger kjørt i gang årsstudium i både Havbruksdrift og
Kvalitetsledelse i regi av Universitetet i Nord Norge. Ved å satse på våre ansatte er vi sikre på at Marine
Harvest blir en attraktiv arbeidsgiver både internt og eksternt, samt vi sikrer konsernets konkurranseevner
og lønnsomhet.»
Hordaland fylkeskommune
Agnes Mowinckels gate 5
PB 7900
5020 Bergen
Tlf: 55 23 90 00
e-post: [email protected]
www.hordaland.no
Foretaksnr. NO 938 626 367 mva.
Kontonr. [xxxx xx xxxxxx]
Side 7/10
I søknaden seier Tombre dette om samfunnsnytten av tiltaket:
«Tombregruppen har allerede en årrekke vært en lokal aktør på Fedje. Bidraget til lokalsamfunnet
med arbeidsplasser og tilhørende aktivitet har vært ikke ubetydelig. Dette er noe Tombregruppen
ønsker å fortsette med. Med en ny og større lokalitet ligger det til rette for ytterligere arbeidsplasser.
Tombregruppen ønsker primært å rekruttere personell til disse nye arbeidsplassene fra lokalsamfunnet på
Fedje.»
Søkar sitt behov for lokaliteten:
Bakgrunnen for søknaden frå MHN er at dei har eit stort behov for lokalitetar som ligg i ei brakkleggingssone som mogleggjer utsett av smolt vår partalsår. MHN opplyser i sin søknad at verksemda har ei
skeivfordeling av produksjonen sin, med hovudvekt på utsett vår oddetal og haust par- og oddetal.
Verksemda manglar difor lokalitetar med moglegheit for vår partalsutsett for å få ein meir balansert
produksjon.
MHN har 16,1 standard akvakulturløyve på 780 tonn med ein samla biomasse på 12558 tonn i Hordaland.
Til desse løyva er det knytt 12 lokalitetar. Av desse ligg 9 i oddetalssone, og 3 i partalssone. Fleire av
akvakulturløyva er og knytt til lokalitetar i Sogn og Fjordane.
Bakgrunnen for søknaden frå Tombre er behov for auka lokalitetsbiomasse i sone med brakklegging i
partalsår. Tombre skriv i søknaden at det viktigaste er om det er brakklegging oddetal- eller partalsår enn
om det er haust eller vår utsett.
Tombre har 7 standard akvakulturløyve på 780 tonn med ein samla biomasse på 5460 tonn i Hordaland. Til
desse løyva er det knytt 9 lokalitetar. Av desse ligg 6 i oddetalssone, og 3 i partalssone. I tillegg har
verksmeda lokalitet Djupeleget i Sogn og Fjordane som kan nyttast til utsett i partalsår.
Fylkeskommunen legg etter dette til grunn at både MHN og Tombre har eit vel grunna behov for å få klarert
lokaliteten Hjeltevarden slik dei har søkt om.
Fylkeskommunen vel å sjå på forholdstala mellom samla tonn biomasse i partal- og oddetalssoner for dei
ulike selskapa. På den måten tar ein omsyn til ulikskap i storleik på MHN og Tombre.
Samla lokalitetsbiomasse for MHN er 38400 tonn. Av dette er 9360 tonn i partalssone og 29040 tonn i
oddetalssone. Forholdstalet mellom oddetalssone og partalssone er 3,1.
Samla lokalitetsbiomasse for Tombre er 17810 tonn. Av dette er 6240 tonn i partalssone og 11570 tonn i
oddetalssone. Forholdstalet mellom oddetalssone og partalssone er 1,9.
Ved tildelinga av 3600 tonn MTB på lokalitet Hjeltevarden til MHN vil dette gje eit forholdstal mellom
oddetalsone og partalssone på 2,2. Dersom tildelinga skjer til Tombre vil deira forholdstal bli 1,2. Sjølv med
ein tildeling av 3600 tonn MTB på Hjeltevarden til MHN vil MHN ha ei større skeivfordeling samanlikna med
Tombre.
Tombre fekk hausten 2013 løyve til utviding av begge sine lokalitetar på Fedje frå 780 til 1560 tonn.
Verksemda har soleis nyleg fått tildelt 1560 tonn lokalitetskapasitet i sone med brakklegging vår partal. I
2014 er det berre sett ut fisk på den eine av lokalitetane, medan den andre ikkje er i bruk.
Tildelinga av lokaliteten til MHN vil medføre etablering av 3600 tonn ny lokalitetsbiomasse i sone med utsett
i partalsår. Dersom Tombre får tildelt lokaliteten vil lokalitetsbiomassen bli den same, men sidan Tombre vil
leggje ned lokalitet Grisholmsundet på 1560 tonn, vil auken i produksjonskapasitet i partalssone bli 2040
tonn.
Alternativ bruk av området til annan akvakultur:
Søkar sitt behov for areal skal vurderast opp mot annan muleg akvakultur i området. Oppdrett av matfisk av
laks og aure er den mest samfunnsmessige lønnsame oppdrettsverksemda og må prioriterast før andre
Hordaland fylkeskommune
Agnes Mowinckels gate 5
PB 7900
5020 Bergen
Tlf: 55 23 90 00
e-post: [email protected]
www.hordaland.no
Foretaksnr. NO 938 626 367 mva.
Kontonr. [xxxx xx xxxxxx]
Side 8/10
driftskonsept eller andre artar. Den omsøkte lokaliteten har truleg potensiale til å kunne bli ein stor lokalitet
for oppdrett av matfisk av laks og aure. Dette er noko som begge søkjarane har nemnd i søknadane.
Annan bruk av området:
Omsøkt akvakulturområde vart teke inn i arealplanen til Fedje kommune i vedtak av 14.12.2000. Revidert
arealplan vart vedteke 14.03.2013. Arealplanlegging skjer i prosessar som involverer relevante interesser
og skal føre fram til ein arealplan som skal gje naudsynt forutsigbarheit for ulike brukargrupper og
næringsinteresser. MHN og Tombre har lagt vekt på å planlegge si verksemd i samsvar med arealplanen.
Kommunen sin uttale skal tilleggast stor vekt ved vurdering av søknaden. Den avsluttande
søknadshandsaminga og interesseavveginga må imidlertid ivareta ei heilskapleg avveging mellom
næringsinteressene og andre samfunnsinteresser. Fedje kommune har i sin uttale tilråd etablering av
oppdrettsanlegg på lokaliteten.
Fiskeridirektoratet region Vest skal gje ein uttale i høve til tradisjonelle fiskeriinteresser i slike saker.
Fiskeridirektoratet har i sin uttale konkludert med at den omsøkte etableringa ikkje vil få vesentlege negative
konsekvensar for det tradisjonelle fisket i området.
Vernetiltak:
Det er ikkje kome fram opplysningar om andre verneinteresser som ikkje omfatta av bokstav d i
søknadsprosessen.
Konklusjon i høve til bokstav b):
På bakgrunn av dei opplysningane som var framlagt i søknadane har fylkeskommunen etter ei vurdering
lagt til grunn det søkjarane sjølv seier i søknadane i høve samfunnsmessig nytte, og kome fram til at MHN
sin søknad tilfredsstiller dette på best måte.
Begge verksemdene har behov for å få klarert lokaliteten Hjeltevarden slik dei har søkt om. Ut frå
lokalitetssituasjonen for verksemdene i dag har ein kome fram til at MHN har eit større behov for å få klarert
lokaliteten enn Tombre.
Etter ei samla vurdering ut frå formålet i laksetildelingsforskrifta § 30 b har ein kome fram til at det er MHN
som best oppfyller formålet med laksetildelingsforskrifta § 30 b jf. det som er sagt ovanfor om dette.
Vurdering i høve til bokstav c):
Mattilsynet DK Bergen og omland har gjeve løyve til etablering etter sitt lovverk.
Fylkesmannen i Hordaland, miljøvern- og klimaavdelinga har gjeve utsleppsløyve etter forureiningslova.
Kystverket Vest har gjeve avslag til etableringa etter hamne- og farvannslova. For å klarere ein lokalitet er det
eit tvingande vilkår at det er gjeve naudsynte løyve etter laksetildelingsforskrifta § 30 bokstav c. Dersom det
ikkje er gjeve løyve etter ei av sektorlovene kan ikkje lokaliteten klarerast etter akvakulturregelverket.
Kystverket Vest avslo søknaden i vedtak av 06.11.2014. Ettersom naudsynt sektorløyve ikkje er gjeve kan
ikkje fylkeskommunen klarere lokaliteten etter laksetildelingsforskrifta § 30.
Søknaden gjeld ein lokalitet i sjø og er difor ikkje handsama etter vassressurslova.
Vurdering i høve til bokstav d):
I kommuneplanen for Fedje, vedteke 14.03.2013, er det satt av område for akvakultur sør for
Hjeltevardneset. Anlegget slik det er vist i kartskisse i søknaden, ligg innafor akvakulturområdet, men
fortøyingssystema vil strekke seg utanfor og inn i område kor arealføremål er definert som ”Bruk og vern av
sjø og vassdrag med tilhøyrande, strandsone” (fleirbruksområde for natur, friluftsliv, ferdsle og fiske, NFFF)
og ”Farleier”.
Hordaland fylkeskommune
Agnes Mowinckels gate 5
PB 7900
5020 Bergen
Tlf: 55 23 90 00
e-post: [email protected]
www.hordaland.no
Foretaksnr. NO 938 626 367 mva.
Kontonr. [xxxx xx xxxxxx]
Side 9/10
Akvakultur er ikkje definert som arealføremål i NFFF-områda, men i planføresegna under pkt 6.2 gjeld:
”Tiltak eller inngrep som er i konflikt med natur, friluftsliv, ferdsle eller fiske er ikkje tillete, under dette
flytebrygger og kaiar. Dette er likevel ikkje til hinder for naudsynt fortøying av anlegg for akvakultur eller
utlegging av sjøleidningar for vatn…”. Jf pkt 6.4 gjeld tilsvarande føresegn for områda kor føremålet er
definert som ”Farleier”.
Innafor akvakulturområdet sør for Hjeltevardneset er det lagt inn ei omsynssone for registrert gyteområde. I
omsynssona gjeld følgjande føresegn: ”Omsyn naturmiljø – gyteområde. Sona viser viktige gyte- og
oppvekstområde for marin fisk. Tiltak eller utslepp som kan vera til hinder for gytesuksess og /eller redusera
områda sin kvalitet som oppvekstområde, bør så langt som råd unngåast. Søknader om tiltak/inngrep/
utslepp på eller i nærleiken av felta, skal leggjast fram for fiskeridirektøren for uttale, før vedtak vert fatta”.
Konklusjon
Etter ei samla vurdering av saka finn Hordaland fylkeskommune å måtte avslå Dykkar søknad om løyve til
oppdrett av matfisk av laks og aure med ein maksimalt tillaten biomasse på 3600 tonn på ny lokalitet
Tedneneset (Hjeltevarden) i Fedje kommune.
Vedlegg
Uttale frå Mattilsynet DK Bergen og omland 10.07.2014, Fylkesmannen i Hordaland 26.06.2014 og
Kystverket Vest 06.11.2014, samt klageskjema fylgjer vedlagt.
Klage
Vedtaket kan påklagast. Sjå om dette i vedlagde orientering. Ei eventuell klage skal framsettast til
Hordaland Fylkeskommune, sjølv om klaga gjeld vedtak fatta av Fylkesmannen, Mattilsynet eller
Kystverket. I medhald av forvaltningslova sin §27 b vert det sett som vilkår for å gå til søksmål at ein har
nytta høvet til å klaga.
Bård Sandal
fylkesdirektør regional utvikling
Gudrun Mathisen
seksjonssjef
Brevet er godkjent elektronisk og har derfor inga underskrift.
Kopi:
Fylkesmannen i Hordaland, miljøvern- og klimaavdelinga
Mattilsynet DK Bergen og omland
Kystverket Vest
Fiskeridirektoratet Region Vest
Fedje kommune
Tombre Fiskeanlegg AS/Fjord Drift AS/Quatro Laks AS
Fiskarlaget Vest
Hordaland fylkeskommune
Agnes Mowinckels gate 5
PB 7900
5020 Bergen
Tlf: 55 23 90 00
e-post: [email protected]
www.hordaland.no
Foretaksnr. NO 938 626 367 mva.
Kontonr. [xxxx xx xxxxxx]
Fedje kommune
Saksutgreiing:
Forslag til vedtak:
Referatsaker vert tekne til orientering.
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
Evy Uthaug
Saksnr
058/14
ArkivsakID
14/785
Utvalg
Type
Dato
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Delegerte saker
Saksutgreiing:
Forslag til vedtak:
Delegerte saker vert tekne til orientering.
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
Vidar Bråthen
Saksnr
ArkivsakID
14/744
Utvalg
Type
Dato
102/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
059/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Biosfæreprosjektet - deltaking - prosjektfinansiering
32T
VS Biosfæreprosjektet - saksopplysningar og forslag til vedtak
Prekvalifiseringssøknad Nordhordland Biosfæreområde
Forslag til saksopplysning og vedtak for kommunane Biosfæreprosjektet
Saksutgreiing:
Bakgrunn
I 2013 gjorde kommunane i NHL vedtak om å utarbeida ein søknad til UNESCO å verta det første
godkjente biosfæreområdet i Norge. Det er Nordhordland Utviklingsselskap IKS saman med UiB som
står bak dette prosjektet. Forprosjektet er finansiert av kommunane i NHL og UiB. Det planlagte
prosjektet har stor utstrekning. Det strekkjer seg gografisk frå Sognefjorden,opp i Stølsheimen og ut
til olje og gassfelta utanfor kysten vår. Prosjektet har som mål å utvikla regionen på eit modene og
berekraftig vis. Kommunestyret er gjort kjent med innhaldet i prosjektet i eit tidlegare
kommunestyremøte.
Initiativtakaren ber om snarleg tilbakemelding. Målet er å få sendt inn ein søknad til den norske
UNESCO – komiteen i desember 2014.
Vurdering
Biosfæreprogrammet skil seg frå Verdsarvprogrammet ved at målsettinga er å sjå framover for å
sikra ein positiv berekraftig bruk av regionen sine eigne naturgjevne, kulturelle og økonomiske
føresetnader. Prosjektet er godt forankra i heile regionen. For å koma vidare i saka, krev det full
tilslutnad og delfinansiering.
Miljø
NHL regionen ser det som interessant å få ta del i internasjonale satsingar. Dette er ei viktig
merkevarebygging for heile regionen.
Økonomi
I budsjettet for biosfæreprosjektet er det lagt opp til at kommunane er med å delfinansierer dette
Fedje kommune
arbeidet – årlig kr 500.000 for planperioden 2015 – 2017. I alt er det 10 kommunar som deltar i dette
samarbeidet.
Finansieringsmodell:
5% fastdel + folketal vekta for frie inntekter. Dette er samsvar med anbefalt modell frå
rådmannsutvalet.
Fedje kommune sine årlege kostnader utgjer ca. kr 30.000. Dette tilsvarer ca. 6% av totalkostnadene.
Konklusjon
Viktig og stort fellesprosjekt med framtidshåp.
Forslag til vedtak:
Fedje kommune ønskjer å delta i prosjektet for å bli ein del av Nordhordland Biosfæreområde.
Kommunen forpliktar seg til å vera med å delfinansiera vår del, kr 30.095 for hovudfasen av
prosjektet innanfor den ramma som prosjektplanen legg opp til.
Formannskapet - 102/14
F - behandling:
F - vedtak:
Fedje kommune ønskjer å delta i prosjektet for å bli ein del av Nordhordland Biosfæreområde.
Kommunen forpliktar seg til å vera med å delfinansiera vår del, kr 30.095 for hovudfasen av
prosjektet innanfor den ramma som prosjektplanen legg opp til. Samrøystes.
FORPROSJEKT
Forstudie om Nordhordland som UNESCO biosfæreområde
Nordhordland biosfæreområde
Vestnorsk kystlandskap
Forprosjekt:
«Nordhordland biosfæreområde – vestnorsk kystlandskap»
Utgitt av: Nordhordland Utviklingsselskap IKS
Knarvik, august 2014
Arbeidsgruppe:
Kari Evensen Natland (prosjektleiar): Nordhordland Utviklingsselskap IKS
Kjersti Isdal (rådgjevar): Nordhordland Utviklingsselskap IKS
Peter Emil Kaland (fagleg koordinator for UiB): Universitetet i Bergen
Arne Abrahamsen (kommunikasjonsrådgjevar): NORPR
Framside:
I eit biosfæreområde er det viktig å ta vare på lokal kulturarv, som ein del av å utvikle lokalsamfunnet si berekraft.
Bilete er frå Keipane Kystlag sitt STREIF-arrangement i Kvalvika, Sæbø, 2012. Foto: Hans Kristian Dolmen.
Forprosjektet er støtta av:
2
Nordhordland biosfæreområde
Vestnorsk kystlandskap
3
Innhald
Forord ....................................................................................................................................... 6
1
2
Innleiing .......................................................................................................................... 10
1.1
Oversikt over biosfæreprosjektet i Nordhordland ...................................................... 10
1.2
Kva kan eit biosfæreområde bidra med? .................................................................... 12
1.3
Om forprosjektet ......................................................................................................... 13
1.4
Mål............................................................................................................................... 14
1.5
Organisasjon og metode ............................................................................................. 14
Biosfæreområde – berekraftig utvikling i praksis .......................................................... 16
2.1
3
Utviklinga i regionen gjennom 100 år ............................................................................ 20
3.1
4
5
6
7
Kva er eit biosfæreområde? ........................................................................................ 16
Del av det moderne Norge .......................................................................................... 20
UNESCO sine tre funksjonar for biosfæreområde ......................................................... 30
4.1
Ivareta ......................................................................................................................... 30
4.2
Utvikle ......................................................................................................................... 35
4.3
Støtte ........................................................................................................................... 41
UNESCO sine kriterier for å bli utnemnt til eit biosfæreområde ................................... 47
5.1
Økosystem - biografisk region ..................................................................................... 47
5.2
Biologisk mangfald ...................................................................................................... 50
5.3
Berekraftig utvikling .................................................................................................... 54
5.4
Storleik ........................................................................................................................ 54
5.5
Soneinndeling .............................................................................................................. 55
5.6
Organisering - dialog ................................................................................................... 55
5.7
Forvalting – tema og plandokument ........................................................................... 56
Nordhordland sitt vidare arbeid mot utnemning .......................................................... 57
6.1
Målsetting for prosjektet i kandidatfasen ................................................................... 58
6.2
Arbeidsoppgåver som biosfærekandidat .................................................................... 58
6.3
Biosfærekandidatkontor ............................................................................................. 59
6.4
Biosfærekoordinator ................................................................................................... 60
6.5
Biosfærekandidatorganisasjon .................................................................................... 60
6.6
Budsjett ....................................................................................................................... 61
6.7
Framdriftsplan ............................................................................................................. 63
Vedlegg ........................................................................................................................... 65
7.1
Oversikt over naturvernområde i Nordhordland ........................................................ 65
4
Nothus, Masfjorden. Foto: Anette Thorsheim
5
Forord
«Fra de ytterste skjær
der havdønningene slår som klodens egne pulsslag innover svabergene
over lyngheier og sund, innmark og utmark, knauser og koller
helt inn til der landskapet stiger steilt mot fjellheimen og støl ligger bak støl
mot himmelranden, er Nordhordland et stykke Norge i miniatyr.
Selv om hele landsdelen fra Fedje til Stølsheimen
var løsnet fra kysten og kommet i drift
hadde den likevel hatt det meste av det landet har å by på - med seg. «
Gunnar Staalesen
Nordhordland representerer eit lite stykke Norge. Frå kyst til fjell; trygt forankra i ein kultur
med røter langt tilbake i historia; og med eit næringsliv som spenner over alt frå tradisjonelt
jordbruk og fiske til moderne industri, olje, energi og akvakultur.
Men, som resten av Norge, står regionen framfor store utfordringar: Kulturendringar, press frå
storbyen Bergen som stadig «kjem nærare», med store endringar i næringslivet, og på eit
administrativt nivå med auka krav til effektivitet og planar om omfattande
kommunesamanslåing. I tillegg kjem uroa som mange kjenner på; at uønskte miljøendringar på
sikt kan føre til redusert livskvalitet for våre etterkommarar.
Ingen overordna grep vil kunne ivareta alle desse utfordringane. Men å gjere Nordhordland til
Norge sitt første biosfæreområde vil kunne bidra til å samle regionen, byggje felles kultur og ta
vare på viktige fellesfunksjoner, som forvalting av miljøsatsing i regionen og felles
merkevarebygging.
Utrykket ‘berekraftig utvikling’ vert så ofte nytta at det etterkvart nesten har mista sitt
opphavlege innhald. I denne samanhengen kjem vi likevel ikkje utanom. Eit biosfæreområde er
berekraftig utvikling i praksis. Det inneber å prøve ut nye måtar å nytte ressursane på; ta det
beste frå fortida som grunnlag for at regionen utviklar seg på ein moderne og berekraftig måte
til glede for befolkninga i dag og for generasjoner i framtida. Kunnskapsbasert utvikling er
sentralt i UNESCO sitt biosfæreprogram, og med denne satsinga vil Nordhordland kunne bli eit
attraktivt og interessant område for forsking og utvikling på mange ulike felt.
Det er kommunane knytt til Regionrådet i Nordhordland som saman med Universitetet i
Bergen har satt i gang den formelle prosessen om å søke om biosfærestatus for
Nordhordlandsregionen. Første trinn er å få godkjenning som biosfærekandidat. Får vi det, har
vi tre år på oss til å levere inn endeleg søknad.
6
Framtidsretta medspelar til verdsarvprogrammet
Biosfæren er i teknisk forstand den delen av jorda der levande organismar kan eksistere. Andre
nærliggande namn er «biotop» eller «økosystem», men i denne samanhengen er biosfæren
meir enn det naturskapte. Biosfæreprogrammet handlar om samspelet mellom natur og
kultur, næringsliv og økonomi. Miljøperspektivet er viktig, men det er heilskapen i miljøet som
skal utviklast.
UNESCO sitt biosfæreprogram vart etablert tidleg på 70-tallet, omtrent samtidig med
verdsarvprogrammet. Medan verdsarvprogrammet konsentrerer seg om å ta vare på unik
kultur- og naturarv, er målet for biosfæresatsinga å få til ei positiv, berekraftig utvikling av eit
område baserte på regionen sine eigne naturgitte, kulturelle og økonomiske føresetnader. At
eit område får status som biosfæreområde, inneber ingen nye vernetiltak eller formelle
restriksjonar på bruk av ressursane. Det er befolkninga sjølv - og samarbeidspartnarar mellom
anna frå utdanning og forsking - som avgjer kva kvalitetar dei ønskjer skal prege
biosfæreområdet. Biosfæreprogrammet er difor like mykje eit heilskapleg tiltak for
samfunnsutviklinga som eit miljøprogram.
Det er så langt oppretta 631 biosfæreområde i 119 land - 231 område ligg i Europa og 7 i
Norden. Nordhordland kan bli det første biosfæreområdet i Norge.
Geografisk vil området som er føreslått, strekkje seg frå Trollfeltet i Nordsjøen til langt inn i
Stølsheimen. Området omfattar kommunane Austrheim, Fedje, Gulen, Lindås, Masfjorden,
Meland, Modalen, Osterøy, Radøy og Øygarden. I tillegg vil delar av Vik, Voss, Høyanger,
Vaksdal og mulegvis Askøy vere inkludert.
Nordhordland representerer eit Norge i miniatyr, frå kyst til fjell. Her frå Fedje, som ofte vert kalla «landsbyen i
havet». Foto: Kjersti Isdal.
7
Ettersom eit biosfæreområde krev eigeninnsats frå både innbyggjarar og lokale styresmakter
har UNESCO bestemt at prosessen for å oppnå biosfærestatus skal starte i lokalsamfunnet.
Regionrådet sette i juni 2013 ned eit forprosjektstyre for å få avklart om
Nordhordlandsregionen kan innfri UNESCO sine krav til biosfæreområde og å gje innspel om
kva effekt eit biosfæreområde i Nordhordland kan få for utvikling av regionen. Styret og
arbeidsutvalet har dokumentert at Nordhordland kan utvikle eit biosfæreområde som vil stå
seg særs godt i internasjonal samanheng.
Store ringverknader
Biosfæresatsinga i Nordhordland vil ha to ulike komponentar. Det eine er dei konkrete
fellesoppgåvene som vil kunne bli knytt opp til ein biosfæreorganisasjon. Blant desse er satsing
på eit meir berekraftig miljø, vidareutvikling av regionalt kulturliv, og felles marknadsføring,
merkevarebygging og reiselivsutvikling. Den andre delen er mindre konkret, men kanskje enno
viktigare. Det handlar om ny næringsutvikling, tilførsel av ny kompetanse og på kva vis
regionen best kan ruste seg til tida etter oljen. Her er engasjementet frå Universitetet i Bergen
og frå dei andre forskingsinstitusjonane viktig. I tillegg vil biosfæresatsinga kunne bidra til
internasjonal merksemd omkring regionen, til internasjonale samarbeidsprosjekt og tilførsel av
prosjektmidlar.
Erfaringar frå andre land viser at prosjektporteføljen vert omfattande, men kva prosjekt vi skal
ta fatt på først, er det oss sjølve som skal bestemme.
Satsinga på biosfærestatus i Nordhordland er eit arbeid for ei meir berekraftig framtid. Det handlar om kva samfunn
vi ønskjer oss for borna våre. Foto: Modalen kommune.
8
Denne søknaden seier difor ikkje i detalj kva biosfæreområdet skal vere og kva aktiviteter det
skal innehalde. Dette er ein søknad om å få starte ein prosess. Arbeidet tar eigentleg først til
når det vert gjeve klarsignal frå UNESCO om å gå vidare, basert på dei overordna føringane vi
har lagt.
Eit positivt svar på søknaden vil forplikte. Ikkje nødvendigvis til store økonomiske utbetalingar,
men til engasjement og innsats for å byggje innhaldet i denne satsinga. Biosfærestatus er ikkje
noko vi får for alltid. Det er eit kvalitetsstempel som vert gjeve på grunnlag av dei vala vi tar og
dei resultata vi når. Viss vi ikkje lever opp til krava frå UNESCO, så vil vi miste biosfærestatusen.
Status som Norge sitt første biosfæreområdet vil gjere Nordhordland til del av eit
internasjonalt nettverk. Det vil gje høve til profilering, for utvikling av kultur og næringsliv og til
å utvikle vår eigen identitet vidare.
I året som har gått har vi fleire gonger hatt besøk frå UNESCO. Leiarane der er særs positive til
initiativet vårt. I den internasjonale biosfærefamilien vil vårt biosfæreområde vere heilt unikt
grunna det store spennet i ressursane som ligg her. Nettopp fordi Nordhordland representerer
det moderne kyst-Norge, har vi dei aller beste føresetnadene for å få dette til. Til nytte og
glede for oss sjølve, og som eit førebilete for andre delar av landet.
Modalen 01.09.2014
Knut Moe
Ordførar i Modalen Kommune
Styreleiar i Biosfæreprosjektet
9
1 Innleiing
Dette kapittelet gjev ei oversikt over det påtenkte biosfæreområdet. Det er lagt særleg vekt på å vise korleis regionen kan
seiast å vere representativt for andre kystområde i Norge.
1.1 Oversikt over biosfæreprosjektet i Nordhordland
1.1.1 Regionen Nordhordland
Nordhordland er området mellom Bergen og Sognefjorden. Det har gjennom åra vore ulik
forståing av kva kommunar som høyrer til, men administrativt er det dei ni kommunane
Meland, Lindås, Austrheim, Fedje, Masfjorden, Radøy, Osterøy, Modalen og Gulen som utgjer
regionen i dag. Det bur nær 45000 menneske i her. Det er utstrakt samarbeid mellom desse
kommunane på mange felt. I biosfæreprosjektet har vi også tatt med Øygarden og delar av
kommunane, Vik, Høyanger, Voss, Vaksdal og
Askøy. Det er tette samband mellom desse og
dei andre ni, og historisk har dei og vore
administrativ knytt saman.
Variasjonen i landskapet er stor, frå Fedje vest
i havet, til Modalen inst i Osterfjorden. Storleik
og innbyggjartal varierer mykje, men det er
sterke fellestrekk mellom kommunane, både
geografisk, historisk og kulturelt. Alle
kommunane har óg ei sterk tilknyting til
Bergen på grunn av nærleiken til byen, og dei
aller fleste av kommunane kan seiast å ha ein
felles arbeidsmarknad kring verksemda på
Mongstad. Sidan oljeeventyret tok til på
syttitalet, har Mongstad vore eit sentrum for
vekst, tilflytting og industrialisering i ein region
som tidlegare var prega av fiske, landbruk,
handverk og småindustri.
Figur 1: Regionen Nordhordland (stipla område) er
representativ for vestnorsk kystlandskap. Kart:
Kjersti Isdal.
1.1.2 Frå hav til fjell
Det føreslåtte biosfæreområdet strekkjer seg frå oljefeltet Troll på kontinentalsokkelen,
gjennom kyst- og fjordlandskapet til toppen av Stølsheimen 1300 m.o.h. og deretter ned til
Sognefjorden. Tar vi med dei kommunane vi har lista opp i 1.1.1 får biosfæreområdet ei
befolkning på ca. 50 000. Området dekker ca. 8250 km2 .
Nordhordland står solid som ein representant for den ressurssterke ytre Vestlandskysten og i
internasjonal samanheng som eit demonstrasjonsområde for det moderne Norge. Naturen er
kontrastrik med kysten beskytta av ein breid skjergard, store og små fjordar og vidare gjennom
dal- og skoglandskapet opp til høge fjell.
10
Figur 2: Det tenkte biosfæreområdet er utforma som ein ressursprofil frå oljefeltet Troll i vest, til Stølsheimen i aust.
Kart: Peter Emil Kaland.
Fram til om lag 1970 var Nordhordland rekna som ein relativt fattig region. Jordbruk, fiske og
handtverk var leveveg for mesteparten av befolkninga slik det har vore i uminnelege tider.
Etter at jordbruket vart innført i yngre steinalder har befolkninga nytta alle tilgjengelege
ressursar langs den økologiske gradienten: fiskarar med småbruk i ytre strøk; bønder med
utstrakt seterdrift i indre strøk. Regionen har óg vore viktig i oppbygginga av nasjonen Norge.
Gulatinget og Gulatingsloven var del av grunnlaget for kong Magnus Lagabøtes landslov og
viser regionens store regionale og nasjonale rolle i vikingtida og middelalderen.
Nordhordland er valt ut som pilotprosjekt fordi regionen på ein framifrå måte kan stå som
modellområde både for det historiske og det moderne kystlandskapet i Norge. Utvikling i
samfunn og teknologi har ført til at regionen i vår tid forvaltar store verdiar i form av vasskraft,
petroleum og fisk. Det varierte landskapet er ein ressurs i seg sjølv.
Figur 3: Eit tverrsnitt gjennom det tenkte biosfæreområdet som viser korleis ressursane vert nytta frå hav til fjell.
Illustrasjon (førebels – skal utbetrast!): Kjersti Isdal.
11
Nordhordland Biosfæreområde skal ha fokus på berekraftig natur-, samfunns- og
næringsutvikling, og vil med det falle godt inn i den retning det internasjonale
biosfæreprogrammet går. Internasjonalt er det no meir vekt på at både det biologiske og det
kulturelle mangfaldet skal ivaretakast og at områda skal stå for ei økonomisk utvikling som
både er moderne, sosiokulturelt og økologisk berekraftig.
Vestlandskysten er ein skatt for landet, men det gjev eit stort ansvar i å forvalte ressursane slik
at kommande generasjonar får glede av dei. I biosfæreområdet er det difor ei viktig målsetting
å fokusere på korleis kyst-Norge skal takle både miljøutfordringar og samfunnsutvikling på ein
berekraftig måte.
Nordhordland er ein del av vestlandskysten med store natur- og kulturverdiar.
1.2 Kva kan eit biosfæreområde bidra med?
Biosfærestatus fører ikkje til nye verneområde, restriksjonar eller forbod i Nordhordland. Tvert
om får regionen eit sett med virkemidlar som vil vere sporar til internt samarbeid, grønnare
miljø og positiv næringsutvikling. Det vert forventa at biosfæreområdet vil oppnå resultat på
følgjande område:
 Auka forsking på berekraftig samfunnsutvikling. Universitetet i Bergen vil aktivt følgje
opp biosfæreområdet med eit breitt fokus på miljø-, helse- og samfunnsforsking i
Nordhordland. Andre forskingsmiljø har signalisert det same.
 Ny næringsutvikling. Regionen har i dag ein leiande posisjon på utvikling av teknologi og
kompetanse på karbonfangst og lagring. Det er eit mål at denne posisjonen skal
oppretthaldast og styrkast. Forskingsprosjekta med produksjon av fiskefôr frå sjøpølser i
Øygarden og høvet til utnytting av spillvarme og CO2 frå Mongstad-raffineriet og TCM
12
(testsenteret for karbonfangst) til algeproduksjon har potensiale til nye produkt.
Gjennom biosfæresatsinga kan regionen ta ein posisjon innan grønare
industriproduksjon. Får regionen status som biosfæreområde, kan det gje reiselivet eit
nødvendig løft.
 EU-prosjekt. Det nære samarbeidet mellom biosfæreområda i Europa har ført til mange
samarbeidsprosjekt finansiert ved EU-midlar. Nordhordland vil kunne gå inn i slike
samarbeid.
 Fokus på eigen kultur, natur og eigne verdiar. Det vil vere heilt sentralt for
biosfæresatsinga å byggje opp under prosjekt som er viktige for lokalbefolkninga som
t.d. lokalmat, strilekultur, ta vare på kulturlandskapet og tradisjonar knytt til kultur og
natur.
 Profilering og merkevarebygging. At Nordhordland vert Norges første biosfæreområde,
vil i seg sjølv gje profilerings-gevinst. I tillegg vil biosfæresatsinga gje eit godt grunnlag
for å utvikle ein tydelegare profil for heile regionen og gjere det enklare å byggje ein
merkevare bygd på regionen sine unike kvalitetar.
 Betre livskvalitet - stolte og glade innbyggjarar. Erfaring frå andre land viser at det auka
folkelege engasjementet i biosfæreområda styrker identitet, tilknyting og initiativlyst for
samarbeid om felles oppgåver.
Fokus på eigen kultur og natur er med på å styrke identitet, tilknyting og stoltheit hjå lokalbefolkninga. Her ser vi frå
Håkonarspelet på Seim i 2011. Foto: Region Nordhordland.
1.3 Om forprosjektet
1.3.1 Eit pilotprosjekt i Norge
Idéen om eit biosfæreområde i Nordhordland kom til alt i 1996, då Norges Forskingsråd i sin
komité såg etter kandidatar til ei biosfæresatsing i Norge. Den nasjonale satsinga vart lagt på
is, men tankane om eit biosfæreområde i Nordhordland heldt fram. Etter initiativ frå
Universitetet i Bergen i 2010 var alle ordførarar tilslutta Regionrådet i Nordhordland +
Øygarden positive til å starte opp eit prosjekt for å utvikle eit biosfæreområde i Nordhordland.
13
I 2013 gjorde kommunane i Nordhordland (tilslutta
Regionrådet) vedtak om å utarbeide ein søknad til
UNESCO om å bli det første godkjente biosfæreområdet
i Norge. Det vart laga til ein samarbeidsavtale med
Universitetet i Bergen om utvikling av søknaden og eit
framtidig forskingssamarbeid innan biosfæreområdet.
Vidare vart det oppnemnt eit styre for forprosjektet og
ei arbeidsgruppe. Arbeidet er finansiert av kommunane
i regionen med tilskot frå Universitetet i Bergen og frå
næringslivet.
1.4 Mål
Målsettinga med denne forprosjektstudien, er få fram
og peike på kva ei biosfæresatsing kan bidra med for
vidare utvikling av regionen, og kva som skal til for at
Nordhordland oppfyller krava til eit biosfæreområde
med utgangspunkt i UNESCO sitt regelverk.
Forprosjektstudien skal skape eit avgjerdsgrunnlag for
ein seinare søknad om å få status som biosfæreområde.
Dersom den norske UNESCO-kommisjonen godkjenner
forprosjektet, får Nordhordland tittelen
biosfærekandidat. Deretter skriv ein hovudsøknaden,
som via den norske UNESCO-kommisjonen vert send til
regjeringa for vurdering. Regjeringa avgjer deretter om
biosfæresøknaden frå Nordhordland skal sendast til
UNESCO sin ICC-commision i Paris for nominasjon. Det
er ICC-commision som tar den endelige avgjerda om
oppretting av eit biosfæreområde i Nordhordland.
1.5 Organisasjon og metode
UNESCO sitt biosfæreprogram
UNESCO sitt program Man and
the Biosphere (MAB) vart
etablert i 1971 for å fremje eit
tverrfagleg fokus på
forvaltning, forsking og
undervisning om berekraftig
bruk av økosystem og
naturlege ressursar.
Biosfæreprogrammet skil seg
frå Verdsarvprogrammet ved
at målsettinga er å sjå
framover for å sikre ei positiv,
berekraftig utvikling av eit
område baserte på regionen
sine egne naturgitte, kulturelle
og økonomiske føresetnader,
medan verdsarvprogrammet
konsentrerer seg om å ta vare
på unik kultur- og naturarv. Det
viktigaste verktyet for MAB er
oppretting av biosfæreområde.
UNESCO sitt biosfæreprogram
er like mykje eit heilskapleg
tiltak for samfunnsutviklinga
som eit miljøprogram. Det er
no oppretta 631 område i 119
land, av desse er det 231
område i 34 land i Europa.
Nordhordland kan bli det
første område i Norge som vert
godkjent som biosfæreområde.
Prosjekteigar for forprosjektet er Nordhordland
Regionråd. Nordhordland Utviklingsselskap IKS (NUI) er
prosjektleiar. Alle kommunane som er knytt til Regionrådet i Nordhordland deltek i prosjektet.
Dette er kommunane Austrheim, Fedje, Gulen, Lindås, Masfjorden, Meland, Modalen, Osterøy
og Radøy. Øygarden har gått inn i prosjektet, og der er gode faglege argument for at også delar
av kommunane Voss, Vik, Høyanger, Vaksdal og Askøy vert ein del av biosfæreområdet.
14
Vi har eit ansvar for å forvalte ressursane slik at kommande generasjoner får glede av dei. Foto: Kjersti Isdal.
Arbeidet med ein eventuell integrering av desse kommunane vil skje fortløpande. Universitetet
i Bergen deltek som aktiv samarbeidspartnar og støttar prosjektet fagleg og økonomisk.
Høgskulen i Bergen er informert om prosjektet, og målet er at høgskulen på sikt skal vere del
av satsinga. Prosjektet er støtta av Hordaland Fylkeskommune som har løyvd midlar til
forprosjektfasen i prosjektet. Fylkesmannen i Hordaland støtter prosjektet og har gått inn med
ein representant i styringsgruppa.
Styringsgruppa har det strategiske ansvaret for prosjektet og er ei breitt samansett gruppe på
8 personar, med representantar frå kommunane Modalen og Masfjorden, Fylkesmannen i
Hordaland, Hordaland fylkeskommune, Universitetet i Bergen, Miljøorganisasjon og næringsliv
(BKK).
Det er oppretta ei arbeidsgruppe på 4 personar som driv det daglege arbeidet med prosjektet:
Kari Evensen Natland (prosjektleiar): Nordhordland Utviklingsselskap IKS
Kjersti Isdal: (Rådgjevar) Nordhordland Utviklingsselskap IKS
Peter Emil Kaland: (Fagleg koordinator) Universitetet i Bergen
Arne Abrahamsen: (Kommunikasjonsrådgjevar) NORPR
Gruppa vert utvida etter behov for kompetanse og arbeidskraft.
Arbeidet med forprosjektet omfattar ein oversiktleg dokumentasjon av Nordhordland sine
natur- og kulturverdiar, ressursutnytting, befolkningsstruktur og næringsliv. Det er også
undersøkt om Nordhordland kan oppfylle deia tre hovudfunksjonane i biosfærekonseptet:
Ivareta, støtte, utvikle.
15
2 Biosfæreområde – berekraftig utvikling i
praksis
Dei fleste kjenner til UNESCO si verdsarvliste, og Norge har fleire
stader med verdsarvstatus. Men omgrepet biosfæreområde er
ikkje så kjent i Norge. UNESCO sitt «Man and the Biosphere»
(MAB)program er godt utvikla i nabolanda våre, og er meir
aktuelt enn nokon gong, sett i lys av dei miljøutfordringane verda
står ovanfor i dag.
2.1 Kva er eit biosfæreområde?
2.1.1 Biosfæreområde
Eit biosfæreområde er eit avgrensa geografisk
demonstrasjonsområde der ein legg til rette for
berekraftig utvikling. Målet er å oppnå ein meir
berekraftig balanse mellom å ta vare på biologisk
mangfald og naturressursar, fremje økonomisk
utvikling og sikra ei god samfunnsutvikling ved
samarbeid mellom lokalbefolkninga, det offentlege,
næringslivet og forskingsinstitusjonar.
Eit biosfæreområde skal ha høge natur- og
kulturverdiar og eit visst innhald av verna område.
Området skal vere representativt for eit større
landskap- og/eller marint område slik at resultata frå
biosfæresatsinga kan overførast. Biosfæreområda
skal for dette formål utvikle innovative metodar for
berekraftig utvikling, teste dei og dele resultata
nasjonalt og internasjonalt. Arbeidet krev nært
samarbeid mellom interessegruppene i
lokalsamfunnet og positivt engasjement frå
forskingsinstitusjonar og forvaltingsstyresmakter.
Lokalt initiativ
Det er lokalsamfunnet som kan
foreslå eit biosfæreområde.
Det skal ratifiserast av ein
nasjonal UNESCO komité,
nominerast av regjeringa og
utpeikast av UNESCO sitt
hovudstyre for biosfæreprogrammet. I
biosfæreområde vert det
utvikla innovative løysingar for
det å bu og arbeide i betre
harmoni med naturen. Eit av
dei primære måla for MAB er å
oppnå ein berekraftig balanse
mellom å oppretthalda
biologisk mangfald, fremje
økonomisk utvikling, og ta vare
på regionen sine kulturelle
verdiar.
Ordet biosfære referer til alt på land, i vatn og i
atmosfæren som opprettheld livet på jorda. Kvart biosfæreområde demonstrerer praktiske
tiltak for å få ein betre berekraftig bruk av ressursane. Dei er føregangsområde for
samfunnsbaserte initiativ som tryggjar vårt naturlege miljø samtidig som ein sikrar sunn
økonomisk vekst.
Biosfæreområda sitt viktigaste verkemiddel er dialog mellom samfunnsaktørane i
lokalsamfunnet, og erfaringane verda over viser at dette arbeidet gjev gode resultat. Mange
biosfæreområde er dyktige til å fremje lokal identitet og produkt, noko som bidrar til at
befolkninga er stolt over sitt område.
16
Ettersom biosfæreområda skal følgje med i endring i
samfunns- og miljøforhold over tid, vil og hovudfokus
kunne endre seg i pakt med tida. Men felles for alle
biosfæreområde er at dei skal arbeide med dei tre
funksjonane; utvikle lokalsamfunnets berekraft, ivareta
biologisk mangfald, naturressursar og kulturarv, og
støtte kunnskap og praksis. Innafor alle biosfæreområda
skal det dessutan finnast kjerneområde (natur- og
kulturvernområde), og buffersoner (friviljug ivaretaking,
eks. museumsdrift). Alt anna areal vert kalla
utviklingsområde.
Rådemakt over land og vatn vert ikkje endra når eit
biosfæreområde vert oppretta. Statusen fører ikkje til
oppretting av nye verneområde og heller ikkje til
restriksjonar av innbyggarane sine juridiske rettar.
Ikkje nye verneområde
UNESCO krev at eit
biosfæreområde skal ha ei
viss mengde verneområde. I
praksis betyr det at ein
brukar dei verneområda
som allereie finst i området.
Biosfæreområdet fører
altså ikkje til nye
verneområde, og endrar
heller ikkje på innbyggarane
sine rettar i høve til sine
eigedomar.
Bøkeskogen på Seim er den nordlegaste i Europa. Foto: John Y. Larrson.
2.1.2 Utvikling av MAB-programmet
Utgangspunktet for MAB-programmet var det internasjonale forskingsprogrammet IBP
(International Biological Progam 1964-74) som organiserte ei lang rekke store
miljøforskingsprosjekt under den overordna problemstillinga «Den biologiske basis for
produktivitet og menneskelig velferd». Det vart klarlagt kor viktig menneskeleg
ressursutnytting var for utviklinga av økosystema. Dette tok UNESCO opp som ei viktig global
utfordring, og i 1971 vart MAB-programmet starta.
17
I dei første åra av MAB-programmet fokuserte biosfæreområda på forskingsproblemstillingar
om vern av miljøet. Som ein følgje av det vart ei rekke nasjonalparker og urørte naturområde
inkludert i programmet. Dei skandinaviske landa oppretta i 1970-åra biosfæreområde ut frå
desse premissane. Norge oppretta eitt område på nordaust-Svalbard, Sverige eitt i Lappland og
Danmark eitt på Nordaust-Grønland.
I 1987 kom Bruntlandskommisjonen med kraftfull argumentasjon for ei berekraftig utvikling
kor menneska sin bruk av naturressursane vart satt inn i ein økonomisk og sosial samanheng.
Kommisjonen peika på at «ressursutnytting, investeringar, teknologisk utvikling og
institusjonelle endringar må alle harmonere med kvarandre og sikre potensialet både det
nåtidige og framtidige for å dekke menneskelige behov og forventningar».
Verdskongressen for MAB i Sevilla i 1995 følgde opp Bruntlandskommisjonen med eit nytt sett
med målsettingar og direktiv som vart definert og vedtatt for nye biosfæreområde («The
Seville Strategy and The Statutory Framework of the World Network»). Kriterier vart fastsett
for å sikre at retningslinene i programmet skulle bli følgt. Regelmessig evaluering av
biosfæreområde vart obligatorisk. Difor er mange av dei som vart etablert i 1970- og 1980-åra
seinare trekt ut av verdsnettverket eller vart definert om slik at dei følgjer dei nye
retningslinene. Både det norske og det svenske biosfæreområdet vart trekt tilbake.
Ved verdskongressen i Madrid i 2008 vart det fokusert på dei akselererande klimatiske
endringane, den hurtige urbaniseringa som drivarar bak miljøendringane, og det akselererande
tapet av biologisk og kulturelt mangfald. Desse utfordringane vart inkludert i «Madrid Action
Plan for Biosphere Reserves (2008-2013)».
Alle relevante vedtak i MAB programmet vert tatt av ein internasjonal komité: ”MAB
International Co-ordinating Council (ICC)”. Dei 38 medlemmene av ICC er
regjeringsrepresentantar som er vald for ein fireårs periode av UNESCO General Conference.
Sekretariatet for MAB programmet er lokalisert i UNESCO sitt hovudkvarter i Paris.
Uroa for dei menneskeskapte miljøproblema har særleg etter årtusenskiftet ført til ei auka
interesse for MAB-programmet. Det verdsomspennande biosfærenettverket (WBRN) omfattar
i 2014: 631 biosfæreområde i 119 land, inkludert 12 grenseoverskridande område. I Europa er
det oppretta 231 biosfæreområde i 34 land. I Norden (Sverige og Finland) er det oppretta 7
biosfæreområde. I Norge er det og fleire lokale initiativ for å få oppretta biosfæreområde, og
den norske UNESCO-kommisjonen har tatt initiativ for å opprette ein norsk MAB-komité, som
truleg vert etablert hausten 2014.
2.1.3 Satsing på biosfæreområde i Norge
Etter oppmoding frå UNESCO sette Norges forskingsråd i 1989 ned ein komité for prioritering
av forsking for nye biosfæreområde i Norge. Komitéen vart lagt ned i 1998 utan at ein lukkast
med å få etablert nye biosfæreområde. Men Lyngheisenteret på Lygra i Nordhordland vart
trekt inn i komitéen sitt arbeid i 1996 som kjernen til det som kunne bli eit biosfæreområde i
Nordhordland. Etter at komitéen vart lagt ned, heldt leiinga ved Lyngheisenteret fram med å
vurdere å få til eit biosfæreprosjekt.
Først i oktober 2009 vart det realistisk at søknadsarbeidet kunne starte opp. Då kalla UNESCOkommisjonen inn til eit møte i Kunnskapsdepartementet for å vurdere og få satt i gang eit nytt
MAB-prosjekt i Norge. På møtet la representanten frå Universitetet i Bergen fram ei planskisse
18
til eit biosfæreområde i Nordhordland, og fekk aksept. I september 2010 arrangerte UNESCOkommisjonen eit nordisk symposium ved Universitetet i Bergen om historisk utvikling av MABprogrammet og etablering av biosfæreområde i Norden. Regionrådet i Nordhordland starta
sonderinger for å etablere eit biosfæreområde.
Planen vart i oktober 2010 lagt fram for det svenske MAB-miljøet, som seinare har gitt verdifull
støtte til vidare planlegging. I 2011 vart prosjektet presentert for MAB-organisasjonen i Paris,
og i 2012 og 2014 var leiaren for EuroMAB på synfaring i Nordhordland. I tillegg er planen lagt
fram for relevante faglege fora internasjonalt, bl.a. ved EuroMAB-konferansen i 2013. Lokalt
har prosjektet støtte hos alle sentrale kommunar, Hordaland fylkeskommune og Fylkesmannen
i Hordaland.
13. juni Regionrådet skriver under samarbeidsavtale med Universitetet i Bergen, juni 2013. Frå venstre fremst:
Regionrådets formann Jon Askeland, Fylkesmann Lars Sponheim, Rektor Sigmund Grønmo. Foto: Region
Nordhordland.
I 2013 inngjekk Regionrådet ein samarbeidsavtale med Universitetet i Bergen om utviklinga av
søknaden for Nordhordland biosfæreområde og om intensjon for framtidig forskingsinnsats
om berekraftig utvikling i Nordhordland. Regionrådet har oppretta eit arbeidsutval og styre for
prosjektet. Kommunane i Nordhordland, Hordaland fylkeskommune, Universitetet i Bergen og
Stiftinga Grieg Foundation har deretter fullfinansiert utviklinga av denne søknaden.
19
3 Utviklinga i regionen gjennom 100 år
Biosfæreprosjektet skal bidra til ei berekraftig utvikling for
Nordhordland. Målet er at dette skal byggje vidare på regionen
sine naturgitte, økonomiske og kulturelle føresetnader. Vi vil
difor kort trekke opp utviklinga i regionen gjennom dei siste 100
åra fram til i dag.
3.1 Del av det moderne Norge
I løpet av dei siste hundre åra har Nordhordland utvikla seg frå å vere ein utkantregion med
småbrukarar og fiskarar til å bli ein viktig del av det moderne Norge. Den teknologiske
kunnskapsutviklinga har gjort det muleg å ta i bruk naturressursar som tidlegare var
utilgjengelege. Nordhordland sine vasskraftsressursar har gitt enkelte kommunar store
inntekter, og oljeutvinninga på kontinentalsokkelen har skapt eit industrieventyr med store
ringverknader for regionen. Men suksessen har også ført med seg utfordringar blant anna for
det tradisjonelle landbruket som i dag strever i konkurransen mot gode lønningar i industrien.
3.1.1 Tradisjonell ressursutnytting i kyst- og fjordlandskapet
På starten av 1900-talet var primærnæringane framleis det viktigaste næringsgrunnlaget for
befolkninga. I den ytre lyngheisona var fiske næringsgrunnlaget, men kombinasjonen av fiske
og ein liten gard med eit par kyr og nokre sauer ga høg matvaretryggleik og samstundes eit
tilstrekkeleg variert kosthald for familien. Det var ikkje naudsynt med ein stor gard for å
overleve, og summen av ressursane på land og i havet ga grunnlaget for ein relativt høg
befolkningstettleik.
I fjordlandskapet var fiske ein del av hushaldsøkonomien, men topografien og klimaforholda
med litt høgare sommartemperatur la tilhøva betre til rette for at jordbruksdrift vart viktigast.
Medan dei ytre stroka kunne ha sauene ute på lyngbeite året rundt, førte litt kjølegare vintrar i
fjordlandskapet til så mykje snø at alle husdyra måtte fôrast inne. Til gjengjeld hadde bøndene
i fjordområdet store ressursar i skogen og i dei vidstrakte beiteområda i dalsidene og på fjellet.
Skogen ga lauv og skav til fôr samt tømmer og ved både til eige bruk og til sal. Gardane både
vest og øst for Stølsheimen hadde heimestøler og fjellstøler kor dei både utnytta fjellbeitene i
sommarsesongen og hausta grasfôr frå dei mange utslåttområdane. Om hausten ga jakta på
hjort og rein eit viktig tilskot av kjøtt.
Det var eit utstrakt samarbeid mellom befolkninga i det ytre kystlandskapet og i
fjordlandskapet. I ytre strok var det overskot på fisk som vart bytta mot tømmer frå
fjordlandskapet. Dei vidstrakte sommarbeita på fjellet gjorde det muleg for befolkninga i
Modalen og Masfjorden å ta imot kyr i leige frå det ytre kystlandskapet som ikkje hadde så
gode sommarbeite. Om vinteren var det motsett. Då var lyngheiene på ytterkysten framleis
brukbart beiteland. På den måten kunne fleire dyr frå fjordlandskapet overleve vårknipa.
20
Nordhordland er fiskarbonden sitt landskap. Her var det mange små gardseiningar, der fiske og attåtnæringar til
saman skapte eit næringsgrunnlag. Dei milde vintrane på Vestlandet gjer at utegangarsauen kan nytta utmarksbeite
heile året. Den gamle sauerasen var nesten utdøydd, men er i dag særs populær. Foto: Lyngheisenteret.
Allereie i siste del av 1800-tallet førte den veksande befolkninga til større behov for
attåtnæringar, og dette akselererte utover på 1900-tallet. Bøndene frå Nordhordland og ytre
Sogn hadde Bergen som ein viktig marknad for fisk-, jordbruks- og handverksprodukt. I tillegg
hadde befolkninga i Nordhordland mange dyktige tømrarar som pendla til Bergen.
Bergen hadde stort behov for sand til vegar og til sement. Dei store sandterrassane i
fjordområda som langs Osterfjorden, i Modalen og i Matre skapte mange arbeidsplasser og ga
gode inntekter både til eigarane av sandtaka og til sandskutene som transporterte sanden til
byen.
Vestlandets varierte landskap har skapt mange små landbrukseiningar, i motsetnad til
Austlandet med sine store gardar. Ein kunne ikkje leve av garden åleine, og fiskarbonden
hadde fleire inntektskjelder. I dag er mange gardsbruk lagt ned, og folk går i anna lønna arbeid.
Dermed gror delar av kulturlandskapet att. Dette gjeld særleg dei nære utmarksområda som
før var beite for dyra. Innmarka vert framleis som regel beita eller slått. Dei som framleis driv
gardsbruk, driv ofte jorda på fleire gardar for å få stor nok drift til å leve av.
Ein del av dei som sit med småbruk, kombinerer lønna arbeid med sauehald. Slik klarar ein å
halde i hevd noko av jorda. Gamalnorsk sau (villsau) vert meir og meir populær, då denne
klarar lamminga godt sjølv og utnytter beita enda betre enn norsk kvit sau. Miljøet kring denne
sauerasen har vakse, og produkt som skinnfellar, ull og villsaukjøt er populært.
21
Den indre farleia mellom Bergen og Sogn gjekk gjennom Nordhordland, her ved Alverstraumen. Foto: Peter Emil
Kaland.
3.1.2 Utviklinga av kommunikasjonane
Frå gamal tid har sjøen vore den viktigaste transportvegen for befolkninga i biosfæreområdet.
Den breie skjergarden med eit mylder av små og store øyar gjorde det trygt å ferdast med båt i
smult farvatn, sjølv når sterk vind gjorde sjøreisa farleg ute på havet. Slik har den indre farleia
frå Bergen til Fensfjorden og vidare mot Gulen og Sognefjorden alltid vore ei sikker ferdselsåre
på sjøen mellom bygdene i biosfæreområdet og for kontakten til Bergen. Her var det så mykje
trafikk at det på 1700-tallet vart etablert gjestgjevarstader med passeleg avstand slik at dei
reisande kunne få overnatting.
Figur 3: Vegnettet i Nordhordland ca. 1900, med Den
Trondhjemske postveg. Raud strek: hovudveg, kvit strek:
lokalveg, blå strek: den indre farleia. Kart: Sverre Mo.
Figur 4: Vegnettet i Nordhordland i 2013. Raud strek:
hovudveg, kvit strek: lokalveg. Kart: Sverre Mo.
22
Tidleg på 1900-tallet var vegnettet dårlig utvikla i Nordhordland og ytre Sogn, men behovet for
sikre postleveransar langs kysten frå Bergen til Trondheim hadde allereie frå 1780-tallet ført til
bygging av ein hovudveg, kombinert med båt transport frå Bergen gjennom Nordhordland og
ytre Sogn. Som det går fram av kartet var det i tillegg bygd nokre lokalvegar i Meland, Radøy,
Lindås, Osterøy og Modalen, men Ytre Sogn og dei ytste øyene i Nordhordland var heilt
veglause.
Nordhordlandsbrua opna i 1994 og har vore eit viktig infrastrukturprosjekt for utviklinga i regionen. Trafikken i
opningsåret var om lag 6.000 ådt (årsdøgntrafikk - gjennomsnittleg dagleg trafikkmengde) og er i dag auka til ca.
16.000 ådt.
Gjennom mellomkrigstida vart både hovud- og lokalvegnettet gradvis bygd ut, men den store
vegutbygginga og medførande auke i biltrafikken kom for alvor i gang først på 1960-tallet. I
løpet av tiåra som følgde fekk vegnettet høgare standard, mange ferjer, bruer og tunneler. Det
førte til eit heilt nytt kommunikasjonsmønster med overgang frå sjø til landtransport. Men og
på sjøen endra transporten seg etter 1960-åra, til bl.a. hurtiggåande hydrofoil- og katamaran
båtar. Samla sett gav kommunikasjonsrevolusjonen viktig infrastruktur som grunnlaget for dei
store endringane i nærings- og arbeidslivet etter 1960, og for endringane i
kommunestrukturen.
Nordhordlandsbrua, som gjorde regionen ferjefri frå Bergen, opna i 1994 og har betydd mykje
for arbeidsmarknaden og busettingsmønsteret her. Fleire viktige vegprosjekt er under
planlegging - både lokale vegutbetringar og ikkje minst vegtunnell frå Nordhordlandsbrua til
Åsane. Betra kommunikasjon har ført til auka tilflytting og denne vil vekse seg nordover med
tunnellen på plass.
3.1.3 Kommunane i biosfæreområdet
I første del av 1900-talet var det 22 kommunar innanfor biosfæreområdet. Det er viktig å
merke seg at sjøen ikkje hadde noko å seia som grense mellom kommunane.
Den nye kommunestrukturen utanfor byane vart sett i kraft frå 1964. For kystområda vart det
tatt omsyn til den pågåande endringa i kommunikasjonane frå sjø til veg, og det vart sett krav
om befolkningsmengde og storleik på kommunane. For biosfæreområdet har det betydd ein
reduksjon til 13 kommunar med store endringar i grensene mellom kommunane. Berre Fedje
23
kommune har sine opphavlege grenser. Medan kommunegrensene før 1964 var tilpassa sjø,
var den nye kommunestrukturen tilpassa veg.
Figur 5: Kommunestruktur i Nordhordland før 1964.
Kart: Sverre Mo
Figur 6: Kommunestruktur i Nordhordland etter 1964.
Kart: Sverre Mo.
3.1.4 Interkommunalt samarbeid
Etableringa av Nordhordland kommunale kraftlag i 1920-åra vart starten på eit etter kvart
svært så omfattande og vellukka interkommunalt samarbeid.
Diskusjonen om endringane av kommunegrensene i 1950-60-årene førte til at kommunane i
Nordhordland i 1961 oppretta Nordhordland tiltakskontor som seinare vart vidareført som
Regionrådet for Nordhordland og Gulen. I dag er Regionrådet Nordhordland eit politisk
styrande organ og Nordhordland Utviklingsselskap IKS er oppretta som administrasjon og som
eit aktivt selskap for interkommunalt arbeid. Her tar ein opp, og arbeider med saker av verdi
for heile regionen, til dømes innan samferdsel, helse og IKT. Regionrådssamarbeidet har vore
ein styrke for Nordhordland, og har bl.a. hatt av avgjerande politisk verdi for vegutbygging mot
Bergenshalvøya og internt i Nordhordland.
Alt tyder på at samarbeidet mellom kommunane i framtida vil styrkast. Det er etablert eit
kommunestrukturprosjekt som skal utgreie ein eventuell samanslåing av kommunane og det
er under prosjektering eit felles Helsehus.
Det overordna målet for samarbeidet er at Nordhordland skal vere ein god stad å bu og
arbeide i.
3.1.5 Næringsliv
Næringslivet i Nordhordlandsregionen har vakse fram delvis som eit resultat av naturgjevne
føresetnader, delvis som svar på behov i den nærliggande storbyen Bergen. Som eit døme
hadde Bergen, som nemnt tidlegare, stort behov for sand til vegar og til sement. Dei store
sandterrassane i fjordområda langs Osterfjorden, i Modalen og i Matre skapte mange
arbeidsplasser og gode inntekter både til eigarane av sandførekomstane og av sandskutene
som transporterte sanden til byen.
Effektiv sjøvegs transport er og eit stikkord for utviklinga. I løpet av hundreårsperioden har det
vore drive garveri, meieri, kornmøller, sagbruk, hermetikkfabrikkar og skipsverft. For alle desse
24
var høvet for å frakte dei ferdige produkta raskt til marknaden viktig. Det er i dag berre
sporadiske spor etter desse verksemdene, men dei har vore særs viktige både for utvikling av
busetnadsmønster og for regionen sin kultur og identitet.
Fjellområda i indre delar av Nordhordland forsyner regionen med fornybar energi. Demning ved Krokevatnet i
Masfjorden. Foto: BKK.
Ein viktigare faktor for økonomien og næringslivet i dag, er den omfattande kraftutbygginga
som har skjedd i fjella i biosfæreområdet. Kraftinntekter er av stor verdi for fleire av
kommunane i biosfæreområdet.
I løpet av 1960-åra starta for alvor omlegginga av næringsverksemda innan regionen. I tiåra
som følgde, gjekk andelen av befolkninga som var bønder og fiskarar kraftig ned, medan
næringar innan handel og tenesteyting auka markant. I tillegg auka kvinneandelen av
arbeidsstokken. Den største skilnaden var likevel anlegget og opninga av oljeraffineriet på
Mongstad i 1974 og dei etterfølgjande olje- og gassterminalane på Sture og Kollsnes i
Øygarden. Storindustrien var med dette etablert i Nordhordland, og vart ei veldig drivkraft i
industrimiljøet både innanfor regionen og for resten av Vestlandet. Rundt oljeanlegga har det
vakse fram omfattande høgteknologiske industri- og serviceverksemder.
25
Oljeraffineriet på Mongstad er det største i Norge. I tilknyting til raffineriet fins eit avansert testsenter for
karbonfangst og lagring (TCM). Bilete: Bergens Tidende.
Fiskarbonden og mange handverk er historie, og primærnæringane er ikkje lenger den
viktigaste næringsvegen i Nordhordland. Industri og dei tenesteytande næringane sysselset i
dag det meste av arbeidskrafta, med Knarvik og industriområda Mongstad, og Sture / Kollsnes
som dei store «arbeidskraftmagnetane».
Regionen har i dag verksemder innan ei lang rekkje bransjar. Den viktigaste er olje og gass;
både landbasert verksemd og offshore aktivitetar. På Mongstad er det om lag 100 ulike
næringsverksemder med ca. 2.300 tilsette. Her er Statoil sitt oljeraffineri, forsyningsbase,
hamnefunksjoner og ulike industriverksemder. TCM Mongstad er verda sitt største senter for
testing og forbetring av CO2-fangst/teknologi. I Øygarden ligg Kollsnes prosessanlegg for gass
og oljeterminalen på Sture.
Tradisjonell vasskraftindustri er og viktig, om ikkje fordi så mange arbeider direkte i
verksemda, som fordi den betyr mykje for kommunane sine inntekter. Den siste av dei tre
store næringane er havbruk, som i dei siste åra har vakse seg sterk og som truleg vil vere enno
viktigare i åra som kjem. I tillegg har regionen produksjonsverksemder av ulike slag, både store
internasjonale selskap og mindre nasjonale. Regionen er sterk på bygg og anlegg, handel og
tenesteyting er ikkje ubetydeleg, og det er ein del turisme og reiseliv. For det siste er
potensialet for vekst stort.
3.1.6 Busetnad
Den spreidde busetnaden som ofte var knytt til eit lite jordareal, har over tid mista sin
opphavlege funksjon. Busetnaden er no meir konsentrert, og større bygdesenter/lokalsenter,
knytt til riksvegnettet er etablert og er i stadig utvikling. Regionsenteret Knarvik, som vart
etablert på 1960-talet, er eit godt døme på dette. Likevel har Nordhordland mange godt
26
fungerande bygder og bygdesentra. Vegutbygginga har ført til korte avstandar til
arbeidsmarknaden, nesten uansett kor ein bur i området.
Dei fleste kommunane, spesielt i sør, har opplevd folketilvekst dei siste åra. Til saman er det i
dag omlag 50.000 busette i biosfæreområdet og talet er venta å auke til ca. 66.000
innbyggjarar i 2040 . Skal regionen ta aktivt del i denne veksten, må vi førebu oss på best
muleg måte.
Kommune
1252 Modalen
År 2000
År 2010
År 2014
Progn 2020 Progn 2025 Progn 2030
Progn 2040
354
344
372
408
430
453
469
1253 Osterøy
7 006
7 421
7 786
8 423
8 967
9 442
10 182
1256 Meland
5 353
6 631
7 544
8 913
10 044
11 055
12 753
1259 Øygarden
3 623
4 267
4 704
4 822
5 044
5 230
5 456
1260 Radøy
4 585
4 825
5 039
5 521
5 845
6 106
6 418
1263 Lindås
12 492
14 286
15 069
16 468
17 491
18 368
19 635
2 527
2 738
2 833
3 340
3 655
3 926
4 283
1264 Austrheim
1265 Fedje
682
594
561
520
492
470
439
1266 Masfjorden
1 774
1 635
1 693
1 763
1 818
1 867
1 914
1411 Gulen
2 489
2 302
2 315
2 328
2 359
2 386
2 428
42 885
47 053
49 930
54 526
58 170
61 333
66 017
Totalt
Figur 7: Tabellen viser folketal og prognoser i Nordhordland(inkl. Øygarden) mellom år 2000 til 2040.Kilde: SSB.
3.1.7 Utdanningstilbod
Dei mange små skulestovene frå åra kring 1900, og som alltid låg i høveleg gangavstand for all
busetnad i bygda, er borte. Dei nye skuleanlegga og skulefritidsordningane er tilpassa høveleg
kjøreavstand med bil.
Nordhordland har tre vidaregåande skular med eit variert tilbod. Her er og to folkehøgskular,
som har reiseliv og musikk som sine satsingsområde. For høgare utdanning er Bergen ein
attraktiv stad.
3.1.8 Kulturliv
Nordhordland har lange tradisjonar med lokal kulturaktivitet knytt til bygdesamfunnet. Dette
viser igjen i dagens mangfald av lag og foreiningar. Dei mange grendehusa var den naturlege
samlingsstaden før i tida. Mange av desse har framleis ein funksjon, noko som revymiljøet i
Nordhordland vitnar om, men det er og eit ønske å få bygd eit felles kulturhus som kan samle
kulturlivet, og vere eit utstillingsvindauge for kulturarven i regionen.
Korpsmiljøet står i ei særstilling i Nordhordland, med to korps (Eikanger Bjørsvik og Manger
musikklag) som konkurrerer på høgt nivå i både Norge og Europa. Idrettstilbodet er svært
variert.
27
Det er også ein god festivaltradisjon i regionen som trekkjer til seg mykje folk. Dei viktigaste
arrangementa er Knarvikmila, Havsportveka, Utkant-festivalen og Kraftspela. Kystsogedagane
er også godt besøkt i biosfæreområdet.
3.1.9 Reiseliv og opplevingar
Det første reiselivet i Nordhordland var knytt til dei mange gjestgjevarstadene langs leia. Den
indre farleia har vore nytta som riksveg mellom sør og nord i alle tider. Det er mange
kulturminne knytt til tida då jektefarten var stor, her var rikt med gjestgjevarstader og hamner.
Etter kvart reiste bergensarane ‘på landet’ for rekreasjon, der dei gjerne budde i våningshuset
på gardane og synest det var eksotisk og spennande. Etterkvart starta hytteutbygging og
regionen har mange hytteturistar gjennom heile året, men mest om sommaren. Ferie- og
fridtidsturisme har aldri stått sterkt i regionen og reiselivsnæringen er prega av stort sett små
verksemder. Det er likevel fleire hotell, gjestgjevarstader, campingplassar og eit variert tilbod
av opplevingar knytt til kultur og natur.
Med den flotte kystlina og skjergarden ligg det godt til rette for aktivitet knytt til sjø. Om
somrane er det eit yrande båtliv og det finst nokre gjestehamner. I tillegg finst det diverse
båtutleige som legg til rette for å utforske naturen frå sjøen. Havsportveka er eit arrangement
som dei siste åra har satt fokus på å nytte dette potensialet enno betre.
Nordhordland byr på mange aktivitetar knytt til sjø. Med kajakk kjem ein i nærkontakt med naturen. Foto: Region
Nordhordland.
Nordhordland er eit eldorado for den som likar fotturar. Stølsheimen er fjellområdet mellom
Sognefjorden i nord og Bergensbanen i sør, og strekker seg frå havet i vest til Nærøyfjorden i
øst. Det er eit mektig og mangfaldig fjellandskap som ragar opp over djupe fjordar og vert
28
avrunda som blågrått snaufjell i 1200-1300 meters høgde. Her er det turistforeiningshytter og
eit merka nett av stiar, i eit flott turområde. Nordsjøløypa og Den Trondhjemske postvei er
gode døme på vandringsvegar i kulturlandskapet. Det er produsert turbøker og turkart for
mange av kommunane i Nordhordland.
Det er fleire godt etablerte attraksjonar i Nordhordland som t.d. Lyngheisenteret, Vestnorsk
Utvandringssenter, Gulatingstaden, Kystmuseet og Fedje – øya i havgapet som er ein
attraksjon i seg sjølv. Nordhordland reiselivslag vart oppretta i 1987, men vart lagt ned i 2012.
Det heng saman med ei omorganisering av destinasjonsselskapa i landet til større einingar.
I Øygarden kan ein få oppleva den tradisjonelle kystkulturen. Foto: Kystmuseet i Øygarden.
3.1.10 Konklusjon
Nordhordland er eit godt døme på det som har skjedd med lokalsamfunna langs Norskekysten
i dei siste 100 åra. Regionen har vore gjennom ei raskt utvikling frå det gamle bonde- og
fiskarsamfunnet til dagens situasjon med eit variert næringsliv med alt frå handel til
tungindustri.
Nordhordland er i dag ein vekstregion, tett integrert med Bergen og dei andre kommunane
rundt byen. Her er gode arbeidsplassar, gode og trygge bumiljø, gode oppvekstvilkår og eit rikt
organisasjonsliv.
Infrastrukturen og kommunikasjonane som bind regionen saman, vert stadig betre. Geografisk
og sosialt er Nordhordland ein region, men det er ein region som er svært annleis enn den var
for 100 år sidan.
29
4 UNESCO sine tre funksjoner for
biosfæreområde
For å få status som eit biosfæreområde må ein region, etter
UNESCO sitt regelverk, kunne oppfylle biosfæreområdet sine tre
hovudfunksjoner «ivareta, utvikle og støtte». I dette kapittelet
viser vi på kva måte Nordhordland fyller desse retningslinene.
4.1 Ivareta
«Bidra til ivaretaking av landskap, økosystem, arter og genetisk variasjon»
(Peike på både biologisk og kulturelt mangfald i dette området, og verdien av å ta vare på
dette i regional eller global skala)
Biosfæreområdet Nordhordland har ein storslått og variert natur som har vore nytta av
lokalbefolkninga frå slutten av istida og fram til i dag. Det store havområdet i vest, den breie
øygarden og fjordlandskapet innafor har den karakteristiske utforminga for ytre del av
Vestlandet. Biosfæreområdet er forma som ein profil frå havet i vest gjennom kyst- og
fjordlandskapet, over fjellet og ned til Sognefjorden. Med ein slik profil, er alle viktige
økosystem knytt til havet, elver og innsjøar, og til landskapstypane frå havnivå til fjells,
representert.
Spesielt for biosfæreområdet er den store variasjonen i fjordsystema. I tillegg til den store
Sognefjorden er det mange små fjordar med gradvis endring i saltinnhaldet frå høgt ved
fjordmunningen til brakt inst i fjorden, og med stor variasjon i biologisk mangfald, både med
omsyn til flora og fauna. Eit eksempel er Osterfjorden, som heldt fram mot aust inn i den
tronge Mofjorden. Her møter elva Movassdraget som har sitt nedslagsfelt i Stølsheimen.
Til to av fjordane knyter det seg særleg sterke forskingsinteresser. Masfjorden er ein liten
fjordarm som har same karakteristiske utforming som dei store Vestlandsfjordane. Difor har
havforskarane valt Masfjorden som ein fjordmodell og har gjennomført store forskingsprosjekt
om miljøet og faunen. Lurefjorden mellom Lindåshalvøya, Fosnøy og Radøy kan best
karakteriserast som ein marin innsjø, fordi innløpa til fjorden skjer gjennom tronge sund med
sterke tidevasstraumar. Frå Lurefjorden er det nye tronge innløp til eit pollsystem med kraftige
endringar av saltinnhaldet i sjøen og svært høgt biologisk mangfald. I ein av pollane er det ein
lokal sildestamme som har høg forskingsverdi for kunnskapen om silda sitt levesett.
Lurefjorden (ca. 47 km2) med pollsystema er blant dei høgast prioriterte marine områda i den
nasjonale planen for marint vern som er under handsaming i Klima og miljødepartementet. I
sum utgjer mangfaldet av store og små fjordsystem innan biosfæreområdet ein svært viktig
ressurs for marin forsking, og dette området er blant Norge sine mest undersøkte farvatn.
30
Foto 1950 av garden Havrå. Garden vart aldri utskifta og mylderet av åkerlappar og slåtte-enger går tydeleg fram av
fotoet. Foto: Sigurd Angell.
Nordhordland har område med høge
landskapsverdiar, både i eit biologisk, økologisk
og kulturhistorisk perspektiv. Her er område
avsett som nasjonale verneområde, med mål om
att verdiane skal takast vare på for kommande
generasjoner. Siktemålet med vernet er å ta vare
på det biologiske mangfaldet, og at tradisjonell
kunnskap ikkje vert gløymd for ettertida.
Eit godt døme er den brattlendte garden Havrå på
Osterøy, som er eit av dei best bevarte klyngetuna
på Vestlandet. Her held ein fram med tilnærma
autentisk drift i delar av innmarka gjennom
Stiftinga Havråtunet, som høyrer innunder
Museumssenteret i Hordaland. Garden var det
første området i Norge som ble verna i medhald
til kulturminneloven §20.
Det er blandinga av gamle kulturlandskap,
område med høge biologiske verdiar og det
moderne samfunnet som gjer det føreslåtte
Klyngetunet på Havrå er eit av dei best
bevarte på Vestlandet. Foto: Arnt Flatmo.
biosfæreområdet verdifullt i eit nasjonalt
perspektiv, då området si store variasjonsbreidd
gjev eit stort potensial for å utgjere eit modellområde for Vestlandskysten.
31
Det er 49 verneområde etter Naturvernloven (Fig. 8, vedlegg 1) for ulike biotopar innanfor
biosfæreområdet, inklusiv det marine verneområdet i Lurefjorden som er til handsaming i
Miljøverndepartementet.
Figur 8: Oversikt over verneområde i Nordhordland etter Naturvernloven og Kulturminneloven. Raudt er
verneområde, og mørk blå er det kommande marine verneområdet i Lurefjorden. Kart: Sverre Mo.
Det største vernetiltaket er Stølsheimen Landskapsvernområde (337 km2) som utgjer den
sentrale delen av fjellheimen vest for Vikafjellet. Innanfor landskapsvernområdet er det
registrert 56 stølar der lokalbefolkninga vest og aust for Stølsheimen har nytta dei gode
fjellbeita. Stølsdrifta skapte eit særmerka kulturlandskap. Det omfatta bygningar, stølsvollen
med mykje trakk og hardt beite, og vidfamnande område med lågare beitetrykk kor beitinga
likevel sette tydeleg preg på vegetasjonen.
Behovet for energi til varme i stølshusa og til osteproduksjonen gjekk hardt utover
bjørkeskogen og førte til ein markant senking av skoggrensa. Gjennom førre århundre vart den
tradisjonelle stølsdrifta lagt ned, men enno vert mange støler beita både av sau, geit og storfe
som ikkje vert mjølka.
Eit anna karakteristisk kulturlandskap er kystlyngheiene. Livet på kysten vert presentert på
Kystmuseet i Øygarden og Lyngheisenteret på Lygra. Kystmuseet formidlar kystkulturen for
den vestlegaste delen av biosfæreområdet. Museet legg særleg vekt på fiskeri- og sjøbruk, og
er vegvisar til viktige kulturminne i Øygarden.
32
Fjellstølen Solrenningen i Stølsheimen landskapsvernområde. Foto: Mons Kvamme.
Eit viktig tiltak for å oppretthalde biologisk mangfald i kystlandskapet og ta vare på
kunnskapen om drifta av kystlyngheiene er Lyngheisenteret på Lygra. Her vert kystlyngheiene
drive så autentisk som muleg, integrert med drifta av innmarka på fem gardsbruk. Senteret
arbeider i nært samarbeid med Universitetet i Bergen og er ein del av Museumssenteret i
Hordaland. Den nasjonale handlingsplanen for kystlyngheier er under handsaming i Klima og
Miljødepartementet. Her er Lyngheisenteret på Lygra og Lurekalven blant dei utvalde områda.
Lyngheisenteret på Lygra er eit levande museum som arbeider med å ta vare på kystlyngheia, ein
kulturlandskapstype som før var vanleg langsheile kysten, men i dag står i fare for å gro til. Foto: Peter Emil Kaland.
33
Sæbø landskapspark tar utgangspunkt i eit flott kulturlandskap ved Sæbøvågen i Radøy
kommune. Det er mellom anna etablert eit mangfald av turar og merka løyper kring
Solheimsåsen. Det er for tida liten aktivitet i prosjektet, men det vil elles kunne høve godt i eit
biosfæreområde.
Det finst og område som har status som biologisk mangfaldsområde, eller er sett av med
formål i kommuneplanar som t. eks. omsynssoner og friområde, der ein skal ta vare på
verdiane i området. Statleg sikra friluftsområde er område sikra til friluftsinteresser, og som
bidreg til menneske sitt velvere og folkehelse.
Landskapet vi har rundt oss i dag er resultatet av ei lang utvikling skapt både av naturlege
prosessar og av menneskeleg påverknad. Innan biosfæreområdet er meir enn 800 fornminne
verna ved lov om kulturminne. Dei fortel den lange historia om kvar menneska busette seg,
korleis dei har nytta dei lokale naturressursane og om aktivitetsnivået. Fornminna er del av
kulturarven og er viktige for lokalbefolkninga si tilknyting til sin heimstad. Kartet (sjå figur 9)
viser tett busetnad i kystområda gjennom eldre og yngre steinalder. Gravrøyser, hustufter og
andre spor av jordbruk vitnar også om høg aktivitet gjennom heile jernalderen. Det er
påfallande færre fornminne i fjorddistriktet aust for Fensfjorden. Dei blå punkta på kartet viser
det store talet på stølar i Stølsheimen. Arkeologiske og vegetasjonshistoriske undersøkingar av
stølsdrift i andre område på Vestlandet har dokumentert at stølsdrifta har vore i bruk i minst
2000 år. Undersøkingar i framtida vil nok vise at ein stor del av stølane i biosfæreområdet går
tilbake til forhistorisk tid.
Figur 9: Oversikt over fornminner og fjellstølar i Nordhordland. Raude prikkar: Fornminner. Blå: Stølar. (NB: Manglar
foreløpig kartdata for stølar i Masfjorden, Gulen og delar av Lindås) Kart: Sverre Mo.
34
Ein kulturskatt med stor verdi både for Ytre Vestlandet og for Norge som nasjon er Eivindvik i
Gulen kor Gulatinget var lokalisert mellom slutten av 800-tallet og fram til ca. 1300. Det eldste
lovverket i Norge – Gulatingsloven – vart til her. Gulatinget var den første tida eit «allting» der
alle frie menn kunne møte. Seinare gjekk Gulatinget over til å vere eit representasjonsting der
utsendingane var representantar frå sine distrikt. I byrjinga gjekk lovane munnleg frå
generasjon til generasjon av spesielt lovkyndige menn, men på slutten av 1000-talet vart dei
skrivne ned. Gulatingsloven vart inspirasjonskjelda for Magnus Lagabøter sin Landslov frå
1274. Gulatingsloven vart og gjeldande på Færøyene, og nordmenn som flytta til Island tok
med seg den norske ting-tradisjonen. I tillegg var det ein tingstad på Lygra i Lindås, som var del
av kongsgarden på Seim.
Denne illustrasjonen av Bernt Kristiansen tolkar korleis Gulatinget gjekk føre seg i eldre tid.
4.2 Utvikle
«Fremje økonomisk utvikling og samfunnsutvikling som er sosio-kulturelt og økologisk
berekraftig»
(Indikere potensialet for at det føreslåtte biosfæreområdet kan oppfylle dette målet)
Som utgangspunkt for skildringa av korleis biosfæreområdet kan bidra til ei berekraftig
utvikling av regionen, har vi valt dei mål Nordhordland Utviklingsselskap IKS har sett for det
regionale samarbeidet:





Me vil styrka livskvaliteten for dei som bur her
Skapa det gode liv med fritid, arbeid og god helse
Styrka samhandling mellom regionen og omverda
Økonomisera med offentleg ressursbruk
Bidra til utvikling og miljøvern
35
Det politiske miljøet i Nordhordland ønskjer å utvikle ein plan (interkommunal plan for
samfunns-, og næringsutvikling) for korleis Nordhordlandsregionen kan bli ein enno betre
region å bu og arbeide i, der det vert lagt større vekt på meir berekraftig miljø- og
samfunnsutvikling. Det er og eit stort ønskje om å profilere Nordhordlandsregionen på ein
betre måte enn til no. Til saman har området eit breitt sett av verksemder og aktørar som er
ein viktig del i den sosioøkonomiske samfunnsutviklinga. Regionen har gode føresetnader for
lukkast i å liggje i framkant når det gjeld berekraftig utvikling i Norge. Det er innanfor denne
ramma biosfæreområdet vil fokusere for å hjelpe regionen til å nå dei måla som er sett.
Mange av Nordhordland sine næringsverksemder er knytt til bruk av området sine
naturressursar. Anten direkte (vasskraft, oljeutvinning, jordbruk, fiske, etc.) eller indirekte
(opplevingar, reiseliv). Gjennom å fokusere på langsiktig, berekraftig bruk av ressursane kan
området sine næringsverksemder bli styrka.
Opplevingsverdiane i kulturlandskapet er avhengig av at vi har ei levande landbruksnæring. Her frå landskapsparken
på Sæbø. Foto: Jostein Vågenes.
4.2.1 Landskapet med jord- og skogbruksressursane
Landbruket og kulturlandskapet har vore den tapande parten i utviklinga i Nordhordland dei
seinaste ti-åra. Mange bruk er lagt ned, og kulturlandskapet gror til. Biosfæreprosjektet vil
ikkje aleine kunne endre denne utviklinga, men ved at det vert sett fokus på ein framtidsretta
og fleksibel utnytting av desse ressursane, kan ein vitalisere landbruket og sikre at det får den
rolla landbruket bør ha i eit moderne samfunn. Det vil og vere eit mål for prosjektet å ta vare
på og byggje opp igjen noko av det opne landskapet kysten er kjent for.
36
4.2.2 Dei «nye» næringane: vasskraft, fisk og olje
Dei «nye» næringane som elektrisitetsproduksjon frå vasskraft, fisk og olje representerer ei
høgteknologisk nytting av naturressursane i regionen:
Fisk og andre marine ressursar. Vest-Norge har store ressursar av pelagisk fisk. I kystområdet
går det føre seg eit omfattande yrkes- og fritidsfiske på torsk, sei, sild, brisling, hummar og
taskekrabbe, i tillegg til taretråling. I Nordsjøen er det særleg fisket etter makrell som er viktig.
Havbruk er ein stor næringsveg innan biosfæreområdet.
Vatn. Kyst-Norge har eit oseanisk klima og tar i mot hovudparten av nedbøren i landet. I
biosfæreområdet er det gjennomført omfattande utbygging av vassressursane til produksjon
av elektrisk kraft. Utbygginga har ført med seg miljøvennleg energi, vegutbygging,
arbeidsplassar og varige inntekter til «kraft-kommunane», men det har vore ei avveging i høve
til naturinngrepa. Ein stor del av kraftbehovet i Bergensområdet vert henta frå
biosfæreområdet.
Olje. Biosfæreområdet ligg strategisk til i høve til oljeverksemda på kontinentalsokkelen. Fleire
større oljefelt som m.a. Gullfaks og Troll har røyrleidningar inn til Nordhordland. I regionen er
det 3 større industriområde knytt til olje og gass: oljeraffineriet Mongstad i Lindås og
Austrheim kommunar – her også industriområdet i Sløvåg i Gulen Kommune, og på Kollsnes og
Sture i Øygarden kommune. Rundt oljeverksemda har det vakse fram ei omfattande
næringsverksemd.
Havbruksnæringa er stor i Nordhordland. Ola Braanas (bildet) er ein av dei store aktørane på lakseoppdrett. Foto:
Marit Hommeldal.
Det går føre seg ein kontinuerleg nasjonal debatt kring miljøkonsekvensane av desse
næringane. Dette er særs viktig for den framtidige utviklinga av miljøstandarden og
samfunnsutviklinga i kyst-Norge, som er hovudarenaen for landet sine to største
inntektskjelder – havbruk og olje. Biosfæreområdet representerer ein ny innsats for å fremje ei
mest muleg berekraftig utvikling.
37
Forskingsmiljøa og ideelle organisasjonar har vore viktige premissleverandørar for den
pågåande miljødebatten som har ført til endra haldningar både hos politikarane og «folk flest».
Befolkninga i Nordhordland har den nasjonale debatten om CO2-lagring tett innpå seg. Kva
skjer med CCS-prosjektet, kva med CO2-lagringa frå oljeproduksjonen på Mongstad som er
landets største punktutslepp av CO2.? Kva er framtida for oljeraffineriet på Mongstad? Korleis
skal regionen takle overgangen til eit nytt levesett etter at ”oljealderen” tar slutt? Mange
miljøspørsmål vert og knytt til havbruksnæringa, kor fiskefôrproduksjonen, lakselus, rømming
og forureining av det marine miljøet er store tema i den norske debatten.
Når det gjeld elektrisitetsforsyninga er det innan biosfæreområdet utfordringar når det gjeld
framføring av strøm frå Mongstad til gassterminalene i Øygarden. Kommunane kjempa for at
straumen skulle førast fram med kabel og ikkje med luftspenn og ”monstermaster”, men fekk
ikkje medhald i dette. Men ved å stå samla i regionen oppnådde dei ein betre framføringstrasé
som gjev mindre ulemper for folk flest.
Mange av Nordhordland sine næringsverksemder er knytt til bruk av området sine naturressursar. Gjennom å
fokusere på langsiktig, berekraftig bruk av ressursane kan området sine næringsverksemder bli styrka. Foto: Bergens
Tidende.
Biosfæreorganisasjonen si oppgåve vert å samarbeide med kommunane, næringslivet og
befolkninga om å utvikle regionen mot ei meir berekraftig retning når det gjeld miljøutviklinga. Det er viktig for Nordhordland å byggje vidare på kompetansen i tilknyting til CCS
prosjektet på Mongstad slik at regionen kan ha sin leiande posisjon på utvikling av teknologi og
kompetanse på karbonfangst og lagring. Prosjektet med nytting av spillvarme og CO2 frå
anlegget til algeproduksjon har potensiale til nye produkt saman med fleire andre
utviklingsprosjekt.
4.2.3 Reiseliv
Turisme og reiseliv er ei næring som har gode føresetnader for å utviklast vidare basert på
området sine landskapsverdiar og potensiale for nye aktivitetar. Nye trendar innan turisme har
større fokus på dei gode opplevingane, på autensitet og nærleik til kultur, natur og folk.
Biosfæresatsinga og dei nye trendane går særs godt saman. Eit viktig arbeid her vil vere lokalt
samarbeid i næringa for produktpakking og eit heilskapleg opplevingstilbod for dei tilreisande.
I dette er det naudsynt å få ei avklaring på korleis ein skal vere organisert på destinasjonsnivå
for marknadsføring.
38
Internasjonal erfaring viser elles at UNESCO sine biosfæreområde fører til ei markant auke for
ferie- og fritidsturisme. Det vert eit mål i seg sjølv å få på plass lokal samhandling i næringa slik
at den vert rusta til opninga av biosfæreområdet. Ein skal i dette legge opp til satsingsfelt
saman med næringa for å ha klare ’biosfæreområde’ produkt som skal vere lønnsame for
næringa og attraktive både for lokalbefolkninga og for tilreisande.
Skjerjehamn er ein av dei gamle gjestgjevarstadene langs farleia. Hovudbygningen frå 1891 er satt i stand, og nye
krefter har skapt liv og utvikling i området. Staden er i dag reiselivsverksemd for båtturisme, overnatting og
kursstad. Foto: Skjerjehamn AS.
4.2.4 Entreprenørskap, lokale handverkstradisjonar og produkt
Utvikling av lokale varemerke og produkt knytt til dette gir konsumentane auka valfridom og
ein sterkare identitet for bygda. Det er ikkje ein stor kultur for entreprenørskap i regionen.
Unntaket her er gjerne Osterøy, som har eit godt gründermiljø i kommunen. Det er likevel eit
godt miljø for lokale handverkstradisjonar som t.d. Navarsmedane i Meland. Ei eigen
interessegruppe for smiing har ført til interesse for å ta vare på dei mange smiene som før var
vanleg på gardane.
Innanfor tekstil har Nordhordland rike tradisjonar. Hillesvåg ullvarefabrikk er eit av få
attverande spinneri i landet, og er nyleg utnemnd til Économusée. Eit Économusée er ei
handverksbedrift som er vald ut på grunn av sitt engasjement for kvalitet og autentisk arbeid.
Hillesvåg skaper sitt eige driftsgrunnlag ved å produsere brukarvennlege produkt laga etter
tradisjonelle metodar og teknikkar. Fabrikken tilbyr omvising der du kan følgje
produksjonsprosessen frå ulla kjem inn til ferdig produkt.
Den aukande interessa for strikking har og ført til etterspørsel etter spesielle garnsorter, og
villsaugarn er i ferd med å bli eit nytt lokalt produkt. Lyngheisenteret på Lygra er ein viktig
aktør i å fremje satsinga på ull og andre lokale produkt knytt til sauen. Det vil vere naturleg å
byggje opp omkring det «nye» sauehaldet for å styrke næringa og samtidig sikre
kulturlandskapet.
39
Hillesvåg ullvare fabrikk produserer ull og garn på gamle maskiner, og vart nyleg utnemnd til Économusée. Her kan
ein få omvising og sjå heile prosessen frå ulla kjem inn til ferdig produkt. Foto: Kjersti Isdal.
Satsing på lokalmat i regionen, skal fremje både nye og gamle aktørar i området. «Bondens
marknad» i Bergen er eit utstillingsvindauge for mat frå Nordhordland, og mange nyttar denne
arenaen for å selje varene sine, på same vis som strilane gjorde før i tida. Det er stor interesse
for gamle mattradisjonar, og produksjon av «rein» og kortreist mat. Eit døme er kurs i gamal
produksjon av pølser og kjøtmat hjå Alver hjortefarm og Norsk hjortesenter på Svanøy. Slike
kurs kan etablerast for alle småprodusentar innan ulike produkt i Nordhordland. Her må ein
gjere ein innsats for å sikre fokus på lokale tradisjonar, oppnå ein effektiv produksjon, og på
same tid vere orientert mot marknaden. Hovudmålet i satsinga er å tilpasse, synleggjere og
gjere tilgjengeleg produkta for marknaden.
4.2.5 Forsking, samarbeid, kunnskapsutveksling, nasjonal og internasjonal kontakt
Med UNESCO sitt omfattande nettverk i ryggen kan biosfæreorganisasjonen bidra med
kunnskap om korleis andre biosfæreområde har takla utfordringar som dei Nordhordland står
overfor. Regionen kan og bruke nettverket og delta i internasjonale prosjekter om ulike tema. I
tillegg kan biosfæreområdet trekke på forskingsmiljøet ved Universitetet i Bergen og på sikt
også med Høgskulen i Bergen. Dei to institusjonane utfyller kvarandre og gjev
biosfæreområdet ein solid forskings- og kunnskapskjelde.
4.2.6 Grønt miljøfokus
Grønt miljø handlar ikkje berre om haldingsskapande tiltak. Gjennom biosfæresatsinga skal ein
byggje inn miljøfokus i alle deler av samfunns og næringsliv. Vi har tidlegare gjort det klart at
biosfæresatsinga kan styrke utvikling av «grøn» industri. På same tid er det eit mål at regionen
vert leiande på aktiv integrasjon av grøne verdiar mellom anna i kommunal verksemd. Vi vil
40
arbeide for betre støtteordningar for miljøfremmande tiltak, bevisstgjering kring klimatiltak /
klimatilpassingar og setje fokus på at «alle» vert meir opptekne av berekraftig tenking og
handling.
4.2.7 Barn og unge
Så godt som alle biosfæreområda i verda har fått utarbeida gode undervisningsopplegg for dei
ulike skuletrinna opp til og med vidaregåande skule. Vi vil starte eit liknande arbeid for
Nordhordland. Fokusområde vil vere lokalkunnskap om bygda, kommunen og regionen og
korleis dette kan settast inn i eit langsiktig perspektiv for framtida. Vi har som mål å få
opprette ein UNESCO-skule i Nordhordland, noko som vil vere med å løfte og styrke denne
satsinga.
4.2.8 Profilering og merkevarebygging
Nordhordland Biosfæreområde skal vere ein
synleg merkevare som skal gje verksemdene i
området ein tydeleg miljøprofil, noko som vil
vere eit godt konkurransefortrinn nasjonalt
og internasjonalt.
Ein UNESCO-status gjev internasjonal
merksemd, og kan gje god utteljing når det
gjeld profilering og merkevarebygging av
Nordhordland. Vi vil leggje vekt på å hjelpe til
med å utvikle ein heilskapleg profil for
biosfæreområdet bygd på regionen sine
naturlege føresetnader og på dei nye
aktivitetane som biosfæresatsinga tar
initiativ til. Både fordi det vil bidra til
synleggjering av regionen, og fordi vi vil at
andre skal lære av dei erfaringane vi gjer, skal
Nordhordland Biosfæreområde bli eit
«utstillingsvindauge for berekraftig
utvikling». Målet er at biosfæreområdet skal
oppfattast som så interessant at det difor vil
trekke til seg reisande både frå inn og utland.
Grønt reiseliv har eit stort potensiale i Nordhordland.
Fedje er eit populært reisemål. Foto: Hans Kristian
Dolmen.
4.3 Støtte
«Støtte for demonstrasjonsprosjekt, miljøutdanning og praksis, forsking og miljøovervaking
som er relatert til lokale, regionale, nasjonale og globale problemstillingar som gjeld
ivaretaking og berekraftig utvikling»
4.3.1 Forsking
Nordhordland har gjennom fleire 10-år vore eit forskingsområde for mange fagområde ved
Universitetet i Bergen. I 1970-åra gjennomførte Universitetet i Bergen 2 større
41
forskingsprosjekt i Nordhordland. Lindåsprosjektet var eit tverrvitskapleg miljøprosjekt som
vurderte tradisjonell ressursutnytting og samfunnsutvikling fram til etableringa av
industrianlegget på Mongstad. Lindåsprosjektet vart følgt opp med Lyngheisenteret og mange
botaniske forskingsprosjekt. I Lindåspollprosjektet var marinbiologisk forsking knytt til det
marine miljøet og sildestammen i Lindåspollen. Seinare er det gjennomført ei rekke marine
forskingsprosjekt i Nordhordland, i Lurefjorden og i Masfjorden. Geografisk institutt har
gjennomført prosjekt knytt til næringsklynga omkring oljeraffineriet på Mongstad, og det er
utført helseundersøkingar, bl.a. i tilknyting til arbeidsmiljø innan oljebransjen og etter
eksplosjonen i Sløvåg (2007).
I tunikat(sjøpølse)-farmar i norske fjordar kan ein drive ein proteinproduksjon som er 100 gangar høgare per
kvadratmeter havoverflate enn kva vi kan få til per kvadratmeter noko stad på landjorda. Biletet viser tunikater ved
forsøksanlegget i Øygarden. Foto: Bård Amundsen.
For tida går det føre seg fleire forskingsprosjekt som kan få stor verdi for eit meir berekraftig
havbruk. Fram til no forbruker norsk oppdrett ca. 2,8 millionar tonn villfisk til fiskefôr for å
produsere ca. 0,8 millionar tonn laks og aure årleg (Kjelde: WWF). På Rong i Øygarden er det
eit prosjekt der det er prøveproduksjon av sjøpølser (Tunikater). Dette dyret lever av
mikroorganismar og produserer hurtig store mengder protein. Viss det lukkast å produsere
med god kvalitet og i industriell målestokk kan sjøpølseprodukt vere ein viktig del av framtida
sitt fiskefôr og ei rekke andre produkt. Eit anna interessant prosjekt går på Mongstad der ein
gjer forsøk med å produsere algar med hjelp av CO2 frå raffineriet og mellom anna bruke
algane som tilsetting til fiskefôr. UNI Miljø er marinbiologisk forskingsansvarlig for den nye
generasjonen flytande fiskemerdar av plast som no skal prøvast ut av Marine Harvest.
Universitetet i Bergen ønskjer å samarbeide med myndighetene, næringslivet og befolkninga i
Nordhordland med eit breitt forskingsfokus for å støtte opp om Nordhordland sin plan om å
utvikle området i ei meir berekraftig retning. Ei førebels undersøking om interessa blant
forskarane for å engasjere seg i Nordhordland, visar at institutt frå alle fakultet er interessert
42
om tilhøva vert lagt til rette. Som del av førebuingane for eit kommande biosfæreområde har
rektoratet med støtte frå den norske UNESCO-kommisjonen sendt søknad til UNESCO om
oppretting av eit UNESCO-professorat i «Sustainable Heritage and Environmental
Management». I tillegg vil ein tilsette 5 forskarar i 20% tilleggsstillingar frå fakulteta i
humanistisk vitskap, samfunnsvitskap, medisin, naturvitskap, og juss. Til saman skal denne
tverrfaglege gruppa organisere universitetet sitt arbeid i biosfæreområdet. I tillegg vert den
erfarne britiske UNESCO-professoren Martin Price tilsett som professor II (10% stilling) i tre år
for å sikre at søknaden om biosfæreområdet oppfyller alle UNESCO sine formelle krav.
Demonstrasjonsprosjekt
Lyngheisenteret på Lygra er ein viktig institusjon for forsking, undervisning og formidling om
kystlandskap og spesielt kystlyngheier. Aktiviteten der syner korleis ein lokal satsing i
Nordhordland Biosfæreområde kan nyttast i andre deler av landet og i andre land.
Lyngheisenteret har gode fasilitetar for forsking, og ei rekke større prosjekt om kystvegetasjon
og om gammelnorsk utegangersau («villsau») er gjennomført her. Det vert drive omfattande
forskingsbasert miljøundervisning for elever frå grunnskole til universitetsnivå. For barnehagar
vert det arrangert «føle»-turar for at barna skal få oppleva små og store undre i naturen. I
tillegg vert det halde teoretisk og praktiske kurs om skjøtsel av kystlyngheier for bønder, der
profesjonell lyngbrenning og handtering av landskapsbrann er ein viktig del av kurset. Dette
kursopplegget er óg ettertrakta av andre , og det vert no halde kurs for bondelag i alle
kystfylker, på Jylland, og for brannvesenet i ulike deler av landet.
Kursdeltakarar vert opplærd i profesjonell lyngsviing for å betre beitet i kystlyngheiene. Foto: Mons Kvamme.
4.3.2 Andre aktørar
Det finst ei rekke offentlege, nærings- og private aktørar og organisasjonar som vil kunne ha ei
støttefunksjon til biosfæresatsinga. Vi skal her ikkje nemne alle med utfyllande informasjon,
men berre peike på nokre av aktørane:

Team Nordhordland – eit fagleg nettverk for dei som jobbar med næringsutvikling i
kommunane
43










Nordhordland Kulturforum – samarbeidsnettverk for kulturmedarbeidarane i
kommunane
Industriutvikling Vest AS – Industriinkubator på Mongstad
Nordhordland Næringshage AS – Med satsingsfelt reiseliv, kultur og opplevingar
Dei ulike næringsråda i kommunane
Interesseorganisasjonar i næringa: Nordhordland Handverk og Industrilag, Osterøy
Industrilag, ulike senterforeiningar.
Interesseorganisasjonar i landbruket: Nordhordland Bondelag, Nordhordland
Småbrukarlag
Glade bønder – eit nettverk for unge / nystarta bønder
Museumssenteret i Salhus
Sogelaga i kommunane
Miljøorganisasjonar
4.3.3 Miljøovervaking
Det går føre seg ei omfattande miljøovervaking av naturen i Norge som omfattar havet, elver
og innsjøar, landskaper og luftkvalitet. I tillegg til den miljøovervaking som utførast av statlege
styresmakter, gjennomførast mange viktige undersøkingar i regi av fylkeskommunar,
kommunar, universitet og ideelle organisasjonar. Biosfæreområdet er inkludert i
miljøovervakinga, men det faller utanfor ramma til forprosjektsøknaden å gi ein omfattande
oversikt. Nedanfor gir vi likevel to eksempel på miljøovervaking i Biosfæreområdet: vill-laks og
sjøfugl.
Fig. 11 Område (raud sirkel) som vert overvaka årleg
med omsyn til mengde lakselus for å evaluere
nasjonale laksefjordar Kart: Fiskeridirektoratet.
Fig. 12 Vill-laks gjenfanga i Osterfjorden med lakselus på
gjelle og hovud. Foto: Bjørn Barlaup, Uni Research
Havforskingsinstituttet har det overordna nasjonale ansvaret for å følgje miljøutviklinga i
sjøen, og det er etablert store program for overvaking av akvakultur-næringen, tilstanden til
økosystema i kystsonen og i havet. Like eins følgjer instituttet utviklinga til dei marine
ressursane med bestandsmålingar av dei kommersielle fiskeartene. I biosfæreområdet er
Havforskingsinstituttets forskingsstasjon i Matre ein viktig plattform for forsking innan
akvakultur og fiskeforsøk, kor ein har særleg fokus på fiskevelferd og genetiske og økologiske
44
interaksjonar som følgje av rømt oppdrettsfisk. Havforskingsinstituttet har eit nært
samarbeide med NIVA (Norsk Institutt for Vatnforsking), Miljødirektoratet, Institutt for biologi
(UiB) og Uni Research (UiB) om ein rekke forskings- og forvaltingsprosjekt i Nordhordland.
Bestandsstatus for vill-laks og sjøaure er varierande i regionen, frå stengte elvar og bestandar
som er rekna som kritisk/tapt til bestandar som er reduserte/omsynskrevjande. Dei to
faktorane som bidreg mest i negativ retning for bestandane av tilbakevandrande laksefisk er
oppdrett og kraftproduksjon. Frøysetvassdraget er i dag kalka (NIVA og Uni Research) av
omsyn til laksen. I Modalen gjekk laksen tapt på 1970 talet som følgje av forsuringa. I dag er
arbeidet starta med å sette inn laks i Modalen igjen, med hjelp frå Vossovassdraget. Rogn frå
Vossolaksen i genbanken vert sett ut i Modalsvassdraget, og det er planlagt å starte opp
kalkingsanlegg i vassdraget innan 2017.
Fig. 13 Endring av sildebestanden 1950-2011, ©Fylkesmannen i Hordaland 2012.
Eit døme på det tverrinstitusjonelle samarbeidet om forvaltinga av villaksen er den store
redningsaksjonen som har vore i gang for Vossolaksen sidan 2000. Eit av tiltaka der er at den
indre delen av Osterfjorden og Veafjorden har fått status som nasjonal laksefjord med forbod
mot lakseoppdrett. I vassdraget er det sett ut meir enn 100 000 utvandrande lakseungar
(smolt), og for å kontrollere truslar er det løpande overvaking av vasskjemi i elv og brakkvatn,
uttak av rømt oppdrettslaks og regnbogeaure, og omfattande tiltak mot lus i oppdrettsanlegg
langs utvandringsruta. Som del av eit nasjonalt prosjekt i dei norske laksefjordane (Fig. 11 og
12) har Havforskingsinstituttet og UNI Research følgt utviklinga til Vossolaksen med omsyn til
m.a. lakselusen i Osterfjorden sin innverknad på fiskedød og tid for tilbakevending til
45
vassdraget. Redningsaksjonen ser ut til å lukkast, og fleire tusen utvandra smolt har kome
tilbake som gyteferdig laks dei siste åra.
Miljødirektoratet har det overordna nasjonale ansvaret for overvaking og vern av norsk natur. I
kystlandskapet vert det m.a. gjennomført overvaking av sjøfuglpopulasjonar, og i 1988 vart
det nasjonale overvakingsprogrammet for hekkande sjøfugl starta. Dette programmet
finansierast av Miljødirektoratet medan Norsk institutt for naturforsking (NINA) er fagleg
ansvarleg. Det er miljøvernavdelingane til Fylkesmennene i Hordaland og Sogn og Fjordane
som gjer det praktiske overvakingsarbeidet innanfor biosfæreområdet kor det er 30
sjøfuglreservater (jfr. Fig. 8 og vedlegg 1). Her er det, på same måte som med store deler av
kysten, dokumentert ein kraftig nedgang av mange sjøfuglartar. På fig. 14 kan ein som eit
døme sjå tilbakegangen for hekkebestanden til terne i Lurefjorden frå 1980 til 2011. Den
massive nedfiskinga av silda i Nordsjøen (fig.13) og brislingen i Vestlandsfjordane har vore
sterkt medverkande til at sjøfuglane har gått så mykje tilbake. Sildepopulasjonen har no auka
kraftig, men likevel har ikkje sjøfuglpopulasjonen auka enno.
Fig. 14 Hekkebestanden av raudnebbterne (raude prikkar) og makrellterne (grøne prikkar) vart telt opp i Lurefjorden
i 1980 og i 2011. Tilbakegangen var heile 97% på 30 år. ©Fylkesmannen i Hordaland 2012/ Stein Byrkjeland.
46
5 UNESCO sine kriterier for å bli utnemnt til
eit biosfæreområde
Unesco har klare kriterier som må innfriast for at eit område skal
kunne utnemnast til eit biosfæreområde. I dette kapittelet ser vi
på korleis desse kriteria kan innfriast i Nordhordland.
5.1 Økosystem - biografisk region
Kriterium 1: «Området skal ha ein mosaikk av økosystem som representerer ein større
biogeografisk region og inkludere ein skala av menneskeleg påverknad»
(Termen «mosaikk» viser til eit mangfald av natur- og kulturinfluerte plantesamfunn som har sitt opphav
i menneskeleg aktivitet, som til dømes åkerområde, forvalta skogar osv. Termen «større biografisk
region» er ikkje eksakt definert men det kan vere nyttig å vise til karta over «Verdsnettet av
biosfæreområde» som skildrar 12 hovudsakleg økosystemtypar i ein global skala)
5.1.1 Økosystem
Biosfæreområdet omfattar eit vestnorsk kyst- og ytre fjordlandskap som inneheldt både
økosystem i sjøen og på land. Området er representativt for ytre del av Vestlandet.
Fig.15. Oversiktskart over dei store internasjonale vegetasjonssonene som går i breie band frå vest mot aust. Frå sør
til nord vert vegetasjonssonene endra frå den raude edellauvskogen til dei blå arktiske sonene i nord. Det er
temperaturen som er den viktigaste årsaken til at vegetasjonen endrar seg. Kart: Vegetasjon. Nasjonalatlas for
Norge (fig. 69), modifisert.
Vegetasjonen til det vestnorske kyst- og fjordlandskapet er enklast å forstå om vi først ser på
oversiktskartet fig. 15. Her ser vi på det høgre kartet i figuren dei store internasjonale
47
vegetasjonssonene som går som breie band frå vest mot aust. Frå sør til nord vert
vegetasjonssonene endra frå edellauvskogen (raud farge på kartet) til dei arktiske sonene i
nord (blå). Det er temperaturen som er den viktigaste årsaka til at vegetasjonen endrar seg. Så
lenge landskapet er flatt er vegetasjonssonene breie, men når dei møter den skandinaviske
fjellkjeda (sjå på det venstre kartet i fig. 15) vert sonene smale og de ligg over kvarandre. I
kyst- og fjord-Norge vert temperaturen kraftig endra frå havnivå til fjells og dei internasjonale
vegetasjonssonene ligg her lag på lag over kvarandre: frå edellauv- og barskogsonene (oransje)
ved havnivået og opp til den opne arktiske (alpine) heivegetasjonen på toppen av fjellet(blå).
Det vi ser på som vårt nasjonale landskap er i røynda dei internasjonale vegetasjonssonene
som ligg lag på lag over kvarandre når vi flyttar oss oppover i terrenget. Dei er viktige deler av
det flotte og varierte landskapet nordmenn er så stolte av.
Fig.16: Vegetasjonssoner for biosfæreområdet. Raud vertikal strek: Grense mellom kystlynghei mot vest og
skogsområde mot aust. Prikket strek: Grense for biosfæreområdet. Kart: Vegetasjon. Nasjonalatlas for Norge
(Utsnitt av fig. 70 og modifisert).
Kartet (fig. 16) for biosfæreområdet gjev eit meir detaljert bilete av korleis vegetasjonssonene
endrar seg frå havnivå til fjells. Den nedste sonen (oransje) er i Norden klassifisert som nordre
edellauv- og barskogsone, men fordi kystbøndene i forhistorisk tid har fjerna skogen til fordel
for kystlyngheier er sonen delt med ein tilnærma vertikal strek. Området mot vest er i dag i
stor grad av lyngheier. Austanfor er skogen mest bjørk- og furuskog som står på næringsfattig
jordsmonn, og edellauvskog med eik, ask, alm, lind og hassel i solvendte lier på næringsrik
jordsmonn. I forseinkingar er det myr.
48
Den nordlege eldellauv- og barskog-sonen dannar eit breitt belte langs med kystlina, men kan
og følgjast innover i fjordlandskapet. I nordvende lier og litt høgare i terrenget dominerer den
sørleg barskogsonen (gul). Her dominerer furuskogen, men det finst område med orreskog og
myr, samt bestander av edellauvskog. Enno litt høgare i dalane og fjellsidene dominerer den
midtre barskogsonen(lys grøn). Framleis er barskogen viktig, men no vert høgdegrensa passert
for gråor-heggeskog og mange varmekjære plantesamfunn og arter. Myr dekker store areal og
typiske bakkemyrer opptrer frå denne sonen og vidare oppover gjennom den nordre
barskogsonen (mørk grøn). No er vi komne opp til den subalpine bjørkeskogen som dannar
skoggrensa mot dei arktiske (alpine) sonene (blå).
5.1.2 Eit typisk mosaikklandskap
Dei store vegetasjonssonene dannar i seg sjølv eit naturleg mosaikklandskap, men i tillegg har
menneska gjennom jordbruket si 5000 år lange historie modifisert dei naturlege
landskapstypane. På områda med best jordsmonn har dei hogd ned skogen, og gjennom lang
tids slit er den naturlege jordprofilen brote opp med spade eller plog. På innmarksområda har
bøndene laga heilt nye, kunstige plantesamfunn som åker og eng. Desse plantesamfunna er
fullstendig avhengige av bonden sitt jamlege arbeid for å haldast i hevd. Trass i at
utmarksområda kan sjå urørte ut, er og vegetasjonen her i større eller mindre grad vore
modifisert av jordbruket. Gjennom hundreår har bøndene hausta inn ulike planteslag til fôr,
reiskap, bygningsmaterial og brensel, og husdyra beita i utmarka. Ein kan sei at driftsformene i
utmarksområda har modifisert de naturlege plantesamfunna i ei gunstig retning for menneska.
Figur 17: Produksjonsområde på ein kystgard. Illustrasjon: Eva Gjerde, Kjersti Isdal, Peter Emil Kaland.
Alle vegetasjonssonene i biosfæreområdet er sterkt påverka av bøndene sitt arbeid for å skaffe
familien sikker mattilførsel, og landskapa har sett ut som «lappetepper» av ulike
kulturmarkstyper. På kysten dominerte kystlyngheiene, og bøndene kombinerte jordbruket
49
med fiske. Bøndene som dreiv jordbruk i lauvskogane i fjordlandskapet sanka mykje fôr i
utmarka gjennom lauving, og bøndene i furuskogsområda dreiv sal av bygningstømmer. I
tillegg hadde gardane i fjordområdet stølsområde og omfattande beiting og jakt i fjellområdet.
5.2 Biologisk mangfald
Kriterium 2: «Området skal vere av verdi for å ta vare på det biologiske mangfaldet»
(Dette avsnittet skal ikkje berre angi talet endemiske eller sjeldne arter og trua arter på lokalt, regionalt eller globalt
nivå, men også innehalde arter som er av økonomisk verdi i eit globalt perspektiv, uvanlege naturtypar eller unike
driftsmetodar i jordbruket (som til dømes tradisjonell beitedrift eller
fiske med handreiskap) som medverkar til å oppretthalde biologisk
mangfald. Gje berre ei generell skildring her.)
5.2.1 Havet og fjordane
Den marine komponenten av området strekkjer seg i
vest frå kontinentalsokkel-området utanfor Vest-Norge
via kyst-området avgrensa av Sognefjorden i nord og
Osterfjorden i sør og i aust, ca. 50 km frå ytre del av
kysten gjennom fjordstroka inn i landet. Innanfor dette
området finn ein eit uttal varierte biotopar, med ulik
grad av eksponering. To område peiker seg ut med sin
spesielle marine fauna og lokalisering : Lurefjorden og
Lindåspollane (også kalla Lindåsosane), på folkemunne
kalla «marine innsjøar».
Dei marine innsjøane
For ca. 10.000 år sia låg eit fleire kilometer tykt teppe av Lurefjorden er kjent for sin bestand av
kronmaneten Periphylla periphylla. Foto:
innlandsis over området og tynga dette ned. Isen
forsvann gradvis og landet steig, og med det steig og dei Gulen Dive Resort
undersjøiske tersklane. Ved Radsundet i sør (Radfjorden), ved Fosenhalvøya i vest og ved
Kilstraumen i nord strekkjer tersklar seg opp mot berre nokre få titals meters djup og innanfor
her ligg Lindåspollane. Tersklane har gjeve dei ulike biotopane sine miljømessige særpreg.
Lurefjorden ligg ytst og innanfor utgjer 3 basseng Lindåspollane. Tidevatnet er viktigaste kjelde
til fornying av vassmasser i overflaten og dette medfører ein miljø-gradient over tersklene.
Lurefjorden
Lurefjorden har eit areal på ca. 47 km2, djupna er 440 meter og har ein terskel på 20 meters
djup. Lurefjorden er kjent for sin bestand av kronmaneten Periphylla periphylla. Mens andre
djupe fjordar (f. eks Masfjorden) er kjenneteikna av store mengder cm-store mesopelagiske
fisk, så er desse totalt fråverande i Lurefjorden. Til gjengjeld finst det her nokre organismar
som i dag er mest kjende frå arktiske strøk, bla. ishavsåte som er mykje større og meir
næringsrik enn den næraste slektningen raudåte. Dessutan førekjem og det arktiske
haneskjellet her.
Lindåspollane (Lindåsosane)
Lindåspollane som er ein del av dei marine innsjøane har 3 basseng: Straumsosen,
Spjeldnesosen og Fjellangervågen. Som ei følgje av den grunne terskelen (3,5 m) som leier inn
til pollane er tidevassutskiftinga sterkt forseinka og i hovudsak vert berre vatnet i overflata
skifta ut. Botnvatnet vert berre skifta ut når tyngre vatn kjem inn og søkk ned. Då vert
50
«gammalt» djupvatn pressa ut. Det skjer berre i kalde
vintre når sjøvatn av salt og med låg temperatur vert
pressa inn mot kysten, og det kan gå fleire år mellom
kvar hovud-utskifting. Dette spesielle miljøtilhøvet
tiltrekkjer seg spesielle organismar som klarer å finne
levelege kår. Økosystemet i Lindåsosane inneheldt
mange av dei same marine fiske-, sjøfugl- og
pattedyr-artene som finst naturleg på andre deler av
kysten. Mellom anna er her ein sildestamme som er
kjent for å ha vore i osane i heile sitt liv.
Universitetet i Bergen og Havforskingsinstituttet har
sidan 1960-åra studert økosystemet og silda spesielt.
Dei spesielle miljøtilhøva har gjort marinbiologiske
studiar muleg her, studiar som vanskeleg let seg
gjennomføre andre stader.
5.2.2
Eit tradisjonelt nytta landskap med unik
biologisk kulturarv
Innanfor biosfæreområdet er det framleis fleire
tradisjonelle kulturlandskapstypar i drift eller i
levande tradisjon. Det er allereie laga fleire
dokumentasjonsfilmar om dei tradisjonelle
kulturlandskapa og deira produkt. Internasjonalt er
det godt kjent at mange tradisjonelle driftsformer
som i tidligare tider har hatt stor utbreiing i Europa,
framleis er levande tradisjon i Norge. I Nordhordland
er det levande tradisjonar for bl.a. drifta av
kystlyngheiene og seterbruket i biosfæreområdet. Det
er og levande kunnskap om tradisjonelt fiskeri.
Om Lyngheisenteret skreiv den
Europeiske organisasjonen
«European Heathland
Network» i 2002:
”The practical knowledge for
utilizing the resources of the
heathlands is still a living
tradition among older farmers
in Norway. This makes the
contribution from Norway
particularly valuable and
relevant to the preservation of
this cultural- and natural
heritage of Europe. The
Heathland Centre at Lygra in
Hordaland, including
approximately 150 ha of
heathland, is a pioneer and is in
the leading position in Europe
for the protection of authentic
heathlands. The area is owned
and managed traditionally by
local farmers, and is at the same
time meeting the needs for
research, education, and
transfer of knowledge to
agriculturalists, ecologists and
the general public.”
5.2.3 Arter som er viktige for økonomi og økosystemtenester
Økosystemtenester er en ny måte å sjå på verdien av ein naturressurs – goder vi får frå
naturen anten dei er materielle eller immaterielle. I biosfæreområdet finnes ei rekke ressursar
som vi kan definere som økosystemtenester ettersom dei bidreg til å oppretthalde og betre
menneska sine liv. Ei utgreiing for økosystemtenestene for alle økosystema innan
biosfæreområdet vert særs omfattande. Vi vel som eksempel ei skildring av dei
økosystemtenestene kystlyngheiene gjev med fokus på varer og produkt, regulerande
tenester og kulturelle eller immaterielle tenester.
I utgangspunktet har lyngheiene i vår tid vert sett på som marginale område, lite produktive og
direkte ulønsame i høve til moderne landbruksdrift. Ved å bruke tenkinga kring
økosystemtenester vil dette framstå annleis.
Varer og produkt. Her er det etter måten lett å sjå korleis ressursane kan reknast om i
klingande mynt. Frå kystlyngheiene er det først og fremst kjøt og andre produkt (ull, skinn) frå
beitedyra som har størst økonomisk verdi. I dei siste 20 åra har det vore ei aukande satsing på
51
Gammal norsk sau (“Villsau”). Dette er den opphavlege sauerasen som har vore heldt langs
heile kysten i uminnelege tider. Den er perfekt tilpassa til å klare seg i kystlyngheiene året
rundt utan tilleggsfôring. Smaken og kvaliteten på kjøtet har gjort at denne rasen har fått ein
renessanse. Dette er ein produksjon som er heilt ut naturbasert utan nokon form for eksterne
innsatsfaktorar. Med riktig skjøtsel og beitetrykk er dette eit eksempel på korleis ein
økosystemteneste kan nyttast optimalt.
I ein biosfæresamanheng vil det og vere naturleg å sjå på andre husdyr som kan gje like stor
utnyttingsgrad for produksjonen i lyngheiene. Framleis finst det små populasjonar av ein
gammal kjøtgeitrase som vert kalla for kystgeit og det fins og eldre kurasar som fint klarer seg
på lyngheiene, som f.eks.: Vestlandsk fjordfe, Vestlandsk raudkolle og Nordlandsfé.
Det finst og varer og tenester frå lyngheiene som ikkje har samanheng med beitebruk. Mest
kjent er honningproduksjonen. Lynghonning vert rekna av mange som den ypparste av alle
norske honningsortar, og det er eit stort problem for norske birøktarar at trekkområda for
denne produksjonen stadig skrumpar inn.
Gamalnorsk sau, populært kalt «villsau», er den opphavlege sauerasen langs kysten av Norge. Den er tilpassa til å
klare seg i lyngheiene året rundt. Foto: Hilde Buer.
Dei regulerande tenestene. Dette gjeld naturen sin evne til å «produsere» reint vatn og rein
luft, naturlege kjelder for insektspollinering og ulike positive effektar på klimautviklinga
(karbonfangst og deponering). Når det gjeld kystlyngheiene har dei eit gunstig karbonkretsløp.
Svært mykje av det karbonet som vert bunde frå lufta, vert deponert i jordsmonn og torv. Ved
52
inngrep i desse avsetningane startar ein kraftig lekkasje av fossilt karbon tilbake til
atmosfæren. I område med aktiv beitebruk går karbonet vidare i ein klimavenleg
kjøtproduksjon.
Grunna den positive vassbalansen i kystlyngheiene gjev landskapet optimale oppveksttilhøve
for eit høgt tal insektartar som igjen gjer næringsgrunnlag for mange fuglearter.
Ei anna regulerande økosystemteneste frå lyngheiene er at dei reduserer faren for brann.
Men da må lyngheiene haldas i hevd. I dei gjengroande heiane skjer det ei opphoping av tørt,
brennbart materiale. Når dette tar til å brenne ukontrollert ein tørr og vindfull sommardag
kan det fort skje farlege situasjonar med store kostnader for samfunnet. I lyngheiar med god
hevd, som vert beita og brent på ein kontrollert måte, er ein ukontrollert brann enkel å
stoppe sjølv på tørraste sommaren.
Dei kulturelle eller immaterielle tenestene har først og fremst ei kulturhistorisk og
opplevingsrik dimensjon. Kystlyngheiene oppsto gjennom ei driftsform som har vore praktisert
sidan yngre steinalder. Det er ikkje uvanleg å finne område kor det ligg kulturminne frå ulike
epokar gjennom fleire tusen år. Store deler av lyngheiene ligg utanfor dei største pressområda
i moderne tid, og difor er denne kulturhistoriske dimensjonen mange stader betre verna enn i
meir sentrale strok.
Dette tidlause, opne landskapet mot sjø og hav, gjer kystlyngheiene til ei oppleving for
tilreisande. Fleire stader har sett verdien av dette, og gjer lyngheiene til ei del av satsinga i
reiselivssamanheng. På Lyngheisenteret i Lindås kommune har omlag 200 000 menneske
opplevd kystlyngheiene. For dei som har vakse opp eller som bur i dette landskapet handlar
det og om kulturell identitet, og ein aukande erkjenning av at dette er ein del av kysten sin
kulturarv.
Purprulyng er ein av artane som er knytt til kystlyngheiene. Foto: Kjersti Isdal.
Biologisk mangfald er ein viktig del av økosystemtenestene og kan dessutan sjåast på som ein
økosystemteneste i seg sjølv. Genetisk mangfald og artsrikdom vert rekna av mange som
naturen sin hukommelse og intelligens med stor verdi for motstandskraft og
utviklingspotensiale ved miljøendringar. Tap av biologisk mangfald fører såleis til redusert evne
til å møte framtida sine utfordringar.
53
Kystlyngheiene representerer ikkje særleg artsrike plantesamfunn når det gjeld høgare plantar,
men tar ein med andre grupper organismar endrar biletet seg. Både blant insekt og fuglar er
det ei rekke arter som er heilt avhengige av lyngheiene skal dei overleve. Av høgare planter er
purpurlyng og klokkesøte knytt til kystlyngheiene. Det er og fugleartene svartstrupe, bergirisk,
storspove, tjuvjo, enkeltbekkasin og heipiplerke. Også orrfugl, havørn og hubro har preferanse
for kystlyngheiene.
Det er dei tradisjonelle driftsmåtane som over tid har utvikla det spesielle mangfaldet og
kvalitetane som finst i kystlyngheiene. Og fleire undersøkingar viser at mangfaldet er størst i
område som er i god hevd. Dette er eit teikn på at berekraftig samspel mellom menneske og
natur over tid skaper nye former for mangfald og verdiar som ikkje var der frå før, og som vert
truga når kystlyngheiene står i fare for å forsvinne.
5.3 Berekraftig utvikling
Kriterium 3: «Området skal gi høve til å undersøke og demonstrere metodar for berekraftig
utvikling på eit regionalt nivå»
(Skildring i generelle termar korleis området kan fungere som pilotområde for å fremje ei berekraftig
utvikling i sin region.)
Berekraftig utvikling står sentralt i alle delar av denne søknaden. Vi har og skildra korleis
regionen kan stå som eksempel på kystlandskap andre stader i verda slik at kunnskapen som
utviklast i det nye biosfæreområdet kan komme andre til gode. Vi finn det derfor ikkje
hensiktsmessig å gå i detalj på dette her. Når det gjeld konkrete eksempel på korleis
Nordhordland skal arbeide for berekraftig utvikling viser vi særleg til kapittel 4,2.
5.4 Storleik
Kriterium 4: «Området skal vere tilstrekkeleg stort til å oppfylle biosfæreområdet sine tre
funksjoner, dvs. ivareta, utvikle og støtte»
Areal for langsiktig oppfylling av biosfæreområdets tre funksjoner
Området si yttergrense følgjer grensene til kommunane Øygarden, Osterøy og Modalen i sør
og aust. Det er teke med ein liten del av Vik kommune for å få med heile Stølsheimen
landskapsvernområde. I nord går grensa i Sognefjorden, slik at halve Høyanger, heile Gulen
samt Fedje er med. I vest går grensa heilt ut til og med Troll-feltet i Nordsjøen.
Som det går fram av tabellen er totalarealet på 8250 km2. Landarealet er på 3 800 km2 meir
enn stort nok til at vi kan oppfylle biosfæreområdets tre funksjoner – ivareta, utvikle og støtte.
Areal
Landareal
Fjord
Opent hav
Total
Km2
3 800
850
3 600
8 250
Tabell: Tilgjenge areal for berekraftig ressursutnytting.
54
5.5 Soneinndeling
Kriterium 5: «Området skal inkludere desse funksjonane ved hjelp av ei eigna soneinndeling»
I alle biosfæreområde skal det vere ei soneinndeling mellom kjerneområde, buffersoner og
utviklingsområde. Meininga med ei slik sonering er å kunne rette dei ulike ivaretakings- og
utviklingsprosjekta til ulike soner. Soneringa bør sjåast på som ein form for «forankra fysisk
planlegging» og har difor sterk kopling til kommunane si oversiktsplanlegging. Soneringa
inneber ikkje nye restriksjonar for lokalsamfunnet.
Kjerneområda er formelt verna område, så som landskapsvernområde eller naturreservat. Til
saman er det 450,5 km2 (sjå Vedlegg 1) verna område innanfor regionen, og det tilfredsstillar
UNESCO sine krav. Landskapsvernområdet i Stølsheimen (365 km2) og det kommande marine
verneområdet i Lurefjorden (47 km2) utgjer dei største verneområda, og det er sannsynleg at
desse to områda vert kjerneområde. I tillegg er det mange naturreservat for myr, våtmark,
skog og sjøfugl innanfor biosfæreområdet (Jf. Fig. 8 og Vedlegg 1). Det er berre ein del av desse
verna områda som vert valt ut til kjerneområde.
Buffersoner skal liggje rundt eller binde saman kjerneområda. I buffersonene byggjer
ivaretakings- og utviklingsarbeid på frivillige ordningar i samarbeid med lokalsamfunnet. Eit
eksempel på ei buffersone kan vere Lyngheisenteret på Ytre Lygra, dersom naboøya
Lurekalven vert eit kjerneområde (fornminne og naturreservat). For kjerneområde med
sjøfuglreservat på øyer kan eit sjøareal rundt øya bli ein buffersone.
Utviklingsområda er den ytre sonen som vil vere den dominerande del av biosfæreområdet.
Her bur innbyggjarane i lokalsamfunnet og her går ressursutnyttinga i gradvis meir berekraftig
form, føre seg.
Fastlegginga av soneringa høyrer ikkje med i forprosjektet. Den oppgåva vert gjennomført ved
utforminga av hovudsøknaden. Soneringa skal skje i samarbeid med lokalsamfunnet og
offentlege styringsorgan etter at prosjektet har fått status hos den norske UNESCOkommisjonen som biosfærekandidat.
5.6 Organisering - dialog
Kriterium 6: «Organisasjonsstrukturar skal utviklast for å sikre engasjement og deltaking frå
lokalsamfunnet, styresmakter og private interessentar om utforminga og drifta av
biosfæreområdet»
Arbeidet for god dialog vert sentralt for biosfæreorganisasjonen. Ei viktig oppgåve er å utvikle
ein felles arena der ulike interessentar og verksemdsutøvarar kan møtast, diskutere og
samarbeide - eit forum for at området skal utvikle seg i ei meir berekraftig retning.
Internasjonal erfaring viser at biosfæreorganisasjonane klarer å byggje opp tillit gjennom aktiv
kontakt både med politikarar, næringsliv og interesseorganisasjonar. Ved profesjonell leiing
har dei mange gonger spilt ei modererande rolle i konfliktsituasjonar kor ulike interesser står
mot kvarandre.
55
BIOSFÆREOMRÅDET
– EIT FORUM FOR
DIALOG
Utfordringa, som må greiast ut når området er
godkjent som biosfærekandidat, er korleis
biosfæreorganisasjonen skal virke. På kva nivå skal
organisasjonen fungere for at arbeidet skal vere eit
effektivt instrument for berekraftig utvikling i
regionen? I tillegg til eit permanent styre og leiing i
organisasjonen, vil vi etablere ulike temagrupper for å ivareta særskilte interesser, køyre
avgrensa utviklingsprosjekt eller arbeide med ulike spørsmål. Desse gruppene vil vere
dynamiske og virke over kortare eller lengre tid. Det kan òg vurderast om det skal opnast for at
vi skal lage til ein medlemsorganisasjon – der næring og private kan melde seg inn.
Ulike biosfæreområde har valt ulike organisasjonsmodellar. Vi har så langt ikkje teke stilling til
kva som er det beste for Nordhordland.
Eit biosfæreområde skal vere eit forum for dialog! Foto: Kjersti Isdal.
5.7 Forvalting – tema og plandokument
Kriterium 7: Det føreslåtte biosfæreområdet skal mellom anna opprette mekanismar for å
regulere aktivitet i dei ulike sonene, forvaltingsplan, program for forsking.
Dette avsnittet skal vise til administrative planarbeid. Det å få på plass ein heilskapleg
forvaltingsplan for biosfæreområdet er eit sentralt arbeid som høyrer til i hovudsøknaden.
56
6 Nordhordland sitt vidare arbeid fram mot
utnemning
Frå det tidspunkt Nordhordlandsregionen får status som
biosfærekandidat har vi rekna at det tar 3 år å utvikle og få
godkjent ein hovudsøknad. Den vil byggje direkte på det arbeidet
som skal skje i kandidatfasen. Stikkord for dette arbeider er:
konkretisering av funksjon og aktivitet, kommunikasjon og
utvikling av eigartilhøve til prosjektet. Arbeidet skal byggje på eit
aktivt samverke mellom alle aktørar.
Dei ytre rammene for Nordhordland Biosfæreområde er skildra i denne søknaden, men det er
først når regionen får status som biosfærekandidat, at arbeidet med å utvikle
biosfæreområdet sin identitet kan ta til. I denne perioden skal det på plass ein
organisasjonsmodell som tar høgde for kva rolle prosjektet skal ha i regionen og det skal
utarbeidast aktivitets- og handlingsplanar. I tillegg skal det utviklast temaprosjekt slik at vi får
konkret erfaring om kva som vil fungere i ein biosfæresamanheng, og kva som ikkje gjer det.
Det vert heilt sentralt å skape lokalt eigar-engasjement til prosjektet og å syte for at nasjonale
styresmakter ser verdien av biosfæresatsinga. Aktiv dialog med alle interessentar er difor
sentralt.
Vi har peika på at eit biosfæreområde i Nordhordland vil kunne bidra til å:










Styrke den lokale samarbeidsanden som er utvikla i regionen
Løfte fram alle verdiane i landskapet for å styrke den lokale identiteten og auke
attraksjonskrafta til området
Gje buande og besøkande auka høve til natur- og kulturopplevingar
Trekkje til seg relevante forskingsressursar og skape eit kunnskapssentrum for
samverknad mellom tradisjonell og vitskapleg kunnskap, mellom teori og praksis
Betre høva for brukarar, entreprenører og grunneigarar til å utvikle økonomiske,
økologiske og sosialt berekraftige føretak
Inspirere til innovasjonar, entreprenørskap og ny kunnskap
Fylle dei regionale miljømåla gjennom å skape positive dømer som spreier interesse og
engasjement
Utvikle Nordhordland til eit testlandskap for å styrke tilhøvet mellom ivaretaking og
utvikling, tettstad og landsbygd, naturverdi og kulturmiljøverdi
Skape ei internasjonal merksemd kring området sine verdiar
Vere eit internasjonal moderne og attraktivt modellområde med stor integritet
Viktige stikkord i arbeidet i eit biosfæreområde er dialog, engasjement, samspel og
samhandling mellom styresmakter, næringslivet, befolkninga og forskingsinstitusjonane.
57
6.1 Målsetting for prosjektet i kandidatfasen
Målsetting med hovudprosjektet er at Nordhordland (slik det er definert i søknaden) vert
etablert som Norge sitt første modellområde for berekraftig utvikling, utnemnd av UNESCO
som eit Biosfæreområde.
Delmål:





Utvikle Biosfæreområdet Nordhordland i pakt med regionen sine føresetnader og
dei krav som er stilt frå UNESCO
Byggje opp lokalt eigarskap og entusiasme for prosjektet
Sikre prosjektet sin økonomi
Utvikle ein robust organisasjon og leiing
Byggje ein profesjonell administrativ ramme for arbeidet som gjer det muleg for
ein framtidig organisasjon å føre aktiviteten vidare
6.2 Arbeidsoppgåver som biosfærekandidat
Denne søknaden skal leverast til den norske MAB-komiteen til vurdering. Vert svaret positivt,
får regionen status som Biosfærekandidat. I kandidatfasen vert oppgåvene mange. Vi skal først
og fremst konkretisere kva funksjon prosjektet skal ha i regionen og kva aktivitetar som skal
prioriterast. Det skal skapast lokal oppslutnad og engasjement om prosjektet og vi må sikre
trygge økonomiske rammer.
Under biosfærekandidatfasen vil prosjektleiinga arbeide for at Nordhordland snarast råd vert
drive som eit biosfæreområde. Det vil sei at det raskt skal etablerast konkrete prosjekt med
aktivitet som skal kunne halde fram inn i det etablerte biosfæreområdet
Utkantfestivalen i Skjerjehamn er eit godt døme på korleis natur og kulturopplevingar skapar aktivitet og utvikling i
ein region. Foto: Region Nordhordland.
58
Vidare startar arbeidet med hovudsøknad til UNESCO som skal gi ein oversikt over
biosfærekonseptet fullt utvikla. Søknaden skal inkludere ei skildring av landskapet og ei
skildring av dei aktivitetar som går føre seg i området, og som fell saman med
biosfæreområdet sitt arbeide. Parallelt skal det og avgjerast korleis dei tre funksjonane –
ivareta, utvikle og støtte – kan styrkast gjennom ulike prosjekt og aktiviteter.
Den ferdige søknaden vert send til regjeringa. Det er dei som skal godkjenne søknaden og
sende den vidare for avgjersle på MAB ICC sin årlege strategikonferanse. Området kan då
takast opp i den internasjonale biosfæreområdelista og vere ein del av verdsnettverket med
biosfæreområde. Denne prosessen – frå forstudie til utnemning – tar normalt mellom 3-4 år.
Under lister vi oppgåvene under biosfærekandidaturet: (For ei meir detaljert planlegging av
arbeidet, sjå kap. 6.7 Framdriftsplan.)













Etablere ein formålstenleg organisasjon for biosfæreområdet Nordhordland
Utvikle heimeside, infobrev, trykksaker og på andre måtar spreie informasjon om
biosfæreområdet Nordhordland
Greie ut behovet for eit biosfærekandidatkontor/biosfæresenter
Fange opp og støtte idear og initiativ med fokus på lokalproduserte varer og
besøksopplevingar
Initiere og støtte opp om temagrupper for ulike tiltak som byggjer opp under
biosfæreområdet sine satsingsområde
Vidareutvikle konseptet kring demonstrasjonsområdet samt initiere og støtte nye
forsøksverksemder og nye prosjekt
Ta initiativ til auka forsking og undervisning innom området gjennom å utvikle
samarbeidet med høgskular og universitet
Gjennomføre seminar og workshops
Utvikle ein dialogplattform som på sikt skal vere ein arena for kommunikasjon og
erfaringsutveksling mellom befolkninga, styresmakter, næringslivet og forskingsmiljøa.
Skrive, og på ulike nivå forankre, ein biosfæresøknad til UNESCO
Arbeide fram ei sonering og vidareutvikle arbeidet med temalandskap og
temaspørsmål
Greie ut området sine geografiske grenser, og drive biosfæreprosessen vidare i dei
tiltenkte ytterområda
Utvikle kontakt med andre biosfæreområde og andre landskapsinitiativ i Norge og
internasjonalt
6.3 Biosfærekandidat-kontor
I eit biosfæreområde skal det vere eit biosfærekontor og ein robust organisasjon som skal
kunne virke når eit biosfæreområde vert godkjent. Biosfærekontoret skal vere navet for
biosfæreaktivitetane i området, og fungere som igangsetjar, inspirator og støtte for lokale
idear og initiativ. Det skal vere ein nøytral plattform for spørsmål som vedkjem brukarar av
naturressursane i landskapet og om berekraftig utvikling. Biosfærekontoret skal og kunne vere
ein fagleg ressurs og ein møteplass for ulike disiplinar der ein kan finne gode løysingar på felles
utfordringar.
59
Vi har ikkje som mål å etablere eit biosfærekontor frå starten i kandidatfasen. Ambisjonen er i
staden at det under kandidaturet vert danna eit biosfærekontor som kan komme i bruk innan
utnemninga som biosfæreområde. Dessutan skal behovet / ønsket for å utvikle eit
«biosfæresenter» undersøkast. I det vil vi òg sjå på kva for nokre synergiar ein kan få av dette
ved å knytte det til andre funksjoner t.d. utstillingar, turistkontor, utdanning, utsal for lokale
varer osb.
Frå Matre i Masfjorden. Foto: Kjersti Isdal.
6.4 Biosfærekoordinator
Biosfæreområdet skal vere leia av minst ein koordinator som har det overordna ansvaret for at
verksemda vert driven etter retningslinene frå UNESCO, samt utifrå dei lokale føresetnadene.
Koordinatoren bør ha eit felles og grenseoverskridande oppdrag frå alle inngåande
organisasjonar og andre interessegrupper. Under biosfærekandidatfasen er koordinatoren si
viktigaste oppgåve å koordinere søknaden til UNESCO, samt å utforme verksemda slik at
biosfæreområdet sine tre funksjoner (ivareta – utvikle – støtte) kan strukturerast og styrkast i
området.
For å kunne dra nytte av den kompetansen som finst i Nordhordland, skal arbeidet drivast
framover av koordinatoren i samarbeid med biosfærekandidat-organisasjonen (sjå under).
6.5 Biosfærekandidat-organisasjon
Ein god organisasjonsform for Nordhordland bør vere utforma slik at den breie deltakinga som
til no har prega arbeidet kan halde fram. Vi vil leggje vekt på å halde på den lokale
oppslutninga medan organisasjonen veks både i omfang og oppgåver. For å syte for dette skal
representantar frå kommunane i Nordhordland, Hordaland fylkeskommune, Fylkesmannen i
60
Hordaland, næringslivet og ulike interessegrupper vere representert i styringsgruppe,
arbeidsgruppe og referansegrupper. Det er Nordhordland Utviklingsselskap (NUI) som har hatt
det administrative ansvaret for arbeidet i forprosjektfasen. Dette har fungert godt, og vi vil
inntil vidare halde fram med ei slik organisering for å sikre kontinuitet både når det gjeld folk
og organisasjon. Under vert det presentert eit forslag på organisasjon for
biosfærekandidaturet, og ei arbeids-/ansvarsfordeling mellom dei ulike instansane.
Forslag til organisasjon for biosfærekandidaturet med Nordhordland Utviklingsselskap som
prosjektleiar:
Styringsgruppe
Oppgåver:
Representantar:
Møter:
Arbeidsgruppe
Oppgåver:
Representantar:
Møter:
Referansegruppe
Oppgåver:
Strategi - avgjerder kring spørsmål som vedkjem dei overordna
aktivitetane for biosfærekandidaten. Styringsgruppa skal ha
budsjettansvar, men representantane er ikkje økonomisk ansvarleg for
prosjektet. Dette ansvaret ligg direkte hos NUI.
Ca 8 stk. Ein person frå kvar «del» av samfunns/næringsliv: Kommunane,
Fylkesmannen i Hordaland, Hordaland Fylkeskommune, Universitetet i
Bergen, næringslivet, miljøorganisasjonar.
Vert innkalla etter behov (ca. 4-5 gonger per år)
Samordning av biosfærekandidatarbeidet, samt eit forum for lokal og
regional utvikling, samarbeid og kunnskapsutbytte. Handterer viktige
spørsmål knytt til kandidaturet, verksemda og ulike prosjekt innan
biosfærekandidatområdet. Utarbeider avgjerdsforslag til styringsgruppa.
Ca 4 stk. Representantar frå Universitetet i Bergen og Nordhordland
Utviklingsselskap. Arbeidet vert samordna av biosfærekoordinatoren.
Gruppa vert utvida etter behov og må syte for rett kompetanse.
Kvar veke, eller etter behov
Representantar:
Gje innspel og idéar til biosfærearbeidet, og vere gode ambassadørar for
eit biosfæreområde i Nordhordland
Omlag 10-20 personer. Til gruppa vert det knytt nøkkelpersoner med ulik
kompetanse og geografisk spreiing. Her bør vere representantar frå fleire
lokale organisasjonar
Møter:
Omlag 2 gonger per år
6.6 Budsjett
Budsjett for Biosfærekandidaten Nordhordland:
Dette er eit budsjett som gjeld drift av biosfærekandidaturet, administrasjon og tilsette. Det er
ikkje lagt inn prosjektmidlar eller midlar til drift av konkrete biosfæreaktivitetar. Desse må
finne eigen finansiering.
61
Kostnader:
Haust 2014
2015
2016
2017
Prosjektleiing (100%)
Fagleg ansvarleg
Ekstern prosjektmedarbeidar
Ekstern ekspertise
Møter og seminar
Informasjonsarbeid
Søknadsarbeid
Reiser
Diverse
275 000
75 000
200 000
100 000
150 000
50 000
50 000
30 000
550 000
150 000
400 000
100 000
150 000
75 000
75 000
50 000
30 000
550 000
150 000
400 000
100 000
150 000
50 000
100 000
50 000
30 000
550 000
150 000
400 000
100 000
150 000
50 000
100 000
50 000
30 000
Totale kostnader:
930 000
1 580 000
1 580 000
1 580 000
2015
2016
2017
Inntekter:
Haust 2014
Kommunane i regionen
Universitetet i Bergen
Offentlig tilskot
KMD / UNESCO
Sponsorer
300 000
180 000
150 000
300 000
500 000
300 000
100 000
500 000
180 000
500 000
300 000
100 000
500 000
180 000
500 000
300 000
100 000
500 000
180 000
Totale inntekter:
930 000
1 580 000
1 580 000
1 580 000
Nordhordland biosfæreområde skal vere ein god stad å bu! Foto: Kjersti Isdal.
62
6.7 Framdriftsplan
Dette er ei grov oversikt over den planlagte framdrifta for prosjektet fram til endeleg
godkjenning:
2013
August-november: Prosjektetablering
2014
Januar – april: Arbeid med forprosjektsøknaden om å få status som en Biosfærekandidat.
Mars: Prosjektet skal presenterast i samband med ein internasjonal UNESCO-konferanse i
Bergen
Juni - september: Søknadshandsaming i styringsgruppa, Regionrådet og i kommunestyra.
August – desember:
 Sende søknaden til den norske UNESCO-kommisjonen.
 Starte opp informasjons- og aktivitetsarbeid som skissert tidlegare i søknaden.
 Opprette ein eller nokre få temagrupper
 Starte planlegging av dei første biosfæreaktivitetane
2015
Vår:
 Opprette temagrupper på alle hovudområda.
 Etablere minst 3 konkrete prosjekt.
 Starte arbeid mot skuleverket.
Haust:
 Ha frå 5 til 10 løypande biosfæreaktivitetar – av desse skal minst to vere i samarbeid
med UiB.
 Første biosfærekonferansen/marknaden.
Eit viktig arbeid dette året er produksjon av hovudsøknaden. Universitetet sin representant vil
fungere som redaktør. Forskingsadministrativ avdeling ved UiB gjennomfører kartlegging av
forskingsinitiativ ved alle fakulteta. Ei rekke fagfolk, politikarar, kommunetilsette, næringsliv og
befolkninga elles i Nordhordland vil gje bidrag. Kartverk som er tilpassa biosfæreområdet sine
behov vert utvikla. Skisserte arbeidsgrupper set ulike tema og prosjekt på dagsorden i
«biosfærisk ande».
2016
Vidareføring av eksisterande aktivitetar, og evaluering av desse.
Etablering av 5 til 10 nye aktivitetar.
Ferdig utvikla opplegg for skuleverket.
Søknadsproduksjonen vert avslutta i juni.
September: Søknad klar til handsaming i alle kommunestyra, Hordaland fylkeskommune og
Fylkesmannen, fram mot endeleg innsending til UNESCO-kommisjonen og til regjeringa.
63
2017
30. september: Endeleg søknad vert sendt frå den norske regjering til UNESCO, Paris.
2018
Juni: UNESCO utnemner Nordhordland som UNESCO Biosfæreområde.
August: Formell opning av det nye biosfæreområdet i Nordhordland.
64
1
374 931,7
72,7
1
723,4
2
Ask, eik
47 000,0
4 768,0
1 773,6
SUM
(daa)
1 495,9
3
4 017,3 5 12 147,9 1
6 238,5
72,7
1
4 439,4 2
1 058,7 4
1 058,7 1
Barlind
1
5 965,9
1 492,1 1
3 716,0 2
1 Hagtorn
SUM
30
1
2 445,4
1
375 764,5
2 204,3
517,8
1
Lurefjorden
2
5
Gulen
Høyanger
3
Masfjorden
Modalen
Osterøy
501,2
47 000,0
450 466,4
47 000,0
374 931,7
9 934,9
517,8
4 774,7
2 445,4
1 834,6
466,7
6
457,5 1
Marint vern
(under arbeid)
Lindås
466,7
79,8 1
Fredet tre
4
Barlind
Austrheim
1
Skogvern
523,1
523,1
4 399,6
1 052,3
Edelløvskog
3
2
1
Våtmark
Radøy
368,4
Myr
0,0
1
940,8
443,6
Sjøfugl
Meland
Askøy
3
832,8
Fedje
1
5
Landskapsvern
Øygarden
Kommune
Oversikt over naturvernområder i biosfæreområdet
Vedlegg 1
Nordhordland Utviklingsselskap IKS 2014
66
Forslag til saksopplysning og vedtak
Kort om saka:
I 2013 gjorde kommunane i Nordhordland vedtak om å utarbeide ein søknad til UNESCO om
å bli det første godkjente biosfæreområdet i Norge. Nordhordland Utviklingsselskap IKS har
saman med Universitetet i Bergen (UiB) arbeidd med eit forprosjekt til dette. Det er
oppnemnt ei styringsgruppe og ei arbeidsgruppe. Styringsgruppa har som oppgåve å sikre
framdrift, målstyring og innhald i prosjektet, medan arbeidsgruppa jobbar med søknaden,
sørgjer for finansiering, informasjonsarbeid og aktivitetar. Forprosjektarbeidet er finansiert
av kommunane i Nordhordlandsregionen og UiB. Prosjekteigar er Regionrådet i
Nordhordland.
Det er eit krav at eit biosfæreområde skal vere representativt slik at all forsking og
kunnskapsdrevet utvikling skal kunne delast og nyttast nasjonalt og internasjonalt. Det
tenkte Nordhordland Biosfæreområde strekkjer seg geografisk frå Sognefjorden, opp i
Stølsheimen og ut til olje- og gassfelta utanfor kysten vår. Alle ressursane for vårt moderne
samfunn er representert.
Saksopplysningar:
På same måten som UNESCO utnemner verdsarvstader for å bevare viktige historiske verdiar
for ettertida, utnemner UNESCO også Biosfæreområder.
UNESCO sitt program Man and the Biosphere (MAB) vart etablert I 1971 for å fremja eit
tverrfagleg fokus på forvaltning, forsking og undervisning om berekraftig bruk av økosystem
og naturlege ressursar. Det viktigaste verktøyet for MAB er oppretting av Biosfæreområder.
Biosfæreprogrammet skil seg frå Verdsarvprogrammet ved at målsettinga er å sjå framover
for å sikre ei positiv berekraftig bruk av regionen sine eigne naturgjevne, kulturelle og
økonomiske føresetnader, medan Verdsarvprogrammet konsentrerer seg om å ta vare på
unik kultur- og naturarv. Her er det ikkje snakk om vern, men om å utvikle ein region på eit
moderne, berekraftig vis, med ledeorda; utvikle, støtte og ivareta. Eit biosfæreområde er ein
stad der nytenking og omsynet til landskapet si historie heng i hop. Grasrotengasjement,
forsking og kunnskapsdrevet utvikling står sentralt i programmet og det er lagt vekt på dialog
og kunnskapsdeling lokalt, nasjonalt og internasjonalt. For Nordhordland er dette eit miljøog samfunnsutviklingsprosjekt.
Det er 631 biosfæreområder i verda, 231 av desse ligg i Europa. I Europa er det no berre
Belgia, Island, Danmark og Norge som ikkje har slike områder. Dersom kommunane i
Nordhordland ønskjer det, ligg det no til rette for at vi kan bli det første biosfæreområdet
UNESCO utnemner i Norge.
Som kartet og ressursprofilen illustrerer, har vi i biosfæreområdet lagt vekt på at dette skal
vere representativt for vestnorsk kystlandskap. Landskapet går frå havet, innover
kystlandskapet med fjordar og strandflater til høgfjellet. Området skal representere det
moderne livet på Vestlandet og ha i seg alle dei ressursane samfunnet vårt er bygd opp på.
Biosfæreprogrammet vil bidra til auka forsking, større internasjonalt nettverk, initiere lokale
prosjekt med fokus på våre kultur- og naturverdiar og engasjement. Greier vi å gjere dette
med høg kvalitet vil dette setje Nordhordland på kartet og byggje ein merkevare for
framtida.
Som framdriftsplanen viser er vegen lang fram for å bli godkjent som Biosfæreområde:






Haust 2014: Handsaming i styringsgruppa, Regionråd og kommunestyra
Desember 2014: Sende forprosjektsøknad til den norske UNESCO kommisjonen
2015/16: Arbeid med hovudsøknad
Haust 2016: Hovudsøknad til handsaming i kommunestyrer, fylkeskommune og
Fylkesmann før endeleg innsending til UNESCO-kommisjonen og til Regjeringa
Haust 2017: Endeleg søknad vert sendt frå den norske Regjeringa til UNESCO, Paris
Juni/august 2018: Godkjenning og opning av det nye biosfæreområdet i
Nordhordland
Økonomiske konsekvensar:
I budsjettet for biosfæreprosjektet er det lagt opp til at kommunane er med og
delfinansierer prosjektet. Summen kommunane skal dekke er til saman kr. 500 000,- årleg
for åra 2015, 2016 og 2017
For dei ti kommunane som deltek vert kostnadssummen differensiert med ein fast sum og
ein sum delt etter folketalet (vekta med frie inntekter) med slik fordeling *)
Andelar i % fordelt ut i frå
Kommune
1252 Modalen
1253 Osterøy
1256 Meland
1260 Radøy
1263 Lindås
1264 Austrheim
1265 Fedje
1266 Masfjorden
1411 Gulen
1259 Øygarden
Totalt
Fast
5,0 %
5,0 %
5,0 %
5,0 %
5,0 %
5,0 %
5,0 %
5,0 %
5,0 %
5,0 %
50,0 %
Folketal
vekta
med frie
inntekter Totalt
Fordelt beløp
0,8 %
5,8 %
28 857
7,7 %
12,7 %
63 321
7,3 %
12,3 %
61 727
5,2 %
10,2 %
50 983
14,9 %
19,9 %
99 471
3,2 %
8,2 %
40 910
1,0 %
6,0 %
30 095
2,3 %
7,3 %
36 349
3,1 %
8,1 %
40 415
4,6 %
9,6 %
47 873
50,0 %
100,0 %
500 000
Forslag til vedtak
X kommune ønskjer å delta i prosjektet for å bli ein del av Nordhordland Biosfæreområde.
Kommunen forpliktar seg til å vere med å delfinansiere vår del, kr xxxxx for hovudfasen av
prosjektet innanfor den ramma som er budsjettert i søknaden frå 2015 – 2017.
*)
Biosfære – fordeling av kostnadane
Grunnsum: 50 % av totalsummen, resterande sum: 50 % vert fordelt etter folketal (vekta
med frie inntekter).
Grunngjeving:
Det tenkte biosfæreområdet er planlagt ut frå at det skal vere eit representativt område for
korleis eit moderne samfunn i Norge lever i dag. Det er både ressursane i området og korleis
menneska forvaltar desse som til saman utgjer eit kvalifisert biosfæreområde. Det er lagt
vekt på dei viktigaste ressursane våre: høge natur- og kulturverdiar, vatn, fisk og olje. Vidare
er det også lagt vekt på at vi skal fylle kravet om at om lag 5 % av det totale arealet skal vere
verna områder. Dei ti kommunane som inngår, representerer alle viktige element for
totalområdet og tilseier at det bør vere ein høvesvis høg grunnsum i fordelinga av
kostnadene i prosjektet.
Fram til no har kostnadane med Biosfære blitt fordelt med ein fast sum pr kommune. I første
fase av prosjektet løyvde kommunane kr 50.000 kvar til arbeidet (juni 2013 – juni 2014) I
2013 betalte kva kommunane inn kr 27.000, resten kr 23.000 vart betalt inn i 2014
(Øygarden var ikkje med i første runde).
Det er no budsjettert for neste fase i prosjektet. I prekvalifiseringssøknaden er det sett opp
eit budsjett for åra fram til og med 2017. Vi foreslår at 50 % av totalsummen utgjer ein
grunnsum, og at dei resterande 50 % vert fordelt etter folketal (vekta med frie inntekter,
jamfør semje i rådmannsutvalet).
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
ArkivsakID
Dagrun Gunnarson
FE - 420, HistSak - 11/452
14/598
Saksnr
Utvalg
Type
Dato
103/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
060/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Kartlegging av uønska deltid i Fedje kommune 2014
32T
Svar uønska deltid 2014 vedlegg til sakspapir
Saksutgreiing:
Oppsummering:
Fleirtalet av dei deltidstilsette i Fedje kommune ønskjer større stilling. Berre 25% av dei som har svart
ja, ønskjer full stilling. Det er ikkje stor skilnad på dei som er ufaglærte og dei som har utdanning.
Fleirtalet har ikkje søkt ledige stillingar det siste året, ønskjer ikkje å finansiere (meir) utdanning sjølv,
og ønskjer ikkje å jobbe meir helg for å få auka stilling.
I forhold til kartlegginga i 2011, fordeler svara seg overraskande likt.
Mandat:
Tinging frå kommunestyret 24.04.14 i samband med rapportering av likestillingsstatus i Fedje
kommune (sak 014/14).
Metode:
Spørjeskjema sendt ut til alle fast tilsette pr. dato (på heimeadresse) som arbeider deltid pr.
27.08.2014, med svarfrist 15.09.2014. Inkludert dei som var ute i lønna/ulønna permisjon på dette
tidspunktet. Totalt vart det sendt ut 48 brev. 26 har svart innan fristen.
Svarfordeling:
Sjå vedlegg.
Konklusjonar:
Ein må sjå konklusjonane på bakgrunn av relativt lav svarprosent og lavt tal i populasjonen.
Svarfordelinga påfallande lik kartlegginga i 2011. Me skal likevel vere forsiktige med å generalisere.
Tala indikerer følgjande:
Fleirtalet av dei deltidstilsette vil ha større stilling. Men berre nokre av dei ønskjer seg 100% stilling.
Det er ikkje stor forskjell mellom ufaglærte og utdanna.
Mange deltidstilsette er ikkje så flinke til sjølv å ta fatt i det at dei ønskjer større stilling. 3 av 4 har
Fedje kommune
ikkje søkt ledige stillingar det siste året, sett ikkje i gong med utdanning og ønskjer ikkje å jobbe meir
helg for å få auka stilling.
Dei som er viljuge til å jobbe annakvar helg i pleie og omsorg for å få større stillingsstorleik, gjer det
allereie. Dei har søkt ledige stillingar og tilbudt seg å jobbe helg oftare. Det går igjen at det i stor grad
er dei same som er veldig aktive. Det er gjerne dei same som har kryssa på at dei har søkt ledige
stillingar siste 12 månader, dei ville teke utdanning, og kan jobbe annakvar helg for å auke
stillingsstorleiken.
Den største forskjellen frå kartlegginga i 2011 er at mange fleire av våre deltidstilsette no svarar
«nei» på å jobbe annakvar helg for å auke stillingsstorleiken. I 2011 svarte 35% nei, i 2014 svarte
59% nei. Omtrent like mange svarar ja – men i 2011 var det mange som ikkje svarte på spørsmålet.
Den andre endringa frå 2011 er at fleire av dei med utdanning seier at dei har søkt på ledige stillingar
siste 12 månader, mens færre av dei ufaglærte seier det same. Dette kan henge saman med at
rutinene for intern utlysing har vorte betre – noko som var ett av tiltakspunkta i 2011, samstundes
som me nesten ikkje lyser ut ufaglærte stillingar lenger. Dette er ein del av ei ønskt utvikling der
partane er samde om å sikre kompetansen i organisasjonen gjennom å lyse etter fagarbeidarar.
Innspel til vidare drøftingar:
*Partane starta i 2013 opp eit samarbeid for å sjå på stillingsstorleiken i pleie og omsorg. Partane er
samde om ønsket om størst mogleg stillingar, då dette sikrar kompetanse og skapar kvalitet i tenesta.
Partane var samde om at det avgjerande er å minske talet på hovud som er naudsysnte for å dekke
helgane. Så vidt me kan sjå er det berre to tiltak som monner nok til å utgjere ei reell endring: 1)
Langvaktar i helg for å minske behov for talet på «hovud» i turnusen. Eller 2) Arbeide annakvar helg
for å minske behov for talet på «hovud» i turnusen . Partssamarbeidet stoppa våren 2014 fordi andre
prosessar tok opp all tid.
*Uavhengig av dette, har fleire ledige helger i PU med mange utlysingar utan søkjarar pressa fram
endringar i turnus der. Partane har gjennomført prøveprosjekt med langvakter helg i sommar, og vil
no gjennomføre det i ordinær turnus. Dei vurderer også langvakter generelt i PU.
*Partane har eit dilemma fordi tiltak for å auke stillingane vil gå ut over dei som ikkje ønskjer seg
auka stilling, anten i form av lengre vakter, eller oftare helgevakt. Kva har dei å tene på ei omlegging?
*Som arbeidsgjevarar ser me store fordelar med å få færre og større stillingar: Lettare å rekruttere
fagpersonell, brukarane får færre folk å forhalde seg til, lettare å gjennomføre faglege
oppdateringar/få ut informasjon/samle dei tilsette om faglege rutinar, større fagleg tryggleik. Men
det krev ei stor omlegging av både turnus og kultur å få det til, og vil ta tid.
*Rutinane me no har for interne utlysingar ser ut til å verke, både fordi fleire søker, og fordi dei som
vil i pleie og omsorg har fått arbeide annakvar helg.
*Arbeidsgjevar kan ikkje einsidig innføre langvakter – må ha årleg godkjenning av anten
organisasjonane og/eller Arbeidstilsynet. Arbeidsgjevar kan einsidig innføre arbeid annakvar helg i
tråd med lov og avtaleverk. Men me kan risikere problem med rekruttering o.a., så lenge trenden
andre stader går mot å jobbe færre helger, ikkje fleire.
Fedje kommune
Forslag til vedtak:
Fedje kommune tek kartlegging av uønska deltid 2014 til etterretning.
Formannskapet - 103/14
F - behandling:
F - vedtak:
Fedje kommune tek kartlegging av uønska deltid 2014 til etterretning. Samrøystes.
Kartlegging av uønska deltid september 2014
Funn:
Totalt, i prosent:
JA
NEI
Veit ikkje/ikkje
svart
4%
Ønskjer du å auke di faste stilling i Fedje
kommune?
Kor stor fast stilling ville du ideelt hatt?
58%
38%
Har du søkt på ledige stillingar i Fedje
kommune dei siste 12 månadene?
Hadde du ønska og hatt moglegheit til å
ta utdanning for eiga rekning, om du
hadde vore sikra jobb over 50% stilling
etterpå?
For deg i pleie og omsorg:
Hadde du vore viljug til å arbeide
annakvar helg (i staden for 3.kvar helg,
som no) for å kunne gå opp i stilling?
23%
62%
15%
23%
54%
23%
24%
59%
17%
Frå + 5% til
+66,6%. Snitt:
+18%
Kommentar
5 av dei 15 som
ønskjer større stilling,
vil ha 100%. Dei andre
vil ha større
deltidsstilling. Snitt
ønskt still.storleik
77,5%, snitt fast still no
blant dei som har
svart: 59%
3 av 4 som svarte ja,
jobbar allereie
annakvar helg. 14 av
17 i pleie og omsorg
svarte på spørsmålet.
For assistentar/ufaglærte (13 svar):
JA
NEI
Ønskjer du å auke di faste stilling i Fedje
kommune?
Kor stor fast stilling ville du ideelt hatt?
70%
30%
Har du søkt på ledige stillingar i Fedje
kommune dei siste 12 månadene?
Hadde du ønska og hatt moglegheit til å
ta utdanning for eiga rekning, om du
hadde vore sikra jobb over 50% stilling
etterpå?
For deg i pleie og omsorg:
Hadde du vore viljug til å arbeide
annakvar helg (i staden for 3.kvar helg,
som no) for å kunne gå opp i stilling?
85%
15%
70%
23%
33%
67%
Veit ikkje/ikkje
svart
Frå + 6% til
+49,66%
Kommentar
3 av 9 ønskjer seg
100% stilling, dei andre
vil berre ha større
deltidsstilling.
7%
1 av 2 som sa ja,
jobbar allereie
annakvar helg. 6 av 6 i
pleie og omsorg svarte.
For fagarbeidarar og tilsette med høgare utdanning (13 svar):
JA
NEI
46%
Veit ikkje/ikkje
svart
8%
Ønskjer du å auke di faste stilling i Fedje
kommune?
Kor stor fast stilling ville du ideelt hatt?
46%
Har du søkt på ledige stillingar i Fedje
kommune dei siste 12 månadene?
Hadde du ønska og hatt moglegheit til å
ta utdanning for eiga rekning, om du
hadde vore sikra jobb over 50% stilling
etterpå?
For deg i pleie og omsorg:
Hadde du vore viljug til å arbeide
annakvar helg (i staden for 3.kvar helg,
som no) for å kunne gå opp i stilling?
31%
38%
31%
23%
38%
39%
15%
46%
39%
Frå + 5% til
+66,6%
Kommentar
2 ønskjer seg 100%
stilling, dei andre vil
berre ha større
deltidsstilling.
8 av 11 i pleie og
omsorg svarte. Dei 2
som svarte ja, jobbar
allereie annakvar helg.
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
ArkivsakID
Vidar Bråthen
FE - 033
14/866
Saksnr
Utvalg
Type
Dato
134/14
Formannskapet
PS
09.12.2014
061/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Møteplan 1. halvår 2015.
utkast
Saksutgreiing:
Bakgrunn
Utkast til møteplan avtalt med ordførar. Fast rutine.
Vurdering
Utkast til møteplan er sett opp i forhold til forventa aktivitet i 2015 basert på erfaringstal for i år. Det
er ikkje lagt opp til endringar i møtedag el. møtetidspunkt for kommunestyret og formannskapet. I
den grad det er behov for ekstraordinære møte, vert dette avtalt med ordførar.
Utkast til møteplan:
Møtedag og møtetidspunkt:
Møta i kommunestyret vert lagt til kl. 18:15 om torsdagar slik som i dag. Møta i formannskapet vert
lagt til tysdagar kl. 17.
Kommunestyret – utkast til møteplan:
26. februrar, 23. april og 18. juni. Det er aktuelt å leggja inn eit temamøte om kommunestruktur i
løpet av januar 2015 når dette er nærmare avtalt med fylkesmann og hans folk.
Formannskapet – utkast til møteplan:
27. januar, 17. februar, 17. mars, 14. april, 5. mai, 2. juni og 30. juni.
Konklusjon
Møtefrekvens som i dag. Det er ingen endringar i møtetidspunkt el. møtedag. Utkast til møteplan er
sett opp i forhold til forventa aktivitet basert på efaringstal for i år.
Fedje kommune
Forslag til vedtak:
Kommunestyret sluttar seg til utkast til møteplan for 1. halvår 2015.
I den grad det oppstår ekstraordinære situasjonar, kan det leggjast inn nye møte. Dette vert i så fall
avtalt med ordførar.
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
ArkivsakID
Grete Herøy
FA - G40
14/704
Saksnr
Utvalg
Type
Dato
104/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
062/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
020/14
Eldrerådet
PS
06.11.2014
Tannhelsetenesta - ny klinikkstruktur 2015-2013 høringsuttale frå Fedje kommune
32T
Tannhelsetenesta klinikkstrukturplan 2015-2030 - høyringsdokument
Tannhelsetenesta klinikkstrukturplan - høyring
Saksutgreiing:
Bakgrunn
Planen er utarbeidd etter mandat fylkesrådmannen gav fylkestannlegen i 2013. Målet er å utvikle ein
klinikkstruktur som kan tilby innbyggjarane stabil tannhelseteneste av høg fagleg kvalitet. Planen
peikar på at klinikkane må vere så store at dei er robuste og kan ta hand om pasientar både ved
feriar, sjukdom og andre fråvær.
I planen vert det peikar på at ordninga med ambulering til klinikkar i distriktet ikkje er særleg
ettertrakta og gjev lite effektiv arbeidstids for personalet. I tillegg vert driftskostnadene relativt store.
Erfaringsmessig er det lite stabilitet i dei ambulerande stillingane, då personalet i hovudsak ikkje
ønskjer ambuleringsordningar.
I tillegg til effektivisering, stabilitet og kvalitet i tenesta, er det også peika på økonomiske tilhøve. Det
vert vist til at knappare ressursar, må få konsekvensar. Det er nødvendig å omprioritere slik at det må
vere flest klinikkar der det bur mest folk. Det vert også lagt til grunn at akseptabel reisetid til klinikk
er ein time kvar veg, og ettersom tannhelsa generelt er blitt betra,vil tidsintervalla for tannlegebesøk
vere om lag 1 ½ til 2 år. I planen er folkehelsearbeidet og førebyggjande tiltak omtalt. Her vert det
drege fram at tannpleiarar er ein viktig ressurs, som i dei siste åra har fått ei viktig rolle, ikkje minst
innan folkehelsearbeid. Situasjonen er at tannpleiarane ofte har mange arbeidsstader og arbeider
mykje åleine. Dette legg planen opp til at skal endrast slik at alle tannklinikkar i Hordaland skal ha ei
100 % stilling som tannpleiar.
I Nordhordland Tannhelsdistrikt er det totalt 14 klinikkar, 9 klinikkar med heiltidsdrift. I tillegg kjem
13 privatpraktiserande tannlegar i same distrikt. Planen seier også at det er ønskjeleg å samle all
tannhelseteneste i det nye planlagte Helsehuset i Knarvik, då det vil gje betre samhandlingsmulighet
Fedje kommune
med andre helsetenester og betre tilbod til pasientar med samansette helseutfordringar.
Planen legg opp til fleire endringar i Nordhordland. For Fedje kommune sin del er framlegget at
klinikken vert lagt ned i 2015, og at pasientane vert overførde, først til Lindås og seinare til Knarvik
tannklinikk. Tannhelsetenesta i Hordaland vil ikkje dekke reisekostnader når tannklinikkar vert lagt
ned.
Vurdering
Fedje kommune ser med stor uro på planframlegget. Med den endringa det vert lagt opp til , vil det i
praksis bety at ei lang historie med lokal tannhelseteneste vert avslutta. Sjølv om tenesta lokalt har
vore varierande i periodar, har det i den siste tida vore eit tilfredsttillande tilbod med tannlege to
dagar for månaden. Det er tilpassa det behovet som er, for at dei grupper som etter Lov om
tannhelseteneste har rett på, vert ivareteke. Dette gjeld barn og unge frå fødsel til og med det året
dei fyller 18, ungdom som fyller 19 eller 20 i behandlingsåret, psykisk utviklingshemma i og utanfor
institusjon, grupper av eldre, langtidssjuke og uføre i institusjon og i heimesjukepleietenesta, og
andre grupper som fylkeskommunen har vedtatt å prioriterer ( f.eks rus)
Med ei sentralisering av tannhelsetenesta til Lindås og deretter til Knarvik, vil det verta ei urimeleg
belastning for desse gruppene, som i stor grad er dei svakaste, og som treng hjelp til å koma seg til
tannlege sentralt. Ikkje berre er det ei belastning for den einskilde med lang reiseveg, men det vil
påføra foreldre, pårørande og helsepersonell ei ekstra oppgåve med følgje til tannlegen, som ein i
dag har i minimalt omfang. Det innebær kostnader både i tid og pengar som er urimelege. Foreldre
må ta fri frå arbeid for å følgje, og sjølv om det er redusert frekvens på tannlegebesøk, kan det vere
meir enn eit barn som treng følgje,og gjerne fleire påfølgjande tannlegebesøk. Det er ikkje mogeleg
å senda ein førsteklassing med buss til Lindås eller til Knarvik. Sjølv for dei større barna er det langt
og ofte komplisert med mange bussbyte, og det vil fort ta mange timar. Reisetida, slik den er
beskriven i planen med 94 min til Knarvik, inkl ferje, betyr iallfall privatbil løysing. For dei sjuke/eldre
vert og dette ei utfordring, som høgst truleg vil inkludere hjelp til reisa frå pårørande og/eller
helsepersonell. I eit samfunnsøkonomisk perspektiv er dette ei lite gunstig løysing.
Med den klinikkstrukturen som her vert lagt opp til, kan ein risikere at nokre utsette, både barn og
eldre, vil gå meir sjeldan til tannlege enn forutsett, med den konsekvensen det innbær for tannhelsa.
Så sjølv om kvaliteten i klinikkane vert betra, får det ikkje nødvendigvis eit betra tannresultat for den
einskilde.
I planen vert det peika på at det er belastande for tannhelsepersonalet å driva ambulerande
verksemnd. Det kan vi sjå, men meinar likevel at belastninga for barn og eldre og deira pårørande
som skal reisa til Lindås/Knarvik, heller ikkje skal undervurderast. Tannklinikken på Fedje er slik vi
oppfattar det, i god stand og med det utstyr som er nødvendig for å driva eit kvalitativt godt tilbod.
Fedje kommune meinar tidsplanen for avvikling av tannlegetilbod i kommunen er urimeleg. Når ein
først får planen til høyring seint i oktober med uttalefrist til 15.desember og nedlegging planlagt
gjennomført frå 2015, så gjev det lite rom for gode prosessar. I eit større perspektiv opplever Fedje
kommune at stadig fleire tenester til innbyggjarane vert redusert og avvikla. Kommunen må heile
tida kjempa for å oppretthalda dei tilbod som gjev bulyst og god kvalitet i lokalsamfunnet.
Folkehelse: Jo større avstand til tannhelsetilbodet, jo meir sannsynleg er det at fleire vil unnlata å
møta opp til tannlegetime, fordi det innebær reisetid og –kostnader. Det kan verte eit dårleg signal
om tannhelse blir redusert, i ei tid då det er sterkt fokus på alt førebyggjande arbeid
Fedje kommune
Miljø: Fleire må ut på reise, oftast i privatbilar. Fleire bilar på vegen, meir forureining.
Økonomi: Ei teneste som hittil har vore lokalt har hatt så godt som ingen kostnader for den einskilde.
Barn , i allfall etter ein viss alder, og unge har i stor grad kunne gå til tannlegen utan skyss og følgje,
og om det er følgje vil det vere avgransa til ein liten halvtime. Det har stor betyding for dei som skal
følgje, anten det er barn eller eldre, at tidsbruket er så lite som råd, då det vannlegvis handlar om å
ta fri frå eige arbeid. Så lenge tilbodet har vore lokalt, har det ikkje vore nemneverdige
reisekostnader knytt til tannlegebesøk. Med ei ordning som innbær reise til Lindås eller Knarvik kjem
det reisekostnader som ein sjølv må dekka. I tillegg går det mellom ein halv og ein heil dag, som
foreldre/pårarande/helsepersonell må nytta som reisefølgje. Dette vert kostbart både for
arbeidsgjevarar og arbeidstakarar. At tannhelsetenesta i Hordaland har fått strammare økonomiske
rammer, får direkte konsekvensar for innbyggjarane i distrikta, anten det er på Fedje eller andre
ikkje- bynære område.
Konklusjon
Fedje kommune vil ikkje akseptera at endå eit velferdstilbod vert sentralisert , med dei konsekvensar
det får for særskilte innbyggjarargrupper og deira pårørande. Den overordna gevinsten står ikkje i
forhold til den ulempa det fører til for innbyggjarne, med omsyn til avstand til næraste klinikk,
tidsbruk og økonomi. Kommunen har ein spesiell geografisk beliggenhet, som må kunne takast
omsyn til.
Forslag til vedtak:
Fedje kommune finn ikkje å kunne akseptere framlegg til ny klinikkstrukturplan for tannhelsetenesta i
Hordaland for perioden 2015-2030. Fedje kommune meinar eksisterande tilbod om ambulerande
tannhelseteneste med to dagar pr. månad må oppretthaldast.
Eldrerådet - 020/14
E - behandling:
Fellesframlegg.
Eldrerådet rår til at vedtaket vert forsterka ved at konklusjonen i tilrådinga inngår i vedtaket.
E - vedtak:
Fedje kommune vil ikkje akseptera at endå eit velferdstilbod vert sentralisert , med dei konsekvensar
det får for særskilte innbyggjarargrupper og deira pårørande. Den overordna gevinsten står ikkje i
forhold til den ulempa det fører til for innbyggjarne, med omsyn til avstand til næraste klinikk,
tidsbruk og økonomi. Kommunen har ein spesiell geografisk beliggenhet, som må kunne takast
omsyn til.
Fedje kommune
Fedje kommune finn ikkje å kunne akseptere framlegg til ny klinikkstrukturplan for tannhelsetenesta i
Hordaland for perioden 2015-2030. Fedje kommune meinar eksisterande tilbod om ambulerande
tannhelseteneste med to dagar pr. månad må oppretthaldast.
Samrøystes.
Formannskapet - 104/14
F - behandling:
Fellesframlegg:
Formannskapet sluttar seg til uttalen frå eldrerådet med følgjande tillegg:
Tidsbruk:
Tidsbruken i rapporten frå fylkestannlegen er ikkje reell.
Tap av skuledagar.
Tap av skuledagar for våre elevar vil gje utilsikta ulempar ved tannlegebesøk utanfor kommunen.
Dette vil koma fram som fråvær i elevane sine vitnemål.
F - vedtak:
Fedje kommune vil ikkje akseptera at endå eit velferdstilbod vert sentralisert , med dei konsekvensar
det får for særskilte innbyggjarargrupper og deira pårørande. Den overordna gevinsten står ikkje i
forhold til den ulempa det fører til for innbyggjarne, med omsyn til avstand til næraste klinikk,
tidsbruk og økonomi. Kommunen har ein spesiell geografisk beliggenhet, som må kunne takast
omsyn til.
Tidsbruk: Tidsbruken i rapporten frå fylkestannlegen er ikkje reell.
Tap av skuledagar: Tap av skuledagar for våre elevar vil gje utilsikta ulempar ved tannlegebesøk
utanfor kommunen. Dette vil koma fram som fråvær i elevane sine vitnemål.
Fedje kommune finn ikkje å kunne akseptere framlegg til ny klinikkstrukturplan for tannhelsetenesta i
Hordaland for perioden 2015-2030. Fedje kommune meinar eksisterande tilbod om ambulerande
tannhelseteneste med to dagar pr. månad må oppretthaldast.
Samrøystes.
1
Tannhelsetenesta i Hordaland – klinikkstrukturplan ................. 4
1.0.Plangrunnlag ....................................................................... 4
1.1.Mandatet ........................................................................................... 4
1.2. Lovgrunnlaget .................................................................................. 4
1.3. Arbeidsmetode ................................................................................. 5
1.4. Organisering av tannhelsetenesta .................................................... 5
1.5.Klinikkstrukturplan 2015 - 2030 ......................................................... 7
1.7. Klinikkar på sjukeheimar .................................................................. 8
1.8.Narkosebehandling ......................................................................... 10
2.0 Viktige argument i planarbeidet ......................................... 10
3.0 Folketalsframskriving i Hordaland 2014-2030 ................... 12
4.0. Vurderingar av dei einskilde tannhelsedistrikta ................ 12
4.1. Aust tannhelsedistrikt ..................................................................... 12
4.1.1. Fakta om distriktet .......................................................................................... 12
4.1.2. Prognose for endring i folketalet i Aust tannhelsedistrikt 2014-2030 ............. 13
4.1.3. Framlegg til ny organisering: .......................................................................... 14
4.1.4. Endringar i perioden ....................................................................................... 14
4.1.5. Konsekvensar for pasientane: ........................................................................ 14
4.1.6. Konklusjonar: .................................................................................................. 14
4.2.Nord tannhelsedistrikt...................................................................... 15
4.2.1. Fakta om distriktet .......................................................................................... 15
4.2.2. Prognose for endring i folketalet i Nord tannhelsedistrikt 2014-2030 .............. 15
4.2.3. Framlegg til ny organisering: .......................................................................... 17
4.2.4. Endringar i perioden ....................................................................................... 17
4.2.5. Konsekvensar for pasientane: ........................................................................ 18
4.2.6. Konklusjonar ................................................................................................... 18
4.3. Sentrum tannhelsedistrikt ............................................................... 19
4.3.1. Fakta om distriktet .......................................................................................... 19
4.3.2. Prognose for endring i folketalet i Sentrum tannhelsedistrikt 2014-2030 ........ 19
4.3.3. Framlegg til ny organisering ........................................................................... 21
4.3.4. Endringar i perioden ....................................................................................... 21
4.3.5. Konsekvensar for pasientane ......................................................................... 22
4.3.6. Konklusjonar ................................................................................................... 22
4.4. Sør tannhelsedistrikt....................................................................... 22
4.4.1. Fakta om distriktet .......................................................................................... 22
4.4.2. Prognose for endring i folketalet i Sør tannhelsedistrikt 2014-2030 ................ 23
4.4.3. Framlegg til ny organisering .......................................................................... 24
4.4.4. Endringar i perioden ....................................................................................... 24
2
4.4.5. Konsekvensar for pasientane ......................................................................... 25
4.4.6. Konklusjonar ................................................................................................... 25
4.5. Vest tannhelsedistrikt ..................................................................... 26
4.5.1. Fakta om distriktet .......................................................................................... 26
4.5.2. Prognose for endring i folketalet i Vest tannhelsedistrikt 2014-2030 med ...... 26
Merknader ................................................................................................................ 26
4.5.3. Framlegg til organisering ............................................................................... 27
4.5.4. Endringar i perioden ....................................................................................... 27
4.5.5. Konsekvensar for pasientane ......................................................................... 28
4.5.6. Konklusjon ...................................................................................................... 28
5.0. Økonomiske konsekvensar av planen i ............................................................. 29
2015-kroner .............................................................................................................. 29
5.2.Kostnad for å etablere dei tannklinikkane som er foreslått i ............. 30
planen ................................................................................................... 30
6. Hovudkonklusjonar .............................................................. 31
3
Tannhelsetenesta i
Hordaland – klinikkstrukturplan
Målet med planen er å utvikle ein klinikkstruktur innafor gitte rammer som kan tilby innbyggjarane i Hordaland stabile tannhelsetenester, inkludert spesialisttenester, av høg fagleg
kvalitet. Klinikkane må ha ein storleik som gjer dei robuste til å ta hand om pasientane ved
vakansar, feriar og permisjonar. Storleiken på tannklinikkane er og avgjerande for at folkehelsearbeidet kan koordinerast med samarbeidspartane på ein effektiv og god måte.
1.0.Plangrunnlag
1.1.Mandatet
Fylkesrådmannen i Hordaland ga i desember 2013 fylkestannlegen i oppgåve å utarbeide ein klinikkstrukturplan for tannhelsetenesta i Hordaland. Ein ny klinikkstrukturplan skulle erstatta den tidlegare
fylkesdelplanen om «Tannhelsetenester i Hordaland 2010-2013». Fordi leigeavtalar og avskriving av
utstyr som hovudregel har eit tidsperspektiv på 15 år er det tenleg å ha same tidsperspektiv for denne
planen.
1.2. Lovgrunnlaget
Lov om tannhelsetjeneste blei vedteken av Stortinget 23. juni 1983, og sett i verk frå 1.1.1984. Den
nye lova førte til at den kommunale skuletannhelsetenesta blei slått saman med den statlege folketannrøkta til ei fylkeskommunal offentleg tannhelseteneste. Hordaland fylkeskommune (HFK) overtok
desse to tenestene slik dei var i 1984, og det er i tida heilt fram til nå arbeidd systematisk for å få
tannhelsetenesta tilpassa ei ny tid og nye utfordringar.
I tillegg kom Folkehelselova av 24.6.2011 og rundskriv I – 2/2006 og I – 4/2008 frå Helse- og omsorgsdepartementet (HOD) med tilbod om tannbehandling til rusavhengige og innsette i fengsel.
Lov om tannhelsetjenesten § 1-3 definerer tannhelsetenesta sine lovpålagte oppgåver slik:
Ǥ 1-3.(Omfanget av Den offentlige tannhelsetjenesten)
Den offentlige tannhelsetjenesten skal organisere forebyggende tiltak for hele befolkningen. Den skal
gi et regelmessig og oppsøkende tilbud til:
a.
b.
c.
d.
e.
Barn og ungdom fra fødsel til og med det året de fyller 18.
Psykisk utviklingshemmede i og utenfor institusjon
Grupper av eldre, langtidssyke og uføre i institusjon og hjemmesykepleie.
Ungdom som fyller 19 eller 20 år i behandlingsåret
Andre grupper som fylkeskommunen har vedtatt å prioritere.
I tillegg til de prioriterte oppgaver kan Den offentlige tannhelsetjenesten yte tjenester til voksent betalende klientell etter fylkeskommunens bestemmelser.
4
Pasientgrunnlag for tannhelsetenesta i Hordaland 2013
Tabellen syner samla tal pasientar, ferdigbehandla og under tilsyn i dei ulike gruppene.
Gruppe
Samla tal
Tal pasientar
undersøkt,
ferdigbehandla
og under behandling
Tal pasientar med
recallavtale
Tal pasientar som ikkje
møtte eller
takka nei
Prosentdel
pasientar
under tilsyn
Gruppe A
103854
66181
31131
1231
100,4
Gruppe B
1734
1406
129
20
95,0
Gruppe C1
3934
3084
269
55
88,7
Gruppe C2
7593
3564
963
154
63,5
Gruppe D
12409
5991
3251
219
78,4
Gruppe E
1216
581
156
28
63,2
Gruppe A: Barn og unge frå 3 -18 år
Gruppe C1: Pasientar på institusjon
Gruppe D: Ungdom frå 19 – 20 år.
Gruppe B: Psykisk utviklingshemma personar
over 18 år.
Gruppe C2: Pasientar med heimesjukepleie
Gruppe E: Pasientar som er under rusomsorg
eller innsett i fengsel
1.3. Arbeidsmetode
Denne klinikkstrukturplanen tek for seg dei 5 tannhelsedistrikta som tilbyr desentraliserte tannhelsetenester i Hordaland. For tannhelsetenesta sitt kompetansesenter (TkV-Hordaland) får planen ingen
konsekvens.
Fylkestannlegen har i samarbeid med overtannlegane gjennomført møte med leiarane i alle tannhelsedistrikta med unntak av TkV-Hordaland. Fylkestannlegen har informert tannhelsetenesta sitt eige
arbeidsmiljøutval om arbeidet, og har gjennomført orienterings- og drøftingsmøte med organisasjonane i tannhelsetenesta.
Planen vert sendt på høyring til alle kommunane i Hordaland og til aktuelle organisasjonar før han vert
sendt til endeleg politisk handsaming.
1.4. Organisering av tannhelsetenesta
Tannhelsetenesta i Hordaland var i tidsromet 1984 -1989 organisert i 15 tannhelsedistrikt med ein
overtannlege i kvart distrikt. I 1984 var det 150 offentlege tannklinikkar i fylket, og dei fleste var lokaliserte i skulebygg. Frå 1990 vart 15 distrikt reduserte til 9, og tal klinikkar var i 1994 redusert til 115.
Frå 2004 vart tal tannhelsedistrikt redusert ytterlegare til 5, og overtannlegane fekk frå då av delegert
budsjett- og personalansvar samt tilsettingsmynde for alt personell i sitt distrikt. Den politisk vedtekne
tannhelseplanen 2002-2006 hadde som mål å redusere tal klinikkar til 53. Målet med desse reduksjonane var å etablere robuste einingar der vakansar betre kunne handterast utan at pasientane i periodar skulle stå utan tilbod. Dette målet er av ulike grunnar ennå ikkje nådd. Pr juni 2014 er framleis 56
tannklinikkar i drift, heilt eller delvis.
Den same tannhelseplanen hadde og som mål å stabilisere kompetanse i tannhelsetenesta, redusere
tid til leiing og auke tid til tenesteproduksjon. Det har og i tida etter 2000 blitt lagt stor vekt på å auke
kunnskap og utvikle leiarane i tannhelsetenesta til å løyse leiaroppgåvene på ein meir kompetent
måte.
HOD har gitt fylkeskommunen i oppdrag å etablere og drive regionale odontologiske kompetansesentra. Tannhelsetenesta kompetansesenter Vest (TkV) er eit samarbeid mellom fylkeskommunane Rogaland, Hordaland og Sogn & Fjordane. I august 2012 vart det i Hordaland oppretta eit nytt tannhelsedistrikt då TkV-Hordaland vart opna i det nye odontologibygget i Bergen. Kompetansesenteret skal
5
tilby spesialisttenester til pasientar frå heile Hordaland, gi faglege råd til private og offentlege tannlegar
i heile fylket, ha ansvar for klinisk forsking og ta del i utdanning av tannlegespesialistar.
Oversikt over dei 6 tannhelsedistrikta. TKV-Hordaland er lokalisert på Årstadvollen i Bergen.
Denne klinikkstrukturplanen tek for seg dei 5 distrikta som tilbyr desentraliserte tannhelsetenester.
I 2014 er det i tannhelsetenesta i Hordaland ein fylkestannlege, 6 overtannlegar og 22 klinikkleiarar.
Totalt er det om lag 380 tilsette i tannhelsetenesta i Hordaland.
Endringar i klinikkstruktur kan føre til at distriktsgrensene må vurderast og eventuelt endrast i planperioden.
6
Tannhelsetenesta i Hordaland:
1.5.Klinikkstrukturplan 2015 - 2030
Tidlegare vart det utarbeidd tannhelseplanar for Hordaland, den siste for tidsromet 2010 – 2013. Det
politiske fokus har i Hordaland i hovudsak vore retta mot kor mange – og kvar tannklinikkane skal
lokaliserast. Andre viktige tema i ein tannhelseplan – t d tannhelsedata – blir rapportert årleg i årsmeldinga. I tillegg er det utarbeid eigen strategiplan for det førebyggande arbeidet i tannhelsetenesta.
Noverande klinikkstruktur er i stor grad styrt av klinikkplanen som vart utvikla då folketannrøkta vart
innført i Hordaland frå 1.1.1964. Då var klinikkstrukturen utforma med tanke på at tannhelsa var så
dårleg at den førte til mange og hyppige tannlegebesøk. I tillegg var kommunikasjonsmønster og tilgang på offentleg og privat transport svært ulik tilhøva i vår tid.
Klinikkløysingane har dessutan kome som følgje av meir kortsiktige vurderingar i form av tannhelseplanperiodar på 4 år. Når ein ny tannklinikk vert etablert vil det som hovudregel bli inngått leigeavtalar for minst 15 år. Nedskriving på tannlegeutstyret blir også rekna til 15 år. Med ein klinikkstrukturplan
med tilsvarande tidsramme er det mulig å kunne planlegge utviklinga og dermed ressursbruken på ein
meir tenleg måte.
Klinikkstrukturplanen må legge til rette for at ressursar kan flyttast frå område med liten eller negativ
endring i folketalet til område med vekst. Total auke i tal innbyggjarar i Hordaland er i tidsromet fram til
2030 berekna å bli 96 500. Dette fører til ei forventa auke i tannhelsetenesta sine prioriterte pasientgrupper på omlag 30 000. Ei slik pasientauke vil kreve meir tannhelsepersonell i planperioden. Men
klinikkstrukturplanen syner og at tannhelsetenesta i Hordaland, sjølv med ein reduksjon på 17 behandlingsstolar, vil kunne ta hand om denne befolkningsauken. Dette blir gjort ved å bruka tannklinikkar og utstyr mykje meir effektivt enn før.
7
1.6.Ambulering
Ambulering til klinikkar som ikkje gir eit tannhelsetilbod kvar dag har i lang tid vore ein del av kvardagen til tannhelsepersonell. Røynsle viser at ambulering er lite ettertrakta blant tilsette, samtidig som
det er ein lite effektiv bruk av arbeidstida. Tannklinikkar som ikkje er i dagleg bruk gir og svært høge
driftskostnader.
Ambulering er ofte, særleg ute i distrikta, hovudgrunnen til at tannhelsepersonell før eller seinare søkjer seg bort frå stillinga – eller let vera å søkja på stillingar som inneber ambulering. Difor legg planen
opp til å redusere ambulering til eit minimum.
1.7. Klinikkar på sjukeheimar
I Hordaland er det i 2014 totalt 91 sjukeheimar. Av desse har 63 færre enn 50 sengeplassar, og 28 har
fleire enn 50 sengeplassar. Ved 5 av dei store sjukeheimane er det pr april 2014 eigen tannklinikk som
er open omlag ein dag i veka. Dei andre dagane må bebuarane om naudsynt få sine tenester på hovudklinikk.
I nokre få tilfelle ligg hovudtannklinikken i same bygget eller i nærliggande bygg som sjukeheimen.
Det vert i denne planen vurdert som uaktuelt å etablera nye tannklinikkar på sjukeheimar. Etablering
av ny tannklinikk med eitt behandlingsrom og utstyrt etter fagleg forsvarleg standard og i samsvar med
krav om universell utrustning krev investeringar på omlag 2 mill. kr.
Det er i plansamanheng gjort grundige vurderingar om korleis tannhelsetilbodet til sjukeheimspasientar skal vera i Hordaland. Aktuelle alternativ er: a) ingen tannklinikkar på sjukeheimane eller b) behalde dei klinikkane som allereie er etablerte og som har ein fagleg akseptabel standard.
Argumenta for å behalda dei eksisterande sjukeheimsklinikkane som har god nok kvalitet er at
pasienten får si tannbehandling utført på sjukeheimen, og at pasient og følgjepersonell dermed å
slepp å reisa til annan klinikk.
Argumenta mot å behalda eksisterande sjukeheimsklinikkane er:

Tre av dei fem eksisterande tannklinikkane er små og ikkje optimale som arbeidsplassar til å behandle denne gruppa. Dersom klinikkane skal halde fram er det trong for kostbar ombygging og
utforming for å oppfylla krav om universell utforming. Kostnadene blir relativt sett ekstra høge fordi
klinikkane er så lite i bruk.

Utviklinga syner at innlagde pasientar på sjukeheimar er eldre, sjukare og har fleire eigne tenner.
Tida der fleirtalet eldre hadde heilprotese (gebiss) er over. Fleire pasientar med eigne tenner krev
meir komplisert behandling og dertil meir avansert utstyr. Ein hovudklinikk vil alltid vera betre utrusta enn ein sjukeheimsklinikk.

Lite effektiv arbeidsdag – tannhelsetilbodet må tilpassast døgnrytmen på sjukeheimen.

For tannhelsepersonell er det tungt og slitsamt med heile arbeidsdagar der det kun skal behandlast pasientar med sterke psykiske og fysiske funksjonshemmingar

Ambulering gjer tenesta mindre stabil fordi tannhelsepersonell ønskjer ikkje å ha slike stillingar

Ulikt tilbod til sjukeheimspasientar – uansett må deie fleste sjukeheimspasientane reise til hovudklinikken (sjå tabell over nokre sjukeheimar i Hordaland).

Mindre kommunikasjon og hjelp i behandlinga frå pleiepersonellet fordi dei oftast forlét tannklinikken for andre arbeidsoppgåver i den tida pasienten får tannbehandling.
Ved store klinikkar kan fleire pasientar komme til same tid og dermed vil transportkostnader og følgje
kunne reduserast. Konklusjonen i planen bygger på at inneliggande pasientar vil få eit betre tilbod ved
at dei transporterast til større og godt utstyrte klinikkar med betre arbeidstilhøve for tilsette. For dei
mange sjukeheimane som ikkje har eigen tannklinikk vil pasientane alltid måtte køyrast til hovudklinikken.
8
Oversikt over utstyr på nokre sjukeheimar
Klinikk
Digital
journal
Digitalt
røntgen
Garderobe for
tilsette
Pasient
heis
Uføre
bil
Tal
pasientar
Open
dagar
pr.
mnd
Avstand til
tannklinikken
Ladegården
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
81
6
4,5 km –
11 min.
Midtbygda
Nei
Nei
Ja
Ja
Ja
75
3
1 km –
3 min
Røde Kors
Ja
Ja
Nei
Ja
Ja
174
1
9,5 km –
15 min
(Årstad)
eller
6 km –
9 min
(Åsane)
Betanien
Ja
Nei
Nei
Nei
Ja
100
3
3 km –
7 min
Løvåsen
Ja
Nei
Nei
Nei
Ja
126
3-4
1 km –
3 min
Merknader
Gullstøltunet
90
5 km –
10 min
Ikkje
tannklinikk
Storetveit
53
4 km –
12 min
Ikkje
tannklinikk
Skjoldtunet
64
3 km –
6 min
Ikkje
tannklinikk
Kleppestø
89
1 km –
2 min
Ikkje
tannklinikk
Knarvik
73
½ km –
1 min
Ikkje
tannklinikk
Kolstihagen
60
4 km –
10 min
Ikkje
tannklinikk
Voss
87
1,3 km –
5 min
Ikkje
tannklinikk
Eidfjord
28
53 km –
50 min
Ikkje
tannklinikk
Røldal
10
42 km –
46 min
Ikkje
tannklinikk
9
1.8.Narkosebehandling
Tannhelsetenesta har avtale med Helse Bergen om narkosebehandling på Haukeland sjukehus. Sør
tannhelsedistrikt har avtale med Helse Fonna om narkosebehandling ved Stord Sjukehus. Tannbehandling i narkose er eit samarbeid mellom anestesipersonell frå spesialisthelsetenesta og tannhelsepersonell tilsett i tannhelsetenesta. Tilbodet om tannbehandling i narkose omfattar dei prioriterte pasientgruppene i Hordaland, og tannhelsetenesta betalar til Helse Bergen/Helse Fonna for bruk av anestesiressursar.
Tannhelsetenesta i Hordaland har grunna lange ventelister behov for auka anestesikapasitet til å driva
tannbehandling i narkose. Korleis denne tenesta skal organiserast i planperioden er usikkert. Det må i
planperioden avklarast framtidig organisering, korleis kapasiteten kan aukast samt pris på anestesiressursar. Fylkestannlegen har ein dialog med Helse Bergen for etablering av eit utvida tilbod om
tannbehandling i narkose i den nye barneklinikken som er under planlegging.
2.0 Viktige argument i planarbeidet

Stortingsmelding 35, 2006-2007
Stortingsmeldinga «Tilgjengelighet, kompetanse og sosial utjevning» slår fast at offentleg tannhelseteneste skal styrkast.

Regionalplan for attraktive senter i Hordaland, senterstruktur, tenester og handel
Hordaland fylkeskommune har utarbeidd «Regionalplan for attraktive senter i Hordaland, senterstruktur, tenester og handel». Klinikkstrukturplanen for tannhelsettenesta i Hordaland bygger på
denne planen.

Effektivisering av drifta
Tannhelsetenesta er ei fylkeskommunal teneste og kan derfor sjå ut over kommunegrenser i måten å organiseringa drifta på. Det er 32 behandlingsrom på tannklinikkane i Hordaland som pr
2014 står unytta eller bare delvis er i bruk. Klinikkstrukturplanen legg opp til reduksjon i tal behandlingsrom frå 204 til 187. Desse 187 behandlingseiningane vil bli nytta fullt ut, og vil kunne
dekka pasientgrunnlaget i 2014 samt auken i prioriterte pasientar med om lag 30 000 i perioden
fram mot 2030. Sjå elles tabell på side 28.

Økonomi
Tannhelsetenesta i Hordaland har dei seinare åra fått reduserte driftsbudsjett. Lite tyder på at
tannhelsetenesta vil få auka økonomiske rammer dei komande åra. Det er umogeleg å oppretthalda ei organisering med så mange små tannklinikkar når driftsbudsjettet blir redusert. Tannhelsetenesta sin måte å tilpassa seg reduserte budsjettrammer er å redusera tal tannklinikkar.

Stabile og gode faglege miljø på tannklinikkane
For å kvalitetssikre tenestene og stabilisere kompetansen har både arbeidsgjevar og tilsette i
tannhelsetenesta eit felles ønskje om å etablere store klinikkar med gode fagleg miljø. Det er monaleg fleire søkjarar til ledige stillingar på store tannklinikkar enn på små einingar. Nyutdanna
tannlegar kan på den måten få fagleg rettleiing og støtte i den første tida i yrkeslivet.
Ambulering til andre tannklinikkar vert oppfatta som negativt for alt tannhelsepersonell. For å betre
rekrutteringa til ledige stillingar og for å stabilisere tilsette i stillinga, må ambulering reduserast til
eit minimum.

Det har i dei siste tiåra vore ei markert betring i tannhelsa særleg i gruppa born og unge
Tidlegare vart alle kalla inn til tannhelsekontroll minst ein gong årleg. Den store betringa i tannhelsa, spesielt i gruppene born, unge og unge vaksne, har ført til at tida mellom kvar tannhelsekontroll er nå 18-24 månader for dei fleste i denne gruppa. Intervalla blir fastsett individuelt for kvar
enkelt pasient. Det er ikkje lenger fagleg rett å kalle alle inn oftare enn det. Det er ingenting som
tyder på anna enn at betringa i tannhelsa vil halde fram.
10
Betring i tannhelse – og redusert behov for
tannhelsekontroll
Årstal
5- åringar %
utan hol
12- åringar
Tenner med hol
eller fylling
Tenner med hol
eller fylling
1985
42 %
3,9
10,8
Hordaland
2013
83,3%
1,2
4,7
Hordaland
2012
81%
1,1
4,4
Noreg

Akseptabel reisetid
I arbeidet med klinikkstrukturplanen for Hordaland er det lagt til grunn at akseptabel reisetid mellom skule/heim/arbeid og tannklinikken er ein time kvar veg. Akseptabel reisetid bygger på at betring i tannhelse har medført at tidsintervalla mellom tannhelsekontrollane for born, unge og unge
vaksne nå er 1 ½- 2 år. Dette betyr at det ikkje lenger er fagleg grunnlag til å ha årlege innkallingar
for dei fleste pasientane i gruppene born, unge og unge vaksne. Dei fleste vil kun måtta reisa til
tannklinikken med 1 ½ - 2 års mellomrom.

Utplassering av studentar
For å rekruttera, og for å gje tannlege- og tannpleiarstudenter røynsle- og innsyn i offentleg tannhelseteneste, legg planen til rette for at fleire klinikkar kan ta i mot studentar i praksisperiode. HOD
arbeidar med forslag om at tannlege- og tannpleiarstudentar i større grad enn nå skal i studietida
utplasserast i den utøvande tenesta.
Klinikkstrukturplanen legg og opp til eit nært samarbeid mellom tannhelsetenesta og utdanning av
tannhelsesekretærer på den nye Åsane vgs. Tannhelsetenesta ønskjer å etablere ein ny stor
tannklinikk i Åsane vgs som skal ivareta dette samarbeidet.
Søkjarar frå EØS området
Tannlegar som har utdanning frå universitet innan EØS- området må i eitt år ha tett oppfølging og
rettleiing av tannhelsepersonell med godkjent norsk autorisasjon. Det er heilt avgjerande at dei arbeider i faglege fellesskap slik at ein kan kartleggje kunnskap og klinisk dugleik.

Folkehelsearbeid - førebyggande tiltak
Tannpleiarane er ein naturleg del av tannhelseteamet og tilbodet ved tannklinikkane. I 1978 var
det ein tannpleiar tilsett i Folketannrøkta i Hordaland, medan det nå er ca. 40 årsverk tilsett i tannhelsetenesta. Med ein svært desentralisert struktur har tannpleiarane ofte mange arbeidsstader,
og dei arbeider ofte aleine. For å kunne tilby tannpleiarane ein arbeidsstad, og for å kunne nytte
deira viktige kompetanse innan folkehelsearbeid på ein betre og effektiv måte, er det nødvendig at
alle tannklinikkar i Hordaland skal ha minst ei 100% tannpleiarstilling.
Storleik på framtidige tannklinikkar – minst 4 behandlingsrom Ut frå faglege vurderingar har tannhelsetenesta i Hordaland pr 2014 eit høve mellom tal tannlegar og tal tannpleiarar på 3 : 1. Sidan
det skal vera minst ei tannpleiarstilling på alle tannklinikkar vil dette automatisk føre til at tannklinikkane i Hordaland må ha minst 4 behandlingsrom. Endringane i kommunikasjonsmønster
Trekant-sambandet har gjort Bømlo landfast, Undersjøisk tunell knyter Sveio ferjefritt til Stord,
Halsnøytunnellen har gjort Halsnøy landfast til Kvinnherad, Hardangerbrua og tunellane har knytt
saman Indre Hardanger og Voss
Bruene i Øygarden og i Fjell knyter begge kommunane landfast til Bergen
Askøybrua gjer Askøy landfast mot Bergen.
Tidlegare måtte ein på grunn av manglande infrastruktur, i stor grad basere klinikkstrukturen på
små einingar med to tilsette – ein tannlege og ein tannhelsesekretær. Kommunikasjonsmønsteret
er endra. Der ein før brukte lang tid for å kome fram og attende mellom tannklinikk og heim eller
arbeid er nå vegane betre og ferjene færre.

Folketalet og aldersgrupper
Framskriving av folketal og endring i aldersgrupper er viktige faktorar i planlegging av
klinikkstruktur. Fordi nokre område i Hordaland har negativ utvikling i folketalet medan andre område aukar sterkt, vil det vere nødvendig å omprioritere ressursar til dei områda som har sterkast
vekst.
11

Etablering av nye klinikkar
Den store betringa i tannhelsa gjer at plassering av tannklinikkar nær skular ikkje er like viktig som
tidlegare. Avstand til sjukeheimar og andre helsetenester vil få større vekt saman med omsyn til
senterstruktur og kommunikasjonsmøtepunkt.
Kommunane i Hordaland
Kommunar med god økonomi har tidlegare ofte gitt tilbod om ulike stønadsordningar for å behalda
tannklinikken. Denne klinikkstrukturplanen bygger på faglege og samfunnsøkonomiske vurderingar. Enkeltkommunar sin evne og vilje til å tilby gunstige løysingar for å kunne oppretthalda ein
fylkeskommunal tannklinikk i kommunen er ikkje vurderingsgrunnlag i denne planen.

Behandling av vaksne, betalande pasientar
Planen legg til rette for at tannhelsepersonell i avgrensa omfang skal behandle vaksne, betalande
pasientar for å halde på og utvikle brei fagleg kompetanse.
3.0 Folketalsframskriving i Hordaland 2014-2030
Hordaland har omlag 506 000 innbyggjarar i 2014. Folketalet vil etter prognosane auke med 96
500 personar til 602 500 fram til 2030. Folketalsveksten er delt med 41 000 personar i Bergen
kommune og 55 500 i landkommunane. (Kjelder: SSB og Bergen kommune si framskriving av
folketal for bydelane)
I Bergen kommune er det bydelane Fana, Laksevåg, Åsane, Bergenhus, Årstad og Ytrebygda
som har størst vekst, medan Fyllingsdalen og Arna har liten auke. I landkommunane er det Meland, Lindås, Kvam, Voss, Os, Sveio, Stord, Askøy, Sund og Fjell som har stor vekst, dei andre
liten eller ingen vekst.
Folketalsframskrivinga vil ha konsekvens for strukturen og framlegg til ressursar i planen. Det vil
bli behov for å flytte ressursar og i tillegg auke tal tilsette i perioden. Betre struktur og større
einingar vil meir effektivt kunne nytte kompetansen i yrkesgruppene.
4.0. Vurderingar av dei einskilde tannhelsedistrikta
4.1. Aust tannhelsedistrikt
4.1.1. Fakta om distriktet
Geografisk er Aust tannhelsedistrikt det største tannhelsedistriktet i Hordaland, men med få innbyggjarar i høve til storleiken. Distriktet omfattar kommunane: Eidfjord, Ulvik, Ullensvang, Odda, Granvin,
Voss, Vaksdal og Kvam.
I Hardanger har den nye Hardangerbrua, Folgefonntunellen og Jondalstunellen endra kommunikasjonsmønster og reiseveg. Dette har mellom anna gjort at Jondal har kort ferjefri veg til Odda, og indre
delen av Kvinnherad har kortare og betre veg til Odda enn utover mot Husnes. Eidfjord, Ulvik og
Granvin har fått kortare veg til Voss med Hardangerbrua og tunnel under Skjervet.
I 2014 har distriktet 8 tannklinikkar og 3 av desse har fulltids drift. Tannhelsepersonell frå Voss ambulerer til Ulvik, Granvin og Dalekvam. Tannhelsepersonell frå Odda ambulerer til Lofthus.
Norheimsund tannklinikk har tilbod til pasientar med sterk angst for tannbehandling eller som har vorte
utsette for tortur og/eller overgrep (TOO-team).
12
For vaksne pasientar er det, i tillegg til tilbodet ved offentlege klinikkar, 4 privatpraktiserande tannklinikkar i Odda, 3 i Norheimsund og 6 på Voss. På Voss er det privat spesialisttilbod i kjeveortopedi
(tannregulering).
4.1.2. Prognose for endring i folketalet i Aust tannhelsedistrikt 2014-2030
AUST
Tal 2014
Tal 2030
%
0-19
%
20-66
%
67-79
% 80+
TOTALT
EIDFJORD
985
1186
37,3
11,1
33
26,3
20,4
GRANVIN
931
896
-2,6
-13,7
40
22,7
-2,3
JONDAL
1052
1105
6,3
-1
8,2
40
5
KVAM
8690
10005
16,9
9,1
35,3
29
15,1
ODDA
6920
7183
4,3
-3,5
31,3
14,7
3,8
ULLENSVANG
3432
3720
-0,6
8,9
5,7
42,3
8,4
ULVIK
1108
1086
-13,4
-0,6
1,9
13,8
-2
VAKSDAL
4181
4617
15
5,9
31
-1,2
10,4
VOSS
14074
15431
9,9
4,1
31,4
22,5
9,6
DISTRIKT
41373
45229
9,7
3,9
28,3
20,8
9,3
AUST
0-19
20-66
67-79
80+
TOTALT
EIDFJORD
82
66
38
15
201
GRANVIN
-5
-75
44
1
-35
JONDAL
15
-6
12
32
53
KVAM
355
460
340
160
1315
ODDA
66
-142
263
76
263
ULLENSVANG
-5
173
26
94
288
ULVIK
-33
-4
3
12
-22
VAKSDAL
154
138
148
-4
436
VOSS
323
330
493
211
1357
DISTRIKT
952
940
1367
597
3856
Folketalet i Aust tannhelsedistrikt er venta å auke med omlag 3 850 personar i dei neste 15 åra, frå
om lag 41 400 (2014) til 45 200 (2030). Største prosentvise auken er i gruppene over 67 år. Voss,
Kvam og Vaksdal er kommunar med størst vekst i gruppa born og unge, medan Ulvik og Granvin har
nedgang i folketalet.
13
4.1.3. Framlegg til ny organisering:
Klinikkområde
Klinikkar 2014
Endring
Norheimsund
Norheimsund
-
Odda
-
Lofthus
Vert lagt ned i 2015
Odda har kapasitet til å
overta pasientane.
Voss
-
-
Granvin
Vert lagt ned i 2015
Pasientane til Voss
Ulvik
Vert lagt ned i 2016
Pasientane til Voss
Dalekvam
Vert lagt ned i 2016
Pasientane til Voss
C-tannlege i Vaksdal
(kjøp av tenester frå
privat tannlege)
Sluttar 2017
(pensjonist)
Pasientane til Indre Arna
når ny klinikk er ferdig.
Voss
Merknader
4.1.4. Endringar i perioden
Forslag til endringar i planen fører ikkje til nybygg eller ombygging av klinikkar. Det vil truleg heller
ikkje bli behov for auke i tal stillingar i distriktet.
4.1.5. Konsekvensar for pasientane:

Pasientane frå Kinsarvikområdet kan velje om dei vil nytte tenestene på Voss eller i Odda.

Pasientane frå Stanghelle kan velje om dei vil nytte tenestene på Voss eller i Indre Arna.

Endring for pasientane i Vaksdal kan ikkje gjennomførast før ny klinikk i Indre Arna står ferdig.
Reiseveg
Avstand
Reisetid
Lofthus – Odda
33 km
35 min
Kinsarvik - Odda
41 km
45 min
Kinsarvik – Voss
52 km
50 min
Granvin – Voss
28 km
28 min
Ulvik – Voss
53 km
60 min
Dale -Voss
45 km
40 min, tog: 30 min
Stanghelle – Voss
51 km
45 min, tog: 40 min
Stanghelle – Arna
31 km
27 min, tog: 30 min
Vaksdal – Arna
23 km
22 min, tog: 20 min.
Eidfjord-Voss
52 km
50 min
4.1.6. Konklusjonar:

Tannhelsetilbodet i Aust tannhelsedistrikt vil i løpet av planperioden bli gitt på 3 store tannklinikkar
– Norheimsund tannklinikk, Odda tannklinikk og Voss tannklinikk.

Omsynet til pasientane er ivareteke ved at dei i fleire områder kan velja kva tannklinikk dei ønskjer
å få tannhelsetilbodet på

Pasientane får mindre enn ein time reisetid kvar veg

Alle tre tannklinikkane vil ha meir enn 4 behandlingsrom, og alle vil ha tannpleiar tilsett
14

Tal klinikkrom vil i perioden bli redusert frå 25 til 18

Alle tre klinikkane kan ta i mot utplassering av studentar i praksisperiode
4.2.Nord tannhelsedistrikt
4.2.1. Fakta om distriktet
Nord tannhelsedistrikt omfattar kommunane Masfjorden, Modalen, Lindås, Meland, Radøy, Austrheim, Fedje og Osterøy samt bydelane Arna og Åsane i Bergen. Dei som er busette i Fedje kommune
må bruke ferje inn til fastlandet, elles har alle kommunane ferjefri reiseveg.
I 2014 har distriktet 14 tannklinikkar der 9 er i heiltidsdrift. Tannhelsepersonell på Knarvik ambulerer til
Modalen, og tannhelsepersonell frå Hesthaugen ambulerer til Midtbygda sjukeheim.
Tannklinikken i Bergen fengsel vert driven av tannhelsetenesta, men er statleg finansiert.
Vaksne pasientar har i tillegg til tilbod ved dei offentlege klinikkane, tilbod ved mange private tannklinikkar i Åsane og Arna. I Lindås kommune er det 3 privatpraktiserande tannlegar, Osterøy har 4 og
Meland har 5 privatpraksisar. Lindås kommune har og ein privat spesialist i kjeveortopedi (tannregulering).
Det er i Nord tannhelsedistrikt under etablering tilbod til pasientar med sterk angst for tannbehandling
eller som har vorte utsette for tortur og/eller overgrep (TOO-team). Tilbodet vil truleg bli lagt til Knarvik
tannklinikk.
4.2.2. Prognose for endring i folketalet i Nord tannhelsedistrikt 2014-2030
NORD
Tal 2014
Tal 2030
%
0-19
%
20-66
%
67-79
% 80+
TOTALT
AUSTRHEIM
2915
3926
34,8
30,5
25,7
128,8
34,7
FEDJE
573
470
-37,8
-21,5
40,6
-22,6
-18
LINDÅS
15147
18638
10,9
19
63,1
78,6
23
MASFJORDEN
1705
1867
17,6
-1,2
41,5
10,7
9,5
MELAND
7510
11055
40,1
43,5
84
111,8
47,2
MODALEN
376
453
12,7
18,4
41,9
36,8
20,5
OSTERØY
7745
9442
22
15,7
49,3
44
21,9
RADØY
5345
6477
11,1
14,6
55,8
59,7
19,7
ARNA
13365
15440
12,2
1,3
19,8
22,6
7,1
ÅSANE
40038
44676
6,3
9,6
27,2
36,7
11,6
DISTRIKT
94719
112444
12,4
17,6
37,1
47,3
18,7
15
NORD
0-19
20-66
67-79
80+
TOTALT
AUSTRHEIM
231
549
88
143
1011
FEDJE
-51
-66
28
-14
-103
LINDÅS
454
1712
843
482
3491
MASFJORDEN
74
-11
85
14
162
MELAND
897
1975
436
237
3545
MODALEN
13
39
18
7
77
OSTERØY
458
713
353
173
1697
RADØY
144
450
269
269
1132
ARNA
483
1126
277
189
2075
ÅSANE
651
2316
1103
568
4638
DISTRIKT
3354
8803
3500
2068
17725
Folketalet i Nord tannhelsedistrikt er venta å auke med knapt 18 000 personar i perioden –
frå knapt 95 000 til 112 500. Osterøy, Radøy og Åsane har stor folketalsvekst. Fedje har negativ utvikling i folketalet med ein venta reduksjon på 18% fram mot 2030.
Med ein auke i folketalet på 3 350 i gruppa born og unge samt størst prosentvis auke i gruppa over 80
år, vil det truleg føre til behov for meir personellressursar i Nord tannhelsedistrikt.
16
4.2.3. Framlegg til ny organisering:
Klinikkområde
Klinikk
Endringar
Merknader
Indre Arna
Indre Arna
Ny klinikk 2017
Tilbod til pasientar frå
Vaksdal/Stanghelle og
frå deler av Samnanger
Osterøy
-
C-tannlege på Valestrand
(kjøp av tenester frå
privat tannlege)
Sluttar i 2015
(pensjonist)
Pasientane til Osterøy
tannklinikk
Hesthaugen
-
-
Midtbygda sjukeheim
(gir tilbod kun til inneliggande pasientar)
Vert lagt ned i 2015
Pasientane til Hesthaugen tannklinikk
U Pihl
U Pihl
Ny klinikk i 2017
Samlokalisering med
Rolland tannklinikk
Rolland
Rolland
Vert lagt ned i 2017
Samlokalisering med U
Pihl tannklinikk
Lindås
Lindås
Vert lagt ned i 2018
Pasientane til ny klinikk
på Knarvik
Fedje
Vert lagt ned i 2015
Pasientane til Lindås –
og seinare Knarvik.
Knarvik
Vert erstatta i 2018
Ny storklinikk i Helsehuset Nordhordland
Masfjorden
Vert lagt ned i 2015
Pasientane til Knarvik
(og ev Lindås)
Modalen
Vert lagt ned i 2015
Pasientane til Knarvik
Frekhaug
Vert lagt ned i 2018
Pasientane til ny klinikk i
Knarvik
Manger
Vert lagt ned i 2018
Pasientane til ny klinikk i
Knarvik
Hesthaugen
Knarvik
C-tannlege i Alversund
(kjøp av teneste frå privat tannlege)
4.2.4. Endringar i perioden

Åsane – ny klinikk er planlagt i 2017 på nye Åsane videregåande skule (vgs) til erstatning for Rolland tannklinikk og U Pihl tannklinikk. Klinikken bør ha minst 12 behandlingsrom, og kostnad vil
vera om lag 13 millionar. Ved å etablere ny tannklinikk i den nye Åsane vgs vil det bli eit tett og
godt samarbeid mellom tannhelsetenesta og opplæringsavdelinga om utdanning av tannhelsesekretærar.

Knarvik – Helsehuset Nordhordland er under planlegging i Knarvik. Dette er eit samarbeid mellom
alle kommunane i Nordhordland samt Gulen kommune i Sogn & Fjordane. Ved realisering av nytt
helsehus i Knarvik er det ynskjeleg å samle tannhelsetenesta der. Ein sentralklinikk for Nordhordland lokalisert i Helsehuset vil gjera det mogeleg å samhandla med alle dei andre helsetenestene
som skal lokaliserast i bygget. Planane er under arbeid med det som mål å ferdigstille helsehuset i
2017/2018. Ei slik samordning av mange ulike helsetenester er ein stor fordel for pasientar med
behov for fleire helsetenester. Klinikken bør ha 14 behandlingsrom og vil ha ei kostnadsramme på
omlag 18 mill. Innbyggjarane i Fedje kommune vil få lengst reiseveg, men dei prioriterte gruppene
innan Fedje kommune som tannhelsetenesta har ansvar for knappe 100 personar.
17

Arna – det er naudsynt med ny tannklinikk i Indre Arna i 2017 med 8 behandlingsrom. Kostnaden
er berekna til 8 millionar. Årsaken er at C-tannlegen i Vaksdal sluttar for aldersgrensa og pasientar
frå Vaksdal/Stanghelle blir då overførte til Indre Arna. Pasientane på Stanghelle vil kunne velje om
dei vil ha tannhelsetilbodet på Voss eller i Indre Arna. Likeeins må nye Indre Arna tannklinikk kunne gi tilbod til dei pasientane frå Samnanger kommune som vil velje det.
4.2.5. Konsekvensar for pasientane:



Pasientane i kommunane Masfjorden, Modalen, Lindås, Radøy, Fedje og Meland vil få tannhelsetenestene sine ved det nye helsehuset i Knarvik. Berre pasientane frå Fedje vil ha meir enn 1
time reiseveg.
Pasientane frå Midtbygda sjukeheim vil få tilbod på Hesthaugen tannklinikk.
Ny klinikk i Indre Arna må ha ressursar og areal til å ta i mot pasientar frå Vaksdal/ Stanghelle når
C-tannlegen i Vaksdal sluttar, og pasientar frå deler av Samnanger kommune som vil velje tilbod i
Arna når Tysse tannklinikk vert lagt ned.
Reiseveg
Avstand
Reisetid
Masfjorden - Knarvik
51 km
50 min.
Modalen – Knarvik
54 km
50 min
Manger – Knarvik
23 km
30 min
Austrheim – Knarvik
42 km
40 min
Fedje - Lindås
39 km + ferje
74 min med ferje
Fedje – Knarvik
52 km + ferje
94 min med ferje
Fonnes - Lindås - Knarvik
40 km
40 min
Rossland – Frekhaug – Knarvik
19 km
23 min
Midtbygda – Hesthaugen
1 km
3 min
4.2.6. Konklusjonar

Tannhelsetilbodet i Nord tannhelsedistrikt vil i planperioden bli gitt på 4 store tannklinikkar – tannklinikk i Nordhordland Helsehus, Åsane tannklinikk, Hesthaugen tannklinikk og Indre Arna tannklinikk, og ein mindre tannklinikk på Osterøy.

Det er kun pasientar frå Fedje som vil få reisetid over 1 time. Dette gjeld i 2014 knappe 100 personar i dei prioriterte gruppene

Tal behandlingsrom i Nordhordland vert redusert frå 20 til 14, og total reduksjon i heile Nord tannhelsedistrikt er to behandlingsrom

Tannklinikk i Nordhordland helsehus, Osterøy tannklinikk, Åsane tannklinikk og Indre Arna tannklinikk kan ta i mot utplassering av studentar i praksisperioden

Ved etablering av ny tannklinikk på Åsane vgs må det leggast til rette for samarbeid om utdanning
av tannhelsesekretærar
18
4.3. Sentrum tannhelsedistrikt
4.3.1. Fakta om distriktet
Sentrum tannhelsedistrikt er, med omsyn til folketal og tilsette, det største tannhelsedistriktet i Hordaland. Sentrum tannhelsedistrikt omfattar kommunane Austevoll, Fusa, Os, Samnanger og Tysnes
samt bydelane Bergenhus, Fana, Ytrebygda og Årstad.
Bydelane i Bergen har mange private tannlegepraksisar – samt private spesialisttilbod. I Austevoll
kommune er det ein privatpraksis på Storebø, Tysnes kommune har ein privatpraksis med tilbod om
spesialisttenester i oral kirurgi. Os har 9 privatpraktiserande tannlegar og privat spesialist i kjeveortopedi (tannregulering) og oral kirurgi..
Austevoll har ferjesamband til Fana og til Stord, Tysnes har ferjesamband til Os og Stord og Fusa har
ferjesamband til Os. Samnanger har/vil få god veg til Eikelandsosen, medan både vegstandard og
offentleg kommunikasjon for delar av Samnanger kommune er betre mot Arna.
Distriktet har 14 offentlege tannklinikkar, og av desse er 10 i fulltids drift. Både tannlege og tannpleiar
på Tysnes har deltidsstilling på Os tannklinikk. Tannpleiar frå Eikelandsosen ambulerer til Tysse tannklinikk.
Skuteviken tannklinikk skal kartlegga tannhelsa – og gir tilbod om akuttbehandling – til personar som
er innlagde til avrusing. Når pasienten blir utskreve får vedkomande tilbod om tannbehandling på
tannklinikken nærast bustadsadresse.
Sentrum tannhelsedistrikt har ansvar for drift av Tannlegevakten i Bergen og for tilbod om tannbehandling i narkose på Haukeland sjukehus,
4.3.2. Prognose for endring i folketalet i Sentrum tannhelsedistrikt 2014-2030
SENTRUM
Tal
2014
Tal
2030
%
0-19
%
2066
%
67-79
%
80+
TOTALT
AUSTEVOLL
4987
6445
29,3
22,9
63,5
50,2
29,2
FUSA
3839
4062
-1
-1,5
49,3
26,2
5,8
OS
18703
25607
29,5
33,1
59,2
124,6
36,9
SAMNANGER
2443
2636
1,2
-3,5
73,6
42,1
7,9
TYSNES
2781
2999
24,1
-4,6
27,5
20,2
7,8
BERGENHUS
41885
49157
20,8
15,5
38,7
3,3
17,4
FANA
40923
50797
17,1
26
43,1
10,1
24,1
YTREBYGDA
27153
32286
9
19,9
47,8
31
18,9
ÅRSTAD
39969
47846
30,8
17,9
38,8
-23,3
19,7
DISTRIKT
182683
221835
13,1
15,2
48,4
15,7
21,4
19
SENTRUM
0-19
20-66
67-79
80+
TOTALT
AUSTEVOLL
408
678
264
108
1458
FUSA
-10
-32
201
64
223
1568
3746
911
679
6904
7
-51
178
59
193
TYSNES
153
-73
93
45
218
BERGENHUS
1243
4777
1188
64
7272
FANA
2005
6346
1348
175
9874
YTREBYGDA
739
3202
925
267
5133
ÅRSTAD
2411
4919
1023
-476
7877
DISTRIKT
8524
23512
6131
985
39152
OS
SAMNANGER
Sentrum tannhelsedistrikt har nær 183 000 innbyggjarar i 2014. Framskriving av folketalet til 2030
syner ein auke i distriktet på 39 000 personar til 222 000. Med unntak av Årstad bydel er største prosentvise auken i gruppa over 67 år. Os kommune og bydelane Fana og Årstad har stor auke i talet
born og unge, medan kommunane Fusa, Samnanger og Tysnes har svak eller negativ utvikling i dei
yngste gruppene. Framskrivinga syner og ein sterk reduksjon i den eldste gruppa i Årstad bydel, noko
som kan tolkast som eit generasjonsskifte i bydelen.
20
4.3.3. Framlegg til ny organisering
Klinikkområde
Klinikkar
Endring
Merknader
Engen
Engen
Vert lagt ned i 2015, og
erstatta med ny tannklinikk
i Solheimsviken
Engen tannklinikk og
tannlegevakta i Bergen
vert samlokalisert
Tannlegevakten i
Bergen
Vert lagt ned i 2015, og
erstatta med ny tannklinikk
i Solheimsviken
Engen tannklinikk og
tannlegevakta i Bergen
vert samlokalisert
Skuteviken
-
Tilbod til personar under
avrusning
Årstad
-
Ladegården sjukeheim
-
Tilbod til inneliggande
pasientar
Røde Kors sjukeheim
-
Tilbod til inneliggande
pasientar
Sørås
Sørås
-
Fana
Fana
Ny klinikk i 2019 i Fana
bydel
Samlokalisering med
Nesttun tannklinikk
Austevoll
-
-
Nesttun
Nesttun
Ny klinikk i 2019 i Fana
bydel
Samlokalisering med
Fana tannklinikk
Os
Os
Ny klinikk i 2019
Vurdere klinikkgrense
mot Fana
Tysnes
Vert lagt ned i 2019
Pasientane kan velja Os
eller Stord
Vert lagt ned i 2018
Pasientane kan velja
Eikelandsosen eller
Indre Arna
Årstad
Eikelandsosen
Eikelandsosen
Tysse
4.3.4. Endringar i perioden

Klinikkstrukturplanen foreslår at det vert etablert tre nye klinikkar i Sentrum tannhelsedistrikt: Solheimsviken, Fana og Os tannklinikkar. Med stor auke i folketalet er der trong for auka kapasitet
både med omsyn til lokale og personell

Solheimsviken – ny tannklinikk i Solheimsviken vil samlokalisera Engen tannklikk og Tannlegevakten i Bergen i 2015. Tannklinikken vil ha 8 behandlingsrom. Målet er at den er ferdig innan 1
mars 2015

Fana bydel, Ytrebygda bydel og Os kommune. Bydelane Fana og Ytrebygda må vurderast
samla med omsyn til pasientfordeling. Det er i planperioden også aktuelt å ta med befolkningsgrunnlaget i deler av Os kommune i ei slik vurdering. Nesttun tannklinikk og Fana tannklinikk vil ha
behov for meir plass fordi folketalet aukar sterkt i Fana. Det er òg tilfellet i Os kommune. Med ny
motorveg mellom Os og Bergen vil reisetida bli monaleg kortare, og derfor må trong for nybygg eller utviding av klinikkar i dette området samordnast. Pr i dag har området 27 behandlingsrom, men
vil truleg ha trong for 33 behandlingsrom i 2030. Kostnaden ved to nye klinikkar med til saman 23
behandlingsrom vil vere 26 millionar.

Tysse tannklinikk vert lagt ned i 2018 når ny klinikk i Indre Arna er ferdigstilt
21
4.3.5. Konsekvensar for pasientane

Når tannklinikken i Solheimsviken er ferdigstilt i 2015 vil ein overføre pasientane frå Engen tannklinikk, og i tillegg nokre av pasientane som nå får tilbod på Laksevåg tannklinikk

Nesttun tannklinikk og Fana tannklinikk treng større behandlingskapasitet for å ta unna folketalsveksten i området. Klinikkgrensene må vurderast for heile området Fana bydel, Ytrebygda bydel
og deler av Os kommune

Os kommune er i sterk vekst. Med ny tunnel mot Bergen kan ein vurdere klinikkgrensene mellom
Os og Fana
Reiseveg
Avstand
Reisetid
Tysse – Eikelandsosen
25 km
25 min
Tysse – Arna
25 km
23 min
Os - Lagunen
22 km
28 min
Våge - Os
19 km
50 min m ferje
Reksteren - Os
85 min
Reksteren - Leirvik
71 min
4.3.6. Konklusjonar

Tannhelsetilbodet i Sentrum tannhelsedistrikt vil i løpet av planperioden bli gitt på 5 store tannklinikkar – Solheimsviken tannklinikk, Årstad tannklinikk, Fana tannklinikk, Sørås tannklinikk og Os
tannklinikk - og 2 mindre tannklinikkar - Eikelandsosen tannklinikk og Austevoll tannklinikk. Dei
mindre tannklinikkane i Eikelandsosen og Austevoll må behaldast i perioden på grunn av folketal
og reiseveg.

Tannklinikkane på Røde Kors sjukeheim og på Ladegården sjukeheim består fordi dei har forsvarleg standard. Desse to klinikkane skal gi et tannhelsetilbod til inneliggande pasientar på dei to sjukeheimane.

Ingen pasientar vil få meir enn 1 time reiseveg

Tilbodet til pasientane vil bli meir stabilt

Tal behandlingsrom aukar med eitt i distriktet

Solheimsviken tannklinikk, Årstad tannklinikk, Fana tannklinikk, Sørås tannklinikk og Os tannklinikk kan ta i mot utplassering av studentar i praksisperioden
4.4. Sør tannhelsedistrikt
4.4.1. Fakta om distriktet
Sør tannhelsedistrikt omfattar kommunane Bømlo, Etne, Fitjar, Kvinnherad, Stord og Sveio. Distriktet
har i 2014 8 tannklinikkar der 4 er i heiltids bruk.
Stord tannklinikk har tilbod til pasientar med sterk angst for tannbehandling eller som har vorte utsette
for tortur og/eller overgrep (TOO-team).
Det er privat tannlegetilbod i kommunane Stord, Bømlo, Etne og Kvinnherad. Innbyggjarar i Fitjar
kommune får tilbod på Stord, og innbyggjarar i Sveio har kort veg til Haugesund med mange private
verksemder. Stord, Bremnes og Husnes har privat spesialist i kjeveortopedi (tannregulering). Kjeveortopeden leiger lokale av tannhelsetenesta på Husnes og Bremnes.
Bømlo er landfast til Stord, Halsnøy er landfast til Husnes og Indre Kvinnherad har kort veg til Odda.
Sveio og Stord har ferjefritt samband med Bømlafjordtunellen, og dette nye kommunikasjonsmønsteret får konsekvensar for klinikkstrukturplanen.
22
4.4.2. Prognose for endring i folketalet i Sør tannhelsedistrikt 2014-2030
SØR
Tal
2014
Tal
2030
%
019
%
2066
%
6779
% 80+
TOTALT
ETNE
4008
4437
7,9
4,5
40,6
29,8
10,7
SVEIO
5441
7066
25,7
23,6
65,8
74,4
29,9
BØMLO
11769
14064
14,6
13,8
62,1
45,2
19,5
FITJAR
2980
3310
2,5
0,6
102,5
35,6
11,1
STORD
18477
22616
18,6
15,4
56,4
85,8
22,4
KVINNHERAD
13475
14855
7,7
2,7
33,5
56,8
10,2
DISTRIKT
56150
66348
14,4
11,3
195,5
59,7
18,2
SØR
0-19
20-66
67-79
80+
TOTALT
ETNE
81
104
173
71
429
SVEIO
400
756
312
157
1625
BØMLO
502
943
603
247
2295
FITJAR
21
10
247
52
330
STORD
963
1705
895
576
4139
KVINNHERAD
274
209
495
402
1380
2241
3727
2725
1505
10198
DISTRIKT
I Sør tannhelsedistrikt bur det i 2014 om lag 56 000 innbyggjarar. Prognosen for folketalet i Sør syner
auke på 10 000 personar i perioden fram mot 2030 - til 66 000 innbyggjarar. Størst auke har Sveio,
Stord og Bømlo, medan Etne, Fitjar og Kvinnherad har moderat auke i perioden.
Etne kommune grensar til Vindafjord kommune i Rogaland. I dette området vil det vere tenleg å samarbeide med tannhelsetenesta i Rogaland om eit felles tannhelsetilbod.
23
4.4.3. Framlegg til ny organisering
Klinikkområde
Klinikkar
Endring
Merknader
Husnes
Husnes
-
Etne
Vert lagt ned i 2020.
Samarbeid med Vindafjord kommune i
Rogaland. Pasientane kan eventuelt
velje Husnes eller Sveio
Skånevik
(Etne
kommune)
Vert lagt ned i 2020
Pasientar til Husnes
Rosendal
Vert lagt ned i 2015
Pasientane til Husnes.
Pasientar frå Indre delen av Kvinnherad
kan velje tilbod i Odda
Stord
Stord
-
Sveio
Sveio
Ny klinikk i 2020
Langevåg
(Bømlo
kommune)
Vert lagt ned i 2016
Bremnes
(Bømlo
kommune)
Ombygging til 5 behandlingsrom
Pasientane vert overført Sveio
4.4.4. Endringar i perioden

Skånevik tannklinikk og Etne tannklinikk vert foreslått lagt ned i 2020. For Etne kan det vere aktuelt å samarbeide med Vindafjord kommune i Rogaland

Klinikken i Rosendal er svært dårleg og lite tenleg og vert difor foreslått lagt ned i 2015.

Husnes tannklinikk har i hovudsak alt i 2014 ansvar for alle pasientar i Kvinnherad kommune.
Klinikken har og kapasitet til å overta pasientane frå Skånevik og Etne. Utleigeavtale med kjeveortoped kan avsluttast om plassomsyn skulle tilseie det.

Sveio er ein kommune i sterk vekst, og i perioden bør det vurderast ny tannklinikk med 4-5 behandlingsrom. Det vil truleg vere behov for å auke bemanninga i perioden.

Langevåg tannklinikk vert foreslått lagt ned i 2016. Pasientane kan velje å få sitt tannhelsetilbod
på Bremnes tannklinikk eller Sveio tannklinikk.

Bremnes tannklinikk har 5 behandlingsrom. Fordi Bømlo kommune etter prognosane vil ha vekst i
folketalet er det naudsynt å oppgradere to av behandlingsroma på Bremnes tannklinikk. Huseigar
har planar om å byggje om lokala, men vil i så fall ta kostnaden med, og ansvaret for, å flytte
tannklinikken til tenleg lokale i same bygningen.
24
4.4.5. Konsekvensar for pasientane

Pasientane frå Langevåg kan velje å få sitt tannhelsetilbod på Sveio tannklinikk eller Bremnes
tannklinikk.

Pasientane frå Rosendal og Skånevik vert overførte til Husnes. Pasientar frå indre del av Kvinnherad kan velje å få tenestene sine i Odda. Nedlegging av klinikkar vil ikkje føre til nybygg eller ombyggingar, og personell kan overførast til Husnes.

Etne tannklinikk vert vurdert lagt ned i 2020. Fordi tannklinikken i Ølen (Vindafjord kommune) ligg
om lag 15 min unna, og fordi det òg er ein liten klinikk, vil tannhelsetenesta i Hordaland arbeide for
å samordne tenestene i området med Vindafjord kommune i Rogaland. Alternativt kan pasientane
velje tenester ved Husnes eller ved Sveio tannklinikk.

Stord har ny tannklinikk med 8 behandlingsrom og har kapasitet til å gi eit tannhelsetilbod til den
auka pasientmengda i perioden.
Reiseveg
Avstand
Reisetid
Langevåg – Svortland
32 km
40 min
Langevåg – Sveio
16 km
50 min (med fergetid)
Rosendal – Husnes
29 km
30 min
Ænes – Husnes
45 km
50 min
Ænes – Odda
30 km
33 min
Skånevik – Husnes
25 km
57 min (med fergetid)
Etne – Sveio
58 km
55 min
Etne – Ølen
16 km
16 min (føreset samarbeid
med Rogaland)
4.4.6. Konklusjonar

Sør tannhelsedistrikt vil gi sitt tannhelsetilbod på 4 store tannklinikkar, nemleg dei same som er i
full drift i 2014 – Stord tannklinikk, Husnes tannklinikk, Bremnes tannklinikk og Sveio tannklinikk.

Ingen pasientar får reisetid over 1 time kvar veg

Stord tannklinikk, Husnes tannklinikk og Bremnes tannklinikk kan ta i mot utplassering av studentar i praksisperioden

Talet på behandlingsrom i Husnes klinikkområde vil bli redusert frå 12 til 6. Totalt i Sør tannhelsedistrikt vil tal behandlingsrom bli redusert med 4 behandlingsrom etter utbygging i Sveio
25
4.5. Vest tannhelsedistrikt
4.5.1. Fakta om distriktet
Vest tannhelsedistrikt omfattar kommunane Askøy, Fjell, Sund og Øygarden og bydelane Fyllingsdalen og Laksevåg i Bergen kommune. Alle øykommunane er landfaste med bruer mellom øyane og inn
mot Bergen,
Der er i 2014 11 tannklinikkar i distriktet der 9 er i full drift. Både bydelane i Bergen og alle kommunane i distriktet har mange private tannlegepraksisar, og begge bydelane i Bergen har private spesialisttenester. Både på Askøy og på Sotra er det privatpraktiserande spesialist i kjeveortopedi (tannregulering).
4.5.2. Prognose for endring i folketalet i Vest tannhelsedistrikt 2014-2030 med
Merknader
VEST
Tal 2014
Tal 2030
%
0-19
%
20-66
%
67-79
% 80+
TOTALT
ASKØY
27644
38041
21,8
38,4
60,5
124,3
37,6
FJELL
23662
30501
16,4
24,4
84,6
136,1
28,9
SUND
6736
9015
29,1
26,7
74,9
113,3
33,8
ØYGARDEN
4516
5230
1,3
12
64
57,4
15,8
FYLLINGSDALEN
29058
30108
0,6
0,6
15,7
28,2
3,6
LAKSEVÅG
39711
44046
6,5
9,6
27,9
23,9
10,9
DISTRIKT
131327
156941
11,6
16,8
36,8
57,2
19,5
VEST
0-19
20-66
67-79
80+
TOTALT
ASKØY
1774
6383
1278
962
10397
FJELL
1178
3473
1396
792
6839
SUND
551
1092
406
230
2279
ØYGARDEN
16
324
258
116
714
FYLLINGSDALEN
41
106
511
392
1050
LAKSEVÅG
631
2417
982
305
4335
DISTRIKT
4191
13795
4831
2797
25614
Folketalet i Vest tannhelsedistrikt i 2014 er 131 000. Prognosen viser auke i folketalet i distriktet på
26 000 personar i perioden fram til 2030 – til 157 000 innbyggjarar. Heile distriktet har størst vekst i
prosent i gruppene over 67 år. Askøy og Fjell har stor vekst i tal born og unge, medan Øygarden og
Fyllingsdalen har låg vekst i dei yngste gruppene.
26
4.5.3. Framlegg til organisering
Klinikkområde
Klinikkar
Endringar
Askøy
Askøy
Ny klinikk i 2015
Florvåg
Vert lagt ned i 2015
Straume
Ny klinikk i 2019
Sund
Vert lagt ned i 2019
Pasientar til ny klinikk på
Straume
Ågotnes
Vert lagt ned i 2019
Pasientar til ny klinikk på
Straume
-
-
-
Laksevåg
Vert lagt ned i 2017
Pasientar delt mellom
Fyllingsdalen, Loddefjord
og Solheimsviken
Fyllingsdalen
Vert erstatta av ny klinikk
i 2020
Samlokalisering med
Sælen tannklinikk
Sælen
Vert erstatta av ny klinikk
i 2020
Samlokalisering med
Fyllingsdalen tannkl
Betanien sjukeheim
(gir tilbod kun til inneliggande pasientar)
Vert lagt ned i 2015
Overført til Sælen tannklinikk, og seinare til ny
klinikk
Løvås sjukeheim (gir
tilbod kun til inneliggande pasientar)
Vert lagt ned i 2015
Vert overført til Fyllingsdalen, og seinare til ny
klinikk.
Straume
Loddefjord
Fyllingsdalen
Merknader
Pasientar til ny klinikk på
Askøy
4.5.4. Endringar i perioden

Planen legg til grunn at Askøy kommune og Fjell kommunar er områda med størst vekst i dei prioriterte gruppene som tannhelsetenesta har ansvar for. Tal tilsette må aukast i perioden på grunn
av veksten i folketalet.

Askøy vil i 2015 få ny tannklinikk til erstatning for Kleppestø og Florvåg tannklinikkar. Klinikken er
finansiert på budsjett for 2014.

Straume bør få ny klinikk i 2018 med 14 behandlingsrom og kostnad omlag 15 mill. Sund tannklinikk og Ågotnes tannklinikk vil bli lagt ned når ny klinikk på Straume er ferdigstilt.

Laksevåg tannklinikk blir lagt ned i 2017 og pasientar og personell fordelte mellom Fyllingsdalen,
Solheimsviken og Loddefjord tannklinikkar.

Fyllingsdalen og Sælen tannklinikkar må i 2019 erstattast av ny tannklinikk. Ny klinikk bør ha 8
behandlingsrom med kostnad på 8 mill.
27
4.5.5. Konsekvensar for pasientane

Alle pasientane i Askøy kommune vil få tannhelsetilbodet på den nye tannklinikken på Askøy

Alle pasientane i kommunane Sund, Fjell og Øygarden vil få tannhelsetilbodet på den nye Straume tannklinikk

Laksevåg bydel vil ha tannklinikk på Loddefjord. Pasientane frå Laksevåg tannklinikk vil bli overførte til Fyllingsdalen tannklinikk, Loddefjord tannklinikk eller Solheimsviken tannklinikk etter eige
val eller bustadsadresse

Tannklinikkane på sjukeheimane i Vest tannhelsedistrikt (Betanien og Løvås sjukeheim) vert lagt
ned og pasientane behandla ved Fyllingsdalen tannklinikk og Sælen tannklinikk
Reiseveg
Askøy
Avstand
Reisetid
Ingen endring
Klokkarvik - Straume
23 km
27 min
Nautnes - Straume
43 km
46 min
Kringsjå - Solheimsviken
4 km
9 min
Kringsjå - Loddefjord
6 km
8 min
Melkeplassen - Fyllingsdalen
3 km
8 min
Betanien – Sælen
3 km
7 min
Løvåsen - Fyllingsdalen tannklinikk
1 km
3 min
4.5.6. Konklusjon

Vest tannhelsedistrikt vil gi sitt tannhelsetilbod på 4 store tannklinikkar – Loddefjord tannklinikk,
Fyllingsdalen tannklinikk, Askøy tannklinikk og Straume tannklinikk.

Ingen pasientar får reisetid over 1 time kvar veg

Tre klinikkar kan ta i mot utplassering av studentar i praksisperioden

Tal behandlingsrom vil totalt i Vest tannhelsedistrikt bli redusert med 5

Klinikkane vil kunne ta seg av veksten i pasientgruppene
28
5.0. Økonomiske konsekvensar av planen i
2015-kroner
5.1 Oversikt over behandlingsrom i 2014 – og i 2030
Distrikt
2014
Ikkje i bruk
Delvis i bruk
2030
AUST
25
5
2
18
NORD
44
2
3
42
SENTRUM
59
3
3
60
SØR
31
9
3
26
VEST
45
-
2
41
TOTAL TAL
204
19
13
187
Planen legg opp til ei effektivisering i bruk av areal og utstyr. Tannhelsetenesta vil kunne ta seg av
auke i pasienttal på om lag 30 000 med 17 færre behandlingsrom. Grunnen er at alle tannklinikkane
og dei aller fleste behandlingsroma vil vere i dagleg bruk.
Det er likevel grunn til å anta at driftskostnadene vil auke med gjennomsnittleg 1,5 mill. årleg i 15 årsperioden målt i 2015 kroner for å tilføre personellressursar i høve til folketalsauken.
29
5.2.Kostnad for å etablere dei tannklinikkane som er foreslått i
planen
Klinikk
Tal behandlingsrom
År
Kostnad
Kleppestø
12
2015
12 mill.
Solheimsviken
8
2015
13 mill.
Åsane
12
2016
10 mill.
Indre Arna
8
2016
8 mill
Knarvik
14
2017
18 mill.
Fana
14
2018
15 mill.
Os
9
2019
8 mill.
Straume
14
2019
15 mill.
Sveio
5
2020
5 mill.
Fyllingsdalen
8
2020
8 mill.
Bremnes
2
2021
2 mill.
Opprusting
Voss
6
2021
2 mill.
Opprusting
Odda
6
2022
2 mill.
Opprusting
30
Merknad
Tannlegevakt i Bergen
6. Hovudkonklusjonar

Klinikkstrukturplanen for tannhelsetenesta i Hordaland gir eit godt grunnlag for å kunne tilby fagleg
betre, meir stabile og meir tilpassa tannhelsetenester på 25 offentlege tannklinikkar i fylket

Tal behandlingsrom blir 187 – 17 færre enn i dag. Sjølv med ein reduksjon i tal behandlingsrom
skal tannhelsetenesta i Hordaland kunne gi eit godt tannhelsetilbod til alle dei prioriterte pasientgruppene. Dette inkluderer og ein forventa auka i desse gruppene med om lag 30 000 i tidsromet
fram til 2030

For raskast mogeleg å kunne ta ut effektiviseringsgevinsten, legg klinikkstrukturplanen opp til at
dei største endringane vil skje i tidsromet fram mot 2022

Klinikkstrukturplanen for tannhelsetenesta i Hordaland legg opp til same regionsstruktur for tenesteyting som tilrådd i rapporten «Fylkeskommunale tenester i Hordaland – organisering og lokalisering»

Med større tannklinikkar vil fordelinga mellom dei ulike yrkesgruppene i tannhelsetenesta til kvar
tid vera optimal. Tal tannpleiarar vil auka. Dette vil styrka det førebyggande arbeidet - folkehelsearbeidet

Alle pasientane, med unntak for innbyggjarar i Fedje kommune, vil få under 1 time reiseveg til
tannklinikken

Tannhelsetenesta i Hordaland vil ikkje dekke reisekostnader når tannklinikkar vert lagt ned

Klinikkstrukturplanen legg grunnlaget for at tannhelsetenesta i Hordaland vil framstå som ein moderne organisasjon, med eit fagleg godt, heilskapleg og stabilt tilbod til pasientane
31
Hordaland fylkeskommune har ansvar for å utvikle
hordalandssamfunnet. Vi gir vidaregåande
opplæring, tannhelsetenester og kollektivtransport
til innbyggjarane i fylket. Vi har ansvar for
vegsamband og legg til rette for verdiskaping,
næringsutvikling, fritidsopplevingar og kultur.
Som del av eit nasjonalt og globalt samfunn har vi
ansvar for å ta vare på fortida, notida og framtida
i Hordaland. Fylkestinget er øvste politiske organ i
fylkeskommunen.
Agnes Mowinckels gate 5
Postboks 7900
5020 Bergen
Telefon: 55 23 90 00
E-post: [email protected]
www.hordaland.no
Oktober 2014 Tannhelseavdelinga
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
ArkivsakID
Vidar Bråthen
FE - 200
14/877
Saksnr
Utvalg
Type
Dato
132/14
Formannskapet
PS
09.12.2014
063/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Rekneskapsrapport 3. kvartal 2014.
32T
Hovedoversikter drift
Økonomiske oversikter 2
Saksutgreiing:
Bakgrunn
Kommuneøkonomien per 3. kvartal 2014.
Dokumentliste:
Rekneskapstal frå kommunekasserar – drift og investeringar per 3. kvartal 2014.
Tilbakemeldingar frå budsjettansvarlege i Fedje kommune.
Rapportar for 1. og 2. kvartal 2014.
Lovheimel:
Kommunelova + kommunen sitt økonomireglement.
Vurdering
Kvartalsrapporten tar for seg utviklinga i kommunen sine inntekter og utgifter igjennom året.
Eventuelle avvik vert kommentert særskilt med forslag til inndekning.
Alle budsjettansvarlege er godt kjent med talgrunnlaget frå kommunekasserar. Forbruk og inntekter
er oppsummert på ansvarsnivå – slik økonomiplanen legg opp til. Materialet er sett inn i ein
standardform slik som før.
Fedje kommune
Rapporten tar for seg nøkkeltal på ansvarsnivå. Budsjettet føreset ein jamn aktivitet igjennom året,
men slik er det ikkje alltid. Det må vi ta omsyn til i våre prognosar. Mange av dei interne
transaksjonane vert ofte gjort på slutten av året og det kan påverka resultatet på einingsnivå.
Talgrunnlaet er lagt fram for våre budsjettansvarlege og merknader er innarbeidd i rapporten som
her leggjast fram.
Tendens.
Skjerpa situasjon. Driftsmarginane går ned, men resultatet er tilfredsstillande.
Forbruk og inntekter bør liggja i underkant av 75 % per 3. kvartal. Lønskostnadene bør ikkje overstiga
72%. Rapporten per 3. kvartal 2014 tyder på at vi ei kontrollert utvikling.
Utgifter / inntekter
Inntekter:
Brukarbetaling
Inntekter og forbruk
per 3. kvartal 2014
Kort situasjonsrapport
68.9% (76.1)
Svak inntektsutvikling. Tapte inntekter. Det er
fare for eit mindre inntektstap her i år.
Andre sals- og
leigeinntekter
Overføringar me
krav om motyting
71.0 (73.8)
Rammetilskot
82 % (81.6)
Skatt på inntekt og
formue
54.2% (55.7)
63.4 % (91.2)
Eigedomsskatt
Sum driftsinntekter
101 (101)
73.8 (76.6)
Utgifter:
Løn
Sosiale utgifter
Kjøp av varer og
tenester
72% (71)
76.2% (65)
69.5% (70.6)
Grunngjeving:
Ledige senger i pleie og omsorg og tapte
inntekter frå oppmåling.
Stabil utvikling.
Svake inntektstal per 3. kvartal. Mykje vil retta
seg, men det vert vanskeleg å nå våre
inntektsmål for 2014.
Bra utvikling. Ingen fare.
Kommunen fekk kr 350.000 i ekstra
skjønnsmidlar i år.
Skatteinngangen er som i fjor svak, men store
delar av dette inntektstapet vert kompensert.
Vurdering:
Vi vil nå våre inntektsmål når det gjeld frie
inntekter i 2014.
Blink
Svak negativ trend. Fare for eit mindre samla
inntektstap i 2014.
Bra resultat. Stabil utvikling.
Forverring.
Fin utvikling.
Fedje kommune
Overføringar
Avskriving
Fordelte utgifter
Sum driftsutgifter
76.2% (96.2)
48.3% (38.5)
74.6% (74.1)
Fullt ut tilfredsstillande resultat.
Gjennomført. Mindre avvik. Nullspelsoppgjer..
Ingen fare.
Tilfredsstillande resultat per 3. kvartal 2014.
Stabil situasjon.
DRIFTSNIVÅET
På ansvarsnivå er situsjonen fullt ut tilfredsstillande. For noen budsjettområde ligg forbruket litt høgt
– bl. a. skule + teknisk, barnehage og lege. Dette vert kommentert. For dei andre områda ligg
forbruket innafor vedteke budsjett.
Når det er sagt, er resultatet så langt i år svakare enn fjoråret. Utgiftsveksten er marginal, men
inntektssvikten er merkbar. Våre samla inntekter per 3. kvartal ligg godt under fjorårsnivå.
På ansvarsnivå:
1000 rådmann
Nettodrift
per 3. kvartal
85%
1100 kultur
1200 bibliotek
1300 ikt
54 %
69 %
0%
1400 tiltak
78%
2000 ass. rådmann
2100 rektor
70%
81%
Situasjonsrapport/kommentar
Høgt. Det meste her truleg vil retta seg når
premieavviket er kjent v/ årsskriftet.
Råd:
Det vil vera behov for å styrka fellesutgifter grunna
utgåande skrivaravtale med OCE og meirforbruk
bedriftshelsetenesta – totalt kr 125.000.
Bra resultat. Vil gå i pluss.
Bra resultat.
Fordeling drift gjort fullt ut. Vil retta seg
Råd:
Auka avskrivingar grunna store investeringar i 2013 – kr
192.000 Finansiert av auka motpost i driftsbudsjettet
ansvar 3500.
Forbruket ligg litt høgt. Fare for eit mindre avvik.
Råd:
Tiltaksbudsejttet bør aukast med totalt kr 60.000.
Biosfæreprosjektet + pendlartilskot.
Bra resultat.
Forbruket per 3. kvartal 2014 ligg litt høgt.
Fedje kommune
2200 barnehage
78 %
2300 ploms
70 %
2400 helsesøster
2500 lege
60%
85%
2600 sosial
3000 teknisk
44%
92 %
4000 finansiering
75%
Dette vil retta seg når alle uteståande refusjonar er på
plass – totalt ca. kr 600.000 slik rektor ser det.
Råd:
Ser at det kan verta aktuelt med mindre påslag, men
avventer dette til alle refusjonane er på plass.
Samla forbruk ligg høgt.
Vi vil ikkje nå våre budsjettmål i år.
Relevante korrigeringar:
Brukarbetaling vert høgare enn budsjettert – kr 80.000.
Lønsforbruket ligg ca. 250.000 over budsjett.
Råd:
Dette delbudsjettet må styrkast med inntil kr 170.000
for å dekka inn forventa meirforbruk i år.
Bra resultat.
Pga. sviktande inntekter (brukerbetaling +
samhandlingsreforma/medfinansieringsordninga), har
ploms iverksett kostnadsreduserande tiltak på
personalsida. Dette gir god effekt.
Råd:
Det vil vera fullt ut mogleg å nå våre budsjettmål i år.
Det vil ikkje vera behov for budsjettmessige
korrigeringar.
Bra resultat. Vil gå i pluss.
Avviket her skuldast ein ekstraordinær situasjon i år.
Råd:
Det er nødvendig med ei påplussing i 2014 – inntil kr
250.000.
Bra resultat. Vil gå i pluss.
Forbruket ligg høgt.
Skjønnsmidlar frå FM for samfunnsutviklar er
inntektsført som rammetilskot kr 350.000 under ansvar
4000. Tar vekk budsjettert inntektspost på kr 250.000
under ansvar 3000.
Internoverføring kyrkjeleg administrasjon – kr 167.000
er ikkje inntektsført.
Produksjon og distribusjon av vatn. Samla underskot kr
422.000. Vi får eit større underskot i år, men dette vert
ein nullspelsituasjon over tid.
Råd:
Distribusjon av vatn kr 450.000. Flytta inntektspost på
kr 250.000.
Budsjettet må styrkast for å dekka inn ekstraordinære
utgifter i 2014 med til saman kr 700.000.
Blink.
INVESTERINGAR
Investeringsdelen av vore for lite påakta ved tidlegare budsjettgjennomgangar. Dette arbeidet er
oppsummert i eigen tabell i framlegg til vedtak.
Fedje kommune
NB!
Torvhaugane er ført på 4 ulike funksjonar. Samla forventa utgifter i 2014 er 3.1 mill. kroner.
Konklusjon
Kommunen sluttar seg til rådmannen si tilråding i saka.
Forslag til vedtak:
Rådmannen sitt framlegg til vedtak:
Kommunen sluttar seg til rådmannen si tilråding i saka.
Oppsummering driftsbudsjettet:
Alt av endringar i driftsbudsjettet + finansiering er oppsummert i tabellen under:
Ansvar
1000 – Rådmann
- Skriveravtale og bedriftshelsetjenesten
1300 – IT-ansvarleg
- Avskrivingar. Store investeringar i 2013
1400 – Tiltaksjef
- Biosfæreprosjektet og pendlertilskudd
2200 – Barnehagestyrar
- Auka midlar til løn. Delfinas. brukerbetaling
2500 – Lege
- Legevaktordning i sjukefråversperiode
3000 – Teknisk sjef
- Utbetring distribusjon av vatn
SUM
Finasiering
Avskrivingar
- Motpost for avskrivingar
Budsjett
Endring
6 247’
+125’
Nytt
budsjett
6 372’
80’
+192’
272’
299’
+60’
359’
3 226’
+170’
3 396’
3 273’
+250’
3 523’
6 158’
+700’
6 858’
+1 497’
Budsjett
-2 548’
Endring
-192’
Nytt
budsjett
-2 740’
Fedje kommune
Rammetilskot
- Ekstra skjønn frå FM
Utbytte frå selskap
- Utbytte BKK høgare enn forventa
Renteutgifter og låneomkostninger
- Lågare enn forventa
Overføring til investering
- Salderingspost
Endringar i investeringsbudsjettet
Overføring frå driftsbudsjettet
- Salderingspost
Bruk av disposisjonsfond
- Salderingspost
SUM
-36 385’
-350’
-36 835’
-700’
-275’
-975’
1 300’
-200’
1 100’
544’
-480’
64’
-544’
+480’
-64’
-9 856’
-480’
-10 336’
-1 497’
Oppsummering investeringsbudsjettet:
Endringar her vert innarbeidd i revidert budsjett for 2014 etter følgjande oppsett:
Tiltak
Eigenkapitaltilskudd
- Høgare enn forventa frå KLP
Fellesfunksjonar
- Auke i investering IKT
Skulelokaler
- Fordelt på andre funksjonar
Sjukeheimslokaler
- Nytt aggregat og signalanlegg
PLOM senter
- Endring i føresetnad og behov
Bustadbygging
- Torvhaugane fordelt på andre funksjonar
Kommunal næringsv.
- Tak på næringsbygg i Kalvedalen
Kommunale vegar
- Vegbygging i Torvhaugane
Budsjett
Endring
130’
+30’
Nytt
budsjett
160’
150’
+50’
200’
1 090’
-970’
120’
240’
+380’
620’
14 720’
-14 720’
0
5 700’
-4 800’
900’
1 400’
-50’
1 350’
0
+1 000’
1 000’
Fedje kommune
Distribusjon av vatn
- Torvhaugane
Kloakknett
- Torvhaugane og utsleppsledning på Slaren
Naturforvaltning
- Fiskarkvinna
Idrett
- Fotballbana
Fleirbrukshallen
- Mobildekning i Fleirbrukshallen
SUM
Finasiering
Sal av fast eigedom
- Inga sal av tomter
Refusjonar frå staten
- Fell vekk grunna endring i PLOM senter
Bruk av lån
- Kun bruk av unytta lånemidlar
Bruk av disposisjonsfond
- Saldering
SUM
0
+250’
250’
100’
+2 000’
2 100’
570’
-290’
280’
0
+90’
90’
0
+90’
90’
-16 940’
Budsjett
Endring
Nytt
budsjett
-1 000’
+1 000’
0
-4 700’
+4 700’
0
-8 700’
+2 170’
-6 530’
-10 336’
+9 070’
-1 266’
+16 940’
Driftsregnskap pr. 3.kv 2014
1 Fedje kommune (2014) - År/Periode 2014 1 - 9
1000 Rådmann
1100 Kultursekretær
1200 Bibliotekstyrar
1300 IT-konsulent
1400 Tiltakssjef
1500 Miljøvernleiar
2000 Driftssjef oppvekst og omsorg
2100 Rektor
2200 Barnehagestyrar
2300 Pleie-og omsorgsleiar
2400 Helsesøster
2500 Lege
2600 Sosialkontor
3000 Teknisk sjef
3500 Avskrivinger
4000 Finansiering
TOTALT
21.11.2014
Regnskap
2014
5.311.383,88
706.735,24
472.461,98
-392.478,42
233.922,45
-4.680,00
1.179.332,12
9.192.839,04
2.509.562,20
11.872.000,94
1.074.117,09
2.768.173,58
407.412,25
5.639.020,77
-2.750.883,00
-38.830.301,73
-611.381,61
Buds(end)
%2014 forbr
6.247.000
85
1.311.000
54
684.000
69
0
0
299.000
78
1.000 -468
1.680.000
70
11.417.000
81
3.226.000
78
16.992.000
70
1.782.000
60
3.273.000
85
930.000
44
6.158.000
92
-2.548.000 108
-51.452.000
75
0
0
1
Økonomiske oversikter pr. 3.kv 2014
1 Fedje kommune - 2014
Økonomisk oversikt - drift
21.11.2014
Regnskap
Reg. budsjett
Oppr.budsjett
Regnskap i fjor
2.166.007,77
4.036.790,22
2.821.628,77
29.853.906,00
514.902,00
230.405,00
7.763.972,36
2.110.829,00
0,00
49.498.441,12
3.145.000,00
5.686.000,00
4.452.500,00
36.385.000,00
674.000,00
303.000,00
14.307.000,00
2.100.000,00
0,00
67.052.500,00
3.145.000,00
5.686.000,00
4.435.000,00
36.385.000,00
449.000,00
303.000,00
14.307.000,00
2.100.000,00
0,00
66.810.000,00
2.247.243,63
4.182.126,70
6.002.218,18
28.643.119,00
395.002,00
115.366,00
7.913.437,00
2.110.829,00
0,00
51.609.341,51
27.439.982,45
6.588.508,46
9.485.970,58
3.090.512,76
3.025.797,06
2.750.883,00
-1.618.000,00
50.763.654,31
38.142.000,00
8.637.000,00
13.354.000,00
4.747.000,00
3.968.500,00
2.548.000,00
-3.350.000,00
68.046.500,00
38.002.000,00
8.637.000,00
13.284.000,00
4.707.000,00
3.876.000,00
2.548.000,00
-3.350.000,00
67.704.000,00
26.549.305,82
6.332.668,95
9.853.709,04
2.919.434,24
3.234.294,26
2.534.984,00
-1.268.000,00
50.156.396,31
-1.265.213,19
-994.000,00
-894.000,00
1.452.945,20
1.312.157,00
0,00
0,00
1.312.157,00
1.600.000,00
0,00
15.000,00
1.615.000,00
1.600.000,00
0,00
15.000,00
1.615.000,00
975.811,00
0,00
0,00
975.811,00
833.847,48
0,00
1.390.797,72
0,00
2.224.645,20
1.350.000,00
0,00
1.350.000,00
25.000,00
2.725.000,00
1.350.000,00
0,00
1.350.000,00
25.000,00
2.725.000,00
705.138,66
0,00
1.194.694,72
0,00
1.899.833,38
-912.488,20
-1.110.000,00
-1.110.000,00
-924.022,38
2.750.883,00
573.181,61
2.548.000,00
444.000,00
2.548.000,00
544.000,00
2.534.984,00
3.063.906,82
Bruk av tidligere års regnsk.m. mindreforbruk
Bruk av disposisjonsfond
Bruk av bundne fond
Bruk av likviditetsreserve
Sum bruk av avsetninger
0,00
0,00
50.000,00
0,00
50.000,00
0,00
0,00
100.000,00
0,00
100.000,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
3.700.277,92
0,00
0,00
0,00
3.700.277,92
Overført til investeringsregnskapet
Dekning av tidligere års regnsk.m. merforbruk
Avsatt til disposisjonsfond
Avsatt til bundne fond
Avsatt til likviditetsreserven
Sum avsetninger
0,00
0,00
11.800,00
0,00
0,00
11.800,00
544.000,00
0,00
0,00
0,00
0,00
544.000,00
544.000,00
0,00
0,00
0,00
0,00
544.000,00
0,00
0,00
3.700.277,92
300.000,00
0,00
4.000.277,92
611.381,61
0,00
0,00
2.763.906,82
Driftsinntekter
Brukerbetalinger
Andre salgs- og leieinntekter
Overføringer med krav til motytelse
Rammetilskudd
Andre statlige overføringer
Andre overføringer
Skatt på inntekt og formue
Eiendomsskatt
Andre direkte og indirekte skatter
Sum driftsinntekter
Driftsutgifter
Lønnsutgifter
Sosiale utgifter
Kjøp av varer og tj som inngår i tj.produksjon
Kjøp av tjenester som erstatter tj.produksjon
Overføringer
Avskrivninger
Fordelte utgifter
Sum driftsutgifter
Brutto driftsresultat
Finansinntekter
Renteinntekter og utbytte
Gevinst på finansielle instrumenter (omløpsmidler)
Mottatte avdrag på utlån
Sum eksterne finansinntekter
Finansutgifter
Renteutgifter og låneomkostninger
Tap på finansielle instrumenter (omløpsmidler)
Avdrag på lån
Utlån
Sum eksterne finansutgifter
Resultat eksterne finanstransaksjoner
Motpost avskrivninger
Netto driftsresultat
Interne finanstransaksjoner
Regnskapsmessig mer/mindreforbruk
1
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
ArkivsakID
Vidar Bråthen
FE - 146
14/880
Saksnr
Utvalg
Type
Dato
133/14
Formannskapet
PS
09.12.2014
064/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Verksemdsmelding
Rapport per 3. kvartal 2014.
32T
Verksemdsmelding revidert 3 kvartal 2014
Saksutgreiing:
Bakgrunn
Verksemdsmelding for Fedje kommune per 3. kvartal 2014. Avtalt rutine.
Vurdering
Rapportering om framdrift og utvikling av arbeidsoppgåver som er avtalt med formannskapet og
kommunestyret i 2014.
Verksemdsmeldinga er samordna med kvartalsrapporteringa. Meldinga gjev innsyn i status og
framdrift i dei arbeidsoppgåver som er avtalt lokalt. Rapporten gjev godt innblikk i gjeremål i eigen
regi og nasjonale satsingar som vi sjølve har ansvar for. Verksemdsplanen tar for seg viktige sider av
kommunen si drift og investeringar. Mleidnga er skriven i ein kortfatta og informativ form, der ansvar
og framdrift / status kjem fram på ærleg vis. Tiltakk som er gjennomført kjem fram med utheva
skriftstype. I den grad arbeid er forsinka / utsett i tid, vert dette særskilt kommentert.
Konklusjon
Verksemdsmeldinga viser status for sentrale arbeidsoppgåver som er i arbeid i eigen eller felles regi.
Rapporten gjev eit innblikk i administrasjonen sine mange gjeremål.
Forslag til vedtak:
Verksemdsmelding for 3. kvartal 2014 vert teken til orientering.
Verksemdsmelding 2014
Kristine 8.10.2014. Grete 24.11.2014
ajourført Torry 07.10 og 27.11, Dagrun 07.10.14, Øyvind 21.11.14
ajourført Heinz 10.10.2015, Ole 14.10.14
ajourført Vidar 20.11.14
ajurført Bjarte 01.12.14
Område / tiltak
2014
Koord.
Forventa
ansv.
Status
avslutta
GH/ØT/VB
ØT/VB
VB
BV/VB/L
KH
Reg. + kom.
F//L
EV/VB/
Reg. + kom.
gjennomført
arbeidet er litt forsinka
utkast ligg føre
ferdig i F
oppfølging sentralt
Telemarkforskning sitt arbeid er avslutta
fast / avtalt rutine
gjennomført
gjennomført
okt.14
mar.15
apr.15
des.14
aug.14
jun.14
BV
BV/A. kom.
BV/VB
BV/L
BV/VB
VB
VB/BV
VB
BV/VB
BV/VB
BV/VB
sluttført
lagt ut
sluttført
fast rutine
gjennomført / utsendt.
forarbeid gjennomført, saka er utsett.
fast rutine. Rikets tilstand - ekstra skjønnsmidlar
gjennomført / utsendt.
fast og avtalt rutine.
Økonomiplan på plass. K sak.
utkast ligg føre/vedtak i F
mar.14
Reg/JTS
arbeid på gang
Ansvar 1000 Rådmann:
politisk arbeid
forvaltningsprosjekt - vedtaksoppfølging - i regi av revisjonen
kommuneplan - oppfølging merknader
nemndstrukturen - evaluering
kommunebudsjettet 2015
U 864
kommunestrukturprosjektet
verksemdsmelding
strateginotat planarbeidet - pålegg
Biofære - prosjekt
,
mai.14
des.14
Økonomi
Kommunerekneskapen
skatterekneskapen
Årsrapport
innrapportering KOSTRA
årsmelding Fedje kommune
innføring eigedomsskatt
Rapport fylkesmannen
budsjettrundskriv 2015
kvartalsrekneskap
Økonomiplan
økonomiplan - evaluering
mar.14
mar.14
jun.14
okt.14
sep.14
des.14
Arkiv
elektronisk arkiv - fellesprosjekt i NHL
Fullført.
ajourført Vidar 20.11.14
ajurført Bjarte 01.12.14
Koord.
Forventa
Område / tiltak
ansv.
Status
felles arkivplan
Reg/JTS
fellesplan på gang
EV/VB
EV/VB
EV/FMN
EV/VB
tilsegn på plass, nyttige avklaringar på gang
gjennomført
tilsegnsmidlar på plass. Arbeidet er forankra lokalt
gjennomført
avslutta
Fullført.
Omstillingsprosjektet
rammeløyving frå FM + HFK
Sekreærbistand Fedje Maritime Næringsråd
Liv og lyst
innsendig av prosjektsøknad "omstilling"
des.14
mai.14
nov.14
Personal:
Plan for førebyggande arbeid 2014
Årleg strategikonferanse Hordaland
Lokale lønnforhandlingar 2014
Årsrapport likestilling/diskriminering
Helsefagpatrulje i Nordhordland/Utdanningsmessa YOU/jobbmessa
Reglement for tildeling av bustad
Leiarsamlingar 2014
Inngå ny avtale om Inkluderande Arbeidsliv
Rullering personalplan
Innføring av nytt kvalitetsstyringssystem KF Kvalitet
Utprøving av nye arbeidstidsordningar i pleie og omsorg (langvakt)
Innføring av nye ACOS møte
Kartlegging av uønska deltid Fedje (tinging K 014/14)
Plan godkjent leiarar/verneombod
DG
DG
Ordførar, rådmann og personal var til stades
Datoplan lagt, prosess på plass
DG
DG
Godkjent
Vidare samarbeid i regionen avtalt
DG
ØT
Sendt attende til adm for 3.gong
4 planlagt, 3 gj.ført: Motivasjon, nytt på personal/økonomi, buds
VB/DG
Ny lokal avtale inngått
DG
DG
utkast ligg føre
DG/OS/KR/HDUtsett til hausten 2015
DG/HD
Partane har stoppa arbeidet.
På plass og i bruk
DG
DG
Gjennomført, sendt til pol.handsaming
jan.14
feb.14
okt.14
apr.14
nov.14
nov.14
jun.14
nov.14
okt.14
des.14
feb.14
okt.14
Beredskap:
KKL - planarbeid - evaluering av kriseberedskapssituasjonen
aggregat sjukeheimen
førebuing av tilsyn 2015
rosanlyse - oppdatering
KKL/EV
ØT/VB
EV/VB/KKL
EV/VB/KKL
fast rutine
sjå under investeringar
målformulering på plass
oppstart
des.14
GH
påbegynte valsamlingar
nov.14
nov.14
des.14
Val:
kursing/opplæring
Kyrkja:
ajourført Vidar 20.11.14
ajurført Bjarte 01.12.14
Koord.
Forventa
Område / tiltak
Ansvar 1100 Kultur:
ansv.
Status
Den kulturelle spaserstokken
Kulturskulen
Fedje kommune si feiring av Grunnlovsjubileet
Avbrekk i dirigentteneste frå august til november.
Kulturminneplan for Fedje kommune
JTS/GH
JTS
JTS/KH
JTS
JTS/EV
Årlege aktivitetar - økonomisøknad sendt
Innføring og bruk av Speedadmin
storveis feiring. Suksess m/ festtaler Frank Aarebrot
Sonderingar for å finne ei løysing.
Påbyrja. Samarbeid med nabokommunane.
EF
EF
aktuelt tiltak
fast rutine
R+IKTN
IKTN/K
IKTN/BV/RH
BV
rullering på gang
iverksett
Iverksett
Fast rutine, 1 gong årleg
jun.14
feb.14
nov.14
jun.14
EV/VB
EV
EV/VB
EV/JTS/DG
akutelt på regionalt og lokalt nivå
sekretærbistand på plass
finansiell avklaring med HFK
iverksett
nov.14
feb.14
VB/ØT
Reg/VB
etablert møteplass
forslaget er avvist. Saka er lagt død.
mar.14
GH
grunnspørsmål avklart, prosjekt mellombels bero
avslutta
des.14
aug.14
Fullført.
Usikkert.
des.14
Ansvar 1200 Bibliotek:
forfattarbesøk/arrangement
samarbeidsgrupper/Nh-biblioteka
Ansvar 1300 IT:
Ny ikt plan - fellestiltak på gang
ny internettportal + nytt websaksystem
e-handel
Fordeling drift
Ansvar 1400 Tiltak:
tiltaks og næringsplan
Fedje Maritime næringsråd
Nordsjøløypa
Innføring av nytt saksbehandlingssystem/ACOS Fokus
Ansvar 1500 Miljøvernleiar
hjortejakt, evaluering og planar framover
felles landsbrukskontor i NHL
Ansvar 2000 Ass rådmann
oppføring av omsorgsbustader /fellesareal
haust 2015
ajourført Vidar 20.11.14
ajurført Bjarte 01.12.14
Koord.
Forventa
Område / tiltak
ansv.
Status
samhandlingsreforma- samarbeid Nrhl - folkehelse
samhandlingsreforma - Helsehus
Samarbeidsprosjekt -rekruttering og kompetanse
Samhandlingsreforma -ØH senger - drift
Nytt nødnett Brann/politi/lege
Nytt legevaktsnummer 116117
Tannlegesituasjonen
GH EV
GH/VB
GH
GH
GH/ØT/EH
GH/EH
GH
prosjektrapport ferdig - vidare arbeid med handlingsplan
arbeidsgruppe
prosjektrapport til kommunstyra + arbeid med handlingsplan
Driftsgruppe med jamn møteaktivitet
Prosjekt på landsbasis
Prosjekt på landsbasis
utarbeidd høringsuttale til ny klinikkplan
OS
Rådm/rektor
OS/ØT
OS/ØT
OS
I rute
Gjennomført
Frist til 01.07.13 på utbetring av fleire punkt
Nye målingar av inneklima er gjort, framleis ikkje godkjend.
Fleire lærarar tek vidareutdanning
KR/ ØT
KR
KR
KR
påbegynt
påbegynt
pågår
HD
HD
HD-IN-NG
HD
HD, IN
HD
HD
HD-IN
HD-NG-IN
AH-NG-HD
Kontinuerleg. For tida 2 lærlinger
Årlig, ferdigstilt for 2014
påbegynt
under planlegging
Kontinuerlig (alle 1 gang i året)
annenhvert år
Kontinuerlig
Kontinuerlig
Kontinuerlig
Påbegynt
avslutta
jun.16
des.17
des.14
3.kvartal 15
1. kvartal 15
des.14
Ansvar 2100 Rektor:
Planlegging av neste skuleår
Tilsetjing av nye lærarar/fagarbeidarar
Tilsyn frå Miljøretta helsevern
Godkjenning etter lov om miljøretta helsevern
Vidareutdanning av lærarar
mai.14
vinter/vår 2014
haust 14/v15
Ansvar 2200 Barnehagestyrar:
årleg vernerunde
Personaltilpassing
Arbeid med ny årsplan
Revisjon av internkontroll
14/15
jun.14
des.14
Ansvar 2300 Pleie - og omsorgsleiar:
Lærlingoppfølging
Revisjon av internkontroll
Oppretting diabetes ressursteam/spl.
Oppretting av demens- og hukommelsesteam
Medarbeidersamtaler
Arbeidsmiljøkartlegging via BHT
Implementering av kunnskapsbasert praksis
Deltakelse i læringsnettverket "Riktig legemiddelbruk" (h.spl./institusjon)
Deltakelse i fagprosedyrenettverket ved Nasjonalt kunnskapssenter for HT
Workshop "Aktiv omsorg"
Ansvar 2400 helsesøster:
des.14
mar.15
des.14
ajourført Vidar 20.11.14
ajurført Bjarte 01.12.14
Koord.
Forventa
Område / tiltak
ansv.
Status
Fagråd psykisk helse nordhordaland
Verdensdagen for psykisk helse m/ Basar
Politiråd nordhordaland
DPS råd Norhordland
Influensavaksine
Helsesøster tilstede på skolen 2-3timer annen hver uke
Rådgjevande utval Aufera
Julebord for eldre
Planlegging av aktiviteter i Hjartebanken
EM
EM
EM
EM
EM
EM
EM
EM
EM
Kontinuerlig
Årlig tiltak
4 ganger årlig
2-3 g/år
Årlig tiltak
Påbegynt
2-3 g/år
Årlig tiltak
Kontinuerlig
EH
EH
EH
EH
årleg
årleg
revisjon foretatt ( pga ebola)
årleg revisjon
GH
GH
Opprette arbeidsgruppe- fordele oppgåver
samarbeid m nødv instanser
ØT
1 g. pr år. Utført 17. juni 2014
ØT
4 av 8 rom i gamal del ferdig pr 1/8-14
Utført i juni/juli 2014
Ventes ferdig nov 14
fast rutine
ØT/K
ØT
Ferdig. Oppmåling av oreigna areal står att.
Vedteken - klage er avvist
avslutta
okt.14
okt/nov
des.14
Ansvar 2500 Lege:
Plan for ferie avvikling
revisjon kriseplan
revisjon smittevernplan
pandemiplan
okt.15
Ansvar 2600 Sosialkontor:
Vedtak om mottak av flyktningar
Nyankommen flyktning - tilrettelegging/oppfølging
Ansvar 3000 Teknisk sjef:
Vedlikehald kommunale bygg, utleigebustader
Registrering av naudsynt utvendig vedlikehald på alle kommunale bygg.
totalt 48 stk medrekna kyrkje og bårehus
Oppussing pasientrom sjukeheimen pågår
Fleirbrukshall - nødlys, fornying av alle batteri i armatura
Rehab utvendig alle skorsteiner på kommunale bustader
Hellisøy fyr, årleg synfaring med Kystverket
Handsaming av plansaker
Oreigning Torvhaugane
Reguleringsplan Idar Tangen
jan.15
feb.16
ajourført Vidar 20.11.14
ajurført Bjarte 01.12.14
Koord.
Område / tiltak
ansv.
Kart og oppmåling
Fedje vart flyfotografert i 2011. Nye kart teke i bruk i 2012.
Fram til 2006, vart ikkje kartet
oppdatert. Etter 2006 er alle nye bygg målt og teikna inn i
i kartet ( alle bygg bygd etter 2000 )
Kommunale vegar og veglys
Inspeksjon for reistrering av veglys ute av funksjon
Avhending kommunal eigedom
Sal av kommunale tomter
Sal av bustader
Brannvern og feiing
Feietenester vert kjøpt av privat firma
Brannførebyggjande tiltak, tilsyn
Tilsyn med særskilte brannobjekt
ROS - analyse
Vassverk
reingjering - attståande arbeid
Byte av kjemikalium for heving av pH
Nye filter - tiltak utanom budsjett
Fleirbrukshall
Rundvask
Teleslynge
Planarbeid
Forprosjekt nytt bustadfelt
Kommuneplan
Revisjon av kommuneplanen
Planar for eit pleie - og omsorgssenter
Nytt næringsareal
Kommunal planstrategi
Kloakk i sentrum ( på Kopper)
Forventa
Status
avslutta
Kontinuerleg
ca. 5 gongar kvart år
ØT/VB/F
ØT/VB/F
EV/ØT
Styringsverktøy.
Bestilling. Innstilling ligg føre. Formannskap var ikkje fornøyd
har vore handsama to gongar i formannskapet
Årets feiing og tilsyn vart utført i august 2014.
NGIB skal gjennomføra dette i 2014
i arbeid
ØT
2 attståande strekk i Husøyna reingjort i feb 2014
Problemet løyst utan byte av kjemikalium
Gjennomført 4. mars
ØT
ØT
I september kvart år, utført
gjennomført, men fungerer ikkje godt nok
ØT
oppstart usikkert
Vedteken av k-styret 13. mars 2013
Framlegg i k.styret i 2015
grunnspørsmål er løyst
ØT
GH
VB/F
bestilling
ferdig
Sammarbeid med private er på gang
BV
Fast rutine, 1 gong årleg
mar.13
jul.15
Ansvar 3500 Avskrivingar
Årlege avskrivingar på fast eigedom, anlegg, utstyr, maskiner inventar,
vassverk og kloakkanlegg
sep.14
ajourført Vidar 20.11.14
ajurført Bjarte 01.12.14
Koord.
Forventa
Område / tiltak
ansv.
Status
Utsleppsleidning Slaren
Kunstgras idrettsbana
Torvhaugane
Mobildekning i Fleirbrukshallen
ØT
ØT
ØT
BV
Ferdig jan 2014
Ferdig i 2013. Avslag på tippemidler motteke i juni 14
Oppstart mars 2013. Arbeidet tildelt Samnøy Maskin
Iverksett
Vedlikehald kommunale bygg
Straumaggregat sjukeheimen - vedteke av k-styret i 067/12
Nytt sykesignalanlegg sjukeheimen
Nytt tak lagerbygg
Rehabilitering ballbinge skulen
Fiskerkvinna
ØT
ØT
ØT
ØT
Aggregat tinga 15. september 2014
Ferdig oktober 2014
Ferdig juni 14
Ferdig nov 14
Ferdig til den 15. august 14
avslutta
Investeringar 2014
Kommunestyret
Else Færøy
Ernst Horgen
Elisabeth Matre
Kristin Handeland
Formannskapet
Grete Herøy
Heinz Diehl
Inger Nordland
Nadine Gutte
Bjarte Villanger
Dagrun Gunnarson
Jan Torry Sande
Ole Skoge
Even Vaular
Ragnhild Gausemel Husa
Vidar Bråthen
Øyvind Tolleshaug
Mia Krüger
Kommunal kriseleiing = Ordførar, rådmann, brannsjef, driftssjef og
eventuelt lensmann
K
EF
EH
EM
KH
F
GH
HD
IN
NG
BV
DG
JTS
OS
EV
RH
VB
ØT
MK
nov.14
ajourført Vidar 20.11.14
ajurført Bjarte 01.12.14
Koord.
Område / tiltak
ansv.
Leiargruppa
Forventa
Status
avslutta
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
Vidar Bråthen
Saksnr
ArkivsakID
14/747
Utvalg
Type
Dato
010/14
Arbeidsmiljøutvalet
PS
11.11.2014
019/14
Eldrerådet
PS
06.11.2014
004/14
Ungdomsrådet
PS
10.11.2014
105/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
065/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Kommunebudsjettet 2015
Budsjettframlegg
32T
Budsjett 2015 tekstdel
Budsjett 2015
Saksutgreiing:
Bakgrunn
Administrasjonen v/ rådmann er beden om å leggja fram eit saldert budsjettframlegg etter same lest
som fjoråret.
Nytt:
Verbaldelen er forenkla. Den er tilpassa kontoplanen på ansvarsnivå etter følgjande inndeling:
Faktadel – endringsdel og til slutt mål for 2015.
Heimel: Kommunelova.
Vurdering
Budsjettframlegg med kommentarar vart sendt ut elektronisk i månadsskiftet oktober / november
slik som avtalt i kommunen sitt økonomireglement. Materialet vart gjort tilgjengeleg for alle same
dag som det vart lagt fram.
Kommunebudsjettet for 2015 byggjer på innkomne budsjettframlegg frå våre budsjettansvarlege og
andre bindingar som administrasjonen må halda seg til. Økonomiplanen er retningsgjevande for dei
prioriteringar og val årsbudsjettet legg opp til.
Rammene for neste år er litt svakare enn forventa. Inntektsveksten er mindre enn snittet for landet.
Fedje kommune
Vinnaren i år er vekstkommunane. For administrasjonen har det vore viktig å presentera eit budsjett i
balanse med rom for framtidige investeringar. Vi klarer ikkje å imøtekoma anbefalingane om 3 %
netto driftsresultat i 2015, men med eit stramt kommuneopplegg i 2015, er det neppe mange
kommunar som klarer å levera eit slikt resultat.
Nytt:
Kommentarheftet er stramma opp slik som avtalt i fjor. Vi vonar at denne omlegginga vert vel
motteke. Når det gjeld målformuleringane, er det framleis ein lang veg å gå. Alt er ikkje på plass slik
vi vil, men mykje er gjort for å få økonomiarbeidet inn på eit betre spor. I årsbudsjettet er måla i
økonomiplanen bryte ned som årsmål. I år vert utkast til økonomiplan lagt fram samtidig med
årsbudsjettet.
Førsteutkastet frå dei budsjettansvarleg viste seg å vera for optimistisk. Inntekstssvikten var større
enn forventa og driftsnivået måtte ned med ca. 2 mill. kroner. Det vart noen ekstrarunder i
administrasjonen før vi kom i mål. Det er sjølvsagt disponeringar her som smertar, men slik
talgrunnlaget er, var det heilt nødvendig å justera driftsgrunnlaget.
Når det gjeld innhalda og prioriteringar, viser vi til årsbudsjettet med kommentarar.
Konklusjon
Med dei tilstrammingar som kom i statsbudsjettet, var det nødvendig å justera driftsgrunnlaget for å
leggja fram eit saldert kommunebudsjett for 2015. Det ligg ingen dramatikk i dette. Driftsnivået er
tatt ned, der dette er fagleg forsvarleg og / el. behovet for kommunale tenester går ned.
Forslag til vedtak:
Kommunebudsjettet for 2015 vert godkjent slik det ligg føre.
Eldrerådet - 019/14
E - behandling:
E - vedtak:
Fellesmerknader i eldrerådet :
Slik situasjonen er på Fedje no, er eldrerådet samd i at bygging av eldrebustadar er sett på vent og at
eksisterande rom vert modernisert . At kommunen har fått hand om areal ved sjukeheimen er
gledeleg. Likeeins at aggregatet på det neraste er kome hamn.
Den kulturelle spaserstokken:
Slik eldrerådet ser det, er den kulturelle spaserstokken eit positivt insitament for våre eldste.
Eldrerådet vil på det sterkaste anbefale at dette tilbodet held fram slik vi kjenner det i dag.
Fedje kommune
Folkehelsa:
Eldrerådet krev at ansvarlege syter for at vegen til Vestkanten får ein tilfredsstillande standard. Det
må vera mogleg å ferdast på våre vegar utan fare for liv og helse.
Aktuelle tiltak : Bygging av møteplassar + trafikkskilt med gangfelt.
Kommunebudsjettet for 2015 vert godkjent slik det ligg føre. Samrøystes.
Ungdomsrådet - 004/14
U - behandling:
Fellesmerknad : Budsjettet må gje rom for at ungdomsrådet skal kunne arrangera og/eller gjera
mindre investeringar gjennom året.
U - vedtak:
Kommunebudsjettet for 2015 vert godkjent slik det ligg føre. Samrøystes.
Arbeidsmiljøutvalet - 010/14
AMU - behandling:
Vidar orienterte om budsjettforslaget.
AMU - vedtak:
Kommunebudsjettet for 2015 vert godkjent slik det ligg føre.
Samrøystes vedteke.
Fedje kommune
Formannskapet - 105/14
F - behandling:
Feil og manglar i budsjettkommentarane:
Avsnittet om barnehage (ansvar 2200) og tilleggskap. Om samfunnstryggleik og beredskap vert
innarbeidd i rådmannen sitt kommentarhefte.
Vedteke.
Endringsframlegg i formannskapet:
Driftsbudsjettet:
Felles:
Ansvar
1400
3000
Tiltak
Pendlartilskot
Rehabiliteteringstilskot
Meirutg.
70
80
Meirinnt.
Votering
Samr. Vedteke.
Samr. Vedteke.
Alle tal er i heile tusen.
Inndekning:
Driftsresultatet vert redusert tilsvarande. ( - kr 150.000 ).
Presisering:
Pendlartilskotet vert vidareført på dagens nivå. Inntil kr 15.000 i årleg pendlartilskot.
Tilskot til rehabilitering av eldre bustader og bygging av hus utanfor regulerte bustadfelt vert
vidareført på dagens nivå – kr 60.000. Det vert budsjettert med 3 tilskot i 2015.
Felles verbalforslag:
Presisering frå formannskapet: Ingen skal verta oppsagde. Dei justeringar som skal setjast i verk,
skal vera ved naturleg avgang, permisjonar og liknande. Formannskapet ber om at kommunestyret
og formannskapet vert informert om dei endringar som vert gjort.
Manglande budsjettuttale frå SAU:
AP etterlyser faglege innspel frå SAU om budsjettsituasjonen for skule og barnehage.
FRP:
Kommunevegane på Fedje:
Det kommunale vegnettet held ikkje tilfredsstillande standard. Ber om snarleg oppfølging.
Tilkomst til kyrkja.
Det er ønskjeleg å betra tilkomsten til kyrkja. Gamalt ønskje.
Utviding av gravplassen.
Ber administrasjonen leggja planar for utviding av gravplassen.
Seinferje.
Fedje kommune
Viktig samferdselstiltak for Fedje som fylket har eit særleg ansvar for.
Næringsverksemd:
Det er viktig at alle som har idear / forslag om nye aktivitetar – ikkje minst i hamnebassenget på
Fedje, får økonomisk hjelp til å få i gang nye verksemder og positiv næringsaktivitet.
KrF.
Prising av tomter i Torvhaugane.
Arbeidet med tilrettelegging av nye bustadtomter i Torvhaugane er vorte forsinka. KrF etterlyser ei
sak om prising og vilkår for sal av byggjeklare tomter før feltet står ferdig.
Det er viktig at dette arbeidet får topp prioritet.
Investeringsbudsjettet 2014.
Felles:
Formannskapet ser det som interessant at administrasjonen forserer arbeidet med å få fleire
abonnentar tilknyta det offentlege kloakknettet på Fedje før ein går vidare med nye planar.
KrF.
Tilrettelegging av båthamn.
Byggjefeltet i Torvhaugane opnar for tilrettelegging av båthamn for dei som busetter seg i
kommunen sitt nye bustadfelt. KrF ønskjer at det vert sett av midlar til tilrettelegging av båthamn og
båtplassar for dei som kjøper seg inn i dette byggjefeltet.
Rammeløyving: kr 300.000.
Inndekning:
Bruk av unytta lånemidlar – kr 300.000.
Planar om nye kommunale husvære.
Fedje KrF ser det som interessant å få avklart om det er aktuelt å planlegge leilighetsbygg i
Torvhaugane. Alternativ til einbustad eller rekkehus.
Deretter vart alle gebyr og eigenbetalingssatsar fastsett.
Til slutt vart det røysta over eit samla budsjett.
F - vedtak:
Budsjettet med dei endringar som fekk fleirtal i møtet, vart samrøystes vedteke.
FEDJE KOMMUNE
BUDSJETTKOMMENTARAR
BUDSJETTÅRET
2015
Revidert pr 19/11-14
Innhold
INNLEIING ................................................................................................................................................ 3
ANSVAR 1000 – RÅDMANN ................................................................................................................. 10
ANSVAR 1100 – KULTUR ...................................................................................................................... 11
ANSVAR 1200 – BIBLIOTEKSJEF ........................................................................................................... 12
ANSVAR 1300 – IT-KONSULENT ........................................................................................................... 13
ANSVAR 1400 – TILTAK ........................................................................................................................ 13
ANSVAR 2000 – ASSISTERANDE RÅDMANN ........................................................................................ 15
ANSVAR 2100 – REKTOR ...................................................................................................................... 15
ANSVAR 2200 – BARNEHAGE .............................................................................................................. 16
ANSVAR 2300 – PLEIE- OG OMSORGSLEIAR ........................................................................................ 16
ANSVAR 2400 – LEIANDE HELESØSTER................................................................................................ 17
ANSVAR 2500 – LEGE ........................................................................................................................... 18
ANSVAR 2600 – SOSIALE TENESTER .................................................................................................... 18
ANSVAR 3000 – TEKNISK SJEF .............................................................................................................. 19
ANSVAR 4000 – SKATT OG FINANSIERING.......................................................................................... 20
INVESTERINGSBUDSJETTET FOR 2015 ................................................................................................... 23
SAMFUNNSTRYGGLEIK OG BEREDSKAP. ............................................................................................... 30
2
INNLEIING
Det vert lagt opp til store omleggingar av tekstdelen, mens taloppsettet kjem i same form som før.
Kommunebudsjettet med kommentarar gir eit utfyllande bilete av forventa aktivitet neste år.
Nytt i 2015:
Sentrale målformuleringar til kvart ansvarsområde.
Budsjettkommentarane følgjer ansvarsomåda. Først er det ei skildring av kva ansvarsområdet er.
Deretter står det eventuelt nokre ord om det som ikkje vert endra i høve til 2014. Så kjem ei skildring
av det som vert endra i høve til 2014. Til slutt kjem mål for 2015.
Tilbakeblikk og status.
R 2012
R 2013
B 2014
Netto driftsresultat
4245(1492)
2077 (968)
444
Alle tal er i heile tusen. Tala i parentes viser budsjettert resultat for same periode.
År
2012
2013
2014
Oppsummering
Godt resultat. Inntektsveksten er tilfredsstillande. Det var rom for investeringar og
fondsavsettingar.
Tilstrammingar i kommuneøkonomien. Inntektsveksten stansar opp og
driftsmarginane vert svekka. Vi leverer likevel eit resultat litt over snittet for
landet.
Tilfredsstillande rammevilkår for kommunesektoren, men strammare
kommuneøkonomi. Veksten i våre inntekter ligg litt under snittet for landet.
( - 0.7 % ).
Rapportering 1. halvår i år:
Kontrollert kostnadsutvikling, men sviktande skatteinntekter. F og K vert løpande
orientert om forbruk og inntekter igjennom året. Kvartalsrapportering.
Tendensar i tida:
Lånegjeld
Driftsnivået
+
Kontrollert utvikling dei seinare
år. Vi ligg godt innafor snittet
for landet.
Positivt driftsresultat over tid.
Reserver
Bufferkapital for nye og
uføresette tiltak
Inntektssystemet
Relativt stabile inntekter over
tid. Småkommunetilskotet held
fram.
Eigedomsskatt for verk og bruk
Positivt bidrag for kommunen.
Vi er få å fordela utgiftene på.
Framleis uro i finanssektoren.
Auka gjeldsbyrde.
Det er stor fare for at utgiftene
vil auka meir enn inntektene.
Driftsmarginen går ned.
Tærer på oppsparte
fondsmidlar. Forverring dei
seinare år. Uheldig utvikling.
Vi er sårbare for endringar i
inntektssystemet.
Veksttilskotet gjer eit større
byks i 2015.
Bortfall av inntekter pga.
forhold som ikkje vi har
herredøme over. Uheldig.
3
Om budsjettarbeidet for 2015.
Regjeringa legg fram eit nøkternt kommuneopplegg. Dei innfrir fullt ut dei lovnader som vart
presenterte i mai, men heller ikkje meir. Kommunesektoren får full kompensasjon for løns – og
kostnadsauke + endringar i demografiske tilhøve + pensjonskostnader og nye tiltak.
Inntektsveksten er kontrollert og den er tilpassa nasjonale og internasjonale utfordringar.
Kommunesektoren får samla ein realvekst på 3.9 milliardar neste år. Det er på same nivå som det
som vart varsla i kommuneproposisjonen som vart lagt fram i mai 2014. Veksten i Hordaland er litt
høgare enn landsgjennomsnittet. Det har samanheng med at fleire kommunar i Hordaland får
veksttilskot i 2015.
Når vi korrigerer for oppgåveendringar, befolkningsendringar/veksttilskot, får kommunesektoren ein
realauke i frie inntekter på 1.8 %.
KS oppsummerar dette slik:
Gjennomsnittskommune
Stramt og nøktern, men stabil utvikling. Ingen store endringar i
inntektene. Det er behov og forventningar til mindre påslag
/styrkingstiltak når statsbudsjettet skal igjennom Stortinget.
Sum frie inntekter går litt opp neste år når vi korrigerer for medfinansiering samhandlingsreforma. ( +
kr 700.000 ). Det utgjer 3.6 % og talet for Fedje ligg 1.2% lågare enn landsgjennomsnittet.
Kommunens frie inntekter er på same kronenivå som i år. 50.6 mill. kroner
Inntektsgrunnlaget er stramt, men resultatet er som forventa.
Prioritert arbeid på statleg nivå
Inntektssystemet
Inntektssystemet ligg fast. Dette gjeld både småkommune- og inntektsutjamningstilskotet. Begge er
viktige grunnpilarar som vi nyt godt av.
NB!
Denne delen av inntektssystemet er omstridt.
Telletidspunkt.
1.7.2014
Utgiftsutjamningstilskotet vert basert på innbyggjartal og aldersfordeling per
1.7.2014.
1.1.2015
For inntektsutjamninga er telletidspunkt 1.1.2015.
Vi har ingen garanti for at vi vil nå våre inntektstal for 2015 – slik statsbudsjettet føreset.
Skjønnstilskot frå FM
Skjønnsrammene reduserast med kr 100.000 til 1.4 mill. kroner i 2015.
Statlege satsingar i 2015
Viser her til brev frå FM av 7. oktober 2014 og klare føringar om effektivisering, forenkling, fjerning
av tidstjuvar og tilrettelegging av større og meir robuste kommuneeiningar. Dette vert lagt fram i
eigen Lovproposisjon som kjem våren 2017.
4
Samhandlingsreforma
Medfinansiordninga går ut frå 2015. Positiv omlegging. Får ingen økonomisk betydning.
Rentekompensasjonsordninga:
Ordning med rentekompensasjonsordninga for skulebygg held fram etter same modell som i dag.
Om Fedje og budsjettet for 2015.
Folketalsutviklinga i Fedje kommune
Sett over tid har folketalet hos oss gått merkbart ned. Dette svekkar inntektsgrunnlaget til
kommunen over tid. I dag har kommunen 560 innbyggjarar. Utfordringa framover er å sikra
tilveksten ved å få til nyskaping og utvikling i kommunen.
Det er ingen dramatiske endringar i befolkningspopulasjonen det siste året. Det er små endringar i
talgrunnlaget og kommunens inntekter er stabile. Registrerer ein mindre nedgang i aldersgruppa 80 89 år. (-3 personar ). Inntektstap ca. kr 300.000.
Eit viktig mottrekk for kommunen har vore å føra ein offensiv bustadpolitikk og framstå som ein
attraktiv bo - og opphaldskommune. Dette arbeidet held fram i 2015.
Økonomiske modellar
Det er utarbeidd modellar for framføring av inntektsprognosar basert på kjende tal per 1. juli i år. Vi
har valt å gjera oss nytte av dette materialet i våre berekningar. Innbyggjartilskotet utgjer for 2014 kr
22.816 per innb. I tillegg kjem tilskot igjennom utgiftsutjamingsordninga. Dette er eit differensiert
system som kan få store økonomiske utslag – særleg for dei av kommunane som er sårbare for
endringar.
Råd:
Det er viktig å ha blikket på dette materialet når framtidige inntektsmål skal setjast. Små endringar
her kan få store utslag lokalt.
Arbeidsprosessen lokalt
Førsteutkastet frå våre budsjettansvarlege var basert på rådmannen sine prognosar for budsjettåret
2015. Viser her til rådmannen sitt budsjettrundskriv frå sommaren 2014. Det aller meste av det som
kom inn, var godt tilpassa våre inntektsberekningar for 2015.
Etter at statsbudsjettet vart lagt fram i oktober, vart det behov for nye samtaler / runder internt.
Etter pålegg frå rådmann måtte driftsnivået ned med minst 2.5 mill. kroner. Det var sjølvsagt ein
krevjande operasjon, der alle måtte bidra.
Det låg ingen føringar her om korleis innsparingane skulle innrettast. Her ville ein lytte til til dei som
kjenner tenestene best.
Investeringsbudsjettet for 2015
Det er lagt vekt på å unngå for mange og for små tiltak eitt og same år.
Tilfredsstillande eigenfinansieringsdel må til. ( Eigenkapital + bruk av fond + salsinntekter ).
Gjeldsbyrden må vera akseptabel.
Økonomiplanen gjev retning og omfang når det gjeld framtidige investeringar.
Politiske føringar gjennom vedtak og godkjende planar.
5
Investeringar i 2015
Investeringane for 2015 utgjer ca. 9.9 mill. kroner.
Investeringsbudsjettet er i tråd med dei føringar / bindingar som økonomiplanen legg opp til og /
eller politiske vedtak som krev oppfølging.
For nærare detaljar, viser vi til kommentarane som omhandlar investeringsbudsjettet for 2015.
Driftsinntekter – historie:
Kommunen sine frie inntekter for perioden 2012 – 2015:
R 2012
R 2013
B 2014
Skatt + rammetilskot
48750
48928 (49300)
50796
% - vis utvikling
+ 8.1
+ 0.4
+ 3.8
Sum driftsinntekter
68751
67694 (67353)
67052
Alle tal er i heile tusen. Tala i parentes viser budsjetterte inntekter for 2013.
B 2015
50671
0.2
66055
Tendens:
Ujamn inntektstutvikling. 2012 var eit toppår, men i ettertid er inntektsutviklinga svak.
NB!
Når vi korrigerer for inntektsendringar pga. demografiske forhold, vert inntektsveksten neste år 3.6
%. Dersom folketalet går ytterlegare ned, vert inntektene mindre enn det statsbudsjettet legg opp til.
Driftsutgifter – historie:
R 2012
R 2013
B 2014
B 2015
Lønsutgifter ekskl. sosiale utgifter
36121
37574
38142
37995
% - vis endring
+ 3.6
+ 4.0
+ 1.5
-0.4
Kjøp av varer og tenester
19392
17684
17991
17503
Sum driftsutgifter
67262
68300
67704
67206
Auke i %
+ 6.2
+ 1.5
- 0.9
-0.7
Alle tal er i heile tusen.
Lønsveksten for Fedje ligg godt innafor dei lønsrammer vi hatt dei seinare år. Tilfredsstillande
utvikling. For neste år er lønsbudsjettet litt mindre enn inneverande år.
( - kr 200.000 ).
Rekneskapsprognosane per 3. kvartal 2014 ser bra ut. Det er god budsjettdisiplin og få negative
avvik. Kommunestyret er gjort kjent med dette materialet.
Driftsresultat.
Brutto driftsresultat
Netto driftsresultat
Alle tal er i heile tusen.
R 2013
-605 (-374)
2007 (1138)
B 2014
-894
544
B2015
-1151
993
6
Forklaring:
Brutto driftsresultat
Netto driftsresultat
Sum driftsinntekter – sum driftsutgifter
Brutto driftsresultat korrigert for finansinntekter/finansutgifter og
avskrivingar.
Krav :
Krav til netto driftsoverskot
Minimum 3 %.
Vi har klart oss bra, men det er ingen tvil om at vi går tøffe tider i møte. Etter at momsinntektene frå
investeringar vert flytta frå drift- til investeringsbudsjettet, vil nok mange kommunar få store
problem med å leggja fram eit tilfredsstillande driftsoverskot.
Utfordringar:
Svekka brutto driftsresultat over tid. Uheldig utvikling.
Når gjeldsbyrda aukar og fondsreservane går ned, må dette tapet kompenserast igjennom
ekstraordinære inntekter og / eller kostnadsreduksjonar.
Sjølv om vi neste år gjennomfører store kostnadskutt v/ bemanningsmessige innparingar, er dette
likevel ikkje nok for å halda tritt med kostnadsutviklinga.
Tal på tilsette i 2015.
Dei siste åra har talet på tilsette/årsverk vore stabilt. Tilstrammingar i kommuneøkonomien, færre
pasientar på sjukeheimen og nedgang i talet på elevar, gjer det nødvendig å justera aktivitetsnivået
frå 2015. Det er særleg pleie – og omsorg og skulen som får merka dette. I alt reduserer vi talet på
tilsette tilsvarande omlag 3 årsverk.
Det vert ingen nye stillingar neste år.
Reduksjonen i talet på tilsette er planlagt gjennomført ved naturleg avgang, permisjonar og redusert
bruk av vikarar.
Lønsbudsjettet utgjer ein stor del av kommunen sine driftsutgifter og neste års budsjett er ikkje noko
unntak i så måte. Det er lagt vekt på få med oss alle lønnsendringane i år som grunnlag for neste års
lønnsutrekningar.
Skal vi få lønnsutgiftene ned, må bemanninga reduserast. Driftsnivået må tilpassast kommunen sitt
framtidige inntektsnivået.
Det er all grunn til å vera varsame med å lysa ut ledige stillingar slik kommuneøkonomien er nå. Det
er all grunn til å føra ein restriktiv praksis. Det er ingen snarlege betringar i sikte. Auka forbruk i
offentleg sektor er ingen god vinnarsak på det nasjonale politiske planet.
Det er ikkje lenger automatikk i at vikarstillingar erstattast.
Denne type tiltak krev særskilt grunngjeving og godkjenning av nærmaste leiar.
Historisk oversikt.
Lønsbudsjettet i % av sum driftsutgifter
R 2013
67.9
B 2014
68.7
B2015
70.1
7
Denne prosenten har vore stabil i mange år og resultatet ligg i same område som andre kommunar.
Sosiale utgifter er inkludert.
Økonomiplan – samordning.
Kommunestyret har gjort vedtak om at økonomiplanen skal handsamast saman med
kommunebudsjettet. Kommunebudsjettet for 2015 vil då inngå som basisår for økonomiplanen.
Andre utfordringar
Eigedomsskatt i sjø.
Dette er vorte ein tapt sak for Fedje og enkelte andre kystkommunar. Skattlegging i sjø er no
avgrensa til grunnlinja og det representerer eit stort inntektstap for kommunen.
Frå og med 2012 er kommunen sitt tap på 1.5 mill. kroner. Det er merkbart for ein liten kommune
som Fedje. Dette tapet vert på ingen måte kompensert.
Oppdrett – nye inntektskjelde.
Det vert arbeidd med ei kompensasjonsordning for kystkommunar som legg til rette for nye
oppdrettskonsesjonar igjennom arealtilskot.
Inntektspotensiale: Ukjent.
Dette arbeidet har stranda.
Kommunale fond.
Disponible fondsreservar:
Disposisjonsfondet
Ubundne investeringsfond
Udisponert resultat
investeringar + drift
Alle tal er i heile tusen.
R 2013
7071
15174
416
Kommentar
Mindre positiv utvikling det siste året. Registrert
bruk: ca. 1.7 mill. kroner. Forbruket i 2013 var på
nivå med året før.
God utvikling.
Positiv utvikling. Avsettingar til fond gjort i 2014.
Forventa bruk i 2015:
Alt i alt er fondsbehaldninga på nivå med fjoråret. Det er ingen planar om omfattande bruk av
oppsparte fondsmidlar i 2015. Bruk av fond: ca. 2.1 mill. kroner neste år.
Vi må vera merksame på at delar av fondsreservane skal dekka framtidige pensjonskostnader. Ideelt
sett bør dette øyremerkast for å unngå uheldige dobbeltføringar i framtida. Prioritert oppgåve.
Samordnar dette med revisjonen.
8
Råd : Fondsbruken må ned.
Forbruk og investeringar må tilpassast inntektsnivået til ei kvar tid.
Kommunen må vurdera mottiltak for å finna gode svar på framtidas utfordringar. Bruken er avtalt
med kommunestyret og innsatsen er målretta.
Gjeldsbyrde
R 2012
R 2013
B 2014
Lånegjeld
25143
31451
35963 *1
Alle tal er i heile tusen. *1 Ingen nye lånopptak i 2014. Prognosane for 2014 ligg for høgt.
Lånegjelda går litt opp i 2013, men vi ligg framleis godt innafor det som er akseptabelt nivå her i
landet. Det viktigaste for oss er om vi har tilfredsstillande betalingsevne.
Positivt:
Tilrettelegging av nye kommunale bustadtomter og bygging av nye utleigebustader.
Låneramme i 2015:
Inntil 2,1 mill. kroner i nye kommunale lån. I tillegg kjem lån til vidare utlån. ( 1,0 mill. kroner ).
Bruk av unytta låneopptak kjem i tillegg til dette. ( 3,0 mill. kroner ). Dette gjeld tilrettelegging av nytt
bustadfelt. For ytterlegare kommentarar, viser eg til investeringskapitlet. Sjå side 26 og utover.
Andre tilhøve :
Økonomiplanen er retningsgjevande for vårt arbeid med neste års budsjettrammer. Kommunen sine
inntektsanslag er basert på fylkesmannen sine anbefalingar.
Alle kjente lønnsjusteringar i år er med i grunnlagsmaterialet. Det er viktig at veksten i våre kostnader
vert tilpassa inntektene – ikkje minst personalkostnadene. Lønsveksten er fullt ut forsvarleg.
Det er lagt stor vekt på å få fram eit realistisk grunnlagsmateriale for å unngå uheldige overskridingar
i neste omgang.
Mål for 2015
Kommunen sine tenester vert vidareført slik vi kjenner dei i dag. Ved endringar i behov og
etterspurnad, vert det gjennomført driftsmessige tilpassingar på ein skånsam måte. Samla
bemanning går ned ca. 3 årsverk i 2015. Dette vert gjennomført på ein smidig måte i nært samarbeid
med nærmaste leiar, tillitsvalde og våre folkevalde.
Alle budsjettansvarlege må halda seg innafor eigne budsjettrammer.
I ei overgangstid vil driftsmarginen gå litt ned, men målsettinga om 3 % netto driftsresultat ligg fast.
9
ANSVAR 1000 – RÅDMANN
Ansvarsområdet omfattar:
Administrasjon, politiske utval, revisjon, val, personalavdeling, økonomiavdeling, fellesfunksjonar,
personalpoltiske tiltak, premieavvik og amortisering, eldreråd, bedriftshelseteneste og kyrkjeleg
administrasjon og andre religiøse føremål.
Det aller meste ligg fast. Det vert ikkje lagt opp til nye stillingar el. nye tiltak i 2015. Samla budsjett
ligg godt under budsjettet for 2014 når vi korrigerer for pensjonskostnadene.
Kyrkja:
Fedje kommune har ansvar for at kyrkja sine oppgåver kan ivaretakast på ein fullt ut tilfredsstillande
måte. Det er lagt vekt på at soknerådet skal få gode rammevilkår. Når det gjeld kyrkjebygget og
gravplassen, har kommunen gjennomført fleire større arbeid over tid. Dette har vore vellukka.
Buffer:
Det er ønskjeleg å setja av ein buffer / reserve for å kunne ta hand om uføresette utgifter / hendingar
i løpet av budsjettåret 2015. Vi hadde lenge forventningar til at statsbudsjettet vil gje rom for dette,
men slik vart det ikkje.
Neste års budsjett vert vidareført på dagens nivå korrigert for pris– og lønsauke.
Endring :
Val.
Vi må ta høgde for kommunale utgifter i samband med gjennomføring av kommunevalet i 2015.
Personaladministrasjon.
Vi får eit skifte i mannskap på personalfeltet eit års tid. I denne omgang er det viktig å byggja opp eit
team for å ta hand om websak, møteinnkalling og møtebøker. I ei overgangstid vil det vera
nødvendig å tona ned arbeidsoppgåver som kan venta. Kommunen er inneforstått med at det vil ta
litt tid å få dette på plass. Arbeidsoppgåver lagt til personal vil i stor grad måtte ivaretakast av eigne
tilsette. Enkelte støttefunksjonar vil måtte gå ut og / eller reduserast til eit minimum etter avtale
med våre mellomleiarar og tillitsvalde.
Politiske utval.
Det er avtalt full gjennomgang av utvalsstrukturen i kommunen i forkant av kommunevalet neste år.
Konklusjonane her visa om det er behov for ytterlegare ressursinnsats på dette området. Neste års
10
kommunebudsjett er basert på dagens utvalsstruktur og gjeldande satsar for politisk arbeid.
Aktiviteten er lågare enn budsjettert og utgiftene er redusert.
Elektronisk faktura og ny innkjøpsavtale.
NH regionen har gjort vedtak om å ta i bruk elektronisk faktura og felles innkjøpsavtale etter
Bergensmodellen. Det er realistiske forventningar til at dette skal frigjera tid og redusera
innkjøpskostnadene i kommunesektoren. Forsiktig anslag – innsparing 10%.
Det er eit klart arbeidsmål å få skilt ut framtidige pensjonsplikter i eit eige fond. Disposisjonsfondet
rommer i dag mangt og mykje og det er påkravd å få til forenklingar her. Våre anslag for 2015 er
basert på talopplysningar frå vår pensjonsleverandør KLP.
Mål for 2015 :
Disposisjonsfondet rommer i dag mangt og mykje. Det er ønskjeleg å få til forenklingar her som gjer
det enklare å halda god kontroll med kommunens pensjonsplikter.
Det vert store valgtekniske omleggingar når det gjeld kommunevalet i 2015. Det vert skifte av
valleverandør, omfattande opplæring gjennom store nasjonale samlingar og nye tekniske løysingar.
Det er viktig at kommunevalet vert gjennomført på uklarderleg vis.
Det er avtalt ei evaluering av den politiske nemndstrukturen i kommunen. Dette arbeidet er politisk
forankra. Resultatet frå dette arbeidet vil liggja føre i god tid før kommunevalet 2015.
Når det gjeld godtgjersler for politisk arbeid, er det ikkje gjort framlegg om endringar i
kommuneopplegget for 2015. Vilkår og omfang ligg fast.
Vi har forventningar til at e- handel, e-faktura og ny innkjøpsavtale skal frigjera ressursar til andre
nødvendige tiltak i framtida.
Revisjonen ser oss i korta. Statistisk materiale vert brote ned og analysert på kommunenivå. Dette er
eit nyttig styringsverktøy for utforming og tilrettelegging av lokale velferdstenester. Om rapportar
frå revisjonen kjem med framlegg til forbetringar, må desse påverka måten vi arbeider på.
Det er eit mål å oppretthalde sentrale personalfunksjonar på eit akseptabelt nivå.
ANSVAR 1100 – KULTUR
Ansvarsområdet omfattar kino, kulturskule, Fedje fleirbrukshall, kulturadministrasjon, ungdomsråd
og ålment kulturarbeid.
11
Endring :
Kinoen slit med besøkstal. Difor har bygdekinoen sjølv bedt om å trappe ned til ei framsyning i
månaden. Eg ønskjer å evaluere kinotilbodet i løpet av 2015 med omsyn til besøkstal og økonomiske
krav.
Kulturkontoret og kommuneplanleggar har eit mål om å få ein vedteken kulturminneplan i løpet av
2015. Dette er forventa frå statleg hald og har sine kostnader. Fedje kommune fekk 100 000,- kr i
stønad frå Hordaland fylkeskommune til arbeidet. Den summen er tenkt nytta til
registreringsarbeidet som må gjerast i samband med planen.
Kulturmidlane er auka frå 110’ til 140-tusen kroner fordi det er ei auke i talet på lag og organisasjonar
som treng økonomisk stønad.
Mål for 2015 :
-
Vidareutvikle «Fiskefestivalen» og «Kulturvandringsdagen» i tråd med initiativet frå Liv og
lyst-gruppa sumaren 2014.
Få ein vedteken kulturminneplan i løpet av september 2015
Vere med å skapa aktivitet i Friluftsåret 2015 (FÅ15)
ANSVAR 1200 – BIBLIOTEKSJEF
Ansvarsområdet omfattar: Biblioteket
Endring :
Stort sett uendra frå 2014.
Mål for 2015 :
Stabile opningstider med vikar i biblioteksjefen sitt fråvær. Avtalen mellom NH-biblioteka må
prioriterast i større grad. Fokus på å styrke leselysten til born og unge.
12
ANSVAR 1300 – IT-KONSULENT
Ansvarsområdet omfattar IKT i Fedje kommune og samarbeidet med IKT NH
Endring :
Inga endring ut over kjøp frå IKS. Budsjett i 2014 på kr 840.000. Budsjett for 2015 kr 980.000. Dette
er dei estimerte kostnadane med eit interkommunalt IKT-samarbeid. Dette inkluderer også lisensar.
Utgiftene under ansvar 1300 vært fult ut fordelt på dei andre ansvara.
Mål for 2015 :
Fortsatt utvikling innan IKT. Betra tenestene og tilgang for brukarar og tilsette.
ANSVAR 1400 – TILTAK
Ansvarsområdet omfattar:
Nærings- og trivselsskapande aktivitetar i eigen el. felles regi, kontigentar, lokale stimuleringstiltak og
støtte til næringslivet.
Lite, men viktig delbudsjett for å stimulera nyskaping og utvikling lokalt igjennom kommunen og
regionrådet sitt tiltaksapparat. Den siste perioden har kommunen hatt eit nært samarbeid med Fedje
Maritime Næringsråd.
U-864 har tatt mykje av vår tid, men vi ventar framleis på ei endeleg løysing. Avgjerda her vil visa om
det er grunnlag for nye lokale satsingar i nær framtid.
Prosjekt på gang:
Liv og lyst.
Arbeid i regi av Fedje Maritime Næringsråd og lokale entusiastar. Kommunen sin samfunnsutviklar er
sekretær. Prosjektansvarleg er tilsett . Kommunen hjelper til finansielt. Krav.
Omstillingsprosjektet.
Det vert arbeidd aktivt med å få liv og røre i dette arbeidet. Første del av arbeidet er for lengst
avslutta. Oppfølgingsarbeidet har vore krevjande å få til. Det er avtalt nye samlingar med
fylkeskommunen slik at vi kan dra nytte av dei tilsegn som er gitt. Positiv utvikling.
Regionale fellesprosjekt.
NH pakka, helsehuset og kommunestrukturprosjektet. Dette er store saker som krev innsats og
oppfølging lokalt.
13
Lokale tiltak.
Kommunen har sett i verk lokale stimuleringspakkar for å trekka til oss nye innbyggjarar. Ordninga
med pendlarstøtte vert vidareført slik den er i dag, men tilskotet vert redusert.
Elles:
Når det gjeld næringsstøtte, har kommunen måtte vore restriktiv pga. lite penger. Dette ligg fast.
Endring :
Pendlartilskot: Pendlartilskotet vert redusert frå kr 15.000 til kr 10.000.
Grunngjeving:
Rekneskapsgjennomgangen i år viser at samla forbruk i år ligg kr 50.000 høgare enn budsjettert og
stram kommuneøkonomi.
Mål for 2015 :
Få i gang andre fase av omstillingsprosjektet og understøtta lokale og regionale prosjekt.
Få ein avslutning når det gjeld U-864. Ny giv og optimisme lokalt.
Oppretthalda viktige stimuleringspakker og framstå som ein attraktiv bukommune.
Aktiv bruk av den nye kommuneplanen til det beste for næringsliv og lokalsamfunn.
Det er viktig at kommunane får ta aktiv del i omstillingspakker som skal fremja entusiasme, utvikling
og nyskaping lokalt.



oppfølgingsarbeidet må forenklast
færre krav og bindingar. Enklare rapportering og mindre ressursbruk
større handlingsrom for lokale satsingar
14
ANSVAR 2000 – ASSISTERANDE RÅDMANN
Ansvarsområdet omfattar administrasjon,jordmorteneste, teknisk hygienisk ingeniør, førebyggjande
helsearbeid, fysioterapiteneste og tannklinikk.
Endring :
Ingen endringar utover pris og lønsjustering i tråd med med budsjettrundskriv for 2015.
Uvisse knytt til vidare drift av tannklinikk, men den ligg inne på same nivå i 2015 som tidlegare år.
Mål for 2015 :
Arbeida for å oppretthalda tannlegetilbodet
Ha auka fokus på førebyggjande arbeid gjennom FÅ 15 - friluftsåret 2015. Samarbeid om kjøp av
utstyr frå Motitec ( sykkel med filmframvising - www.motitec.no ) for å auka førebyggjande arbeid,
skapa meir aktivitet og betre helse for dei eldre.
ANSVAR 2100 – REKTOR
Ansvarsområdet omfattar skulefagleg administrasjon, grunnskule, vaksenopplæring, reinhald, skyss
og skulefritidsordning (SFO).
Endring :
Budsjettet legg opp til ein reduksjon på 1 lærarstilling frå august 2015. Det er er slik at reduksjonen
vert gjort ved naturlig avgang eller permisjonar.
Mål for 2015 :
Arbeida vidare med å ha ein skule der det er godt å vera og godt å læra. Skulen er inne i to større
utviklingsarbeid dette året. Systematisk observasjon av lesing (SOL), som mellom anna skal gjera
leseopplæringa betre, og Vurdering for læring (VFL) som er drive av Utdanningsdirektoratet, der
skulen saman skal bli enno betre på å vurdera slik at det fremjer læring hos elevane våre.
15
ANSVAR 2200 – BARNEHAGE
Endring:
Våren 2015 er det forventa 21 barn, kor av 9 barn er under 3 år. Det er per dags dato 20 barn på 100
% plass og eit på 60 % plass. Ved skulestart hausten 2015 går 3 barn utav barnehagen, og det er
forventa inn eit nytt barn. Forventninga er nøktern, då fødselstala er låge. Totalt reknar ein med 19
barn i barnehagen, korav 10 barn er under 3 år. Personalresurssane vert redusert med 20 % frå
01.08.2015. Pr i dag er er personalressursen 100 % styrar ( 50 % administrasjon og 50 % på avdeling),
100 % pedagogisk leiar og 420 % fagarbeider / assistent. Pris på barnehageplass er fastsett av
regjeringa gjennom maks pris ordning. Fedje barnehage følgjer sentrale retningslinjer og vil auka i
samsvar med det. For reinhald / skyss er det gjort mindre justeringar
Mål for 2015:
Kunne utøve tidleg innsats.
Gje barn og foreldre eit godt og stabilt tilbod.
ANSVAR 2300 – PLEIE- OG OMSORGSLEIAR
Ansvarsområdet omfattar administrasjon av pleie- og omsorg, pleie og omsorg i institusjon,
heimesjukepleie, praktisk hjelp, dagtilbod til demente som bur heime, tryggheitsalarm og
Kompetanseløftet 2015.
Endring :
Talet på sengeplassar på sjukeheimen vert redusert frå 16 til 12. Årsaka er ombygging av dobbeltrom
til enkeltrom. Dette er i samsvar med nasjonale føringar. Færre sengeplassar fører til ein reduksjon i
inntektene med om lag 500.000,- kr. Færre pasientar tyder og mindre pengar til mat, medisinske
forbruksvarer og medisin.
I 2014 har talet på pasientar vore 10 stk i fleire månader. Det ser ikkje ut til å vera samanheng
mellom endring i folketalet og talet på eldre over 80 år. Det er usikkert om denne trenden vil halda
fram. Tapet av inntekt er kompensert ved ein reduksjon med eit årsverk og lågare utgifter til
forbruksvarer. Pr. september 2014 er rekneskapen i balanse.
Heimesjukepleia og sjukeheimen vert drive saman. Alle stillingar og utgifter har vore ført på funksjon
2531 - pleie og omsorg i institusjon. Dette er ikkje i samsvar med krava staten har til føring av
rekneskapen i kommunane. For Fedje fører feilføringa til heilt gale opplysningar i
Kommunebarometeret. Frå 2015 vil vi difor nytta funksjon 2541 – heimesjukepleie, i tillegg til
funksjon for pleie og omsorg i institusjon. Om lag 2,5 årsverk vert overført til funksjon 2541.
16
Dagtilbodet har i nesten heile 2014 berre vore nytta av ein brukar. Dette fører til inntektstap i 2015
fordi tilskotet er knyta til talet på aktive brukarar året før. Dei tilsette må få andre arbeidsoppgåver.
Kommuneøkonomien er slik at vi ikkje kan halda på talet på årsverk når etterspurnaden etter
tenestene våre går ned. For å unngå oppseiingar må vi nytta naturleg avgang og omplasseringar. Ein
reduksjon på om lag 1,5 årsverk må til. Dette krev ein total reorganisering av pleie og omsorg i
institusjon og PU-tenesta. For å unngå oppseiingar kan det vera at denne prosessen må gjerast fleire
gongar.
Utviklingstrekk
Tala omfattar åra 2010-2014 og er absolutte tal målt på same tidspunkt éin gang i året. Tala for
sjukeheimen er gjennomsnittstall pr. år.
Sjukeheim
Heimesjukepleie
Praktisk bistand
Tryggheitsalarm
Matombringing
2000
14
23
21
10
10
2011
16
28
22
12
8
2012
17
19
22
12
8
2013
13
10
16
7
7
2014
11
12
15
8
8
Mål for 2015 :
Fedje kommune og særleg pleie og omsorg skal ha ei helseteneste som er kunnskapsbasert.
Fullføre legemiddelgjennomgang i samsvar med pasientsikkerheitsprogrammet «I trygge hender»
minst éi gong i året for alle brukarar i institusjon og i heimesjukepleien.
Delta i fleire læringsnettverk (f.eks. førebygging av fall, førebygging/behandling av trykksår).
Gjennomføra reduksjon i talet på årsverk ved permisjon, omplassering og naturleg avgang så sant det
er mogeleg.
Ingen bruk av vikarbyrå.
ANSVAR 2400 – LEIANDE HELESØSTER
Ansvarsområdet omfattar Helsestasjon og skulehelsetenesta. Psykisk helse/ hjartebanken.
Endring :
Helsesøster:
Ønske er å auke stillinga for helsesøster til 50%. Regjeringa har gitt meir pengar til helsestasjon og
skulehelsetenesta. Dette er et satsingsområde. Stillinga vert likevel vidareført på dagens nivå.
17
Psykiatri:
Auka lønsutgifter då vi har fått betre kompetanse på personalsida. Samtidig reduksjon i utgifter til
støttekontakt.
Mål for 2015 :
Helsesøster:
Vidareføre tenesta med helsesøster på skulen nokre timer annakvar veke.
Psykiatri:
Kompetanseheving.
ANSVAR 2500 – LEGE
Omfattar administrasjon, miljøretta helsevern, smittevern, førebyggjande legetenester, legetenester
ved sjukeheimen,helsestasjonen, legevakt på Fedje, vikarordningar for lege, deltaking i Nordhordland
legevakt, delfinansiering av akuttsenger ved Nordhordland legevakt, fastlegeordninga.
Omfattar også pålagte ordningar Norsk Helsenett, Norsk Pasientskadeerstatning og Helfo
krav/avrekning for gjesteinnbyggjarar.
Endring:
Drifta lokalt er uendra. I 2015 vert nytt nødnett etablert ( sentralt pålagt) og finansieringa av dette
ligg inne i betalinga til Nordhordland Legevakt. Kostnadane med nødnettet utgjer om lag kr. 50.000
inkludert lokale kostnader til kjøp/drift av nye radioer.
Mål for 2015:
Å sikre stabile tenester til befolkninga på Fedje heile året. Folkehelsearbeid må få auka fokus.
ANSVAR 2600 – SOSIALE TENESTER
Ansvarsområdet omfattar edruskapsvern, servicetenester*, barnevern, omsorgsløn,
kvalifiseringsprogram, introduksjonsprogram, NAV med m.a. økonomisk sosialhjelp.
( *Servicetenester er m.a. Krisesenter ( lovpålagt), Aufera, Syns og audiopedagogisk teneste, kjøp av
teneste v/ arbeidssenteret Austrheim, logopedteneste )
18
Endring :
Frå fylkesmannen har vi fått tilskot til ny stilling i barnevernet. Ny stilling og ny samarbeidsavtale
med Austrheim kommune, har ført til auka tenestetilbod i vår kommune utan auka kostnader. Tilskot
og intern omfordeling/endring har gjort dette mogeleg. All barnevernsteneste vert i praksis utført av
saksbehandlarar ved Austrheim barnevern.
Inntil vidare er arbeidet med nye flyktningar lagt til den kommunale delen av Nav-stillinga. Vert
trongen stor, kan det verta endringar.
Nytt i 2014 :


Introduksjonsprogrammet = tilskot og ytingar for flyktningeteneste
Kommunal tilsett NAV leiar frå 01.04.2014. Refusjon for 75 % av stillinga frå NAV
Mål for 2015 :
Med positivt vedtak om mottak av flyktningar, er det avgjerande å organisera flyktningearbeidet i ei
form og på eit nivå som gjer oss i stand til å gje tilflyttarane ein god opplevelse av å kome til
kommunen, og syte for at dei blir integrerte på ein tilfredstillande måte.
ANSVAR 3000 – TEKNISK SJEF
Ansvarsområdet omfattar administrasjon, driftsavdeling, bygg, bustader, plan, byggesak, oppmåling,
helikopterplass, vegar, landbruk, brannvern, feiing, kommunalt oljevern, statleg oljeverndepot, vatn,
kloakk, slamtømming, renovasjon, friluftsføremål og fotballbane. Ansvarsområdet omfattar og
tenester utført for soknerådet : Vedlikehald kyrkje og gravplass samt kyrkjetenar.
Tilhøve som ikkje vert endra frå 2014 til 2015 :
Årsgebyr for vatn, slam og feiing.
Endringar:
Ordninga med tilskot til rehabilitering av bustadhus held fram, men summen til rådvelde er redusert
frå 300.000,- til 100.000,- kr. Tilskotsummen er redusert frå 60’ til 50’ kr.
Det er ikkje budsjettert med delfinansiering gjennom fylkesmann og/eller fylkeskommune for stillinga
som samfunnsutviklar i 2015.
19
Inntektene frå byggesaksgebyr er redusert frå 130.000,- kr i 2014 budsjettet til 80.000,- kr i 2015.
Årsaka er færre saker.
Inntektene på oppmåling er nærast borte. I 2014 vert dei under 100.000,- kr. Gjennomsnittet dei 10
siste åra er 217.000,- kr. Inntektene er sett til 100.000,- kr i 2015.
Direktoratet for nødkommunikasjon ( DNK ) seier at vi skal ta i bruk det nye nødnettet i 2015. Dette
vil føra til auka kostnader. Årsaka er at i dag eig vi dei 5 radioane og dei 16 personsøkjarane vil har. Vi
har berre utgifter til vedlikehald. Dette har kosta mellom 1000 kr og 12.000 kr pr år. I framtida må vi
betala abonnement til DNK for terminalar. Kostnaden vert 66.000,- kr pr år. Reknar med utgifter for 3
månader i 2015.
Årsgebyr for kloakk aukar med 5 %. Årsgebyr for renovasjon aukar med med 80,- kr + mva eller 2,7 %.
Husleigene i kommunale bustader aukar med 2,2 % frå 1. juli.
Mål for 2015:
Kvar månad sender vi ei vassprøve til analyse. I 2015 skal alle prøver stetta krava i
drikkevassforskrifta.
Revisjon av arealdelen til kommuneplanen skal vera ferdig i 2015 ( endeleg vedtak ).
Ei rekkje bustad/hytte-eigarar på Kopper har i dag ikkje kommunal kloakk. Den kommunale kloakken
i området er ikkje god nok. Nokre har fått løyve til bruksendring på vilkår av at dei koplar seg til
kommunal kloakk. Å få gjennomført eit felles privat/kommunalt kloakkprosjekt på Kopper, er eit mål
for 2015.
Kostnaden med flomlys på kunstgrasbana, kosta 26.000,- kr første driftsår. Ved å montera
inntakssikringar med lågare straumstyrke ( ampere ), er det eit mål å redusera kostnaden til 7.000,kr pr år.
Å få bustadfeltet Torvhaugane ferdig i 2015 og å profilera at kommunen har bustadtomter med rett
til båtplass, for sal.
ANSVAR 4000 – SKATT OG FINANSIERING
Ansvarsområdet omfattar:
Skattinntekter, eigedomsskatt på verk og bruk, rammetilskot, andre statlege overføringar,
finansinntekter og finansutgifter.
20
Framlegget er basert på erfaringstal, kommuneproposisjonen som vart lagt fram i mai i år og
prognosar lagt fram i kommunen sin økonomiplan vedteke i september 2014.
Regjeringa legg til grunn ein realvekst i kommunens frie inntekter ( rammetilskot + skatt) på i alt 3.9
milliardar kroner i 2015. Veksten går i hovudsak med til å dekka auka demografiske tilhøve +
pensjonskostnader. Kompensasjon for befolkningsauke utgjer åleine meir enn halvparten av veksten.
Regjeringa legg opp til ein realauke i kommunens frie inntekter på 1.8 %. Litt høgare vekst enn
fjoråret. Dette er på makronivå.
Løns- og prisprognosar for 2015:
Lønsvekst:
3.4 %
Varer og tenester:
2.5 %
Samla prisvekst :
3.0 %
Inntektssystemet primierer dei av kommunane som har auke i folketalet. ( veksttilskot ). Dersom
kommunen har vedvarande nedgang i folketalet, går kommunen sine inntekter ned. For små
kommunar som Fedje er det særleg to forhold som slår uheldig ut:
-
Endringar i aldersgruppa 90 +.
Alderssamansetjing og manglande tilvekst.
Framtidige pensjonskostnader vert høgare enn føresett. Dette har samanheng med høg
inntektsvekst, lågare renteavkastning på våre pensjonsfond og statlege krav om premieresservar for
våre pensjonsleverandørar pga. auka levealder. Denne meirkostnaden vert kompensert.
Det er ikkje lagt inn forslag om innføring av eigedomsskatt frå hus og fritidsbustader. Dette vil vi
måtte koma attende til.
Kommunen sin gjeldsbyrde er akseptabel. Vi ligg godt under snittet for landet, men vi er sårbare for
endringar i inntekstsgrunnlaget. Lånegjelda i dag utgjer kr 55.000 per innb. Det er ikkje teke opp nye
låneopptak så langt i 2014. Det er heller ikkje gjort framlegg om nye låneopptak i 2015.
Oppdrettsnæringa er ei næring i vekst, men utan tilgang til nye og gode oppdrettslokalitetar, vert
dette eit krevjande løp. Det er forventningar til at kystkommunane skal få litt igjen for denne
innsatsen. Det er framleis uvisst korleis denne ordninga vil slå ut. Dette temaet ligg uløyst.
Endring:
Skatt:
Skatteøren vart redusert frå 11.6 til 11.4 % i 2014. For neste år vert den kommunale skatteøren
redusert til 11.25 %. Målet er at skattinngangen åleine skal utgjera 40 % av kommunesektoren sine
frie inntekter.
Kommunesektoren sine skatteinntekter går ned, men delar av dette inntektstapet vert delvis
kompensert gjennom auka rammeoverføringar. Inntektsutjamningstilskot utgjer 60%, av
21
kommunen sitt skattetap. Dette er det teke omsyn til i budsjettframlegget for 2015. Skatteanslaget
er nedjustert. Dette er i tråd med dei føringar som økonomiplanen legg opp til.
På sikt vil eigedomsskatt på verk og bruk gå litt opp, men dette ligg litt fram i tid. Ny røyrleidning inn
til Mongstad. ( Johan Sverdrup ). Delar av denne trasseen ligg innafor våre kommunegrenser i sjø.
Rammetilskot:
Anslaget for 2015 er basert på talgrunnlaget i statsbudsjettet som vart lagt fram no i oktober 2014.
Rammetilskotet for 2015 er på om lag same kronenivå som i år. ( 36.6 mill. kroner ). Samla frie
inntekter utgjer 50.6 mill. kroner. Det er same kronebeløpet som vi har i dag. Iflg. Regjeringa og FM
tilsvarer dette ein vekst på 3.6 % i kommunens frie inntekter. Dette ligg godt under snittet i landet,
men vi er på ingen måte åleine. Det er dei små kommunane som kjem dårleg ut. Viser her til omtale i
Kommunal Rapport den 7. oktober i år.
Positivt:
Omlegginga av medfinansieringsordninga for samhandlingsreforma. Innsparing kr 800.000.
Men denne innsparinga er ikkje tilstrekkeleg for å dekka inn kommunen sine meirutgifter i 2015.
Dette beløpet tilsvarer det vi vil tape i brukarbetaling og andre ytingar neste år.
Negativt:
Skjønnstilskotet igjennom FM går ned.
Vurdering:
Resultatet er litt svakare enn berekna, men kjem ikkje overraskande på oss. I år er det
vekstkommunane som kjem godt ut. Vi andre går på sparebluss.
Eg hadde rekna med at Fedje kommune hadde fått eit høgare skjønnstilskot.
Finansutgifter.
Begge postane ( renter og avdrag) er litt nedjustert i høve kommunebudsjettet for 2014. Større
investeringar er skyve litt ut i tid og dette påverkar resultatet. Budsjettframlegget for 2015 er tilpassa
våre prognosetal lagt fram i kommunen sin økonomiplan for planperioden 2014 – 2018.
Opptak av lån :
Kommunen er beden om å leggja om sine rutinar når det gjeld framtidige låneopptak. Det er viktig at
lånerammene kjem tydeleg fram i kommunestyret sitt budsjettvedtak og/ eller enkeltvedtak.
Avtalt omlegging med revisjonen.
Finansinntekter.
Inntektspostane her ( renteinntekter og utbytte ) har vore stabile og viktige inntektskjelder dei
seinare år. Frå BKK har vi fått melding om at utbyttet neste år vert halvert. Bruk av fond har vore ein
viktig del av finansieringsgrunnlaget for nye utbyggingstiltak. Dette påverkar resultatet. Når
innskotsrenta samstundes er låg, har vi måtte korrigera dette delbudsjettet.
22
Mål for 2015:
For kommunen er det viktig å kunne oppretthalda folketalet og sikra tilfredsstillande tilvekst. Som
jobb nr. 1 for kommunen vil det vera viktig å tilby næringslivet og publikum gode velferdstenester og
fullt ut akseptable rammevilkår.
Vi har forventningar til at bustadfeltet på Vestkanten skal setja fart i den private bustadbygginga i
kommunen.
Fedje kommune ønskjer å framstå som ein veldriven kommune. Vi skal levera resultat godt over
snittet for samanliknbare kommunar.
For kommunen er det viktig å ha ei kontrollert gjeldsutvikling. Kommunen sin gjeldsbyrde må
tilpassast inntektsgrunnlaget til ei kvar tid.
Fedje kommune har over tid bygd opp ein buffer for å kunne ta hand om sentrale utbyggings- og
utviklingsoppgåver. Dette har vore eit målretta arbeid som vi har store forventningar til.
Fondsreservene er reduserte og nye satsingar må tilpassast det handlingsrommet vi har.
Kommuneopplegget er stramt. For styresmaktene er det viktig å halda renta låg og sikra
arbeidsplassane i privat og offentleg sektor. Utfordringane for Fedje er å tilpassa seg dei føringar som
statsbudsjettet legg opp til. Parallelt med dette er sterke krefter for å endra kommunestrukturen.
Det gjeld og Nordhordlandsregionen. NH regionen har fått skjønnsmidlar til dette arbeidet. Fedje
kommune tar del i dette arbeidet for å få fram eit best mogleg beslutningsgrunnlag.
Det er ikkje gjort framlegg om å utvida ordninga med eigedomsskatt til hus og fridtidsbustader i 2015
sjølv om kommuneøkonomien er svært pressa. Dersom inntektsanslaget slår til og driftsnivået er
under kontroll, kan vi klare oss utan nye ekstraordinære inntekter i 2015. På litt lengre sikt står nok
dette ønsket for fall.
INVESTERINGSBUDSJETTET FOR 2015
Ansvarsområdet omfattar investeringsoppgåver i 2015.
Arbeidet er samordna med mine budsjettansvarlege, og prioriterte gjeremål er basert på avtalte
investeringsoppgåver omtalt i kommunen sin økonomiplan korrigert for viktige hendingar i ettertid.
Nytt: Usedvanleg stramt kommunebudsjett.
Vi har ledig kapasitet i pleie – og omsorg. Vi har ledige senger sjølv om vi byggjer om dobbeltrom til
enkeltrom. For tida har og kommunen ein ledig omsorgsbustad.
23
Slik talgrunnlaget framstår i dag, er det all grunn til å vera varsame i våre disposisjonar. Driftsmessige
tilpassingar må på plass FØR vi kan ta opp nye
større låneopptak.
Auka fokus på effektivisering + ta i bruk nye inntektskjelder – deriblant utviding av eigedomsskatt.
Kort tilbakeblikk:
Styresmaktene er opptatt av at kommunane skal føra ein forsvarleg økonomisk politikk og
kommunen har levert. Rett nok har kommuneøkonomien stramma seg til, men vi har i alle år
presentert eit netto driftsresultat i tråd med regjeringa sine tilrådingar. Dei seinare år har utgiftene
auka meir enn inntektene og vi har gjort eit stort innhogg i kommunen sin fondsreserve.
Kritiske faktorar :
Tidsplan
Ting tar tid.
Investeringsramme
Utfordringar:
Kapasitet og kompetanse i eigne rekker.
Kostnadsutvikling/investeringsrammer og uføresette hendingar.
Marknadsutsikter / tilgang på fagfolk og leverandørar.
Forventningspress.
Det er viktig at investeringsrammene er reelle.
24
Realisme og
gjennomføringskraft
Uføresette hendingar
Utfordringar:
Liten prosjektorganisasjon/ kapasitetsutfordringar.
Gode kalkylar tar tid å få på plass.
Høge byggjekostnader og redusert konkurranse om enkeltoppdrag.
Aktiviteten bør helst tilpassast det apparatet vi har lokalt. Det er viktig at
administrasjonen vert sett i stand til å ta hand om dei fleste
arbeidsoppdrag i eigen regi.
Vi må kunne snu oss rundt om nødvendig. Sats ikkje alt på eitt kort og syt
for at det vert gjort eit godt forarbeid før nye tiltak vert sette i verk.
Råd:
Det er viktig å kunne ha reservar å setja inn om nødvendig.
Kort situasjonsrapport :
+
Viktige velferdstiltak er på plass. Det er lov å
gleda seg over det vi har fått til.
Gode og tilgjengelege tenester
Velordna kommuneøkonomi
Nye planar / offensiv tenking
Nytt bustadfelt
Næringssatsing
Samfunnsutviklar, deltaking på nye arenaer,
lokale og regionale utviklingsplanar
Vilje til å satsa vidare
Nye utfordringar står for tur. Dette gjeld både
tenestetilbod og vedlikehaldsutfordringar.
Fagfolk, tilvekst, velfungerande fellestenester +
kommuneøkonomi.
Ny kommunestruktur, sterke motkrefter og
tapte inntekter. Tidstjuv og usikre
framtidsutsikter.
Risikosport.
Tidsbruk og krav om eigenfinansiering. Det er
ikkje utan vidare lett å henta ut statlege
innsatsmidlar.
Nye og krevjande bindingar for framtida.
Utfordringar:
Mindre EK og auka gjeldsbyrde.
Svakare driftsmarginar. Utgiftene aukar meir enn
inntektene. Tærer på oppsparte midlar.
Sentrale utbyggingsoppgåver – tilbakeblikk på 2014 :
Kommunale bygg
Byggjefelt Vestkanten
Investeringsrammene vert nytta fullt ut i 2014. 3 mill. kroner.
Nytt tak på næringsbygget i Kalvedalen, nytt sykesignalanlegg på
sjukeheimen, grunnarbeid Fiskarkvinna, rehabilitering ballbinge og
aggregat sjukeheimen.
Dette arbeidet er i godt gjenge, men arbeidet vil ikkje verta avslutta
før på nyåret. Kostnadsoverslag på 6,7 mill kr vart vedteke som k-sak
059/12. I dette overslaget var ikkje utgifter til grunnkjøp med. Dette
har kosta 1,5 mill kr. Estimat for utgifter i 2015, er 3,6 mill kr.
I 2015 vil vi få inntekter på 0,5 mill kr for private stikkleidningar.
25
Utgifter med stikkleidningane er inkl. i overslaget.
Finansiering:
Bruk av lånemidlar og bruk av fond.
IKT
Fellesinnkjøp i regi av vertskommunen Osterøy. Nødvendige og viktige
fellessatsingar for å få til velfungerande it – tenester i regionen.
Pleie og omsorg
Tomtespørsmålet har tatt lang tid å avklara. Nye utfordringar kom til –
skifting av signalanlegg + vøling av enkeltrom på sjukeheimen.
Avtale med grunneigar er på plass, men denne saka har fått ei ny
vending. Det er ledig kapasitet og mindre etterspurnad etter
heildøgnstenester. Det er ingen umiddelbare behov for å forsera dette
arbeidet.
Dei av investeringane som av ulike årsaker er utsett i tid, må inn som nye tiltak i neste års budsjett.
Dette er eit absolutt krav.
Investeringsplan 2015 – alle tal i heile tusen.
Funksjon Tiltak
1200
1203
2220
2610
2830
3150
3253
3600
3390
2650
3530
Eignekapitaltilskot
IKT
Skule
Sjukeheim
Avdrag forvaltningslån
Byggjefelt Vestkanten
Næringsutvikling
Friluftsføremål
Mannskapsbil /brannbil
Kommunale bustader
Kloakk Kopper
Totalt
Kostnader ekskl.
moms
150
200
1250
750
500
3600
300
100
400
2500
150
9900
Moms
0
50
315
185
0
0
25
100
0
675
Finansieringsplan
EK (150)
EK (200)
F (1250)
F (750)
F (500)
L (3000) F (126) EK (474)
EK (300)
EK (100)
F (400)
T(400) L(2100)
EK (150)
9900
Forklaring:
EK
F
T
L
Eigenkapital / overføring frå driftsbudsjettet
Bruk av fond
Tilskotsmidlar
Bruk av nye lån
Det samla investeringsnivået neste år ligg innafor dei rammer økonomiplanen legg opp til.
Finansieringsplan:
Finansieringsbehov/inndekning:
Bruk av lån
Mottekne avdrag utlån
Momsrefusjonar
Bruk av fond
Tilskot / refusjonar frå staten
Sum
5100
200
675
2107
400
26
Sal av fast eigedom
Overføring investeringsrekneskapen
Total finansiering
Alle tal er i heile tusen.
1000
1093
10575
Tilskotsmidlar kommunale bygg / anlegg :
Fleirbrukshallen
Kunstgrasbana
Alle tilsegnsmidlar er på plass. Kommunen har ikkje noko uteståande her.
Mesteparten av utgiftene her er betalt av kommunen. Søknad om spelemidlar
vart avvist i år, men dette vil koma på plass før el. seinare.
Til gode: Litt i underkant av 2 mill. kroner.
Lån:
Nye lån :
Utleigebustad
Byggjefelt Torvhaugane
Lån til vidare utlån
Låneramme :
kr 2.100.000
Sluttfinansiering. Bruk av låneopptak inntil kr 3.000.000.
Låneramme forvaltningslån: Inntil 1 mill. kroner. I den grad dette viser
seg å vera for lite, er det høve til å søkja om utviding av låneramma. Krev
godkjenning i kommunestyret.
Kort om dei einskilde tiltak i investeringsplanen for 2015:
Eigenkapitaltilskot KLP
IKT
Skule
Sjukeheim
Nye omsorgsbustader
Byggjefelt Vestkanten
Næringslivet
Trivselstiltak
Mannskapsbil
Utleigebustad
Mindre utgiftspost som vi alt er kjent med.
Fellesinnkjøp i regi av IKT Nordhordland. Lokale tiltak må i stor grad
finansierast under eige delbudsjett.
Delar av skuleanlegget har fått ny utvendig kledning, men arbeid
gjenstår.
Ombygging av to dobbeltrom til enkeltrom med eige bad. Vi får då 4
enkeltrom med eige bad i den gamle delen av sjukeheimen. Ingen rom
har i dag eige bad i den gamle delen av sjukeheimen.
Vert sett på vent.
Prosjektet vert ferdig først i 2015.
Eigenandel i lokale prosjekt som pågår – Liv og lyst +
omstillingsprogrammet fase 2.
Rammeløyving lokale samfunnsutviklingsoppgåver.
Det er nødvendig med ny brannbil. Viktig for å kunne oppretthalda ein
tilfredsstillande brannberedskap. Eksisterande bil er frå 1981.
Alt er utleigd og presset utanfrå er mindre enn før. Det inneber ikkje at
alt berre er idyll. Kommunen har gjort positivt vedtak om å ta i mot
flyktningar og samstundes er vanskeleg å avvisa andre som har behov
for eigen bustad. Dei seinare år har private i større grad enn før leigd
ut til andre. Dette har vore eit godt supplement som vi må byggja
vidare på.
Vurdering:
27
Behov for nye tilgjengelege bustader.
Prioritert tiltak i kommunen sin økonomiplan.
Viktig stimuleringstiltak. Ta i bruk kommunen sitt nye bustadfelt.
Kloakk Kopper
Råd:
Viktig satsingsområde for å få nye familiar til å slå seg ned på Fedje. Vi
har forventningar til at dette kan få andre til å koma i gang med sine
bustadprosjekt. Litt drahjelp kan vera ein fornuftig strategi.
I budsjettet for 2014, er det sett av 100.000,- kr. Desse pengane vil vi
ikkje nytta.
Seks grunneigarar på Kopper har slått seg samen om eit felles
kloakkprosjekt. Desse er i dag ikkje knyta til den kommunale
leidningen i området. Prosjektet går ut på å byggja små
pumpestasjonar som pumper mot ein felles trykkleidning. Kloakken vil
verta leia til kommunal kloakkleidning ved Skotholmevegen 4.
Prosjektet kan vera med på å rydda opp i den kommunale synda på
Kopper. Administrasjonen har gjeve tilsegn om å gå inn i prosjektet
med 150.000,- kr. Dette vil gje kommunen eigen pumpeleidning frå eit
punkt aust for Fedje mekaniske, til kommunal kloakk ved
Skotholmevegen 4. I tillegg må kommunen byggja ein pumpestasjon
ved Fedje mekaniske.
Andre tiltak som er vurdert:
Fedje kommune er vel kjent med at inneklima på skulen ikkje tilfredsstiller krava i Forskrifter om
miljørettet helsevern i barnehagar og skoler. Miljøretta helsevern har gjennomført målingar av
inneklimaet og dei rår til at vi installerer ventilasjonsanlegg. Dette må til for å få alle godkjenningar
på plass. Nytt ventilasjonsanlegg er ikkje med i budsjettet for 2015.
Råd: Dette er heilt klart eit ønska tiltak, men slik kommuneøkonomien er i dag, er det ikkje tilrådeleg
å gjennomføra dette. Dette er eit kostnadskrevjande tiltak.
Driftsmargin:
Styresmaktene er opptatt av at kommunesektoren driv økonomisk forsvarleg, men samstundes er
det store forventningar til at vi skal ta nye utfordringar på strak arm. Det er ein krevjande situasjon
for mange kommunar. Når inntektsflyten uteblir, må det strammast til og/eller så må
kommunesektoren ta i bruk nye inntektskjelder. På makronivå ser statsbudsjettet tilfredsstillande ut,
men bryt vi dette talmaterialet ned på kommunenivå, er det store variasjonar. Små og sårbare
lokalsamfunn får då valet mellom å effektivisera tenestene og / el. utvida ordninga med
eigedomsskatt.
Effektivisera tenestene
Igjennom stillingsreduksjonar, auka bruk av elektroniske løysingar og
bortfall av frivillige kostnadsulemper/ lokale stimuleringstiltak og
samarbeid med andre kommunar.
28
Forventa effekt.
Meir robuste kommunar.
Velordna kommuneøkonomi.
Meir effektiv drift.
Eigedomsskatt
Råd:
Når etterspurnaden etter kommunale tenester avtar, må vi justera
aktivitetsnivået. Det har vi full respekt for. Når det er sagt, må vi få
tilstrekkeleg med tid på oss til å gjennomføra dette arbeidet på ein
smidig måte. Mindre kommunar er meir utsett enn andre . Det bør
storsamfunnet kunne ta omsyn til i sine disponeringar.
Store og raske omleggingar kan fort påføra oss nye banesår i ei tid vi
treng positiv stimulering. Eg er redd for at dette lett vil forsterka dei
utfordringar vi alt har. Gode framtidsutsikter er avgjerande for å
sikra tilvekst og positiv utvikling.
Kommunen har i dag innført eigedomsskatt for verk og bruk. Dette
var lenge ei god inntektskjelde. Begrensningane når det gjeld
skattlegging i sjø var eit tungt slag for Fedje og andre mindre
kystsamfunn. Dette forstyrrar driftsbalansen til kommunen.
Inntektstapet her utgjorde 1.5 mill. kroner i året.
Vi kan som andre vurdera å utvida eigedomsskatten til hus og
fritidseigedom for å dekka inn dette inntektstapet.
Vurdering:
Viktig inntektskjelde sjølv om ikkje fylkesmannen lenger går inn med
ekstra skjønnsmidlar.
Ingen god profileringssak.
Ordninga har ingen god sosial profil. Unge familiar i nye hus må bera
den største byrda.
Råd:
Dette er på ingen måte eit positivt stimuleringstiltak for dei som i
dag strever med avskalingar i næringslivet, manglande tilvekst og /
el. stor utflytting.
Mål for 2015:
Kontrollert og godt forankra investeringsplan basert på dei føringar / bindingar som ligg i
økonomiplanen.
Få på plass investeringar som av ulike årsaker er forsinka / utsett i tid. Budsjettet for 2015 tar høgde
for dei utgifter som vil kom neste år.
29
Frå og med 2014 vert momsinntektene fullt ut ført i investeringsbudsjettet. Dette vil påverkar
driftsresultatet. Driftsmarginane går ned, men neste års budsjett må gje rom for nye og planlagde
tiltak.
Planlagde investeringar i 2015 må inn i budsjettvedtaket. Tiltak pluss investeringsramme og
finansiering.
Tilfredsstillande eigenkapitaldekning. Nye låneopptak må liggja innafor eit forsvarleg nivå. Det er
viktig at vi kan betale våre løpande lånekostnader utan å måtte forringa våre velferdstenester.
SAMFUNNSTRYGGLEIK OG BEREDSKAP.
Beredskapsarbeidet er forankra gjennom den kommunale kriseleinga - KKL. Samfunnsutviklaren
koordinerer dette arbeidet. Kommunen har tradisjonar for å gjennomføra eigne beredskapsmøte på
slutten av året – evaulering og ajourføring er viktige lokale styringsverktøy.
Samfunnsutviklar har gjennomført kurs og opplæringsprogram etter tilråding frå
beredskapsavdelinga hjå fylkesmannen.
Kurs
Kommunal beredskapsplikt
ROS – analyse
Tidspunkt
Våren 2013
Hausten 2013.
Gjennomførte beredskapstiltak lokalt:
Kommunen har gjennomført viktige beredskapstiltak – mellom anna har alle kommunale husvære
fått vedomn, installering av straumaggregat ved sjukeheimen pågår, satelittelefon er kjøpt og
beredskapsrommet har fått analog telefonlinje som er uavhenging av vår telefonsentral.
Plan:
Ny kommuneplan og kommuneros for arealdelen er på plass.
Planlagt beredskapstiltak i 2015:
Ny mannskapsbil / brannbil.
Mål:
Mål for beredskapsarbeidet skal innarbeidast i kommunen sine overordna styringsdokument.
Det skal etablerast evalueringsrutiner og systematisk kompetanseutvikling.
Kommunerosen frå 2007 må reviderast i løpet av 2015. Dette er forankra i kommunen sitt
planstrategiarbeid.
Det er ønskjeleg å få utarbeidd tiltakskort med plassering av ansvar og krav til oppfølging.
30
For kommunen er det viktig å etterleva gode råd og anbefalingar frå fylkesmann og hans
beredskapsstab.
Fedje, 20. november 2014
Vidar Bråthen
31
BUDSJETT 2015
FEDJE KOMMUNE
Versjon 204 – Framlegg frå rådmann
INNHOLD
Hovedoversikter drift- og investeringsbudsjett
-3-
KOSTRA oversikter
-5-
Budsjettskjema 1A, 1B - drift
-9-
Budsjettskjema 2A, 2B - investering
-10-
-2-
HOVEDOVERSIKTER BUDSJETT 2015 v/204
DRIFT
Budsjett
2015 v/204
1000 Rådmann
1100 Kultursekretær
1200 Bibliotekstyrar
1300 IT-konsulent
1400 Tiltakssjef
1500 Miljøvernleiar
2000 Driftssjef oppvekst og omsorg
2100 Rektor
2200 Barnehagestyrar
2300 Pleie-og omsorgsleiar
2400 Helsesøster
2500 Lege
2600 Sosialkontor
3000 Teknisk sjef
3500 Avskrivinger
4000 Finansiering
TOTALT
Budsjett
2014
7 117 000 6 247 000
1 264 000 1 311 000
709 000
684 000
0
0
299 000
299 000
2 000
1 000
1 579 000 1 680 000
11 368 000 11 417 000
3 114 000 3 226 000
16 602 000 16 992 000
1 662 000 1 782 000
3 355 000 3 273 000
883 000
930 000
6 168 000 6 158 000
-2 614 000 -2 548 000
-51 508 000 -51 452 000
0
0
-3-
HOVEDOVERSIKTER BUDSJETT 2015 v/204
INVESTERING
Budsjett
2015 v/204
1000 Rådmann
4000 Finansiering
TOTALT
Budsjett
2013
9 900 000 25 000 000
-9 900 000 -25 000 000
0
0
-4-
HOVEDOVERSIKT KOSTRA 2015 v/204
DRIFT
Budsjett
Budsjett
2015 v/204
2014
Brukerbetalinger
2,727
3,145
Andre salgs- og leieinntekter
5,519
5,686
Driftsinntekter
Overføringer med krav til motytelse
4,298
4,435
36,575
36,385
680
449
60
303
14,096
14,307
2,100
2,100
0
0
66,055
66,810
Lønnsutgifter
37,995
38,002
Sosiale utgifter
9,121
8,637
Kjøp av varer og tj som inngår i tj.produksjon
13,184
13,284
Kjøp av tjenester som erstatter tj.produksjon
4,319
4,707
Overføringer
3,064
3,876
Avskrivninger
2,614
2,548
Rammetilskudd
Andre statlige overføringer
Andre overføringer
Skatt på inntekt og formue
Eiendomsskatt
Andre direkte og indirekte skatter
Sum driftsinntekter
Driftsutgifter
Fordelte utgifter
-3,091
-3,350
Sum driftsutgifter
67,206
67,704
Brutto driftsresultat
-1,151
-894
1,570
1,600
Gevinst på finansielle instrumenter (omløpsmidler)
0
0
Mottatte avdrag på utlån
0
15
1,570
1,615
1,040
1,350
Finansinntekter
Renteinntekter og utbytte
Sum eksterne finansinntekter
Finansutgifter
Renteutgifter og låneomkostninger
Tap på finansielle instrumenter (omløpsmidler)
0
0
1,000
1,350
0
25
Sum eksterne finansutgifter
2,040
2,725
Resultat eksterne finanstransaksjoner
-470
-1,110
2,614
2,548
993
544
Avdrag på lån
Utlån
Motpost avskrivninger
Netto driftsresultat
-5-
HOVEDOVERSIKT KOSTRA 2015 v/204
DRIFT
Budsjett
Budsjett
2015 v/204
2014
Bruk av tidligere års regnsk.m. mindreforbruk
0
0
Bruk av disposisjonsfond
0
0
100
0
0
0
100
0
1,093
544
Dekning av tidligere års regnsk.m. merforbruk
0,00
0,00
Avsatt til disposisjonsfond
0,00
0,00
Avsatt til bundne fond
0,00
0,00
Avsatt til likviditetsreserven
0,00
0,00
1,093
544
0,00
0,00
Interne finanstransaksjoner
Bruk av bundne fond
Bruk av likviditetsreserve
Sum bruk av avsetninger
Overført til investeringsregnskapet
Sum avsetninger
Regnskapsmessig mer/mindreforbruk
-6-
HOVEDOVERSIKT KOSTRA 2015 v/204
INVESTERING
Budsjett
Budsjett
2015 v/204
2014
1,000
1,000
Inntekter
Salg av driftsmidler og fast eiendom
Andre salgsinntekter
0
0
1,075
9,343
Statlige overføringer
0
0
Andre overføringer
0
0
Overføringer med krav til motytelse
Renteinntekter og utbytte
0
0
2,075
10,343
Lønnsutgifter
0
0
Sosiale utgifter
0
0
Kjøp av varer og tj som inngår i tj.produksjon
9,250
24,270
Kjøp av tjenester som erstatter tj.produksjon
0
0
Sum inntekter
Utgifter
Overføringer
675
4,643
Renteutgifter og omkostninger
0
0
Fordelte utgifter
0
0
9,925
28,913
500
600
0
0
Sum utgifter
Finanstransaksjoner
Avdrag på lån
Utlån
Kjøp av aksjer og andeler
150
130
Dekning av tidligere års udekket
0
0
Avsatt til ubundne investeringsfond
0
0
Avsatt til bundne investeringsfond
0
0
Avsatt til likviditetsreserve
Sum finansieringstransaksjoner
Finansieringsbehov
-7-
0
0
650
730
8,500
19,300
HOVEDOVERSIKT KOSTRA 2015 v/204
INVESTERING
Budsjett
Budsjett
2015 v/204
2014
6,100
8,700
Dekket slik:
Bruk av lån
Salg av aksjer og andeler
0
0
Mottatte avdrag på utlån
200
200
1,093
544
0
0
Overført fra driftsbudsjettet
Bruk av tidligere års udisponert
Bruk av disposisjonsfond
1,107
9,856
Bruk av bundne driftsfond
0
0
Bruk av ubundne investeringsfond
0
0
Bruk av bundne investeringsfond
0
0
Bruk av likviditetsreserve
Sum finansiering
Udekket/udisponert
-8-
0
0
8,500
19,300
0
0
HOVEDOVERSIKT BUDSJETT 2015 v/204
Budsjett
2015 v/204
Budsjett
2014
14,096
2,100
0
680
53,451
14,307
36,385
2,100
0
449
53,241
1,570
0
1,040
0
1,000
-470
1,600
0
1,350
0
1,350
-1,100
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1,093
51,988
51,988
0,00
544
51,597
51,597
0
Budsjettskjema 1B - drift
Budsjett
2015 v/204
Budsjett
2014
1000 Rådmann
1100 Kultursekretær
1200 Bibliotekstyrar
1300 IT-konsulent
1400 Tiltakssjef
1500 Miljøvernleiar
2000 Driftssjef oppvekst og omsorg
2100 Rektor
2200 Barnehagestyrar
2300 Pleie-og omsorgsleiar
2400 Helsesøster
2500 Lege
2600 Sosialkontor
3000 Teknisk sjef
3500 Avskrivinger
7,117,000
1,264,000
709,000
0
399,000*
2,000
1,579,000
11,468,000*
3,129,000*
16,632,000*
1,672,000*
3,355,000
1,108,000*
6,168,000
-2,614,000
6,247,000
1,311,000
684,000
0
299,000
1,000
1,680,000
11,417,000
3,241,000
17,102,000
1,802,000
3,273,000
930,000
6,158,000
-2,548,000
TOTALT
51,988,000
51,597,000
Budsjettskjema 1A - drift
Skatt på inntekt og formue
Ordinært rammetilskudd
Skatt på eiendom
Andre direkte eller indirekte skatter
Andre generelle statstilskudd
Sum frie disponible inntekter
36,575
Renteinntekter og utbytte
Gevinst finansielle instrumenter (omløpsmidle
Renteutg.,provisjoner og andre fin.utg.
Tap finansielle instrumenter (omløpsmidler)
Avdrag på lån
Netto finansinnt./utg.
Til dekning av tidligere regnsk.m. merforbruk
Til ubundne avsetninger
Til bundne avsetninger
Bruk av tidligere regnks.m. mindreforbruk
Bruk av ubundne avsetninger
Bruk av bundne avsetninger
Netto avsetninger
Overført til investeringsbudsjettet
Til fordeling drift
Sum fordelt til drift (fra skjema 1B)
Mer/mindreforbruk
* Har fjernet inntekter på 18100 og 19500 til sammen 480 000,-
-9-
HOVEDOVERSIKT BUDSJETT 2015 v/204
Budsjettskjema 2A - investering
Investeringer i anleggsmidler
Utlån og forskutteringer
Avdrag på lån
Dekning av tidligere års udekket
Avsetninger
Årets finansieringsbehov
Finansiert slik:
Bruk av lånemidler
Inntekter fra salg av anleggsmidler
Tilskudd til investeringer
Mottatte avdrag på utlån og refusjoner
Andre inntekter
Sum ekstern finansiering
Overført fra driftsbudsjettet
Bruk av tidligere års udisponert
Bruk av avsetninger
Sum finansiering
Udekket/udisponert
Budsjettskjema 2B - investering
1200 Administrasjon
1203 Fellesfunksjonar
2220 Skulelokaler
2610 Sjukeheimslokalar
2650 Kommunalt disponerte bustader
2830 Etab./opprettholdelse eigen bustad
3150 Bustadbygging/bumiljøtiltak, salg av tomter
3250 Tiltaksføremål
3253 Omstillingsprosjektet
3390 Brannvern
3530 Kloakknett
3600 Naturforvaltning/friluftsføremål
TOTALT
- 10 -
Budsjett
2015 v/204
Budsjett
2014
9,925
150
500
0
0
10,575
28,913
130
600
0
0
29,643
6,100
1,000
0
1,250
0
8,375
8,700
1,000
0
9,543
0
19,243
1,093
0
1,107
10,575
544
0
9,856
29,643
0
0
Budsjett
2015 v/204
Budsjett
2014
150,000
200,000
1,250,000
750,000
2,500,000
500,000
3,600,000
0
300,000
400,000
150,000
100,000
130.000
150.000
3,000.000
14,720,000
9,900,000
25,000,000
600,000
5.700.000
300.000
0
0
100.000
300.000
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
ArkivsakID
Kristine Rossnes
Saksnr
14/745
Utvalg
Type
Dato
110/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
066/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Barnehagesatsar 2015
Saksutgreiing:
Bakgrunn
Framlegg til statsbudsjett for 2015, legg opp til ei auke i makspris for barnehagar. Regjeringa foreslår
å auke foreldrebetalinga justert etter 2013 tal og med auke på 100 kroner reelt, til 2580 kroner for
full plass.
For Fedje barnehage vert dei nye satsane frå 01.01.2015 sjåande slik ut;
Plass str.
Gamal sats
Tillegg i kr
Ny pris
Matpenger
100 %
80 %
60 %
40 %
2330,1864,1398,927,-
250,200,150,100,-
2580,2064,1548,1027,-
280,250,220,190,-
Totalpris med
matpenger
2860,2314,1768,1217,-
Forslag til vedtak:
Fedje barnehage følgjer sentrale retningslinjer for makspris i barnehagen for 2015.
Formannskapet - 110/14
F - behandling:
Fedje kommune
F - vedtak:
Fedje barnehage følgjer sentrale retningslinjer for makspris i barnehagen for 2015. Samrøystes.
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
Grete Herøy
Saksnr
ArkivsakID
14/739
Utvalg
Type
Dato
111/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
067/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Justering av satsar i SFO for 2015
Saksutgreiing:
Bakgrunn
Kommunen skal ha eit tilbod om skolefritidsordning før og etter skoletid for 1. – 4. årssteg
(Opplæringslova § 13-7).
SFO ordninga vert tilrettelagt slik at den er mest mogeleg tilpassa det behov foreldre melder inn.
Over tid har tilbodet har variert, med når det opnar om morgonen og kor lenge det varar om
ettermiddagen.
Vurdering
Ei frivillig ordning , som er eit trygt tilbod for elevar 1. – 4. klasse både før og etter skuletid.
Folkehelse: Trygt tilsyns- og aktivitetstilbod, som ivaretek borna i avtalte periodar.
Miljø
Økonomi: Kommunen skal dekke kostnadene til lokalet, lys, varme, reinhald, vaktmeistar, utstyr og
uteareal og dei administrative kostnadene med skolefritidstilbodet. Den attståande delen av
sjølvkost, som ikkje er dekka av statstilskotet, kan krevjast dekka av foreldra.
Det er ei tredeling av utgiftene ved SFO, mellom stat, kommune og foreldra. Statstilskotet
kjem som ein del av rammeoverføringane.
Konklusjon
SFO ordninga vert vidareført og så godt som råd tilpassa den etterspørsel som er.
Forslag til vedtak:
Timesatsen for bruk av SFO vert justert med verknad frå 01.01.2015 frå kr 43,- til kr. 45
Fedje kommune
Formannskapet - 111/14
F - behandling:
F - vedtak:
Timesatsen for bruk av SFO vert justert med verknad frå 01.01.2015 frå kr 43,- til kr. 45. Samrøystes.
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
Grete Herøy
Saksnr
ArkivsakID
14/750
Utvalg
Type
Dato
018/14
Eldrerådet
PS
06.11.2014
109/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
068/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Dagtilbod for demente - prisjustering
Saksutgreiing:
Bakgrunn
I 2007 sette Helsedirektoratet fokus på utbygging av dagtilbod til heimebuande demente. Så kom
demensplan 2010-2015, der alle kommunar vart oppfordra å starte opp tilbod. Det vart gitt særskilte
løyvingar til dette. Fedje kommune søkte og fekk ein sum til etablering av tilbod, personalkostnader
låg ikkje i tilskotet. ( F sak 35/12) I demensplan 2010-2015 var det eit uttalt mål at alle kommunar
burde opprette tilbodet innan 2015, då det mest truleg vart lovpålagt. Fedje kommune har no hatt
tilbod i om lag 2 år, med varierande tal brukarar. Pr i dag er talet så lavt, at tilbodet vert samordna
med tilbod også til dei som bur i institusjon.
Vurdering
Tilbodet har stor verdi for denne målgruppa. Utfordringa er det varierande og til dels lave talet
brukar, versus dei faste utgiftene som føl med tiltaket. I fylkesmannens brev til kommunane om
budsjettføresetnader for 2015, står det at det øremerka tilskotet til dagaktivitetstilbod for demente
vert styrka, utan at det er oppgitt omfang.
Folkehelse: Det er eit godt aktivitetstilbod for brukarar og avlastning for pårørande.
Miljø
Økonomi: Dei som brukar tilbodet vert henta og bringa på dagtilbodet. Der får dei middag og
kaffimat, og aktivitetstilbod. Pris pr. dag er kr 90,-.
Konklusjon
Dagtilbodet for heimebuande demente fortset, men ved lavt tal brukarar ( mindre enn 3) må det
vurderast samordningsløysingar som held kostnadene nede.
Forslag til vedtak:
Betalingssats for deltaking på dagtilbod for heimebuande demente vert med verknad frå 01.01.2015
Fedje kommune
fastsett til kr 95,- pr dag
Eldrerådet - 018/14
E - behandling:
E - vedtak:
Betalingssats for deltaking på dagtilbod for heimebuande demente vert med verknad frå 01.01.2015
fastsett til kr 95,- pr dag. Samrøystes.
Formannskapet - 109/14
F - behandling:
Framlegg frå Ottar Tangen (Frp) : uendra prisar i 2015. Framlegg frå rådmannen vart veteke med
røystene til Kristin Handeland (Ap), Hilde Koppen (Ap), Roy Asle Tungland (KrF) og Terje Storemark
(H).
F - vedtak:
Betalingssats for deltaking på dagtilbod for heimebuande demente vert med verknad frå 01.01.2015
fastsett til kr 95,- pr dag.
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
ArkivsakID
Grete Herøy
Saksnr
14/758
Utvalg
Type
Dato
016/14
Eldrerådet
PS
06.11.2014
108/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
069/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Prisjustering - matombring 2015
Saksutgreiing:
Bakgrunn
Eit tilbod om å få kjøpa ferdiglaga middagsmat frå Fedje sjukeheim, og få den tilkjørt til eigen heim i
eit på førehand avtalt omfang.
Vurdering
Dette er eit tiltak som kan gje eldre og/eller andre avtalte grupper eit tilbod om å kjøpa eit varmt
næringsrikt måltid. Ein kan få middag m/dessert alle dagar i veka. Det er forholdsvis stabilt tal
brukarar ( vanlegvis under 10). Dette er også eit trygghetstiltak, då ein veit at personalet kjem og
levere og at ein dermed møter andre.
Folkehelse: Ein mulighet for rett ernæring, tilsyn og trygghet.
Miljø
Økonomi: Ingen endring i eksisterande opplegg, utover prisjustering.
Konklusjon
Middagsombringing vert oppretthalde og prisen justert frå kr 80,- pr måltid til kr 84,-
Forslag til vedtak:
Pris for middagslevering vert justert frå 01.01.2015 frå kr. 80,- til kr. 84,- pr middag m/dessert,
inkludert kjøring
Eldrerådet - 016/14
E - behandling:
Fedje kommune
E - vedtak:
Pris for middagslevering vert justert frå 01.01.2015 frå kr. 80,- til kr. 84,- pr middag m/dessert,
inkludert kjøring. Samrøystes.
Formannskapet - 108/14
F - behandling:
F - vedtak:
Pris for middagslevering vert justert frå 01.01.2015 frå kr. 80,- til kr. 84,- pr middag m/dessert,
inkludert kjøring. Samrøystes.
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
Grete Herøy
Saksnr
ArkivsakID
14/760
Utvalg
Type
Dato
015/14
Eldrerådet
PS
06.11.2014
107/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
070/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Prisjustering - praktisk bistand ( heimehjelp) 2015
Saksutgreiing:
Bakgrunn
Heimhjelp, også kalla praktisk bistand er eit tilbod som vert gitt etter søknad og vurdering av
individuelt behov, med heimel i Helse og omsorgsloven § 3-2, 6b. Kommunen er forplikta etter denne
lova å ha eit slikt tilbod.
Vurdering
Det er varierande etterspørsel etter tenesta, og den vert ytt i ulikt omfang i ulike situasjonar slik det
har vore lang tradisjon for. Det er eit viktig tiltak for den einskilde sitt liv og velvære, og også eit tiltak
som kan vere med å gjere det mogeleg å vere i eigen heim så lenge som råd.
Betaling for praktisk bistand vert rekna ut på grunnlag av husstanden si samla inntekt før særfrådrag.
Siste tilgjengeleg likning vert lagt til grunn. Inntekt under 2 G ( = f.t. kr. 176.740) har ein fast sum pr.
månad ( f.t. kr 180,-) . Andre betalar timesats, med ein maks sum pr. månad. Maks summen har ikkje
vore justert dei siste åra, men det vert no lagt opp til ein liten justering.
Det er i dag 16 brukarar av tenesta, der 11 betalar minstesats og 5 betalar timepris.
Folkehelse: Førebyggjande og trygghetsskapande tiltak
Miljø
Økonomi: Etter faste satsar
Konklusjon
Netto inntekt siste år
2-3 G: kr 176.740 – 261.985
3-4 G: kr 261.986 – 347.230
4-5 G: kr 347.231 – 432.505
5-6-G kr 432.506 – 517.720
Over 6 G kr 517.721
Timepris
Kr 127 ( før kr 121)
Kr 191 ( før kr 182)
Kr 255 ( før kr 243)
Kr 318 ( før kr 303)
Kr 347 (før kr 331 )
Maks betaling pr månad
Kr 800 (før kr 750)
Kr 1100 (før kr 1000)
Kr 1350 ( før kr 1250)
Kr 1600 ( før kr 1500)
Kr 2100 ( før kr 2000)
Fedje kommune
Forslag til vedtak:
Prisjustering for praktisk bistand/ heimehjelp slik det går fram av tabellen ovanfor vert gjort
gjeldande frå 01.01.2015.
Eldrerådet - 015/14
E - behandling:
E - vedtak:
Prisjustering for praktisk bistand/ heimehjelp slik det går fram av tabellen ovanfor vert gjort
gjeldande frå 01.01.2015. Samrøystes.
Formannskapet - 107/14
F - behandling:
F - vedtak:
Prisjustering for praktisk bistand/ heimehjelp slik det går fram av tabellen ovanfor vert gjort
gjeldande frå 01.01.2015. Samrøystes.
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
Grete Herøy
Saksnr
ArkivsakID
14/759
Utvalg
Type
Dato
017/14
Eldrerådet
PS
06.11.2014
106/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
071/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Prisjustering trygghetsalam 2015
Saksutgreiing:
Bakgrunn
Innbyggjarane kan inngå avtale med Fedje kommune, pleie og omsorg om leige av trygghetsalarm.
Denne ordninga har fungert lenge og medverkar til at eldre ( stort sett) kan bu lengre i eigen heim og
vere trygge for at om dei utløyser trygghetsalarmen, vil dei få hjelp så raskt som mogeleg.
Vurdering
Ordninga vert brukt i mykje same omfang som tidlegare år, med om lag 8 brukarar. Det er ei ordning
som ikkje krev mykje, men som kan gjere ein stor forskjell for dei som er abonnent. Fedje kommune
har avtale med firma Trygghetssentralen A/S om alarm.
Folkehelse : Eit viktig førebyggjande tiltak, som gjev trygghet for den einskilde og deira pårørande, og
kanskje kan bidra til utsett institusjonsopphald.
Miljø
Økonomi: Eit lite kostandskrevjande tiltak både for brukarar og kommune
Konklusjon
Ordninga med trygghetsalam fortset på same vilkår som i dag. Prisen for leige av trygghetsalarm vert
justert med 5 % frå kr. 265,- til kr. 278,- pr. månad.
Forslag til vedtak:
Abonnement for trygghetsalarm vert endra med verknad frå 01.01.2015 frå kr. 265,- til kr. 278,- pr
månad.
Fedje kommune
Eldrerådet - 017/14
E - behandling:
E - vedtak:
Abonnement for trygghetsalarm vert endra med verknad frå 01.01.2015 frå kr. 265,- til kr. 278,- pr
månad. Samrøystes.
Formannskapet - 106/14
F - behandling:
Fedje Høgre gjorde framlegg om at teneste vart gratis. Rådmannen sitt framlegg vart vedteke med 3
mot 2 røyster. Terje Storemark (H) og Ottar Tangen (FrP) utgjorde mindretalet.
F - vedtak:
Abonnement for trygghetsalarm vert endra med verknad frå 01.01.2015 frå kr. 265,- til kr. 278,- pr
månad.
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
ArkivsakID
Øyvind Tolleshaug
FE - 613
14/755
Saksnr
Utvalg
Type
Dato
116/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
072/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
HUSLEIGER I KOMMUNALE BUSTADER I 2015
Saksutgreiing:
Saksutgreiing : sjå budsjettkommentarar for 2015
Forslag til vedtak:
Stormarkvegen 7
Stormarkvegen 54 og 56
Stormarkvegen 72
Rognsvågen 2 og 4
Husøyna 25, 30, 32, 36, 38 og 47
Husøyna 24 og 26
Husøyna 51 og 52
Husøyna 65 A og 65 B
Mulevegen 24 og 26
Formannskapet - 116/14
F - behandling:
F - vedtak:
Husleige
januar / juni
6199
5515
4174
4174
5515
4759
4174
7503
4531
Husleige
juli / desember
6335
5636
4265
4265
5636
4863
4265
7668
4631
Fedje kommune
Stormarkvegen 7
Stormarkvegen 54 og 56
Stormarkvegen 72
Rognsvågen 2 og 4
Husøyna 25, 30, 32, 36, 38 og 47
Husøyna 24 og 26
Husøyna 51 og 52
Husøyna 65 A og 65 B
Mulevegen 24 og 26
Samrøystes.
Husleige
januar / juni
6199
5515
4174
4174
5515
4759
4174
7503
4531
Husleige
juli / desember
6335
5636
4265
4265
5636
4863
4265
7668
4631
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
ArkivsakID
Øyvind Tolleshaug
FE - 231
14/756
Saksnr
Utvalg
Type
Dato
112/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
073/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
GEBYR FOR FEIING OG TILSYN I 2015.
Saksutgreiing:
Saksutgreiing : sjå budsjettkommentarar for 2015
Gebyret er 229,- kr eks. mva i 2014. Det er ikkje grunnlag for auke.
Forslag til vedtak:
Gebyret for feiing i 2015 vert 229,- kr eks. mva.
Formannskapet - 112/14
F - behandling:
F - vedtak:
Gebyret for feiing i 2015 vert 229,- kr eks. mva. Samrøystes.
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
ArkivsakID
Øyvind Tolleshaug
FE - 231
14/757
Saksnr
Utvalg
Type
Dato
113/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
074/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
GEBYR FOR TØMMING AV SLAM
Saksutgreiing:
Saksutgreiing : sjå budsjettkommentarar for 2015. Det er ikkje grunnlag for auke.
Forslag til vedtak:
Skriv inn forslag her
Gebyr for tømming av slamavskiljar, bustad
Gebyr for tømming av slamavskiljar, hytte
2014
838,419,-
2015
838,419,-
2014
838,419,-
2015
838,419,-
Formannskapet - 113/14
F - behandling:
F - vedtak:
Gebyr for tømming av slamavskiljar, bustad
Gebyr for tømming av slamavskiljar, hytte
Samrøystes.
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
ArkivsakID
Øyvind Tolleshaug
FE - 231
14/762
Saksnr
Utvalg
Type
Dato
114/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
075/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
GEBYR FOR VATN OG KLOAKK 2015
Saksutgreiing:
Saksutgreiing : sjå budsjettkommentarar for 2015.
Forslag til vedtak:
Eingongsgebyr for tilknytning
Vatn
Kloakk
2014
9.261,- kr
9.702,- kr
2015
9.261,- kr
9.702,- kr
Årsgebyr = abonnementsgebyr + forbruksgebyr
Abonnementsgebyr
Vatn
Kloakk
Forbruksgebyr
Vatn
Kloakk
2014
2.240,- kr
1.656. kr
Pris pr m3 i 2014
9,93 kr/m3
7,36 kr/m3
2015
2.240,- kr
1.739,- kr
Pris pr m3 i 2015
9,93 kr/m3
7,73 kr/m3
Forbruksgebyret vert rekna ut etter m3 eller bruksareal ( BRA ).
Omrekningsfaktor mellom m3 vassforbruk og m2 BRA er sett til 1.
Forbruksgebyr Mindre enn 80 m2 BRA, Mellom 80 m2 og 300 m2 Over 300 m2 BRA
rekna ut etter 60 m2 BRA BRA, rekna ut etter 150 m2
BRA
Vatn 2014
596,- kr
1490,- kr
BRA x 9,93 kr/m3
Kloakk 2014
442,- kr
1104,- kr
BRA x 7,36 kr/m3
Vatn 2015
596,- kr
1490,- kr
BRA x 9,93 kr/m3
Kloakk 2015
464,- kr
1160,- kr
BRA x 7,73 kr/m3
Fedje kommune
Formannskapet - 114/14
F - behandling:
F - vedtak:
Eingongsgebyr for tilknytning
Vatn
Kloakk
2014
9.261,- kr
9.702,- kr
2015
9.261,- kr
9.702,- kr
Årsgebyr = abonnementsgebyr + forbruksgebyr
Abonnementsgebyr
Vatn
Kloakk
Forbruksgebyr
Vatn
Kloakk
2014
2.240,- kr
1.656. kr
Pris pr m3 i 2014
9,93 kr/m3
7,36 kr/m3
2015
2.240,- kr
1.739,- kr
Pris pr m3 i 2015
9,93 kr/m3
7,73 kr/m3
Forbruksgebyret vert rekna ut etter m3 eller bruksareal ( BRA ).
Omrekningsfaktor mellom m3 vassforbruk og m2 BRA er sett til 1.
Forbruksgebyr Mindre enn 80 m2 BRA, Mellom 80 m2 og 300 m2
rekna ut etter 60 m2 BRA BRA, rekna ut etter 150 m2
BRA
Vatn 2014
596,- kr
1490,- kr
Kloakk 2014
442,- kr
1104,- kr
Vatn 2015
596,- kr
1490,- kr
Kloakk 2015
464,- kr
1160,- kr
Samrøystes.
Over 300 m2 BRA
BRA x 9,93 kr/m3
BRA x 7,36 kr/m3
BRA x 9,93 kr/m3
BRA x 7,73 kr/m3
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
ArkivsakID
Øyvind Tolleshaug
FE - 231
14/763
Saksnr
Utvalg
Type
Dato
115/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
076/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
GEBYR RENOVASJON FOR 2015
Saksutgreiing:
Saksutgreiing : sjå budsjettkommentarar for 2015.
Gebyr renovasjon 2014, ex mva Utan heimekompostering Med heimekompostering
Levering kvar 4. veke, 140 liter
2610,- kr
2210,- kr
Levering kvar 2. veke, 140 liter
2930,- kr
2530,- kr
Levering kvar 2. veke, 240 liter
3250,- kr
2850,- kr
Hytterenovasjon
1465,- kr
Forslag til vedtak:
Gebyr renovasjon 2015, ex mva Utan heimekompostering Med heimekompostering
Levering kvar 4. veke, 140 liter
2690,- kr
2290,- kr
Levering kvar 2. veke, 140 liter
3010,- kr
2610,- kr
Levering kvar 2. veke, 240 liter
3330,- kr
2930,- kr
Hytterenovasjon
1505,- kr
Formannskapet - 115/14
F - behandling:
Kristin Handeland (Ap) var ugild og tok ikkje del i handsaminga av saka. Vararepresentant var ikkje
kalla inn.
Fedje kommune
F - vedtak:
Gebyr renovasjon 2015, ex mva Utan heimekompostering Med heimekompostering
Levering kvar 4. veke, 140 liter
2690,- kr
2290,- kr
Levering kvar 2. veke, 140 liter
3010,- kr
2610,- kr
Levering kvar 2. veke, 240 liter
3330,- kr
2930,- kr
Hytterenovasjon
1505,- kr
Samrøystes.
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
ArkivsakID
Vidar Bråthen
FE - 106
14/753
Saksnr
Utvalg
Type
Dato
117/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
077/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Godkjenning av skatteøre og skatt på verk og bruk for 2015.
Saksutgreiing:
Bakgrunn
Dokumentliste:
Statsbudsjettet 2015 + kommunebudsjettet for 2015 med kommentarheftet.
Fastsetjing av skatteøre og skatt på verk og bruk krev særskilt vedtak i kommunestyret. Absolutt krav.
Vurdering
Skatteøren vert redusert frå 11.4 til 11.25% i 2015, mens skatt på verk og bruk vert vidareført på
dagens nivå – 7 promille. Maks sats.
Grunngjeving:
Tilstrammingen her har samanheng med å unngå store fordelingsmessige utslag . Når
skatteinngangen er god, vert skatteskruen stramma til for å sikra kommunesektoren stabile
inntekter.
For ytterlegare detaljar i saka, viser eg til rådmannen sine budsjettkommentarar for 2015 +
statsbudsjettet.
Konklusjon
Det er ingen overraskingar her. Skattlegging av verk og bruk vert vidareført på dagens nivå,mens
skatteøren vert redusert til 11.25 % frå 2015.
Forslag til vedtak:
Fedje kommune godkjenner følgjande skattesatsar i 2015:
Fedje kommune
Skatteøren:
11.25%
Skatt på verk og bruk: 7 promille.
Formannskapet - 117/14
F - behandling:
F - vedtak:
Fedje kommune godkjenner følgjande skattesatsar i 2015:
Skatteøren:
11.25%
Skatt på verk og bruk: 7 promille.
Samrøystes.
Fedje kommune
Sakspapir
Saksbehandler
Arkiv
Vidar Bråthen
Saksnr
ArkivsakID
14/751
Utvalg
Type
Dato
009/14
Arbeidsmiljøutvalet
PS
11.11.2014
014/14
Eldrerådet
PS
06.11.2014
005/14
Ungdomsrådet
PS
10.11.2014
118/14
Formannskapet
PS
18.11.2014
078/14
Kommunestyret
PS
11.12.2014
Økonomiplan 2015-2018
32T
økonomiplan2014 vb utkast
Skjema 1AB_2AB
Saksutgreiing:
Bakgrunn
Utkast til økonomiplan for planperioden 2015 – 2018. Fast rutine. Kommunebudsjettet for 2015
inngår som basisår i økonomiplanen.
Enkel rullering av planforslaget frå sommaren 2014. Det aller meste av det som vart omtalt i
økonomiplanen tidlegare i år ligg fast, men pga. tilstrammingar i kommuneøkonomien, var det
nødvendig å gjennomføra ytterlegare driftsmessige innsparingar.
Vurdering
Inntekstsveksten i statsbudsjettet frå oktober i år er ikkje nok for å dekka inn kommunen sine
løpande kostnader fullt ut. Driftsnivået må ned. Det er ikkje rom for at inntektene lenger held tritt
med kostnadsutviklinga. For å kunne levera eit tilfredsstillanade resultat i framtida, må kommunen
dekka inn delar av kostnadsveksten ved driftsmessige innsparingar. Dette er det teke høgde for i den
økonomiplanen som vert lagt fram i november 2014. Alternativt må kommunen vurdera å utvida
ordninga med eigedomsskatt for verk og bruk til og å omfatta hus og fritidseigedom for å dekka inn
det meste av inntekstapet for neste 4 års periode.
For dei fleste områda, er revidert økonomiplan i godt samsvar med planforslaget som
kommunestyret handsama i septembermøte i år.
Nytt:
Driftsnivået for komande 4 års periode er justert ned pga. statsbudsjettet som vart lagt fram.
Fedje kommune
Driftsnivået for 2015 ligg godt under dagens driftsnivå. Stillingstalet er justert ned. Dette er
grunngjeve med at dette er ein helt nødvendig korrigering for å kunne oppretthalda ein
tilfredsstillande budsjettbalanse for resten av perioden. Det ligg ingen dramatikk i dette.
Pleie – og omsorgssenter er sett på vent. I staden vert det sett av penger til ombygging til enkeltrom
med bad for dei av våre eldre pleietrengjande som ikkje har tilfredsstillande buforhold på
sjukeheimen.
Grunngjeving:
Ledig kapaistet / senger i pleie og omsorgssektoren.
Konklusjon
Utkast til ny økonomiplan for perioden 2015-2018 er tilpassa prognosar og talmateriale frå statlege
styresmakter + føringar som kjem fram i statsbudsjettet for 2015. Mykje er ved det gamle, men noen
innstrammingar var nødvendig for å leggja fram eit saldert budsjett for neste 4 års periode.
Driftsnivået er nedjustert og planane om bygging av nye omsorgsbustader er sett på vent.
Forslag til vedtak:
Kommunen sluttar seg til planforslaget frå rådmann slik det ligg føre.
Eldrerådet - 014/14
E - behandling:
E - vedtak:
Eldrerådet sluttar seg til rådmannen sitt planforslag med følgjande tillegg / merknader:
Tilrettelegging av private livsløpsbustader / husvære.
Eldrerådet ser det som ønskjeleg at kommunen legg til rette for bygging av av livsløpshusvære i nært
samarbeid med private utbyggjarar/ andre. Målet er å imøtekoma dei eldre som har behov for andre
buformar på sine eldre dagar.
Samrøystes vedteke.
Fedje kommune
Ungdomsrådet - 005/14
U - behandling:
Fellesmerknad : Det er positivt med midlar til nærmiljøanlegg og Nordsjøløypa. Ungdomsrådet
ønskjer å arbeida fram forslag til kor og korleis investeringsmidlane til nærmiljøanlegg skal nyttast.
U - vedtak:
Ungdomsrådet sluttar seg til planforslaget frå rådmann slik det ligg føre. Samrøystes.
Arbeidsmiljøutvalet - 009/14
AMU - behandling:
Vidar orienterte om økonomiplanen. Mogelege kutt i personell vert gjort ved naturleg avgang.
Spørsmål om skulen sitt budsjett 2013.
AMU - vedtak:
Kommunen sluttar seg til planforslaget frå rådmann slik det ligg føre.
Samrøystes vedteke.
Formannskapet - 118/14
F - behandling:
Endringsframlegg frå Fedje AP:
Fedje kommune
Fedje AP ser at rådmannen i sitt budsjettframlegg nok ein gong foreslår å fjerna midlane til
opprusting av av forholda for våre eldre og pleietrengande. No sist midlar som kommunestyret la inn
i økonomiplanen vedtatt 25.9.2014 til omsorgsbustader.
Grunngjevinga frå administrasjonen er lite belegg ved sjukeheimen og i eksisterande bustader.
Fedje AP meiner at å gjera slike grep på nokre månaders historikk ikkje er god nok grunngjeving.
Talet på eldre som er lagt til grunn for forslaget, har vore allment kjent i mange år. Det vert
argumentert med at om ein skulle få auka behov for omsorgsbustader kan dette gjerast raskt. Ut frå
tidlegare erfaring, veit me at det ikkje vert gjeve tilsagn til støtteordninga om prosjektet ikkje er
forankra i økonomiplanen.
Fedje AP meiner at med dagens belegg ved sjukheimen og omsorgsbustadene der, er det naturleg å
gjera den foreslåtte rehabiliteringa ved sjukeheimen først. Så må det setjast av pengar i
økonomiplanen i 2016 – 2018 til nye omsorgsbustader. Berre då har me høve til å drøfte behovet for
nye omsorgsbustader kontinuerleg og komme i posisjon til å søke eksterne midlar.
Omsorgsbustader
Alle tal er i heile tusen.
2016
2500
2017
5000
2018
2500
Totalt
10000
Finansiering:
Tilskot i Husbanken, bruk av fond og nye låneopptak.
Detaljane her ber administrasjonen om å få koma attende til.
F - vedtak:
Formannskapet sluttar seg til rådmannen sitt framlegg til økonomiplan med AP sitt endringsframlegg.
Samrøystes.
ØKONOMIPLAN FOR PERIODEN 2014 – 2018.
Rullering hausten 2015.
Dokumentliste:
Godkjent økonomiplan for perioden 2013 – 2016. K – sak 081/12.
Godkjent kommunebudsjett for 2015 + tallbudsjett m/ budsjettkommentarar.
Nøkkeltal frå SSB – kommunebarometeret.
Årsmelding 2013 v/ rådmann.
Budsjettbrev frå FM datert mai 2014.
Aktuelle lover, forskrifter med meir.
Kommunelova § 44 med forskrifter.
Kva saka gjeld:
Godkjenning av økonomiplan for perioden 2014 – 2018.
Bakgrunn for saka:
Fast og avtalt rutine og lovpålagtoppgåve. Purring.
Kommunebudsjettet for 2014 inngår som basisår for neste planperiode. Enkel gjennomgang.
Saksutgreiing.
Kort tilbakeblikk:
Noverande økonomiplan gjev eit godt bilete av mange av dei utfordringar som vi i dag slit
med. Mykje er ved det gamle. Det er ingen grunn til å gjenta det som alt er omtalt i
saksutgreiinga i K – sak 081/12 + budsjettkommentar for 2015 + årsmeldinga for 2013.
Det er lagt vekt å imøtekoma FM sine budsjettmerknader på ein tilfredsstillande måte.
Krav:
Økonomiplanen skal leggjast fram for kommunestyret kvart år.
Oppfølging av dei merknader og føringar som FM kjem med i sitt budsjettbrev til kommunen
– deriblant krav til forsvarleg økonomistyring.
Nytt i fjor:
Kommunen la fram eit måledokument med særleg fokus på folketalsutvikling og
næringsutviklinig, kommunale tenester, kommuneøkonomi, personalutfordringar og nasjonale
og regionale styringsutfordringar.
Område
Mål
Folketalsutviklig Snu den negative
/næringsliv
folketalsutviklinga, aktiv
profilering. 1/3 av landets
kommunar har folketalsnedgang i
2013. Jobb nr. 1 står fast.
Kommunale
tenester
Økonomi
Attraktiv bukommune og
tilgjengelege og gode
velferdstenester.
Velfungerande interkommunale
fellesløysingar
Stå fram ein veldriven kommune
Personale
Stå fram som ein attraktivog
ryddig arbeidsgjevar
Nasjonale og
regionale
styresmakter
Få fram forhold som forstyrrar
vår kvardag.
Delta på ulike areanaer for å få til
gode alliansar for felles sak
Tiltak / resultat
Folketalet går litt ned i 2013. ( - 8
pers. ).
Nye tiltak:
Nytt bustadfelt under bygging.
Bygging av utleigebustader.
Stimuleringsordningar lokalt.
Lokale stimuleringstiltak, Suksess.
Levera gode resulat
Stort spekter av vellukka
interkommunale satsingar.
Levera fullt ut tilfredsstillande
økonomiske resultat i tråd med same
kommungruppe som oss.
Tilfredsstillande fagdekning,
tilfredsstillande løns – og
arbeidsvilkår.
U864 – uavklart sak.
Kommunestrukturprosjektet og
Øykommunesamarbeidet som pågår.
For nærmare detaljar viser eg til kommunen si årsmelding for 2013.
Form:
Økonomiplanen har dei seinare år vorte presentert som alt.modellar. Intensjonen var god, men
vi ser i ettertid at dette lett kompliserer arbeidet unødvendig. Når vi i år skal rullera
økonomiplanen for planperioden 2013 – 2018, har eg difor valt å forenkla dette arbeidet utan
at viktig informasjon går tapt.
Ettertida vil visa om dette er ei god arbeidsform.
Etter avtale med ordførar vert det lagt opp til å få til ein god dialog om viktige vegval for
komande 4 års periode. I staden for å presentera regide og fastlagte modellar, er det ønskje om
å få til større grad av politisk involvering i prosessen.
Kort situasjonsrapport 2013.
Positivt
Tilfredsstillande lønnsutvikliing. (+ 4%).
Når vi korrigerer for refusjon sjukepengar,
går lønnsbudsjettet i pluss.
Sum driftsutgifter aukar med 1.5. Dette
resultatet er oppløftande når vi tek omsyn til
lønsveksten i off. sektor i 2013.
På ansvarsnivå er resultata fullt ut
tilfredsstillande. Avvika er færre og drifta
går i pluss. God budsjettdisiplin.
Kjøp av varer og tenester. Våre samla
innkjøp i 2013 ligg godt under fjorårsnivå.
Kontrollert kostnadsutvikling.
Felles innkjøpsordningar er under etablering.
Netto driftsresultatet for 2013 tilfredsstiller
styresmaktene skine krav til
kommunesektoren om forsvarleg økonomisk
drift.
Netto driftsresultatet ligg på 3 %.
Vi er på ingen måte i uttakt med utviklinga
elles i kommunesektoren..
Det er kommunens betalingsevne som
avgjerande for for korleis vi må innretta oss.
Negativt
Svak inntektsutvikling. Våre samla
driftsinntekter i 2013 ligg godt under 2012 –
nvå. ( -1.6%).
Svake skattetal og synkande
folketalsutvikling.
Det er som forventa, men utviklinga er
utfordrande. For neste planperiode er det teke
omsyn til at erfaringane frå 2013. Dette gjeld
spesielt siste del av planperioden.
Netto driftsresultatet er klart svakare enn
fjoråret. Driftsmaginen går ned, men
resulatet er likevel fullt ut tilfredsstillande.
Registerer her at FM her kjem med relevante
åtvaringar i budsjettrundskrivet til
kommunen.
Høgare gjeldsbelastning pga. stor
investeringsiver dei seinare år.
Utviklinga i drifsresultatet for Fedje kommune for tidsrommet år 2000 fram til i dag.
Kort situasjonsrapport.
Sårbar som liten.
Tapte inntekter frå skattlegging i sjø.
Føring av momsinntekter har betydning for driftsresultatet.
Auka pensjonsutgifter.
Renteutviklinga. Etter fleire gode år, er det fare for renteoppgang. Uansett er det behov for å
byggja opp ein buffer for dette.
Gjeldsoppbygging
Auka utgifter til fellestenester. Nye fordelingsnøklar
Reformarbeid og finansieringsmodellar. Uheldige tendensar.
Styrkinga av veksttilskotet som kom i mai i år får marginale utslag for oss – heldigvis. m
Budsjettskjema 1A og budsjettskjema 1B – på ansvarsnivå.
Foruts.
Vekst 2 % med noen få unntak. Korrigerer, der det er relevant.
Kommunerekneskapen 2013.
Tiltak som variera frå år til år.
Nye tiltak som vil krevja auka løyvingar i framtida.
Budsjettskjema 1A og 1B i økonomiplanen byggjer på kommunestyret sine budsjettrammer i
godkjent kommunebudsjett for 2015.
Drifta går i balanse for heile planperioden.
Utfordringar:
Frie inntekter
Pensjon
Svake skattetal per mai 2014. Nasjonal trend. Skatteanslaget er korrigert
ned, men det er likevel fare for at dette ikkje er nok. Forventar her at
styresmaktene kompenserer for store delar av dette inntektstapet om
dette vert ein vedvarande tendens.
Våre pensjonsplikter / premieavvik utgjer ca. 2.3 mill. per 2013.
Kontrollert utvikling.
Nytt:
Noverande økonomiplan lagt fram for kommunestyret i september i år gjev eit godt bilete av
våre utfordringar for planperioden. Mykje er ved det gamle, men tilstrammingar i
kommuneøkonomien i ettertid gjer det nødvendig å ta ytterlegare tak.
Inntektsveksten i statsbudsjettet som vart lagt fram i oktober er ikkje tilstrekkeleg for å dekka
inn kommunen sine løpande utgifter fullt ut. Driftsnivået må ned alt frå 2015 og resten av
planperioden for å kunne oppretthalda ein tilfredsstillande budsjettbalanse.
Ny prognose.
Driftsnivået er nedjustert med med 1 % for siste del av planperioden, mens driftsinntektene er
tilpassa talgrunnlaget i statsbudsjettet for 2015. Alternativt må kommunen vurdera å å utvida
ordninga med eigedomsskatt til og å omfatta hus og fritidsbustader.
Investeringsbudsjett 2015 – 2018.
Tendensar:
Etter fleire aktive år, er det nødvendig å dempa investeringsnivået. Det vert lagt opp til ein
forsiktig utbyggingstakt i siste del av planperioden for å unngå for sterk opplåning og uheldig
tapping av oppsparte fond.
For nærmare detaljar om investeringar og finansieringsplan , viser eg til budsjettskjema 2A og
2B.
Kommentar:
Sett over tid tar investeringar litt lengre tid å gjennomføra enn forventa / ønska.
Pga. inntektssvikt og store investeringar som er på gang, er det nødvendig å redusera
investeringsnivået i siste del av planperioden.
Kort tilbakeblikk.
Det meste er på plass med unntak av nytt bustadfelt som er under utbygging / tilrettelegging.
Resultat:
Prosjektet er belånt og midlane er i dag ført som unytta lånemidlar i kommunen sin balanse.
( 6.5 mill.kroner ).
2014:
Ingen nye låneopptak så langt sidan prosjekt er skyve ut i tid.
Kort status:
Kommunale bygg
Byggjefelt Vestkanten
Pleie og omsorg
Under gjennomføring.
Finansiering:
Bruk av fond.
Under gjennomføring.
Finansiering:
Bruk av F + unytta lånemidlar.
Forsinka oppstart.
NB!
Må komme med i neste årsbudsjett.
Finansieringsmodellen ligg fast.
Opprusting av eksisterende lokale:
Ikke aktuelt før i 2016.
Finansiering:
Husbanken, EK vedlikehald kommunale bygg kombinert
bruk av kommunale fond.
Ikt / felles
Tilråding:
Pleie – og omsorg er satsingsområdet i denne
planperioden. Det er ikkje rom for andre store satsingar
komande 4 års periode.
Budsjettet må korrigerast for å ta høgde for kommunen
sin del av fellessatsinga i regionen.
Nytt:
Bygging av nye omsorgsbustader er sett på vent. I staden vert det sett av pengar til ombygging
til enkeltrom m/ bad for dei av våre som i dag ikkje har tilfredsstillande buforhold på
instituasjon.
Grunngjeving:
Ledige senger / kapasitet på sjukeheimen + ledig omsorgsbustad.
Andre investeringar går planlagt.
Fedje, 30. oktober 2014
Bjarte Villanger
Kommunekasserar
Vidar Bråthen
rådmann
Budsjettskjema 1A - drift
Skatt på inntekt og formue
Ordinært rammetilskudd
Skatt på eiendom
Andre direkte eller indirekte skatter
Andre generelle statstilskudd
Regnskap
2013
Budsjett
Budsjett
Budsjett
Budsjett
Budsjett
Budsjett
2013
2014
2015
2016
2017
2018
12.802.205,00
36.126.553,00
2.110.829,00
0
14 000,00
35 100,00
2 100,00
0,00
14.307,00
36.385,00
2.100,00
0,00
14 096,00
36 575,00
2 100,00
14 100,00
37 400,00
2 100,00
14 400,00
38 148,00
2 100,00
14 688,00
38 910,00
2 100,00
188.232,00
200,00
449,00
680,00
600,00
550,00
500,00
51.227.819,00
51 400,00
53.241,00
53 451,00
54 200,00
55 198,00
56 198,00
1.881.989,18
0
844.461,98
0
1 950,00
0,00
1 055,00
0,00
1.600,00
0,00
1.350,00
0,00
1 570,00
1 500,00
0,00
1 400,00
0,00
1 400,00
0,00
1 040,00
1 100,00
0,00
1 000,00
0,00
1 000,00
0,00
Avdrag på lån
899.865,72
1 250,00
1.350,00
1 000,00
1 100,00
1 200,00
1 100,00
Netto finansinnt./utg.
137.661,48
-355,00
-1.100,00
-470,00
-700,00
-800,00
-700,00
0
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
3.713.158,92
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
572.986,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
3.700.277,92
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0
354,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
Sum frie disponible inntekter
Renteinntekter og utbytte
Gevinst finansielle instrumenter (omløpsmidle
Renteutg.,provisjoner og andre fin.utg.
Tap finansielle instrumenter (omløpsmidler)
Til dekning av tidligere regnsk.m. merforbruk
Til ubundne avsetninger
Til bundne avsetninger
Bruk av tidligere regnks.m. mindreforbruk
Bruk av ubundne avsetninger
Bruk av bundne avsetninger
166.706,00
0,00
0,00
100,00
100,00
100,00
100,00
Netto avsetninger
Overført til investeringsbudsjettet
Til fordeling drift
-419.161,00
1.386.579,70
49.559.739,78
354,00
1 322,00
50 077,00
0,00
544,00
51.597,00
100,00
1 093,00
100,00
905,00
100,00
1 205,00
100,00
1 752,00
51 988,00
52 495,00
53 093,00
53 646,00
Sum fordelt til drift (fra skjema 1B)
49.237.834,14
50 077,00
51.597,00
51 988,00
52 495,00
53 093,00
53 646,00
321.905,64
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
Regnskap
2013
Budsjett
Budsjett
Budsjett
Budsjett
Budsjett
Budsjett
2013
2014
2015
2016
2017
2018
5.467.269,98
1.187.310,46
656.972,99
6 249 000
1 215 000
688 000
6.247.000
1.311.000
684.000
7 117 000
1 264 000
7 188 000
1 277 000
7 260 000
1 290 000
7 333 000
1 303 000
709 000
716 000
723 000
730 000
108.129,44
276 000
0,00
0
0
0
0
1400 Tiltakssjef
1500 Miljøvernleiar
2000 Driftssjef oppvekst og omsorg
2100 Rektor
2200 Barnehagestyrar
859.277,33
-2.720,00
1.466.738,80
11.415.357,24
2.915.303,52
358 000
-2 000
1 638 000
10 865 000
3 251 000
299.000
1.000
1.680.000
11.417.000
399 000
2 000
1 579 000
11 468 000
399 000
2 000
1 595 000
11 583 000
399 000
2 000
1 611 000
11 699 000
399 000
2 000
1 627 000
11 816 000
3.241.0001
3 129 000
3 160 000
3 192 000
3 224 000
2300 Pleie-og omsorgsleiar
16.273.010,26
16 338 000
17.102.0002
16 632 000
16 798 000
16 966 000
17 136 000
2400 Helsesøster
2500 Lege
2600 Sosialkontor
3000 Teknisk sjef
3500 Avskrivinger
1.363.729,46
3.149.964,08
739.467,86
6.173.006,72
-2.534.984,00
1 516 000
3 065 000
882 000
6 125 000
-2 387 000
1.802.0003
3.273.000
930.000
6.158.000
-2.548.000
1 672 000
3 355 000
1 108 000
6 168 000
-2 614 000
1 689 000
3 389 000
1 119 000
6 230 000
-2 650 000
1 706 000
3 423 000
1 130 000
6 292 000
-2 600 000
1 723 000
3 457 000
1 141 000
6 355 000
-2 600 000
TOTALT
49.237.834,14
50 077 000
51.597.000
51 988 000
52 495 000
53 093 000
53 646 000
Mer/mindreforbruk
Budsjettskjema 1B - drift
1000 Rådmann
1100 Kultursekretær
1200 Bibliotekstyrar
1300 IT-konsulent
Har trekt vekk inntekter på art 18100 og 19500
til sammen 480 000
Budsjettskjema 2A - investering
Investeringer i anleggsmidler
Utlån og forskutteringer
Avdrag på lån
Dekning av tidligere års udekket
Avsetninger
Årets finansieringsbehov
Finansiert slik:
Bruk av lånemidler
Inntekter fra salg av anleggsmidler
Tilskudd til investeringer
Mottatte avdrag på utlån og refusjoner
Andre inntekter
Sum ekstern finansiering
Overført fra driftsbudsjettet
Bruk av tidligere års udisponert
Bruk av avsetninger
Sum finansiering
Udekket/udisponert
Budsjettskjema 2B - investering
1200 Administrasjon
1203 Fellesfunksjonar
2220 Skulelokaler
2610 Sjukeheimslokaler
2650 Kommunalt disponerte bustader
2830 Etabl./opprettholdelse eigen bustad
3150 Bustadbygging/bumiljøtiltak, salg av tomter
3200 Kommunal næringsverksemd
3250 Tiltaksføremål
3253 Omstillingsprosjektet
3390 Brannvern
3530 Kloakknett
3600 Naturforvaltning/friluftsføremål
3810 Idrett
TOTALT
Regnskap
2013
Budsjett
2013
Budsjett
2014
Budsjett
2015
Budsjett
2016
Budsjett
2017
Budsjett
2018
8.947.443,48
132.690,00
492.361,00
771.070,88
1.728.929,12
12.072.494,48
21 595 000
120 000
630 000
0
0
22 345 000
28 913,00
130,00
600,00
0,00
0,00
29 643,00
9 925,00
150,00
500,00
0,00
0,00
10 575,00
3 175,00
160,00
400,00
0,00
0,00
3 735,00
6 075,00
160,00
400,00
0,00
0,00
6 635,00
3 575,00
160,00
400,00
0,00
0,00
4 135,00
1.525.000,00
260.150,00
0
1.017.331,00
0
2.802.481,00
1.386.579,70
2.500.000,00
5.383.433,78
12.072.494,48
0
8 700 000
1 000 000
0
2 220 000
0
11 920 000
1 492 000
0
8 933 000
22 345 000
0
8.700,00
1 000,00
0,00
9.543,00
0,00
19.243,00
544,00
0,00
9 856,00
29 643,00
0,00
6 100,00
1 000,00
0,00
1 275,00
0,00
8 375,00
1 093,00
0,00
1 107,00
10 575,00
0,00
1 000,00
400,00
0,00
575,00
0,00
1 975,00
905,00
0,00
855,00
3 735,00
0,00
2 000,00
800,00
0,00
575,00
0,00
3 375,00
1 205,00
0,00
2 055,00
6 635,00
0,00
0,00
800,00
0,00
575,00
0,00
1 375,00
1 752,00
0,00
1 008,00
4 135,00
0,00
Regnskap
2013
Budsjett
2013
Budsjett
2014
Budsjett
2015
Budsjett
2016
Budsjett
2017
Budsjett
2018
1 015 877,58
301 495,04
138 701,00
161 302,00
0,00
937 952,60
67 094,00
0,00
0,00
0,00
1 329 863,20
250 000
1 600 000
0
0
0
8 700 000
0
375 000
0
0
2 600 000
300 000
7 770 000
21 595 000
130 000
150 000
3 000 000
14 720 000
0
600 000
5 700 000
0
300 000
0
0
100 000
300 000
0
25 000 000
150 000
200 000
1 250 000
750 000
2 500 000
500 000
3 600 000
0
0
300 000
400 000
150 000
100 000
0
9 900 000
160 000
200 000
2 000 000
0
0
400 000
0
0
0
300 000
0
0
100 000
0
3 160 000
160 000
200 000
2 000 000
0
2 500 000
400 000
0
0
0
300 000
0
100 000
100 000
0
5 600 000
160 000
200 000
2 000 000
0
0
400 000
0
0
0
300 000
0
100 000
100 000
0
3 100 000
0,00
4 995 158,06
8 947 443,48
Regnskapsskjema 1A - drift
Skatt på inntekt og formue
12.802.205,00 14.000.000,00 14.200.000,00 13.179.477,31
Ordinært rammetilskudd
36.126.553,00 35.100.000,00 35.100.000,00 35.571.644,00
Skatt på eiendom
2.110.829,00
Andre direkte eller indirekte skatter
2.100.000,00
0
2.100.000,00
0
0
188.232,00
Sum frie disponible inntekter
51.227.819,00 51.400.000,00 51.600.000,00 51.046.508,31
Renteinntekter og utbytte
1.881.989,18
Renteutg.,provisjoner og andre fin.utg.
1.950.000,00
0
844.461,98
Tap finansielle instrumenter (omløpsmidler)
200.000,00
0
Andre generelle statstilskudd
Gevinst finansielle instrumenter (omløpsmidler)
200.000,00
2.110.828,00
1.650.000,00
0
1.055.000,00
0
184.559,00
2.003.698,32
0
1.255.000,00
0
0
875.801,94
0
0
Avdrag på lån
899.865,72
1.250.000,00
1.250.000,00
907.417,72
Netto finansinnt./utg.
137.661,48
-355.000,00
-855.000,00
220.478,66
Til dekning av tidligere regnsk.m. merforbruk
0
0
Til ubundne avsetninger
3.713.158,92
0
0
0 14.137,00
Til bundne avsetninger
572.986,00
0
0 2.121,00
Bruk av tidligere regnsk.m. mindreforbruk
3.700.277,92
0
0
0
0
0
0
0
Bruk av ubundne avsetninger
0 354.000,00
0
0
Bruk av bundne avsetninger
166.706,00
Netto avsetninger
-419.161,00
354.000,00
Overført til investeringsregnskapet
1.386.579,70
1.322.000,00
Til fordeling drift
49.559.739,78 50.077.000,00 49.253.000,00 50.521.824,12
Sum fordelt til drift (fra skjema 1B)
49.237.834,14 50.077.000,00 49.253.000,00 46.821.546,20
Regnskapsmessig mer/mindreforbruk
321.905,64
0 -16.258,00
1.492.000,00
0
728.904,85
0 3.700.277,92
Regnskapsskjema 1B - drift
1000 Rådmann
5.467.269,98
6.249.000
5.964.000
4.055.624,03
1100 Kultursekretær
1.187.310,46
1.215.000
1.215.000
994.533,76
1200 Bibliotekstyrar
656.972,99
688.000
688.000
593.333,30
1300 IT-konsulent
108.129,44
276.000
276.000
582.894,34
1400 Tiltakssjef
859.277,33
358.000
358.000
629.922,40
1500 Miljøvernleiar
-2.720,00
-2.000
-2.000
2.141,59
2000 Driftssjef oppvekst og omsorg
1.466.738,80
1.638.000
1.638.000
1.527.742,70
2100 Rektor
11.415.357,24 10.865.000
10.865.000
10.945.120,76
2200 Barnehagestyrar
2.915.303,52
2.897.000
2.761.115,71
2300 Pleie-og omsorgsleiar
16.273.010,26 16.338.000
16.338.000
15.121.401,76
2400 Helsesøster
1.363.729,46
1.516.000
1.516.000
1.364.883,72
2500 Lege
3.149.964,08
3.065.000
3.065.000
2.854.834,06
2600 Sosialkontor
739.467,86
882.000
882.000
752.819,23
3000 Teknisk sjef
6.173.006,72
6.125.000
5.940.000
7.105.139,84
3500 Avskrivinger
-2.534.984,00
-2.387.000
-2.387.000
-2.469.961,00
TOTALT
49.237.834,14 50.077.000
49.253.000
46.821.546,20
3.251.000
Regnskapsskjema 2A - investering
Investeringer i anleggsmidler
8.947.443,48
11.035.000,00 21.595.000,00 4.154.547,75
Utlån og forskutteringer
132.690,00
120.000,00
Avdrag på lån
492.361,00
630.000,00
Dekning av tidligere års udekket
771.070,88
0
0
0
Avsetninger
1.728.929,12
0
0
0
Årets finansieringsbehov
12.072.494,48 11.785.000,00 22.345.000,00 7.261.235,75
120.000,00
2.556.334,00
630.000,00
550.354,00
Finansiert slik:
Bruk av lånemidler
1.525.000,00
Inntekter fra salg av anleggsmidler
260.150,00
Tilskudd til investeringer
Mottatte avdrag på utlån og refusjoner
1.525.000,00
1.000.000,00
0
1.017.331,00
Andre inntekter
8.700.000,00
1.000.000,00
0
2.220.000,00
0
2.430.000,00
1.437.000,00
0
2.220.000,00
0
0
1.173.712,24
0
0
Sum ekstern finansiering
2.802.481,00
4.745.000,00
11.920.000,00 5.040.712,24
Overført fra driftsregnskapet
1.386.579,70
1.322.000,00
1.492.000,00
Bruk av tidligere års udisponert
2.500.000,00
Bruk av avsetninger
5.383.433,78
Sum finansiering
12.072.494,48 11.785.000,00 22.345.000,00 7.261.235,75
Udekket/udisponert
0
5.718.000,00
0
728.904,85
0
8.933.000,00
0
0
1.491.618,66
0
0
Regnskapsskjema 2B - investering
1203 Fellesfunksjonar
1.015.877,58
250.000
250.000
2220 Skulelokaler
301.495,04
300.000
1.600.000
2611 Pleie- og omsorgssenter
138.701,00
150.000
0
0
2650 Kommunalt disponerte bustader
161.302,00
160.000
0
0
3150 Bustadbygging/bumiljøtiltak, salg av to
937.952,60
700.000
3200 Kommunal næringsverksemnd
67.094,00
3250 Tiltaksføremål
3530 Kloakknett
0
1.329.863,20
3600 Naturforvaltning/friluftsføremål
0
153.907
0
0
375.000
0
1.330.000
3.041.257
8.700.000
0
0 375.000
3330 Kommunale vegar
288.406
0
0 449.566
2.600.000
77.956
0 300.000
0
3810 Idrett
4.995.158,06
7.770.000
7.770.000
143.455
TOTALT
8.947.443,48
11.035.000
21.595.000
4.154.548