Transcript Diapositiva 1

ATMOSFERA: Gure planetaren gas-estalkia. Gas-nahasteari airea deritzo
NITROGENO:
Airearen %78 da.
Gas geldoa, hau da,
ez du
erreakzionatzen eta
ez du arnasketarako
balio
OXIGENOA: Airearen %21.
Hartzen du parte erreakzioetan,
esaterako oxidazioa egiten du.
Arnasketarako erabiltzen dugu
bizidunok
OZONOA: Oso
kantitate txikian
agertzen da. Soilik
atmosferako
geruza altuenetan.
Izpi ultramoreak
iragazten ditu eta
horrexegatik
babesten gaitu
KARBONO
DIOXIDOA:
Airearen % 0,03.
Fotosintesirako
ezinbestekoa eta…
BEROTEGIA: Plastikozko edo kristalezko eraikina da. Hormek
uzten dute argia eta beroa pasatzen eta gero aire beroa nekez
ateratzen da… orduan tenperatura altua izaten da
500 Km.
80 Km.
40 Km.
10 Km.
TROPOSFERA: Zenbat eta gorago igo
tenperatura baxuagoa da. Geruza
honetan aire osoaren %90 daukagu eta
eguraldiko fenomenoak gertatzen dira.
ESTRATOSFERA: Goiko aldean
eguzkiaren izpi ultramoreek
oxigeno molekulekin egiten dute
talka eta ozonoa sortzen da.
Ozonoa nagusitzen den tokiari
ozonosfera deritzo
MESOSFERA: Tenperatura minimoak lortzen dira, 100ºC azpitik
IONOSFERA: Tenperaturak handigotzen dira. Goiko aldea
EXOSFERA da eta airea urrituz doa… espazio hutsara heldu arte
Lurraren hasierako atmosfera (duela 4.500 milioi urtekoa) bereziki
bi gasez osatuta zegoen: karbono dioxidoz eta ur-lurrnez.
Sumendien jarduera dela eta
Fotosintesiari esker hasi zen oxigenoa produzitzen eta atmosferaren
konposaketa kimikoa ere
METEOROLOGIAK aztertzen ditu atmosferaren aldaketak
ANEMOMETROAK
haizearen indarra neurtzen
du
HAIZE-ORRATZAK
haizearen noranzkoa
TERMOMETROAK
tenperatura neurtzen du
BAROMETROAK
presio atmosferikoa
HIGROMETROAK
aireko hezetasunaren
portzentaia
PLUBIOMETROAK metro karratuko jasotako ur
kantitatea
PRESIO ATMOSFERIKOA da
atmosferak egiten duena
Non gutxiago?
Neurri bat ematen denean, itsas
mailan neurtzen da
Mapetan ISOBARA izeneko lerroz adieraztzen dira… presio bereko
puntuak lotzen dituztenak
Aire beroa hotza baino
arinagoa da…
orduan igo egiten da…
eta leku horietan
dauden presioak
ingurukoak baino
txikiagoak dira
DEPRESIOAK… gasteleraz
BORRASCAS
Normalean eguraldi txarra
Aire hotzak, berriz,
astunagoa da…
orduan jaitsi egiten da…
eta leku horietan dauden
presioak ingurukoa baino
handiagokoak dira
ANTIZIKLOIAK
Normalean eguraldi ona
??????
DEPRESIOA
??????
ANTIZIKLOIA
Airea beti joaten da goi-presioko
eremuetatik behe-presiokoetarantz,
Nondik nora
hau da antizikloietatik depresioetarantz
mugituko zen
airea?
Haizeak badu hezetasuna, ur-lurrun eran. Kilogramo bat aire
lehorreko zenbat gramo ur dagoen adieraziz
Itsaso eta ozeanoetako lurruntze prozesutik dator gehienbat
Aireko hezetasuna
kondentsatzen bada
IHINTZA sortzen da
Eta tenperatura 0ºC azpitik badago IZOTZ ZURIA
HODEIAK urta tantatxo nimiñoz osatutako masak dira
LAINOA lurzoruraino heltzen diren hodeiak dira
Airearen hezetasuna handia bada eta hoztuz gero EURIA sortzen da
KONDENTSAZIOA (gas
egoeratik likido egoerara
pasatzeko prozesua) gertatzen da,
tanta handiak eratuz eta
pisuagatik erori egiten dira
Tenperatura 0ºC azpitik elur izeneko prezipitazioak
Ur-lurruna izoztuz gero izotz-kristalez osaturiko ELUR-MALUTAK
egiten dira
Ura izoztuz gero TXINGORRA sortzen da
Oso handiak badira izotz-esferak HARRIAK deritze
EGURALDIA da leku jakin batean eta une jakin batean dagoen
atmosfera-egoera
KLIMA da oso denboraldi luzean izandako egoera. Bereziki
tenperatura (maximoa, minimoa eta batez bestekoa) eta
plubiositatea (jasotako ur kantitatea)
KLIMAGRAMA: Urtebetean hiletik hilera izandako batez besteko
tenperaturaren eta guztizko prezipitaioen adierazpen grafikoa
Almeria
Bartzelona
Bilbo
Madril
Erregai fosilen kontsumoak karbono dioxidoa metatzen du
KARBONO DIOXIDOAK BEROTEGI-EFEKTUA
sortzen du, atmosferan gero eta gehiago dagoelako eta
horrek harrapatzen duelako askatzen den beroa
KLIMA-ALDAKETA
Tenperaturak igo
Poloak urtu
lehorteak
Itsasoko
maila igo
SUFRE OXIDOEK eta NITROGENO OXIDOEK hodeietako
urarekin nahastean azidoak sortzen dituzte eta euriak egiten
duenean EURI AZIDOA dugu, eraikinak eta landareak suntsituz
Industrian erabilitako CFC gasek…
OZONO
geruza txikitzea
eragiten dute,
zuloak sortuz.
Orduan izpi
ultramoreak ez
dira iragazten
eta pasatzen
dira
Eguzkitan denbora luze egonez gero errekuntzak edo larruazaleko
minbizia ager daitezke.
1997. urtean, Kyoto-n nazioarteko protokoloa sinatu
zen karbono dioxidoaren atmosferako kantitatea
jaisteko
Energia ez kutsagarrien erabilpena
bultzatu zuten. Esaterako haizeenergia eta eguzki-energia