Transcript International Business Etiquette and Manners

Rregullat e mirësjelljes në
biznesin Global
Çka është “etika/etiquette”?
Etika është…
sjellje e pranueshme nga shoqëria në
lidhje me praktikën profesionale në mesin
e anëtarëve të një profesioni në
marrëdhëniet e tyre me njëri-tjetrin.
Etika nuk njihet si diçka e
standardizuar në tërë botën…
Për shembull një gjest i një
vendi mund të ketë tërësisht
tjetër kuptim në një kulturë
tjetër!
Pse etika globale dhe
diferencat kulturore janë me
rëndësi për ne?
Me zgjerimin e vazhdueshëm të biznesit global,
element kritik për një biznes të suksesshëm
është vlerësimi dhe respektimi i diferencave
kulturore.
Ështe e domosdoshme shfrytëzimi i njohurive
tuaja lidhur me diversitetin kulturor dhe
komunikimin ndërkulturor kurdo që udhëtoni
apo caktoheni me punë jashtë shtetit.
Le të shohim se sa dini për
diferencat kulturore……
Koha për kuiz!
1. Në të gjitha vendet e mëposhtme përpos
njerit vend është e pritshme që ju të sjellni
dhuratë për një takim pune. Në cilin vend
nuk pritet te sjellet dhuratë?
• Kina
• Japonia
• Republika Çeke
• Danimarka
• Bolivia
2. Në Arabinë Saudite, cili gjest konsiderohet si
gjest miqësie mes burrash?
•
•
•
•
•
qake - a high-five
mbajnë duart gjersa ecin
shtrëngim duarsh – hand shake
bëjnë me sy
falen apo puthje në faqe
2. Në Arabinë Saudite, cili gjest konsiderohet si
gjest miqësie mes burrash?
•
•
•
•
•
qake - a high-five
mbajnë duart gjersa ecin
shtrëngim duarsh – hand shake
bejne me sy
falen apo puthje ne faqe
3. Në Britaninë e Madhe, prekja e hundës tuaj
tregon se diçka është :
•
•
•
•
•
konfidenciale
e dyshimtë
e papërshtatshme
shumë e rëndësishme
tepër e mërzitshme
3. Në Britaninë e Madhe, prekja e hundës tuaj
tregon se diçka është :
•
•
•
•
•
konfidenciale
e dyshimt
e papërshtatshëm
shumë e rëndësishme
tepër i mërzitshëm
4. Cila nga këto dhurata janë të lidhura me
vdekjen dhe nuk duhet të jepen si dhurata në
kulturën kineze?
•
•
•
•
•
orë
sandale kashte
një faculetë
një lejlek
të ngjajshme si këto
4. Cila nga këto dhurata jane të lidhura me
vdekjen dhe nuk duhet të jepen si dhurata në
kulturën kineze?
•
•
•
•
•
orë
sandale kashte
një facultë
një lejlek
të gjitha më lart
5. Kur qarosni nje klient me drekë/darkë zyrtare në
Kinë, dhurata(shpërblimi i përshtatshëm) është:
•
•
•
•
•
15% dhuratë
Sa më shumë aq më mirë
20% dhuratë
mos jepni dhuratë fare
50% dhuratë
5. Kur qarosni nje klient me drekë/darkë zyrtare ne
Kine, bakshishi i përshtatshem është:
•
•
•
•
•
15% bakshish
Sa me shumë aq me mirë
20% bakshish
mos jepni bakshish fare
50% bakshish
6. Kur bëni biznes në Iran, gruaja duhet të mbuloj:
•
•
•
•
•
gojën
këmbët
sytë
krahët dhe këmbët
krahët, këmbët dhe flokët
6. Kur beni biznes ne Iran, gruaja duhet te mbuloj:
•
•
•
•
•
gojen
këmbet
syt
krahet dhe këmbet
krahet, këmbet dhe flokët
Focus Regions
France
Brazil
India
Japan
Etika në
Francë
Pse të flasim për Francën?
• Fjala “etikë" vjen nga frëngjishtja që do të
thot "rregulla të mirësjelljes“, që ka
kuptimin e mirësjelljes shoqërore apo
protokolit profesional ...
• Franca është vendi më i madh i Europës
Perëndimore.
Trashëgimi dhe kultura Franceze
• Franca është e njohur si qendë botërore për
kulturë.
• Francezët janë shumë krenarë për historinë e
tyre të gjatë dhe rolin e tyre në çështjet
botërore .
Gjuha
• Frëngjishtja është gjuhë zyrtare.
• Nëse nuk flisni frëngjisht, është shumë me
rëndësi që ju te kërkoni ndjesë për mungesë
njohurie.
• Megjithatë, shumica e individëve në biznes
flasin anglisht.
Komunikimi
• Francezët e vlerësojnë bisedën si një formë
të artit.
• Ata shpesh ndërpresin njëri-tjetrin, jo pse
duan të jenë të pa sjellshëm, por për shkak
se e konsiderojnë argumentimin si argëtues.
• Ata ankohen se amerikanët më shumë
mbajnë "leksion" në vend se "të bisedojnë".
• Si amerikan, duhet të jeni të kujdesshëm për
volumin e zërit tuaj (nuk duhet të jeni të
zëshëm!)
• Kontakti me sy tek Francezët është i
shpeshtë dhe intensiv, kjo nuk duhet të ju vë
në siklet!
Dukja
• Francezët i japin rëndësi paraqitjes së tyre.
• Duhet të visheni me veshje mirë të përshtatur
dhe konservatore.
• Ngjyrat e mbyllta janë të preferuara. Ngjyrat e
ndritshme dhe bizhuteritë e rënda duhen të
shmangen.
• Meshkujt francezë nuk e lirojnë kollaren dhe
nuk i heqin xhaketat e tyre. Një sjellje e tillë
konsiderohet joprofesionale.
Disa fakte tjera lidhur me
kulturën franceze
• Përpikëria në orar nuk ështe strikte.
• Ushqimi francez duhet të shijohet, nuk duhet nxituar.
Prisni që një drekë apo darkë të zgjas diku prej dy
deri në tri orë!
• Shtrëngimet e duarve janë të shkurtëra dhe të
shoqëruara me kontakt- syve të dallueshme.
Gjithmonë faluni (shake) pas takimit kur largoheni.
Disa fakte tjera lidhur me
kulturën franceze
• Arsimi vlerësohet shumë lartë në Francë.
• Dhënja e dhuratave në takime pune është në
diskrecionin e të huajit, por dhuratat e
sugjeruara janë librat dhe muzika, meqë ata
tregojnë interes për çështjet intelektuale.
Brazili
Dukja
• Brazilianët janë krenar për veshjen e tyre.
• Gratë me veshje konservatore.
- Kostume dhe fustane feminie elegante.
• Gjithmonë me thonjtë të rregulluar –
manikyr.
• Veshjet me kombinim të ngjyrës së gjelbër
dhe të verdhë (ngjyrat e flamurit brazilian).
Sjellja
• Përshëndetja
– Burrat shtrëngojnë duart
dhe mbajnë kontaktin me
sy.
• Miqët përqafen ose i bien
lehtë njëri-tjetrin në
shpinë.
– Femrat puthen me njëratjetrën në faqe, duke filluar
nga e majta.
– Nëse një grua dëshiron që
të shtrëngoj duart me një
burrë, ajo duhet të shtrijë
dorën e para.
– Simboli "OK" është gjest i
vrazhdë dhe kurrë nuk
duhet të përdoret.
– Për të shprehur
falënderimin/vlerësimin,
mbajnë llapën e veshit të
tyre me gishtin e madh dhe
gishtin tregues.
– Për të thënë fat të mirë,
përdorin gjestin "Fig"
Sjellja (vazhdimi)
• Dhënja e dhuratave.
– Dhuratat nuk kërkohen në
takimin e parë zyrtar.
– Në vend te dhuratës qaros
me drekë apo darkë.
– Kurrë mos dhuroni lule
vjollcë sepse ata i përdorin
kryesisht në funerale.
– Dhuratat merren kur
pranohen.
• Të ushqyerit/Dining
– Mesdita është koha për
ushqimin kryesor përveç
nëse është një oragnizim
formal.
– Nëse jeni të ftuar për
darkë, eja me 30 minuta
vonesë.
– Në qoftë se është një ndeje
më e madhe, eja me 1 orë
vonesë.
– “Veshu për të bërë
përshtypje",
Etika e biznesit
• Kurr mos e filloni bisedën i pari
kur jeni në takimet zyrtare,
pritësi duhet ta bëjë këte;
takimet fillojnë me bisedë të
lirë ( jo zyrtare),
• Mund të flisni për futboll,
familjen apo fëmijët,
• Mos flisni tema për
Argjentinën, politikën,
religjionin apo pyjet tropikale,
• Preferojnë takime - ballë për
ballë,
• Komunikimi është jo-formal.
• Është e pranueshme për të
ndërprerë dikë që është duke
folur.
• Kurrë mos nxito kohën e ndërtimit
te marrëdhënieve reciproke.
• Prisni që të merrni një kohë të
gjatë për shqyrtimin e detajeve.
• Angazhoni avokatët dhe
kontabilistët vendor.
• Takimi afarist mund të caktohet
në minutën e fundit, por tentoni ta
planifikoni 2-3 javë më parë.
• Në San Paulo dhe Brazilias,
duhet të arrini me kohë për
takime.
• Në Rio de Janeiro dhe disa
qytete të tjera, është e
pranueshme që të arrini disa
minuta me vonesë.
• Mos u dukni të padurueshëm
nëse ju lën të prisni.
Etika ne
Indi
Dukja
• Biznesi Formal
– Meshkujt – Komplete dhe kollare (xhaketa mund të hiqet gjatë
verës)
– Femrat – veshje konservative apo komplet me pantollona
• Biznesi jo formal (casual)
– Meshkujt – këmishë me mëngë të shkurtëra dhe pantollone të
gjata ( të shkurtëra vetëm gjatë aktiviteteve sportive)
– Femrat – duhen të jenë të mbuluara gjatë gjithë kohës pjesa e
epërme e duarve, gjoksi, shpina dhe këmbët .
• Përdorimi i produkteve të lëkurës mund të konsiderohet
si ofenduese.
Sjellja
• Asnjëherë mos e prekni kokën e dikujt tjetër. Koka
konsiderohet si vendi i shpirtit.
• Keni kujdes me këmbët tuaja. Këmbët konsiderohen si të
pa pastra.
• Kurrë mos i drejtoni këmbët tuaja ndaj një personi. Nëse
këpucët ose këmbët prekin një person kërkoni falje.
• Nëse pranoni një dhuratë të mbështjellur, vendoseni
mënjan derisa dhuruesi të largohet. Dhuratat nuk hapen
në prani të dhuruesit.
• Drekat zyrtare janë më të preferuara se sa darkat.
Mbajeni mend se Hindusët nuk e han mishin e viqit,
ndërsa Muslimanët nuk han mishin e derrit.
Komunikimi
• Gjuhë zyrtare është anglishtja. Anglishtja është e
përdorur gjerësisht në politikë, biznes dhe arsim.
• Fjala "jo" konsiderohet si veçanërisht e ashpër në Indi.
Të refuzosh një kërkesë në mënyrë më të paqartë është
më e zakonshme dhe e sjellshme.
• Kurrë mos refuzoni drejtpërdrejt një ftesë. Në vend të
kësaj, përdorni komunikimin jo-verbal dhe indirekt për të
treguar mosmarrëveshjen tuaj.
Praktikat e punës Indiane
• Indianët e vlerësojnë me përpikëri orarin, por nuk do të
thot se ata janë te përpikët. Përpiqu të jeni fleksibël.
• Cakto takimet e biznesit në mëngjes vonë ose pasdite të
hershme, ideale ështe në mes orëve 11:00 dhe 16:00.
• Afatet nuk duhen nxituar! Marrja e vendimeve në
kulturën indiane është shpesh një proces i ngadaltë dhe i
zhytur në mendime. Shfaqja e padurimit është parë si i
vrazhdë dhe fyese.
Do’s and Don’ts
Bëni dhe mos bëni
• Do, prisni që kolegia femër të ju përshëndes e
para. Meshkujt indian në përgjithësi nuk
përshëndeten me gratë duke i dhënë dorën dhe
këte e bëjnë nga respekti.
• Do, përdorni tituj sa herë që të jetë e mundur, të
tilla si "Profesor" ose "Doktor". Nëse personi nuk
ka një titull zyrtar, përdorni "zotri", "zonjë", apo
“zonjushë" dhe mbiemrin e tyre.
• Don’t Mos refuzoni ndonjë ushqim apo pije të
ofruara për ju gjatë takimeve zyrtare.
Japonia
Dukja
• Është me rëndësi të “visheni për të lën
përshtypje ”
• Meshkujt duhen të vishen me kostume
zyrtare/konservative të mbyllta.
• Femrat duhen të vishen me veshje
konservative, me aksesor(plotësues)
minimal dhe taka të ulta.
• Pa pantollona për femra, meshkujve
Japonez kjo ju duket ofenduese.
Sjellja Do’s and Don’ts
•
•
•
•
•
•
Do Mos e përdor gjestin për OK
Don’t Mos trego me gisht
Don’t Mos i fshij hundët në publik
Don’t Mos e mbush pijen tuaj
YouTube - Japanese Etiquette 2
Do Kur jeni të ftuar në një organizim ejani
pak me vonesë.
• Don’t Mos prekni në publik dikë të gjinisë
tjetër.
Komunikimi
• Mund të ketë shtrëngim duarsh.
• Duhet të kryeni formalitetet para se të filloj
takimi zyrtar.
• Buzëqeshja mund të shpreh ose gëzimin ose
kënaqësinë, prandaj keni kujdes!
• Lejoni pritësin të ulet në qetësi.
• Japonezët nuk preferojnë të përdorin fjalën
“jo”
Shpresojmë të keni mësu pak nga
etika globale!
Arigato!
Merci!
THANK YOU!
¡Gracias!
Dhanyavaad!
Krijo grupet punuese në klasë
Cili grup liston më shumë gjuhë
për fjalën Faleminderit dhe Të
dua.
Dhuratat në takimet Zyrtare
• Kompanitë shumëkombëshe dhe disa shtete
kanë politika të rrebta për dhurata.
• Në Malajzi dhe Paraguai çdo dhuratë
konsiderohet si ryshfet.
• Kur zgjedhni dhuratat duhet të dini ligjet
fetare.
• Në cilat vende pranohen dhuratat? Në cilat
vende nuk pranohen dhuratat?
Dhuratat në kulturën Kineze
• Dhuratat refuzohet tri herë që të mos duken
lakmitare.
• Dhurohet me të dy duart dhe dhurata hapet
më vonë.
• Dhuratat përshtaten sipas hierarkisë dhe
marrëdhënieve të biznesit.
• Nuk duhet të jenë as shumë të shtrenjta as
të lira.
Dhuratat në kulturën Kineze
• Simbolika është me rëndësi
– për shembull, në Vitin e Ri kinez, paratë mund të
jepen në një zarf të kuq, shuma duhet të jetë çift,
duke përdorur një numër çift të monedhave të
reja.
– Ngjyra e kuqe është me fat, rozë dhe e verdhë
përfaqësojnë lumturi, numri 8 është numri fatlum.
– Ngjyra e zezë, e bardhë dhe blu dhe # 4, apo
katër nga çdo gjë, janë të lidhura negativisht me
vdekje ose funerale. Gjithashtu, të përfshira në
këtë kategori janë: ora, shamia, dhe sandale
kashtë.
Dhuratat në kulturën Japoneze
• Në Japoni dhënia e dhuratës është një formë
e artit që përfaqëson miqësi, respekt, dhe
mirënjohje.
– Ceremonia është e rëndësishme, dhurata duhet
të jetë gjithmonë në një kuti për dhurata, ose e
mbështjellur bukur në letër të cilësisë, dhe të
jepet me respekt shumë të madh.
– Kur ju ofroni dhuratën tuaj, do ta mbani atë me të
dy duart dhe të përkuleni, duke thënë fjalë që lë
personi të kuptoj se, ”kjo dhuratë është e
parëndësishme në krahasim me rëndësinë e
marrëdhënieve tuaja miqësore”.
Dhuratat në kulturën Japoneze
• Janë dy stinë në vit për t’i dhënë dhuratat .
– Njëra është mesi i verës (O-Chugen)
– dhe tjetra në fund të vitit (O-Seibo).
– Një dhuratë duhet të jepet gjatë secilës prej
këtyre stinëve.
– Librat nuk janë të përshtatshme, si dhe objektet
e mprehta: thika, gërshërët e gjësende si këto.
Dhuratat në kulturën Hebrenje
• Hebrenjëve ortodoks nuk ju lejohet për të
ngrënë mish derri dhe butak (shellfish).
– Rregullat ushqimore janë shumë të veçanta në
lidhje me atë se cilat ushqime janë të
pranueshme për t’u ngrënë,
– Ushqime që përmbushin këto rregulla të rrepta
janë quajtur ushqime të “drejta “/ (halla) kosher
dhe kanë etiketat “ e drejtë/ kosher”.
– Ndryshe nga vera, llojet e tjera të alkoolit nuk
është e nevojshme për të qenë të drejta/kosher.
Prandaj, ju mund të zgjidhni një shishe alkooli
për t’i dhënë një klienti hebre nëse ai pi alkool.
Dhuratat në kulturën Muslimane
• Në kulturën muslimane, Kurani ndalon
alkoolin. Dhuratat e alkoolit ose ndonjë
produkt që përmban alkool, të tilla si parfumi,
kurrë nuk duhet të zgjidhen për t’u dhuruar.
Gjithashtu, janë të ndaluara produktet apo
ushqimet të cilat përmbajnë mish derri, zogu,
dhe butak.
– Qentë konsiderohen si të papastër, kështu që
çdo send si qen apo diçka me pamje të një qeni
nuk duhet të jepet.
Dhuratat në kulturën Muslimane
• Vepra arti që përbëjnë; skulptura, vizatime
ose fotografi që tregon trupin e njeriut,
sidomos një trup lakuriq apo pjesërisht femra
lakuriq, nuk janë të pranueshme si dhuratë.
• Një dhuratë e mirë për një mysliman të
devotshëm është një busull. Çdo ditë ai
duhet të përballet me Mekën për lutjet. Me
një busull, pa marrë parasysh se ku ndodh
në botë, ai mund të gjejë lehtësisht drejtimin
e duhur.
Dhuratat në kulturën Muslimane
• Dhuratat përdoren me dorën e djathtë, ose të
dyja duart. Dora e majtë nuk përdoret si e
vetme për t’i dhënë dikujt një dhuratë, ajo
konsiderohet si e papastër.
• Nëse ju jeni në një vend që nuk është me
shumicë myslimane, dhe ju do të zbavitni
një bashkëpunëtorë biznesi musliman,
zgjidhni një restorant që shërben ushqim
“hallall”, dhe nuk shërben alkool.
Dhuratat në kulturën Europiane
• Kulturat pa tradita të forta, lidhur me dhënjen
e dhuratave, kulturat evropiane dhe vendet e
ndikuara nga këto kultura, nuk i përdorin
dhuratat si pjesë integrale e marrëdhënieve
të biznesit. Kjo nuk do të thot se i
përjashtojnë.
• Pa marrë parasysh se në cilat kultura mund
të bëni biznes, është gjithmonë profesionale
për zhvillim të marrëdhënieve më të
rehatshme të biznesit; të shtroni një darkë,
një mbrëmje në teatër, ose të përcillni një