Transcript Slide 1

‫حي ــم‬
‫اهللالرحمنالر‬
‫بس ــم‬
‫سيستم هاي اطالعات مديريت‬
Management Information Systems
‫دکتر سهيل سرمدسعيدي‬
[email protected]
‫فصل اول‬
‫مقدمه اي بر مديريت اطالعات‬
‫اهميت مديريت اطالعات‬
‫‪ ‬توجه به مديريت اطالعات در طي سال هاي اخير نه تنها در جوامع‬
‫پيشرفته بلکه د رجوامع در حال توسعه در تمام موارد که احتياج به‬
‫کنترل منابع اطالعاتي دارند‪ ،‬افزايش يافته است‪.‬‬
‫‪ ‬علت افزايش اين توجه را شايد بتوان به دو دليل اصلي خالصه کرد‪.‬‬
‫اين دو دليل عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬افزايش پيچيدگي کار مديريت‬
‫‪ ‬پيشرفت تکنولوژي در تهيه ابزارهاي تصميم گيري‬
‫‪4‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫افزايش پيچيدگي کار مديريت‬
‫‪ ‬مديريت کار مشکلي است‪ ،‬لکن امروزه نسبت به گذشته بساير پيچيده‬
‫تر گرديده است‪.‬‬
‫‪ ‬يک علت اين ادعا « اندازه و تعداد سازمان ها» مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬علت ديگر «افزايش پيچيدگي» تکنولوژي بکار برده شده در‬
‫سازمان است‪.‬‬
‫‪ ‬تمام اين شاخص ها (اندازه سازمان‪ ،‬تأثيرات اقتصادي‪ ،‬پيچيدگي‬
‫تکنولوژي‪ ،‬کاهش چارچوب زماني و فشارهاي رقابتي و اجتماعي)‬
‫بر کار مديريت اثر مي گذارند‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫دسترسي به ابزارهاي تصميم گيري‬
‫‪ ‬از وقتي که مديريت پيچيده تر شده‪ ،‬حرکتي به سمت افزايش‬
‫اثربخشي تصميم گيري ايجاد گرديده است‪.‬‬
‫‪ ‬مرکز ثقل اين حرکت تکنيک هاي مقداري و وسايل الکترونيکي‬
‫مانند کامپيوترها هستند‪.‬‬
‫‪ ‬اصطالحاتي مانند سيستم اطالعات مديريت (‪ )MIS‬و سيستم پشتيبان‬
‫تصميم (‪ )DSS‬مفهوم عمومي مشاوره مدير با اطالعات توليد شده‬
‫بوسيله کامپيوتر را بيان مي کنند‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫انواع مديران‬
‫‪ ‬اگرچه در همه جاي سازمان مي توان مديران را يافت‪ ،‬ولي تشخيص اينکه آنها‬
‫در سطوح مختلف يک سازمان وجود دارند‪ ،‬از اهميت خاصي برخوردار‬
‫است‪.‬‬
‫سطح‬
‫برنامه ريزي استراتژيک‬
‫عملکرد توليد‬
‫سطح کنترل‬
‫مديريت مياني‬
‫سطح‬
‫کنترل عملياتي‬
‫‪7‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مهارت هاي مديريت‬
‫‪ ‬مديران موفق داراي مهارت هاي فراواني هستند و دو مورد از آنها‬
‫داراي اهميت اساسي مي باشند‪:‬‬
‫‪ ‬تصميم گيري‬
‫‪ ‬ارتباطات‬
‫‪8‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ارتباطات‬
‫‪ ‬مديران‪ ،‬اطالعات را بصورت شفاهي و کتبي دريافت و يا ارسال مي دارند‪.‬‬
‫‪ ‬ارتباطات شفاهي‪ ،‬شامل مکالماتي است که در طي مالقات ها‪ ،‬بازرسي و يا‬
‫تماس تلفني برقرار مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬همچنين ممکن است ارتباط شفاهي هنگام خوردن ناهار و يا کنفرانس ها‬
‫صورت گيرد‪.‬‬
‫‪ ‬ارتباطات کتبي‪ ،‬شامل گزارش هاي آماده‪ ،‬شده بوسيله کامپيوتر و ديگر‬
‫وسايل‪ ،‬يادادشت ها‪ ،‬نامه ها و گزارش هاي ادواري مي باشد‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تصميم گيري‬
‫‪ ‬مديران در طي مراحل حل مسئله تصميم گيري مي کنند‪.‬‬
‫‪ ‬اصطالح «حل مسئله»‪ ،‬به اين معني است که در سازمان اتفاق‬
‫زيان آوري روي داده و يا روي خواهد داد و مديران براي حداقل‬
‫نمودن اثرات منفي و يا اطمينان از اينکه مسئله مشابهي روي‬
‫نخواهد داد‪ ،‬تالش مي کنند‪.‬‬
‫‪10‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪11‬‬
‫جلسات برنامه ريزي نشده‬
‫تماسهاي تلفني‬
‫جلسات برنامه ريزي شده‬
‫بازديدها‬
‫نشريات ازرگاني‬
‫فعاليت هاي اجتماعي‬
‫گزارش هاي غيرکامپيوتري‬
‫گزارش هاي ادواري‬
‫يادداشت ها‬
‫رابط هاي شفاهي‬
‫نامه ها‬
‫منابع داخلي‬
‫گزارش هاي کامپيوتري‬
‫استفاده از اطالعات در تصميم گيري‬
‫منابع محيطي‬
‫رابط هاي کتبي‬
‫مديـ ــر‬
‫تصميــم گي ــرنده‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫دانش کامپيوتر‬
‫‪ ‬کامپيوتر ابزار پشتيباني کننده ارتباطات و تصميم گيري است‪.‬‬
‫‪ ‬در صورت شناخت و درک صحيح از اين ابزار‪ ،‬مدير مي تواند‬
‫بهترين نتايج را از کامپيوتر برگيرد‪.‬‬
‫‪12‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫دانش ‪MIS‬‬
‫‪ ‬مدير مدرن بايستي چگونگي کاربرد کامپيوتر در مديريت را درک‬
‫نمايد‪.‬‬
‫‪ ‬اين آگاهي را مي توان «دانش ‪ »MIS‬که البته برمبناي دانش‬
‫کامپيوتر بنا شده است‪ ،‬ناميد‪.‬‬
‫‪ ‬دانش ‪ MIS‬شامل درک قوت و ضعف کامپيوتر در هنگام استفاده از‬
‫آن در حل مسائل جاري مي باشد و همچنين شامل توانايي کاربرد‬
‫کامپيوتر بعنوان يک سيستم پشتيبان تصميم است‪.‬‬
‫‪13‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مدير و سيستم‬
‫‪ ‬مديريت مدرن توجه خاصي به نظريه سيستم ها دارد‪.‬‬
‫‪ ‬اين ديدگاه بيان کننده آنست که مدير بايستي بداند يک سيستم چيست‬
‫و چونه اين موضوع به حيطه مسئوليت وي مربوط مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬به منظور تکميل اين نگرش سيستمي‪ ،‬مدير بايستي اهميت محيط‬
‫سازمان را تشخيص دهد‪.‬‬
‫‪14‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تعريف سيستم‬
‫‪ ‬گروهي از اجزاء که با خواص مشترک و به منظور دستيابي به‬
‫اهداف مشترکي گرد آمده اند‪.‬‬
‫‪ ‬عوامل کليدي اين تعريف عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬گروهي از اجزاء‬
‫‪ ‬اجزاءگرد آمده و مرتبط‬
‫‪ ‬قصد مشترک براي دستيابي به يک هدف‬
‫‪15‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اجزاء يک سيستم‬
‫‪ ‬هر سيستم از چند جزء کلي تشکيل يافته است‪.‬‬
‫کنترل‬
‫ستاده‬
‫‪16‬‬
‫تبديل‬
‫داده‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تعريف سيستم فرعي يا زيرسيستم‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫يک سيستم فرعي يا زيرسيستم‪ ،‬سيستمي است که درون يک سيستم بزرگتر بوده و توسط‬
‫آن سيستم احاطه شده است‪.‬‬
‫بنابراين يک سيستم فرعي خود يک سيستم مي باشد‪.‬‬
‫اجزاي ترکيبي يک سيستم‪:‬‬
‫سيستم‬
‫سيستم فرعي ‪A‬‬
‫جزء مجرد ‪C‬‬
‫سيستم فرعي ‪B‬‬
‫سيستم فرعي ‪A-1‬‬
‫جزء مجرد ‪B-1‬‬
‫سيستم فرعي ‪A-2‬‬
‫جزء مجرد ‪B-2‬‬
‫جزء مجرد ‪A-1‬‬
‫‪‬‬
‫‪17‬‬
‫وقتي يک سيستم بخشي از سيستم بزرگتر باشد‪ ،‬آن سيستم بزرگتر اغلب «سيستم برتر» يا‬
‫«ابرسيستم» ناميده مي شود‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سيستم هاي فيزيکي و سيستم هاي مفهومي‬
‫‪ ‬سازمان بازرگاني يک سيستم فيزيکي است‪.‬‬
‫‪ ‬اين سيستم ملموس مي باشد و مي توان آن را ديد و حس کرد‪.‬‬
‫‪ ‬يک مدير‪ ،‬مسئول اداره اين سيستم فيزيکي است‪.‬‬
‫‪ ‬يک سيستم مفهومي‪ ،‬سيستمي است که بيانگر يک سيستم فيزيکي‬
‫مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬سيستم مفهومي بعنوان يک عقيده در ذهن کسي وجود دارد‪ ،‬مانند اعداد يا‬
‫خطوط رسم شده بر روي يک ورق کاغذ و يا مانند محدوده مغناطيسي حافظه‬
‫کامپيوتر‪.‬‬
‫‪18‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫داده در مقايسه با اطالعات‬
‫‪ ‬داده چيزي است که براي تصميم گيري‪ ،‬محاسبه و يا اندازه گيري‬
‫مورد استفاده قرار مي گيرد‪.‬‬
‫‪ ‬وقتي اين داده پردازش شد‪ ،‬مي تواند به اطالعات تبديل گردد‪.‬‬
‫‪ ‬در بحث داده و اطالعات مي توان گفت‪« :‬داده يک نفر‪ ،‬اطالعات‬
‫ديگري است»‪.‬‬
‫‪19‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫پردازش داده ها‬
‫‪‬‬
‫سيستمي که داده ها را پردازش مي کند«سيستم پردازش داده» نام دارد‪.‬‬
‫کنترل‬
‫ستاده‬
‫تبديل‬
‫داده‬
‫‪‬‬
‫پردازش داده مي تواند بوسيله دست و يا به کمک ابزار «هدايت کليدي» ماندد ماشين‬
‫حساب جيبي‪ ،‬ماشين تايپ و يا کامپيوتر انجام شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫پردازش شامل يک يا چند مورد از عمليات زير است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪20‬‬
‫‪‬‬
‫ثبت‬
‫مرتب کردن‬
‫ترکيب‬
‫محاسبه‬
‫جمع بندي‬
‫ذخيره‬
‫بازيافت‬
‫توليد مجدد‬
‫نمايش‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ذخيره داده ها‬
‫‪ ‬معمولا بين زماني که داده ها جمع آوري مي شوند و زماني که به‬
‫اطالعات تبديل مي شوند فاصله اي وجود دارد‪.‬‬
‫‪ ‬همچنين ممکن است بين زماني که داده پردازش مي شود و زماني‬
‫که ستاده آن پردازش و به کاربران ارائه مي گردد‪،‬‬
‫فاصله اي وجود داشته باشد‪.‬‬
‫‪ ‬ورود داده ها‪ ،‬اطالعات و نگهداري آنها به هر منظوري‪ ،‬عبارت‬
‫است از «پايگاه داده» يا بايگاني داده و سازمان‪.‬‬
‫‪ ‬پايگاه داده يک جزء مهم ‪ MIS‬مي باشد‪.‬‬
‫‪21‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تعريف ‪MIS‬‬
‫‪ ‬تعاريف متعددي از سيستم اطالعات مديريت بعمل آمده است که اهم‬
‫آنها بشرح زير مي باشند‪:‬‬
‫‪ MIS ‬به بخش ي از سيستم اطالق مي شود که با امور تصميم گيري و مديريت در‬
‫ارتباط مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬بخش ي از سيستم که در برگيرنده امور پردازش داد و ستدها يا تبادالت ارتباطي است‪.‬‬
‫‪ MIS ‬ترکيبي است از تصميم گيري و اجراي عمليات پردازش داده هاي حاصل از‬
‫تبادالت‪.‬‬
‫‪ ‬تعريف آن همان تعريف مديريت منابع اطالعاتي مي باشد‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سيستم اطالعات مديريت ‪MIS‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ما ‪ MIS‬را شامل تمام پردازش هاي داده در يک سازمان در نظر خواهيم گرفت‪ .‬اين تعريف کلي به اين معني‬
‫است که ‪ MIS‬چيزي بيش از توليد اطالعات براي مديران است‪.‬‬
‫تعريف ‪MIS‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫سيستم هاي رسمي و غيررسمي که اطالعات قديم‪ ،‬حال و اطالعات مربوط به برنامه هاي آينده را به صورت کتبي و شفاهي‪ ،‬مرتبط‬
‫به عمليات داخلي سازمان و محيط آن فراهم مي سازد و سپس بوسيله اطالعات فراهم شده در چارچوب زماني مقتض ي بمنظور بکار‬
‫بردن در تصميم گيري‪ ،‬از مديران‪ ،‬پرسنل و اجزاء کليدي محيط پشتيباني مي کند‪.‬‬
‫چند کلمه کليدي‪ ،‬اصل و ماهيت ‪ MIS‬و چگونگي کاربرد آن را نشان مي دهند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫رسمي و غيررسمي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اطالعات گذشه‪ ،‬حال و برنامه ريزي شده‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اطالعات حاصله از ‪ MIS‬بايستي عنداللزوم در دسترس باشند‪.‬‬
‫بکار بردن در تصميم گيري‬
‫‪‬‬
‫‪23‬‬
‫از وقتي که پرسنل سطح عملياتي مانند کارکنان رزرو بليط‪ ،‬ماشين نويس ها و گويندگان در کار خود به کامپيوتر متکي شده اند‪ ،‬الزم است آنها‬
‫را در کنار مديران بعنوان کاربران ‪ MIS‬قرار دهيم‪.‬‬
‫اجزاء کليدي محيط‬
‫چارچوب زماني متقتض ي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ MIS‬ارزش زيادي در زمينه ارائه اطالعات محيطي تحصيل کرده است‪.‬‬
‫مديران و پرسنل‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫يک خصوصيت مهم ‪ MIS‬قابليت گزارش اطالعات نزديک به حال و طراحي براي آينده مي باشد که تا قبل از عصر کامپيوتر غيرممکن بود‪.‬‬
‫کتبي و شفاهي‬
‫اطالعات داخلي و محيطي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ MIS‬شامل تمام سيستم هايي که اطالعات رسمي و غيررسمي را فراهم مي سازند‪ ،‬مي باشد‪.‬‬
‫‪ MIS‬براي کمک به مدير در تصميم گيري طراحي مي شود‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اجزاء ‪MIS‬‬
‫‪ MIS ‬داراي سه جزء اصلي مي باشد‪:‬‬
‫‪ ‬مديريت‬
‫‪ ‬سيستم هاي پردازش‬
‫‪ ‬اطالعات‬
‫مديريت‬
‫مقادير و‬
‫اعداد محيط‬
‫‪24‬‬
‫اطالعات‬
‫سيستم ها‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مدلي از ‪MIS‬‬
‫اطالعات داخلي‬
‫رهبري اجرايي‬
‫و پرسنل مديريت‬
‫اطالعات محيطي‬
‫داده و اطالعات‬
‫کتابخانه نرم افزار‬
‫داده محيطي‬
‫داده داخلي‬
‫پايگاه داده‬
‫منابع پردازش‬
‫اطالعات‬
‫تصميمات‬
‫سيستم فيزيکي سازمان‬
‫‪25‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مدلي از ‪MIS‬‬
‫‪ ‬اين مدل يک مدار را ارائه مي دهد که داده از سازمان جمع آوري و به‬
‫اطالعات تبديل و در تصميم گيري بکار برده مي شود که بر روي محدوده‬
‫داده اثر مي گذارد‪.‬‬
‫‪ ‬اين فرآيند موجب مي شود تا سازمان تصويري از سطح اثربخشي خود در‬
‫دسترسي به اهداف اطالعاتي بدست آورد‪.‬‬
‫‪ ‬محيط براي سازمان و ‪ MIS‬مهم مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬در مجموع‪ ،‬اين مدل نه تنها منابع ‪ ،MIS‬بلکه اهميت فعاليت اين سيکل‪،‬‬
‫ارتباط بين سازمان و محيطش و جريان هاي اطالعات غيرکامپيوتري را‬
‫شرح دهد‪.‬‬
‫‪26‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫روند تکاملي ‪MIS‬‬
‫‪ ‬تمرکز اوليه بر روي داده‬
‫ا‬
‫‪ ‬در طي دوره قبل از کامپيوتر‪ ،‬سازمان ها معموال از امکان توليد اطالعات براي مديران‬
‫صرف نظر مي کردند‪.‬‬
‫‪ ‬دوره کامپيوتر و کاربرد آن در محدوده هاي مشابه بوسيله ماشين هاي هدايت کليدي‬
‫و پانچ معمول شد‪.‬‬
‫‪ ‬تا مدت ها کاربران و فروشندگان قابليت ذاتي کامپيوتر را تشخيص نداده بودند –‬
‫ا‬
‫قابليت آن در اجراي کارهايي که قبال امکان پذير نبود‪.‬‬
‫‪ ‬در طي اين دوره که تا نيمه دهه ‪ 60‬ادامه داشت‪ ،‬کاربرد کامپيوتر را «پردازش‬
‫الکترونيکي داده» يا ‪ EDP‬مي ناميدند‪.‬‬
‫‪27‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫روند تکاملي ‪MIS‬‬
‫‪‬‬
‫تمرکز اصالح شده بر روي اطالعات‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫افراد دورانديش متوجه شدند‪ ،‬کامپيوتر مي تواند کارهايي بيش از پردازش داده ها انجام دهد‪.‬‬
‫مهمترين اين افراد اچ‪ .‬پي‪ .‬لون و استفن ايي‪ .‬فورت از ‪ IBM‬بودند که روش کاربرد کامپيوتر بنام «بازيافت اطالعات» را‬
‫ايجاد نمودند‪ ،‬اين طرح در انتهاي دهه ‪ 50‬و ابتداي دهه ‪ 60‬اجرا شد‪ .‬بازيافت اطالعات‪ ،‬محتمل ترين هدف ‪ MIS‬مي‬
‫باشد‪.‬‬
‫اگرچه بازيافت اطالعات و ‪ MIS‬شبيه به هم مي باشند‪ ،‬لکن دو تفاوت عمده بين آنها وجود دارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در ‪ 1964‬نسل جديدي از سخت افزار کامپيوتر توليد گرديد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در دوره اول‪ ،‬کامپيوترها از چراغ هاي توخالي ساخته مي شدند‪ ،‬در دوره دوم آنها از ترانزيستور و دوره سوم که از ‪ 1964‬شرع‬
‫شد‪ ،‬شامل اولين استفاده از ندارهاي ورقه اي نيمه هادي بود‪.‬‬
‫داليل مختلفي درباره اينکه چرا خيلي از تالش هاي اوليه ‪ MIS‬به نتايج منفي منجر شدند‪ ،‬وجود داشت‪ ،‬که از جمله‬
‫اين داليل عبارتند از‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪28‬‬
‫اول‪ ،‬بازيافت اطالعات تنها براي جستجوي داده هاي ذخيره شده خاص قابل استفاده است‪ ،‬مانند عناوين و خالصه‬
‫انتشارات‪.‬‬
‫ا‬
‫دوم‪ ،‬بازيافت اطالعات جمع و يا محاسبه نمي نمايند و اساسا بر روي ذخيره‪ ،‬بازيافت و نمايش داده ها تمرکز دارد‪.‬‬
‫فقدان دانش کامپيوتر در ميان کاربران‬
‫صرفنظر کردن از نقش مديريت در بين متخصصان اطالعات‬
‫سخت افزار و نرم افزارهاي گران و محدود و غيره‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫روند تکاملي ‪MIS‬‬
‫‪‬‬
‫تمرکز فعلي بر تصميم گيري و ارتباطات‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪29‬‬
‫در حاليکه اکثر افراد بيرون‪ ،‬به سازمان ها بعنوان مجموعه اي از طرح هاي عظيم سيستم نگاه مي کردند‪ ،‬بعض ي از‬
‫دانشمندان اطالعات در دانشگاه ‪ MIT‬يک ديدگاه متفاوت به اطالعات براي مديران ارائه کردند‪.‬‬
‫اين دانشمندان عبارت بودند از‪ :‬مايکل اس‪ .‬اسکات مورتون‪ ،‬جي‪ .‬آنتوني گاري و پيتر جي‪ .‬دبليو‪ .‬کين که ديدگاه آنها‬
‫«سيستم هاي پشتيبان تصميم» يا ‪ DSS‬عبارت است از يک سيستم توليد کننده اطالعات که هدف آن تصميمات‬
‫مداومي است که مدير بايستي اتخاذ نمايد‪.‬‬
‫ا‬
‫بعض ي ها احساس مي کنند ‪ DSS‬جايگزين ‪ MIS‬شده و موضوعات ‪ MIS‬را کامال در برمي گيرد‪.‬‬
‫انتقادي که اغلب مطرح مي شود اين است که ‪ MIS‬با اطالعات زياد خود بار سنگيني براي مدير است در حاليکه به آن‬
‫حجم از اطالعات نياز نمي باشد‪.‬‬
‫بعض ي ديگر ‪ MIS ،DSS‬و «پردازش داده ها» را بعنوان يک سلسله مراتب در نظر مي گرفتند‪ ،‬در حاليکه ‪ DSS‬در باال‬
‫قرار داشت‪.‬‬
‫‪ DSS‬بيشترين پشتيباني تصميم را بوسيله مداخله مدير و در دسترس قرار دادن نرم افزارهاي آناليزي خاص عالوه بر‬
‫پايگاه داده‪ ،‬ارائه مي نمايد‪.‬‬
‫از طرف ديگر ‪ MIS‬با فراهم کردن اطالعاتي که مدير بايستي تفسير و بکار برد‪ ،‬نقش مؤثري را بازي مي کند‪.‬‬
‫نظر سوم اين بود که ‪ DSS‬يک جزء جديد از ‪ MIS‬است و ‪ MIS‬نسبت به آن سيستم برتر مي باشد و هم بر ‪ DSS‬و‬
‫هم «پردازش داده ها»‪ ،‬احاطه دارد‪.‬‬
‫از سال ‪ 1980‬به محدوده ديگري از کاربرد کامپيوتر توجه شد – «اتوماسيون دفاتر» يا ‪.OA‬‬
‫اتوماسيون دفاتر با استفاده از وسايل الکترونيکي و الکترومکانيکي در جستجوي تسهيل ارتباطات و افزايش کارآيي ميان‬
‫مديران و کارکنان دفتري بود‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫روند تکاملي ‪MIS‬‬
‫‪ ‬تمرکز محدود بر مشورت‬
‫ا‬
‫‪ ‬اخيرا حرکتي به سمت مرتبط ساختن «هوش مصنوعي» (‪)Intelligence Artificial‬‬
‫به ‪ MIS‬ايجاد شده است‪.‬‬
‫‪ ‬نظر اساس ي در مورد ‪ AI‬اين است که کامپيوتر مي تواند همچون انسان براي انجام‬
‫بعض ي از مسائل که دليل منطقي مشابهي دارند‪ ،‬برنامه ريزي نمايد‪.‬‬
‫‪30‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تکامل ‪MIS‬‬
‫‪EDP‬‬
‫بازيافت‬
‫اطالعات‬
‫ارتباطاتي که هنوز خوب تعريف نشده است‪.‬‬
‫تکامل هاي خوب مستند سازي شده است‪.‬‬
‫‪MIS‬‬
‫واژه پردازي‬
‫‪DSS‬‬
‫سيستم هاي‬
‫خبره‬
‫‪31‬‬
‫اتوماسيون‬
‫دفتر‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫توجيه ‪MIS‬‬
‫‪‬‬
‫منابع ‪ MIS‬بايستي همانند ديگر هزينه هاي قابل اندازه گيري توجيه شوند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در طي دوره ‪ ،EDP‬سازمان ها هزينه يک کامپيوتر و هزينه هاي جنبي آن را بوسيله مقايسه هزينه ها با‬
‫سيستم هاي دستي‪ ،‬هدايت کليدي يا پانچ جايگزيني‪ ،‬توجيه مي کردند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اگرچه هزينه هاي کامپيوتر کمتر از آن وسايل بود‪ ،‬لکن افراد کمي بودند که به سيستم کامپيوتري راغب‬
‫باشند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫با ظهور ‪ ،MIS‬تأکيد برکامپيوتر گشترده تر شد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ MIS‬مي تواند يک گزارش با ارزش مانند طرح نياز پرسنل براي شرکت بيمه را تهيه نمايد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫بنابراين مدير مدرن با يک مسئله روبرو مي شود‪ ،‬چگونه بعضي چيزها را‪ ،‬وقتي ارزش آن را دقيقا ا‬
‫نمي توان اندازه گيري کرد‪ ،‬توجيه کند؟‬
‫‪‬‬
‫مدير بايستي داراي اين اعتقاد باشد که ‪ MIS‬بيشتر بر درآمدها اثر مي گذارد تا بر هزينه ها‪.‬‬
‫‪32‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ايجاد ‪MIS‬‬
‫‪ ‬يک ‪ MIS‬کامپيوتري را مي توان با جمع آوري منابع ايجاد نمود‪.‬‬
‫‪ ‬تکامل تدريجي يک ‪ MIS‬را «سيکل حيات ‪ »MIS‬مي نامند‪.‬‬
‫‪ ‬مراحل حيات ‪ MIS‬به شرح زير تعريف شده اند‪:‬‬
‫‪ ‬برنامه ريزي‬
‫‪ ‬تجزيه و تحليل و طرح‬
‫‪ ‬اجرا‬
‫‪ ‬عمليات و کنترل‬
‫‪33‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سيکل حيات ‪MIS‬‬
‫مرحله‬
‫تجزيه و تحليل‬
‫و‬
‫مرحله‬
‫برنامه ريزي‬
‫طراحي‬
‫مرحله‬
‫پياده سازي‬
‫‪34‬‬
‫مرحله عمليات‬
‫و کنترل‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مسئوليت مديريت در مورد ‪MIS‬‬
‫‪ ‬در نهايت مديران‪ ،‬مسئول ‪ MIS‬خواهند بود و مسئوليت طراحي و‬
‫استفاده از آن نيز با آنها است‪.‬‬
‫‪ ‬به محض اينکه ‪ MIS‬تکامل يافت‪ ،‬مدير بايستي سيکل حيات را‬
‫طرح و سپس متخصصان اطالعات را براي دستيابي به سيستم جديد‬
‫کنترل نمايد‪.‬‬
‫‪ ‬متخصصان اطالعات نقش اساسي در طرح ‪ MIS‬بازي مي کنند‪.‬‬
‫‪ ‬آنها بوسيله اطالع رساني در مورد يک تکنولوژي يا متد جديد به‬
‫مدير‪ ،‬نظر وي را به سيستم جديد جلب مي کنند‪.‬‬
‫‪35‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اداره ‪MIS‬‬
‫‪ ‬اولين سيستم کامپيوتري در محدوده حسابداري بکار گرفته شد‪.‬‬
‫‪ ‬به محض اينکه کامپيوتر تعميم يافت‪ ،‬بعنوان يک عملکرد حمايتي‬
‫مجزا براي کل سازمان ظهور نمود‪.‬‬
‫‪ ‬اکثراا مديريت کامپيوتر سازمان برعهده معاون سازمان قرار دارد‪.‬‬
‫‪ ‬در چنين حالتي منابع کامپيوتر سازمان بوسيله متخصصان اطالعات‬
‫اداره مي شوند‪.‬‬
‫‪36‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫محاسبه توسط کاربر نهايي‬
‫‪ ‬به محض اينکه کاربران با دانش کامپيوتر و ‪ MIS‬بيشتر آشنا شدند‪،‬‬
‫از زنجيره ارتباطات ناراضي خواهند شد‪.‬‬
‫‪ ‬در اکثر اوقات دريافت ستاده از کامپيوتر ما ها وقت مي گيرد‪.‬‬
‫‪ ‬در اين شرايط‪ ،‬استفاده از نرم افزار جديد براي کاربران ساده تر‬
‫است‪.‬‬
‫‪ ‬اين نرم افزار بنام «کاربري آسان» (‪ )User Friendly‬خوانده‬
‫مي شوند‪.‬‬
‫‪ ‬نرم افزار جديد بعنوان يک «زبان نسل چهارم» ( ‪Fourth‬‬
‫‪ )Generation Language‬ناميده مي شد که گسترش آن ماوراي‬
‫زبانهاي نسل هاي قبل مانند کوبول‪ ،‬فرترن و ‪ PL/I‬تشخيص داده‬
‫شده بود‪.‬‬
‫‪37‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مديريت منبع اطالعات‬
‫‪ ‬مديريت سطح بالي سازمان بايستي يک طرح بلند مدت براي مشخص ساختن‬
‫نيازهاي اطالعاتي سازمان و تعريف چگونگي کاربرد تکنولوژي موجود‪،‬‬
‫تعيين نمايد‪.‬‬
‫‪ ‬اين نگرش متحد به مسئله مديريت اطالعات به نام «مديريت منبع اطالعات»‬
‫(‪ )Information Resource Management‬يا ‪ IRM‬خوانده شد‪.‬‬
‫نمايد‪ ،‬بايستي اجزا مختلفي تعريف گردند‪:‬‬
‫‪ ‬اگر سازماني بخواهد ‪ IRM‬را اجرا‬
‫ا‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪38‬‬
‫عالي ترين مدير اجرايي کامپيوتر بايستي شخصا به مدير سازمان گزارش دهد‪.‬‬
‫سازمان بايد يک «مدير داده» داشته باشد‪,‬کس ي که سياست ها و رويه هاي مربوط به‬
‫داده هاي کمپاني را تعيين و اعمال نمايد‪.‬‬
‫گروه خدمات اطالعات (بخش کامپيوتر) بايستي درکي مستند از «جريان داده» در داخل سازمان‬
‫داشته باشد‪.‬‬
‫بايستي يک طرح بلند مدت در مورد چگونگي برآورده شدن نيازهاي اطالعاتي از طريق محاسبات‬
‫شخص ي‪ ,‬استفاده از ترمينال ها و محاسبات مرکزي تهيه گردد‪.‬‬
‫عالي ترين مدير کامپيوتر بايستي سياست هاي ‪ MIS‬سازمان را در محل هاي الزم تعيين نمايد‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فصل دوم‬
‫تعريف اطالعات و انواع آن‬
‫اطالعات چيست؟‬
‫‪ ‬اطالعات هر چيزي است که با آن سر و کار داريم و ما را نسبت به‬
‫حوادث‪ ،‬مسائل‪ ،‬موضوعات و امور مختلف يا افراد آگاه‬
‫مي کند‪.‬‬
‫‪ ‬اطالعات مي تواند يک برنامه پست الکترونيک باشد که بر روي‬
‫صفحه کامپيوتر ظاهر مي شود يا يک خبر که از همکارمان در‬
‫سازمان شايع مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬اطالعات موجوديتي عيني (‪ )Tangible Entity‬يا غير عيني‬
‫مي باشد که عدم اطمينان ما را نسبت به يک حالت يا يک حادثه‬
‫کاهش مي دهد‪.‬‬
‫‪40‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫انواع اطالعات‬
‫‪ ‬اطالعات عملياتي‬
‫‪ ‬اطالعاتي که در امور دفتري مورد استفاده قرار مي گيرد مانند مکاتبات و ارتباطات‬
‫‪ ‬اطالعاتي که در فرآيندهاي صنعتي مورد استفاده قرار مي گيرد‪.‬‬
‫‪ ‬اطالعاتي که در داد وستدها و عمليات مشابه مورد استفاده مي باشد‪ .‬مانند‬
‫اطالعات خريد و فروش‬
‫‪ ‬اطالعات مديريتي‬
‫‪ ‬اين اطالعات در پشتيباني مديران مختلف مورد استفاده مي باشد‪ .‬مانند‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪41‬‬
‫تهيه گزارشات از پيش تعيين شده براي مديران‬
‫اطالعاتي که در تصميم گيري مورد استفاده است‬
‫اطالعاتي که مديران ارشد از آنها استفاده مي کنند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫انواع اطالعات حسابداري‬
‫‪‬‬
‫سيستم هاي اطالعاتي حسابداري‪ ،‬قديمي ترين سيستم اطالعاتي در کسب و کار‬
‫مي باشند که در عين حال کاربرد آنها تيز بسيار گسترده است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در اين سيستم ها عمليات تجاري سازمان و ديگر رويدادهاي اقتصادي ثبت شده و از آنها‬
‫گزارش تهيه مي شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫سيستم اطالعات حسابداري بر مبناي سيستم حسابداري دوبله مي باشد که قرن ها سابقه‬
‫دارد‪ ،‬و نيز براساس مفاهيم جديد حسابداري همچون حسابداري مسئوليت و حسابداري‬
‫سودآوري قرار دارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در سيستم حسابداري عملياتي تأکيد بر ثبت قانوني و رعايت ترتيب وقوع عمليات و تهيه‬
‫صحيح صورت هاي مالي است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در سيستم حسابداري مديريت توجه به برنامه ريزي و کنترل عمليات سازمان‪ ،‬تهيه‬
‫گزارشات از حسابداري قيمت تمام شده (‪ )Cost Accounting‬تهيه بودجه مالي و پيش‬
‫بيني عملکرد مالي و تهيه گزارشات تحليلي مي باشد که از عملکرد واقعي و عملکرد پيش‬
‫بيني شده تهيه مي شود‪.‬‬
‫‪42‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سيستم سفارشات‬
‫‪ ‬سيستم سفارشات يا سيستم پردازش سفارشات فروش‪ ،‬يک نوع‬
‫سيستم پردازش عمليات (‪ )TPS‬مهم مي باشد که سفارشات‬
‫مشتريان را دريافت نموده‪ ،‬پس از پردازش‪ ،‬صورت حساب هاي‬
‫مشتريان‪ ،‬داده هاي مورد نياز براي تجزيه و تحليل فروش و کنترل‬
‫انبار را توليد مي کند‪.‬‬
‫‪43‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫کنترل موجودي ‪Inventory Control‬‬
‫‪ ‬سيستم کنترل موجودي داده هايي را پردازش مي کند که تغييرات‬
‫اقالم موجودي انبار را نشان مي دهد‪.‬‬
‫‪44‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫حساب هاي دريافتني‬
‫‪ ‬سيستم حساب هاي دريافتني با داده هايي که در اثر خريد مشتريان و‬
‫پرداخت وجه توسط آنها ايجاد شده‪ ،‬سابقه و ميزان بدهي مشتريان را‬
‫نگهداري مي کند‪.‬‬
‫‪45‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫حساب هاي پرداختني‬
‫‪ ‬سيستم حساب هاي پرداختني داده هاي مربوط به اقالم خريداري شده‬
‫از فروشندگان مختلف و وجوه پرداختي به ايشان را نگهداري مي‬
‫کند‪.‬‬
‫‪46‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سيستم حقوق و دستمزد‬
‫‪ ‬سيستم حقوق ودستمزد داده هاي مربوط به کارکرد کارکنان و سوابق‬
‫ديگر کاري را دريافت نموده‪ ،‬پس از پردازش هاي لزم‪ ،‬فيش و‬
‫ليست حقوق و هرگونه گزارش ديگري را در رابطه با تجزيه و‬
‫تحليل نيروي کار ارائه مي کند‪.‬‬
‫‪47‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫دفتر کل‬
‫‪ ‬سيستم دفتر کل داده هاي دريافتي از حساب هاي دريافتني‪ ،‬حساب‬
‫هاي پرداختني‪ ،‬حقوق و دستمزد‪ ،‬و سيستم هاي اطالعاتي ديگر را‬
‫دريافت داشته و آنها را ادغام نموده‪ ،‬در پايان هر دوره مالي دفاتر‬
‫سازمان را بسته‪ ،‬تراز آزمايشي‪ ،‬صورت حساب سود و زيان و‬
‫گزارشات ديگر درآمد و هزينه را براي مديريت تهيه‬
‫مي کند‪.‬‬
‫‪48‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫انواع اطالعات مديريت‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫انواع اطالعات و مديريت آنها به موقعيت و جايگاه مديريت در ساختار سازماني بستگي‬
‫دارد‪.‬‬
‫رابطه بين سطوح مديريت و انواع اطالعات‬
‫نوع اطالعات‬
‫موقت – موردي‬
‫برنامه ريزي نشده‬
‫خالصه‬
‫غير تکراري‬
‫توجه به آينده‬
‫خارج از سازمان‬
‫کل سازمان‬
‫از پيش تعيين شده‬
‫برنامه ريزي شده‬
‫مفصل‬
‫تکراري‬
‫داراي سابقه‬
‫داخلي‬
‫محدود به يک واحد خاص‬
‫‪49‬‬
‫ساختار تصميمات‬
‫مديريت‬
‫ارشد‬
‫اطالعات‬
‫مديريت مياني‬
‫مديريت اجرايي‬
‫بدون ساختار‬
‫تصميمات‬
‫نيمه ساختاري‬
‫با ساختار‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اطالعات تاکتيکي‬
‫‪ ‬مانند تخصيص منابع يا نظارت بر اجراي طرح هايي که مديران‬
‫ارشد سازمان طراحي نموده اند‪ ،‬اطالعات مربوطه به منابع مختلف‬
‫سرمايه اي و کاربرد آنها در کوتاه مدت‪ ،‬تبديل منابع نقدي مازاد به‬
‫اوراق بهادار کوتاه مدت‬
‫‪ ‬معمولا مربوط به مديران مياني مي شود‪.‬‬
‫‪50‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اطالعات استراتژيک‬
‫‪ ‬مورد نياز مديران ارشد مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬براي تعريف اهداف و اولويت ها‪ ،‬اجراي برنامه هاي جديد و اتخاذ‬
‫خط مشي هاي نوين براي منابع و استفاده از آنها مي باشد‪.‬‬
‫‪51‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فصل سوم‬
‫اطالعات‪ ،‬داده‪ ،‬ارتباطات‬
‫مفهوم اطالعات‬
‫‪‬‬
‫اطالعات عبارت است از تحريک ابتدايي رفتار به صورت مجموعه اي از عالئم‪.‬‬
‫‪‬‬
‫داده ها‪ ،‬شامل عالئم و تحريک تجاربي است که مناسب رفتار در زمان داده شده نيستند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫تفاوت بين داده ها و اطالعات به دو دليل اهميت دارد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ممکن است بطور مجزا نيازهاي اطالعاتي مديران و احتياجات آنها را براي طراحي پايگاه اطالعاتي تأمين نمايند‪.‬‬
‫ممکن است مديران را با اطالعات تجهيز کنيم نه با داده ها‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اطالعات از نظر رفتاري عبارت است از آماده کردن يک شخص براي عمل در يک راه معين براساس‬
‫پروسه عالئمي که دريافت کرده است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اطالعات ممکن است در شکل عالئم زباني‪ ،‬عالئم رفتاري‪ ،‬عالئم حادثه اي (انباري در آتش مي سوزد)‪ ،‬و يا‬
‫عالئم و اشکال ديگر باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در بياني ديگر اطالعات عبارت است از هر ورودي که احتمالت (يا اطمينان) را در هر جهتي تغيير دهد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫طراحان ‪ MIS‬به اين موارد عالقمند مي باشند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪53‬‬
‫شکل اطالعات ورودي‬
‫ارتباط با اطالعات مديران‬
‫فرآيند انساني اطالعات‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ويژگي هاي اطالعات‬
‫‪ ‬هدف اطالعات‪ ،‬در هر زمان بايد انتقال داده ها به شخص و يا‬
‫ماشين باشد‪.‬‬
‫‪ ‬اهداف اساسي اطالعات عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬آگاهي دادن‬
‫‪ ‬ارزيابي کردن‬
‫‪ ‬ترغيب کردن‬
‫‪ ‬ديگر اطالعات سازماني‬
‫‪54‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ويژگي هاي اطالعات‬
‫‪ ‬روش و شکل‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫روش هاي ارتباطات اطالعاتي مبتني بر احساس پنج گانه مي باشد‪.‬‬
‫اما در سازمان هاي تجاري‪ ،‬بينايي و شنوايي از اهميت بسزايي برخوردارند‪.‬‬
‫انسان ها بيشتر اطالعات را به شکل شفاهي يا به صورت اسناد دريافت مي دارند‪.‬‬
‫‪ ‬تکرار ‪ /‬کارآيي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تکرار عبارت است از افزايش اطالعات حمل شده به هر واحد داده‬
‫تکرار يک حفاظت و نگهبان در مقابل خطا و اشتباه در پروسه ارتباطات مي باشد‪.‬‬
‫مفهوم تکرار در طراحي سيستم خيلي مهم است‪.‬‬
‫‪ ‬نرخ‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪55‬‬
‫نرخ ارسال يا دريافت اطالعات ممکن است بوسيله زمان مورد نياز براي فهم يک موقعيت مانند يک‬
‫خطا در کارخانه نشان داده شود‪.‬‬
‫ا‬
‫معموال در ‪ MIS‬عناصر انساني بسادگي باعث کاهش نرخ انتقال هستند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ويژگي هاي اطالعات‬
‫‪‬‬
‫تعداد دفعات‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫قطعي يا احتمالي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ا‬
‫اطالعات ممکن است بطور قطعي و مطمئن پذيرفته شوند همانگونه که معموال در مورد اطالعات تاريخي برخورد مي‬
‫شود‪.‬‬
‫اطالعات مرتبط با آينده بايد هميشه يک عنصر شک و ترديد داشته باشند‪.‬‬
‫فرض اصلي در طراحي ‪ MIS‬بهره گيري از اطالعات احتماالتي به اندازه اطالعات معين که براي تصميم گيري استفاده‬
‫مي شود‪ ،‬مي باشد‪.‬‬
‫هزينه‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪56‬‬
‫تعداد دفعاتي که با آن اطالعات ارسال يا دريافت مي شوند بر ارزش آن اطالعات اثر مي گذارد‪.‬‬
‫گزارش هاي مالي که بطور هفتگي تهيه مي شود ممکن است تغييرات خيلي کمي را نشان دهد‪.‬‬
‫در حاليکه گزارش هاي ماهيانه ممکن است تغييرات بزرگي را نشان دهد‪.‬‬
‫هزينه يک عامل محدود کننده در بدست آوردن اطالعات است‪.‬‬
‫طراحان سيستم و مديران بايستي بطور دائم اطالعات را در مقابل هزينه آنها ارزيابي کنند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ويژگي هاي اطالعات‬
‫‪‬‬
‫ارزش‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫قابليت اطمينان و دقت‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫صحت‪ ،‬دقت تعدادي از آن چيزهايي را که بايد درست باشند را اندازه گيري مي کند‪.‬‬
‫اعتبار‬
‫‪‬‬
‫‪57‬‬
‫وقتي برآوردهاي آماري پارامترها انجام شد‪ ،‬ارزش واقعي پارامتر در طي يک طيف معين بر طبق احتماالت معين بدست‬
‫خواهد آمد‪.‬‬
‫صحت‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ارزش يک قسمت از اطالعات ويژه چقدر است؟‬
‫مديريت مکن است با داشتن اطالعات‪ ،‬امکان بيشتري براي ارزيابي قضاوت هايش داشته باشد که در صورت فقدان‬
‫آن اطالعات اين امکان برايش مقدور نيست‪.‬‬
‫ارزش بطور گسترده اي بستگي به مشخصه هاي ديگري مانند روش‪ ،‬نرخ‪ ،‬تعداد دفعات‪ ،‬آينده معين يا احتماالت‪،‬‬
‫قابليت اطمينان و اعتبار و نفوذ دارد‪.‬‬
‫اعتبار اطالعات‪ ،‬عبارت است از اندازه گيري درجه ايي که اطالعات نشان مي دهد‪ ،‬نسبت به آنچه بايستي نشان بدهد‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ويژگي هاي اطالعات‬
‫‪‬‬
‫جديد بودن‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫بهم فشردگي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫وقتي اطالعات تابعي خطي از چند متغير است‪ ،‬اطالعات را خطي و برعکس اين حالت را غير خطي مي ناميم‪.‬‬
‫پيوستگي يا تفکيک‬
‫‪‬‬
‫‪58‬‬
‫مشخصات اطالعات ممکن است به صورت ايستا يا پويا باشند‪.‬‬
‫اطالعاتي را که در طي زمان تغيير نمي کنند را ايستا نامند‪.‬‬
‫خطي يا غير خطي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫بهم فشردگي عبارت است از چگالي اطالعات يک گزارش يا يک پيام‬
‫حالت ايستا يا پويا‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫جديد بودن‪ ،‬اشاره به سن اطالعات دارد‪.‬‬
‫اطالعات ممکن است نشان دهنده متغيرهاي پيوسته ايي باشند لذا ورودي نيز به صورت پيوسته است و يا ممکن‬
‫است به شکل مجزا باشند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫جستجوي اطالعات‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در سيستم هاي سازماني و سيستم هاي انسان – ماشين‪ ،‬عناصر تصميم گيري معمولا بطور اتوماتيک و بطور رايگان به‬
‫داده ها ارسال نمي شوند‪.‬‬
‫مواد خام را بايستي بطور انتخابي بدست آورده و يا از هر يک از سه منبع زير حاصل نمود‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫آقاي اگيولر (‪ )F.J. Aguilar‬چهار روش را براي جستجو در محيط تعريف کرده است‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مشاهدات غير مستقيم‬
‫بازديدهاي مشروط و مفيد‬
‫تحقيق غير رسمي‬
‫تحقيق رسمي‬
‫اگرچه مکانيسم ذخيره سازي و بازيافت داده ها نشان دهنده بعضي از جنبه هاي مهم پيچيدگي هاي ‪ MIS‬است اما جنبه‬
‫هاي مهم ديگري نيز وجود دارند‪ .‬چشم انداز مختصري به کل اين مشکالت بشرح زير است‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪59‬‬
‫محيط‬
‫توسعه سيستم هاي ذخيره براي سيستم اطالعات‬
‫موقعيت هاي واقعي (آزمايشکاه يا کنترل عملياتي مشابه)‬
‫شناسايي کاربران و نيازهاي آنها‬
‫انتخاب داده ها براي ذخيره سازي و بازيافت‬
‫جمع آوري داده ها‬
‫انواع ذخيره سازي‬
‫روش دسته بندي و فهرست بندي‬
‫دستوالعمل هايي براي بازيافت‬
‫ايجاد و نگهداري چهارچوب هاي مورد عالقه استفاده کنندگان‬
‫تفسير داده ها‬
‫نشر اطالعات‬
‫به هنگام کردن فايل هاي ذخيره‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مفهوم داده‬
‫‪ ‬اطالعات اثر رفتاري دارد در حاليکه داده ها چنين نيستند‪.‬‬
‫‪ ‬داده ها عالئمي هستند که بعضي اشياء‪ ،‬شرايط و يا موقعيت ها را‬
‫تشريح مي کنند‪.‬‬
‫‪ ‬داده ها مجموعه ايي از حقايق بنيادي درباره يک شخص‪ ،‬چيز و يا‬
‫عمل مي باشند‪.‬‬
‫‪60‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سيکل حيات داده‬
‫‪‬‬
‫داده در درون يک ‪ ،MIS‬سيکل حيات خود را دارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫سه جنبه از اين سيکل حيات به طور ويژه ايي در توسعه طراحي و عمليات سيستم مهم مي باشند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫پروسه هاي ديگر بعد از توليد ابتدايي و بدست آوردن داده ها شامل موارد زير است‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪61‬‬
‫اول‪ :‬ما نياز داريم بدانيم که داده ها چگونه توليد مي شوند يا به بيان ديگر چگونه متولد مي شوند‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ما نياز داريم بدانيم که داده ها را چگونه بارور نموده يا داده پردازي نمائيم‪.‬‬
‫سوم‪ :‬ما نياز داريم بدانيم که چگونه انواع معيني پردازش اطالعات انجام مي گيرد‪.‬‬
‫ذخيره سازي يا انهدام‬
‫حمل و نقل‬
‫بازيافت‬
‫تکثير‬
‫ارزيابي‬
‫دسته بندي‬
‫تجزيه و تحليل‬
‫دستکاري‬
‫ترکيب‬
‫سودمندي‬
‫انهدام‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ساختار داده ها‬
‫‪‬‬
‫ساختمان داده ها در سرويس هاي سيستم اطالعاتي‪ ،‬مبنايي براي توسعه و اندازه گيري‬
‫اطالعات است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫دو جنبه از ساختمان داده ها عبارتند از‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ساختار داده ها در بانک اطالعاتي‬
‫نقش و طريقه ارائه ساختار داده ها‬
‫‪‬‬
‫کوچکترين عنصر داده ها معمولا فيلد ناميده مي شود که شامل رشته ايي از کاراکترهاي‬
‫مربوط بهم است که بيانگر يک خبر مي باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ساختمان داده هاي مشترکي که به اين منظور تعيين شده اند از اين قرارند‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪62‬‬
‫ليست متصل براي جستجوي ترتيبي‬
‫ساختار ليست کليد داده ها‬
‫ساختار درختي يا سلسله مراتبي‬
‫ساختارهاي شبکه اي‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اشکال مختلف داده ها‬
‫‪ ‬اشکال مربوط به زبان طبيعي‬
‫‪‬‬
‫کلمه (منطقي)‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫پيام مکتوب‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫سند‬
‫‪‬‬
‫‪63‬‬
‫يک انتخاب منظم از کاراکترهاي زبان از ميان يکسري از کاراکترهاي معين با يک ترکيب مشخص براي ارتباط با‬
‫دريافت کننده پيام‪.‬‬
‫متن‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ترکيبي از يک يا تعداد بيشتري از کاراکترها که نشان دهنده کلمه در مجموعه لغات يک زبان معين شده است‪.‬‬
‫پيام هايي هستند که يکسري جمالت متوالي را نشان مي دهد که به صورت يک ايده کلي موجب برقراري ارتباط‬
‫مي شوند‪.‬‬
‫ا‬
‫سندها معموال شامل يک يا تعداد بيشتري از صفات فيزيکي هستند که به صورت منطقي و به صورت تصاوير‬
‫قابل رؤيت ثبت شده و براي ايجاد ارتباط با يک ايده کلي سازمان مي يابد‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اشکال مختلف داده ها‬
‫‪ ‬اشکال با ارزش حقيقي‬
‫‪‬‬
‫خبر‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫داده‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫خبر داده شده يا گرفته شده (موثق ) به منظور تسهيل نيازمندي ها‪.‬‬
‫جزء داده‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫يک عبارت جمله ايي به صورت درست يا نادرست که در يک اقدام مشترک توسط توليدکنندگان و دريافت‬
‫کنندگان اطالعات ارزيابي شده است‪.‬‬
‫اصطالحاتي که نشان دهنده يک خبر است و يک شکل داده را شامل مي شود‪.‬‬
‫داده ساختار يافته‬
‫‪‬‬
‫نمايش ي از يک داده که با عناصر داده ترکيب شده باشد ‪.‬يک نوع داده ساخته شده شامل يک خبر ربط دهنده‬
‫است که‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪64‬‬
‫مشخص کننده يک ش ي يا حادثه است‪.‬‬
‫مشخص کننده خواص ( يا ويژگي هاي ) يک ش يء يا حادثه‪ ،‬همراه با اندازه گيري‪ ،‬ادامه و گسترش آن که داراي همان‬
‫خاصيت باشد‪.‬‬
‫يک نقطه را در يک زمان نشان مي دهد‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اشکال مختلف داده ها‬
‫‪ ‬اشکال با ارزش حقيقي‬
‫‪‬‬
‫ثبت داده ها‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫فايل داده ها‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫داده ها از يک پايگاه اطالعاتي‪ ،‬بازيافت و يا محاسبه شده و به صورت منظم و مرتب نشان داده مي شوند‬
‫بطوريکه بيانگر ارائه اطالعي به دريافت کننده درباره سطح بخصوص ي از حوادث يا اشياء مي باشد‪.‬‬
‫سؤال‬
‫‪‬‬
‫‪65‬‬
‫ترکيبي از فايل هاي داده ها يا داده که درمجموع نشان دهنده بعض ي از حاالت مناسب يا مورد نياز دريافت کننده‬
‫مي باشند‪.‬‬
‫گزارش‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ترکيبي از رکوردهاي داده ها که با اجزاء سطح بخصوص ي از اشياء و حوادث مشاهده شده جمع شده اند‪.‬‬
‫پايگاه داده‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫داده هاي ساخته شده با ش يء يا حادثه هاي داده شده ترکيب گشته و به عنوان يک پيام مکتوب فرموله مي‬
‫گردد‪.‬‬
‫يک پيام مکتوب که به وسيله سؤال کننده تنظيم و در واحد توليد پذيرفته و پردازش شده و براي توليد يک‬
‫گزارش از بانک اطالعاتي مورد استفاده قرار گيرد‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تقدم و تأخر روابط بين اصطالحات‬
‫عالئــم زبــان‬
‫مجموعه عالئم‬
‫کلمه‬
‫کلمه مکتوب‬
‫عبارت ترکيبي‬
‫پيام مکتوب‬
‫خبر‬
‫متن‬
‫رکورد داده ها‬
‫مجموعه کلمات‬
‫داده ساختار يافته‬
‫فيلد داده ها‬
‫داده‬
‫عنصر داده‬
‫اصطالح‬
‫خبر‬
‫فايل داده ها‬
‫پايگاه اطالعاتي‬
‫سؤال کننده‬
‫حالت مدل‬
‫گزارش‬
‫سؤال‬
‫‪66‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مدل هاي ارتباطات‬
‫‪ ‬مدل هاي ارتباطات پايه اي شامل اين عناصر مي باشند‪:‬‬
‫‪‬‬
‫منبع‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ُ‬
‫کد کننده‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دريافت کننده‪ ،‬پيام را به شکلي که کشف رمز و استخراج شده است دريافت مي کند‪.‬‬
‫سر و صدا‬
‫‪‬‬
‫‪67‬‬
‫کشف رمز روي سيگنال هاي دريافت شده عملکرده و سعي مي کند به فرم قابل استفاده براي دريافت کننده پيام‬
‫را استخراج کند‪.‬‬
‫دريافت کننده‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اشکال مختلفي از کانال ها هستند که سيگنال را حمل مي کنند‪.‬‬
‫کشف رمز‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ُ‬
‫کد کننده با عمل روي پيام‪ ،‬آن را به سيگنال هايي که مورد پذيرش کانال ها باشد تبديل مي کند‪.‬‬
‫کانال سيگنال‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫عبارت است از يک فرستنده است که دربرگيرنده تعدادي از پيام هاي ممکن (عالئم) مي باشد‪.‬‬
‫حوادث خارجي سيگنال هايي را به درون سيستم ارتباطي هدايت مي کند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫محدوديت هاي تئوري رياضي اطالعات‬
‫‪ ‬آقاي هال (‪ )A.D. Hall‬سؤال هاي اصلي و مهمي را که بايستي در‬
‫تجزيه و تحليل ارتباطات در يک سيستم پاسخگويي آنها بود و براي‬
‫طراحي ‪ MIS‬مطرح کرده است‪:‬‬
‫‪ ‬چه مقدار اطالعات در جريان است؟‬
‫‪ ‬چند نوع پيام در اينجا وجود دارد؟‬
‫‪ ‬معني هر پيام براي گيرنده چيست؟‬
‫‪ ‬پيام ها چگونه قابل ارزش گذاري هستند؟‬
‫‪ ‬با چه فرکانس ي پيام ها را عبور دهيم و آيا پيام الزمه پيام ديگري است؟‬
‫‪68‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫چهارچوب تئوري رياضي انتقال داده ها‬
‫‪‬‬
‫مفاهيم اصلي بوسيله کلود (‪ )Claudee‬توسعه داده شده است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫شانون (‪ )Shannon‬در تئوري انتقال رياضي داده ها‪ ،‬ليست زير را به عنوان چهارچوبي‬
‫براي بعضي از جنبه هاي ‪ MIS‬پيشنهاد کرده است‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫منابع مجزا‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ميانگين ظرفيت اطالعات انتقال داده شده‬
‫ظرفيت کانال‬
‫تکرار عالئم پيام‬
‫منابع پيوسته‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪69‬‬
‫تعريف واحد اطالعات‬
‫سيستم هاي بدون سر و صدا‬
‫ميانگين اطالعات انتقال داده شده‬
‫ظرفيت کانال‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫پردازشگر اطالعات‬
‫‪ ‬نحوه ايجاد اطالعات را توسط بشر با آزمودن متغيرهاي خاص زير‬
‫مطالعه مي کنيم‪:‬‬
‫‪ ‬احساس‬
‫‪ ‬تشخيص الگو‬
‫‪ ‬شکل گرامري‪ ،‬محتوا و بيان‬
‫‪ ‬حافظه‬
‫‪ ‬ساختار سازماني و پردازش‬
‫‪70‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫احساس‬
‫‪ ‬نقطه شروع براي پردازش اطالعات‪ ،‬دريافت هاي انرژي محيطي‬
‫است که تحت تأثير فعاليت هاي عصبي مي باشد‪.‬‬
‫‪71‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تشخيص الگو‬
‫‪‬‬
‫بشر قادر است الگوهاي مختلفي را در اثر يک ورودي يکسان از محيط اطراف خود‬
‫بسازد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫تعدادي از عوامل روي تشخيص الگو اثر دارند‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫بينايي‬
‫شنوايي‬
‫‪‬‬
‫تحقيقات پيرامون تشخيص الگو‪ ،‬منافع مستقيمي براي طراحان ‪ MIS‬دارند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مدل کلي سيستم الگوي تشخيص توسط رومل هارت (‪ )David E. Rumel hart‬تهيه‬
‫شده است‪.‬‬
‫‪72‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫شکل گرامري‪ ،‬محتوا و بيان‬
‫‪ ‬شکل گرامري‪ ،‬علم در مورد شکل و فرم زبان است‪.‬‬
‫‪ ‬زنجيره کلمات بدون معني خواهند بود مگر اينکه در يک فرم خاص‬
‫بوسيله علوم پيچيده ما‪ ،‬در يک ساختار جمله اي‪ ،‬زماني و معاني‬
‫کلملت ترتيب يابند‪.‬‬
‫‪ ‬براي ‪ ،MIS‬اين بدين معني است که گزارشات و فرم ها بايد به‬
‫صورت جمالت يا عبارت هايي که مي توان از طريق شرايط درک‬
‫نمود‪ ،‬تهيه گردند‪.‬‬
‫‪73‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫حافظه‬
‫‪ ‬حافظه براي جريان اطالعات بسيار ضروري است‪ ،‬زيرا جريان‬
‫نياز به زمان دارد هر چند که مختصر باشد‪.‬‬
‫‪ ‬بوسيله قياس‪ ،‬کامپيوتر بايد اقالم را جهت انجام عمليات بر روي آنها‬
‫در حافظه کوتاه مدت و بلند مدت ذخيره کند‪.‬‬
‫‪74‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مدل ساده انتقال و ذخيره اطالعات در انسان‬
‫حافظه بلند مدت‬
‫زمان‬
‫=‬
‫ماه ها و‬
‫سال ها‬
‫‪75‬‬
‫‪0.5 - 2 bit/sec‬‬
‫حافظه کوتاه مدت‬
‫فعاليت حافظه‬
‫حداکثر‬
‫زمان ذخيره‬
‫‪=18 sec‬‬
‫زمان ذخيره‬
‫‪=10 sec‬‬
‫ظرفيت‬
‫تکه ‪= 2/7‬‬
‫‪0.5 - 1.5 bit/sec‬‬
‫ظرفيت‬
‫‪=160 bit‬‬
‫‪10 - 20 bit/sec‬‬
‫ُ‬
‫کد بندي‬
‫سيستم‬
‫تشخيص‬
‫الگو‬
‫گيرنده‬
‫‪10 6 bit/sec‬‬
‫شبکه‬
‫عصبي‬
‫سيستم‬
‫احساس‬
‫بينايي‬
‫شنوايي‬
‫‪10 4 bit/sec‬‬
‫‪40 ms‬‬
‫زمان دسترس ي‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫پردازش‬
‫‪ ‬پردازش براي حل مسائل انسان و تصميم گيري‪ ،‬اخيراا مورد توجه‬
‫واقع گرديده است‪.‬‬
‫‪ ‬باور بر اين است که در ازاي افزايش اطالعات ورودي (بار‬
‫محيطي) پردازش نيز تا يک نقطه «بار اضافي» افزايش مي يابد‬
‫از‬
‫بعد‬
‫«بار اضافي»‪ ،‬آنها اطالعات را از ورودي انتخاب مي کنند و‬
‫پردازش کمتري از ورودي انجام مي دهند‪.‬‬
‫‪76‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اندازه گيري اطالعات‬
‫‪ ‬اندازه گيري اطالعات در يک پيام‪ ،‬براي طراحي گزارش هاي‬
‫‪ MIS‬مهم است‪.‬‬
‫‪ ‬اطالعات بسيار فشرده‪ ،‬زمان مورد نياز براي پردازش را افزايش‬
‫مي دهد‪.‬‬
‫‪77‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ارزش آماري اطالعات‬
‫‪ ‬ما روش هاي شانون را در اندازه گيري کاراکترها‪ ،‬پيام ها و منابع‬
‫اطالعاتي مورد بحث قرار مي دهيم‪.‬‬
‫‪ ‬اين روش از مندرجات صرف نظر مي کند و به حافظه دريافت‬
‫کننده مربوط مي شود‪.‬‬
‫‪78‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اطالعات ذهني‬
‫‪ ‬آقاي ولتنر (‪ ،)K. Weltner‬اطالعات موجود در يک نوشته را‬
‫ميزان رابطه بين نوشته و خواننده فرض مي کنند‪.‬‬
‫‪ ‬اطالعات باطني به ميزان عدم انتظار و عدم اطمينان گيرنده ها در‬
‫رابطه با ميدان واقعيات است‪.‬‬
‫‪ ‬هرچه عدم اطمينان از حرف‪ ،‬کلمه يا ايده بعدي بيشتر باشد‪ ،‬ميزان‬
‫ارزش باطني قسمت بعدي پيام بيشتر خواهد بود‪.‬‬
‫‪79‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ارزش مورد انتظار براي اطالعات کامل‬
‫‪ ‬يک راه اندازه گيري ارزش اطالعات‪ ،‬اين است که سود مورد‬
‫انتظار براي بهترين تصميم را تحت شرايط عدم اطمينان محاسبه‬
‫کرده و حاصل را از سودي که مي بايست در آينده بدست آيد‪ ،‬کم‬
‫کنيم‪.‬‬
‫‪80‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫پردازش اطالعات و طراحي سازماني‬
‫‪ ‬دريافت هاي اقتضايي از طراحي سازماني متغيرهايي را معرفي نموده است‬
‫که عملکرد سازمان را تحت تأثير قرار داده است‪.‬‬
‫‪ ‬چيزي که کمبود را ايجاد کرده است‪ ،‬مجموعه تحقيقات روي طراحي‬
‫ساختارها است‪.‬‬
‫‪ ‬توشمن (‪ )M.L. Tuhsman‬و نادلر (‪ )DS.A. Nadler‬مدل ادراکي براي‬
‫ساختار سازماني را بدين گونه فرض مي کنند که‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪81‬‬
‫سازمان ها سيستم هاي اجتماعي باز هستند که بايد به کارهاي غير معين مشغول گردند‪.‬‬
‫سازمان ها مي توانند‪ ،‬به عنوان سيستم هاي پردازش اطالعات تلقي شوند‪.‬‬
‫سازمان ها ترکيبي از زيرواحدها هستند که توسط مهارت هاي مختلف از هم جدا شده اند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫پردازش اطالعات و طراحي سازماني‬
‫‪ ‬اين مدل (مدل پردازش اطالعات)‪ ،‬براساس تجزيه و تحليل تحقيقاتي است که‬
‫در شکل صفحه بعد و شش مسئله توضيحي زير بيان شده اند‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪82‬‬
‫امور واحدهاي تابعه سازمان براساس درجه عدم اطمينان آنها با هم متفاوات است‪.‬‬
‫هر چه عدم اطمينان کار مربوطه افزايش مي يابد‪ ،‬حجم اطالعات مورد نياز براي انجام آنها نيز‬
‫افزايش مي يابد‪.‬‬
‫ساختارهاي مختلف سازمان ها‪ ،‬ظرفيت هاي مختلفي براي پردازش اطالعات دارند‪.‬‬
‫يک سازمان موقعي مؤثر کار مي کند که هماهنگي بين نيازهاي پردازش اطالعات آن‪ ،‬و ظرفيت‬
‫پردازش اطالعات ساختار سازمان وجود داشته باشد‪.‬‬
‫در اثر متغير بودن روش و طريقه دستيابي به مجموعه‪ ،‬انتخاب مختصات و مکانيزم کنترل قطعي‬
‫نخواهد بود‪.‬‬
‫اگر سازمان ها (يا واحدهاي تابعه) مواجه با شرايط مختلفي در طول زمان بشوند‪ ،‬واحدهاي مؤثر‬
‫بهتر مي توانند ساختارهاي خود را منطبق بر تغييرات پردازش اطالعات مورد نياز نمايند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مدل پردازش اطالعات‬
‫خصوصيات فعاليت واحد تابعه‬
‫پيچيدگي کار‬‫‪-‬تداخل کار‬
‫سازمان‬
‫يا ساختار‬
‫واحدها‬
‫ساختار‬
‫ظرفيت‬
‫پردازش‬
‫اطالعات‬
‫مختصات‬
‫و يا مکانيزم‬
‫کنترل قابل قبول‬
‫«‪»fit‬‬
‫انطب‬
‫اق‬
‫نيازهاي‬
‫پردازش‬
‫اطالعات‬
‫عدم اطمينان‬
‫در واحد هاي تابعه‬
‫محيط فعاليت واحد تابعه‬
‫فعاليت تداخلي واحدهاي‬
‫داخلي‬
‫مؤثر بودن تابعي است از انطباق ظرفيت هاي‬
‫پردازش اطالعات و نيازهاي پردازش اطالعات‬
‫‪83‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فصل چهارم‬
‫سيستم هاي کامپيوتري از‬
‫ديد مدير‬
‫مقدمه‬
‫‪‬‬
‫در تکنولوژي کامپيوتر‪ ،‬جهش ها سريع تر از چاپ کتاب هاي درسي روي مي دهد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫امروزه کامپيوترها از فواصل بسيار دور با يکديگر ارتباط برقرار مي کنند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫هر چند چاپگرهاي ضربه اي‪ ،‬با سرعت بيش از ‪ 3000‬سطر در دقيقه چاپ مي کنند‪ ،‬اما‬
‫بهر حال چاپ ليزري که با سرعت ‪ 20‬برابر آنها کار مي کند را بايد سريع تر به حساب‬
‫آورد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫يک کامپيوتر مي تواند بيش از ميلياردها کاراکتر در حافظه خود نگهدارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫سرعت عمليات ضرب از ‪ 2000‬در ثانيه در سال ‪ ،1952‬امروزه به بيش از صد ميليون‬
‫در ثانيه رسيده است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در سال ‪ 1952‬هزينه صد هزار محاسبه روي کامپيوتر ‪ IBM‬معادل ‪ 26/1‬دلر بود که‬
‫در سال ‪ 1990‬به ‪ 00001/0‬دلر تنرل يافته است‪.‬‬
‫‪85‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫هزينه سيستم کامپيوتري براي محاسبه صد هزار محاسبه‬
‫هزينه (دالر)‬
‫‪• $26/1‬‬
‫‪• $26/0‬‬
‫‪• $12/0‬‬
‫‪01/0‬‬
‫‪001/0‬‬
‫‪0001/0‬‬
‫‪• $00001/0‬‬
‫‪86‬‬
‫‪100‬‬
‫‪1/0‬‬
‫‪• $01/0‬‬
‫‪• $005/0‬‬
‫‪• $0007/0 • $0025/0‬‬
‫سال‬
‫‪1000‬‬
‫‪00001/0‬‬
‫‪1990‬‬
‫‪1980‬‬
‫‪1970‬‬
‫‪1960‬‬
‫‪1950‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مديريت و کامپيوتر‬
‫‪ ‬مديريت‪ ،‬کامپيوتر را به عنوان هضم کننده اعداد و جانشين عمليات دفتري‬
‫شناخته است‪.‬‬
‫‪ ‬ولي بدليلي چند‪ ،‬استفاده از کامپيوتر براي کمک به مديران در برنامه ريزي‪،‬‬
‫نظارت و تصميم گيري براحتي مقبول نيفتاده است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اول آنکه مديران از قبل نمي دانند که چه اطالعاتي را براي تحقق مسئوليت هاي شان الزم دارند و‬
‫اين باعث دشوار شدن طراحي ‪ MIS‬مي شود‪.‬‬
‫عامل ديگر آنستکه هنر مدل سازي از شرکت و محيط آن کندتر از آنچه که انتظار بوده حرکت کرده‬
‫و توسعه يافته است چرا که مديران مدل ها را بسيار غير واقعي يافته اند‪.‬‬
‫‪ ‬عليرغم اين موانع استفاده از کامپيوتر براي کمک به مديران در‬
‫برنامه ريزي‪ ،‬نظارت و تصميم گيري به سرعت افزايش مي يابد‪.‬‬
‫‪87‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مسئوليت سيستم هاي کامپيوتري‬
‫‪ ‬مديريت در قبال صاحبان شرکت‪ ،‬مسئول استفاده بهينه از منابع‬
‫است‪.‬‬
‫‪ ‬اين از مسئوليت هاي اصلي مديريت است که به اندازه کافي درباره‬
‫سيستم هاي کامپيوتري آموزش ببيند و بتواند با طرح سؤالت‬
‫کاوشگرانه شقوق ديگري را نيز طلب کند و در عين حال توجيه‬
‫اقتصادي و غير اقتصادي را براي خريد تجهيزات و استخدام‬
‫کارکنان مطرح سازد‪.‬‬
‫‪88‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اجزاي يک سيستم اطالعات مديريت بر مبناي کامپيوتر‬
‫‪‬‬
‫براي ‪ MIS‬مبتني بر کامپيوتر چند پيش نياز وجود دارد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫اول‪ ،‬وجود يک سيستم مديريت‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دوم‪ ،‬دسترس ي به منابع داده هاي داخلي شامل ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اهداف شرکت‬
‫منابع‬
‫مبادالت‬
‫عمليات و داده هاي رقابتي و محيطي‬
‫سوم‪ ،‬تأمين اطالعات از طريق پردازش داده ها مستلزم سيستم کامپيوتري است‪.‬‬
‫سيستم کامپيوتري بايد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪89‬‬
‫ساختار سازماني‬
‫اهداف سازماني‬
‫عمليات و رويه هاي مديريت براي برنامه ريزي و نظارت‬
‫ذخيره و بازيافت ارزان و سريع داده ها را تأمين نمايند‪.‬‬
‫داده ها را سريع و ارزان پردازش کند‬
‫اطالعات را در قالب هاي ساده قابل فهم و به صور مختلف ارائه نمايد‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سيسيتم کامپيوتري‬
‫‪ ‬سيستم کامپيوتري متشکل از چهار قسمت يا سيستم فرعي است‪:‬‬
‫‪ ‬سخت افزار‬
‫‪ ‬نرم افزار‬
‫‪ ‬کارکنان‬
‫‪ ‬رويه ها‬
‫‪90‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سخت افزار کامپيوتري‬
‫‪ -1‬ورودي‬
‫‪ -2‬داده پرداز‬
‫‪ -3‬انبار يا حافظه‬
‫‪ -4‬خروجي‬
‫‪91‬‬
‫سيستم دستي‬
‫سيستم کامپيوتري‬
‫اسناد‪ ،‬گزارش هاي شفاهي و غيره‬
‫نوار مغناطيس ي‪ ،‬پايانه ها‬
‫انسان‬
‫واحد پردازش مرکزي (‪)CPU‬‬
‫قفسه ها‪ ،‬قفسه هاي گردان‪،‬‬
‫يادداشت ها و حافظه بشري‬
‫اسناد‪ ،‬گزارش هاي تايپي‪ ،‬نمودارها‪،‬‬
‫گزارش هاي شفاهي و غيره‬
‫نوار مغناطيس ي‪ ،‬چيپس نيمه هادي‬
‫اکسيد فلزي‪ ،‬ديسک مغناطيس ي و نوري و‬
‫غيره‬
‫اوراق چاپي کامپيوتري‪ ،‬نمودارها‪ ،‬نمايش‬
‫تصويري‪ ،‬نوار مغناطيس ي‪،‬‬
‫ميکرو فيلم‪ ،‬صوت و غيره‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سخت افزار کامپيوتري‬
‫‪ ‬اقسام موقعيت هايي که سيستم هاي کامپيوتري به صورت مرکب در‬
‫مي آيند عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬نياز به پرداختن به انبوه داده ها در پايگاه اطالعاتي‬
‫‪ ‬افزايش تعداد وسايل انتهايي ‪ I/O‬به ‪CPU‬‬
‫‪ ‬استفاده از شبکه ‪ CPU‬خا‪ ،‬وسايل ذخيره و وسايل انتهايي ‪I/O‬‬
‫‪ ‬تکنولوژي و اقتصاد مخابره داده ها فيمابين اجزاء کامپيوتري پراکنده‬
‫‪92‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫دستگاه عدد نويسي دوگاني (‪)Binary Number System‬‬
‫‪ ‬اعداد‪ ،‬حروف و عالئم که با آنها آشنايي داريم بوسيله رمزهاي‬
‫عددي به کامپيوتر داده مي شوند تا با آن کار کند‪.‬‬
‫‪ ‬دستگاه عددي کامپيوتر در مبناي ‪ 2‬مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬در دستگاه دوگاني به جاي ده رقم فقط دو رقم ‪ 0‬و ‪ 1‬وجود دارد‪.‬‬
‫‪93‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫واحد پردازش مرکزي‬
‫‪ ‬اين واحد مهمترين عنصر سيستم کامپيوتري است و شامل يک بخش‬
‫کنترل مي باشد که هماهنگ کننده اجزاء سيستم بوده و توالي اجراي‬
‫فرامين برنامه را در حين پردازش بوسيله واحد منطق رياضي‬
‫کنترل مي کند‪.‬‬
‫‪ ‬حافظه اصلي يا اوليه تأمين کننده ذخيره کاري براي ‪CPU‬‬
‫مي باشد اساسا ا عمل ‪ CPU‬مبتني بر جمع و تفريق و مقايسه اندازه‬
‫نسبي دو عدد و يکساني يا اختالف بين دو کاراکتر است‪.‬‬
‫‪94‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اجزاء حافظه‬
‫‪ ‬سيستم کامپيوتري دو نوع حافظه دارد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫اصلي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫حافظه اصلي همان حافظه فعال است‪ .‬برنامه ها و داده هاي حافظه اصلي طبق نياز بخش منطقي – رياض ي و‬
‫تحت نظارت بخش کنترل مورد استفاده قرار مي گيرند‪.‬‬
‫فرعي‬
‫‪‬‬
‫سيستم کامپيوتري داراي حافظه فرعي است‪ ،‬داده ها را روي نوار يا ديسک يا مشابه آن نگهداري مي کند و قبل‬
‫از آنکه ‪ CPU‬بتوند آنها را پردازش کند به حافظه اصلي روانه مي سازد‪.‬‬
‫‪ ‬برنامه اي که افزون بر حافظه اصلي باشد در صورت لزوم ممکن است در‬
‫آنچه که ما آنرا «صفحه» مي ناميم به داخل حافظه اصلي آورده شود‪ .‬داده ها‬
‫نيز برحسب نياز به داخل آورده مي شوند وقتي اين صفحات مورد لزوم نباشند‬
‫موقتا ا در حافظه ثانويه نگهداري مي شوند‪.‬‬
‫‪95‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اجزاء حافظه‬
‫‪ ‬وسايل ذخيره کننده را مي توان برحسب خصوصيات زير مقايسه نمود‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪96‬‬
‫ظرفيت حافظه به ميليون بيت يا بايت يا‬
‫کلمه‬
‫زمان متوسط براي قرار دادن ‪ Head‬روي‬
‫مسير مورد نظر ( زمان جستجو)‬
‫متوسط زمان دوران‬
‫موقعيت هاي نشاني پذير در هر ديسک‬
‫تعداد مسيرها در هر سيلندر‬
‫تعداد سيلندرها در هر بسته يا واحد‬
‫ميزان انتقال در خواندن يا نوشتن‬
‫تعداد کانال هاي دسترس ي‬
‫‪‬‬
‫چگالي ثبت داده برحسب بيت در اينچ‬
‫کد ثبت‬
‫قالب داده ها‬
‫ظرفيت حافظه در تمام سيستم‬
‫حداکثر تعداد واحدها در هر سيستم‬
‫‪‬‬
‫تعداد ‪ Head‬براي خواندن‬
‫حداکثر مسيرهايي که بايد خوانده شود‬
‫قابليت اطمينان‬
‫‪‬‬
‫مصونيت فيزيکي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫کانال هاي ‪I/O‬‬
‫‪ ‬يک کانال ‪ I/O‬دستگاهي الکترونيکي است که اطالعات را بين‬
‫حافظه و پايانه هاي ‪ I/O‬منتقل مي کند‪.‬‬
‫‪ ‬با حافظه هاي بزرگ امروزي‪ ،‬سيستم عامل ‪ CPU‬مقيد به انجام‬
‫پردازش ‪ I/O‬براي پايانه هاي نسبتا ا کند ‪ I/O‬هستند‪.‬‬
‫‪97‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫کنترلرهاي ‪I/O‬‬
‫‪ ‬دستگاه هاي انتهايي ‪ I/O‬يا پايانه هاي کاربر مستلزم عالئم کنترلي‬
‫متفاوتي است که بستگي به طرح آنها دارد و نيز اينکه عملکرد و‬
‫رسانه مورد مصرف چه باشد‪.‬‬
‫‪98‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫وسايل انتهايي ‪( I/O‬پايانه ها)‬
‫‪‬‬
‫داده هاي تجاري غالبا ا روي فرم ها يا ديگر اسناد مکتوب ظاهر مي شوند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫دستگاه هاي پاياني مشتمل بر تجهيزاتي نظير کارت خوان‪ ،‬از راه تشخيص عالئم نوري‬
‫(‪ )OCR‬و تشخيص نمادهاي جوهر مغناطيسي (‪ ،)MICR‬پايانه هاي صفحه کليد‪ ،‬مدار‬
‫الکترونيک و پايانه هاي لوله اشعه کاتدي (‪ ،)CRT‬دستگاه هاي ثبت در محل فروش و‬
‫چاپگرها مي باشند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫پايانه ها را مي توان به صورت هاي زير تقسم بندي کرد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫کم هوش‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫نيمه هوشيار‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫پايانه نيمه هوشيار نوعي پردازش روي داده ها انجام داده و حافظه هم دارند‪.‬‬
‫بسيار هوشيار‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪99‬‬
‫نوع کم هوش به طور بسيط داده ها را دريافت و به ‪ CPU‬منتقل مي کند‪.‬‬
‫پايانه هاي خيلي هوشيار به طور قابل توجهي داراي ظرفيت محاسبه و حافظه بوده و براي غالب عمليات خود‪ ،‬متکي به خود‬
‫مي باشند‪.‬‬
‫پايانه هاي بسيار هوشيار در حقيقت کامپيوترهاي شخص ي است که به کامپيوترهاي بزرگ متصل شده اند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ساير مفاهيم سيستم سخت افزار کامپيوتري‬
‫‪ ‬طبقه بندي کامپيوتر از نظر اندازه‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫کامپيوترهاي بزرگ موسوم به ‪ Mainframe‬در عصر اوليه سخت افزار کامپيوتري‪ ،‬حکمفرما‬
‫بودند‪.‬‬
‫ا‬
‫امروزه کامپيوترهاي کوچک روميزي از کامپيوترهاي بزرگ اوليه که يک اتاق را کامال اشغال مي‬
‫کردند‪ ،‬از نظر قدرت فراتر رفته اند‪.‬‬
‫براي کاربردهاي متعدد کامپيوتر‪ ،‬ريز کامپيوترهاي قوي يا « کامپيوتر سوار بر يک تراشه» به تدريج‬
‫وارد بازار مصرف شدند‪.‬‬
‫‪ ‬سبک عملياتي‬
‫‪‬‬
‫سبک هاي عملياتي سيستم هاي کامپيوتري عبارتند از‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪100‬‬
‫پردازش گروهي‬
‫چند برنامه اي‬
‫اشتراک زماني‬
‫چند پردازش ي‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫نرم افزار‬
‫‪ ‬نرم افزار همان برنامه هاي کامپيوتري است‪ .‬اين برنامه ها‬
‫دستورالعمل هايي است که کامپيوتر بايد اجرا کند‪.‬‬
‫‪ ‬انواع نرم افزار عبارتنداز‪:‬‬
‫‪ ‬نرم افزار سيستم که شامل زبان ها و سيستم عامل است‪.‬‬
‫‪ ‬نرم افزار کاربردي که براي کاربرد خاص نوشته شده است‪.‬‬
‫‪101‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫زبان کامپايلرها و زبان هاي اسمبلي‬
‫‪ ‬در سال هاي ‪ 1950‬زبان هاي اسمبلي براي تسهيل کار برنامه نويسان‬
‫توسعه يافت‪.‬‬
‫‪ ‬اين زبان ها به سادگي حفظيات را براي دستورالعمل ها و آدرس هاي‬
‫ماشين به کار گرفت‪.‬‬
‫‪102‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سيستم هاي عامل ‪Operating Systems‬‬
‫‪‬‬
‫طبق بيان ‪ Tanenbaum‬مفسري که سيستم سطح ‪ III‬را تدارک مي کند سيستم عامل نام‬
‫دارد و کاري را که اساسا ا توسط اپراتورهاي کامپيوتر مي بايست اجرا گردد‪ ،‬انجام مي‬
‫دهد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫يک سيستم عامل (‪ )OS‬مجموعه پيچيده و بزرگي است از دستورالعمل هاي کامپيوتري که‬
‫‪ 30000‬تا چند ميليون دستورالعمل را ممکن است در بر گيرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫فريمن (‪ )Freeman‬و پري (‪ )Perry‬فعاليت هاي عمده يک سيستم عامل را چنين‬
‫توضيح داده اند‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪103‬‬
‫کارهاي فهرست بندي‬
‫تخصيص منابع‬
‫برنامه هاي ارسالي‬
‫ارتباط با اپراتور‬
‫جبران حوادث‬
‫ثبت آمار‬
‫ذخيره و بازيافت داده ها‬
‫مديريت محيط ارتباطي‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫نرم افزار کاربردي‬
‫‪ ‬برنامه هاي کاربردي آنهايي هستند که براي عملکرد يک شرکت‬
‫فعال گسترش يافته اند‪.‬‬
‫‪104‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سازمان داده پردازي‬
‫‪ ‬عمل داده پردازي يک خدمت سراسري در شرکت است که از ‪MIS‬‬
‫و عمليات وظيفه اي پشتيباني مي کند لذا نبايد منحصر در گزارش‬
‫دهي به يک مدير (نظير کنترلر) باشد‪.‬‬
‫‪ ‬سازمان داده پردازي مشتمل بر سه فعاليت عمده زير مي باشد‪:‬‬
‫‪ ‬تحليل سيستم ها‬
‫‪ ‬برنامه نويس ي‬
‫‪ ‬عمليات کامپيوتري‬
‫‪105‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ارگونومي يا فاکتورهاي انساني‬
‫‪ ‬ارگونومي مطالعه فيزيولوژي کار است‪.‬‬
‫‪ ‬با متناسب کردن تجهيزات و محيط کار به مشخصات فيزيولوژيک بشري مي‬
‫توان بهره وري را ترقي داد و سالمت نيروي کار را حفظ کرد‪.‬‬
‫‪ ‬اولا مديريت بايد استانداردهايي را براي محيط کاربري فراهم کند که بر‬
‫کارآيي تأثير بگذارد‪.‬‬
‫‪ ‬نور‪ ،‬صدا‪ ،‬عايق بندي‪ ،‬گرما‪ ،‬رطوبت‪ ،‬ترکيب هوا‪ ،‬طرح رنگ و آسيب ها و‬
‫مخاطرات مثالهايي از فاکتورهايي هستند که بايد کنترل شوند‪.‬‬
‫‪106‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫برنامه ريزي امنيت و حوادث‬
‫‪‬‬
‫امنيت‪ ،‬از جنبه هاي مديريت داده پردازي است که بسيار مورد غفلت قرار گرفته است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مراد از امنيت دو چيز است‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫بعضي عوامل که نه تنها باعث تخريب تجهيزات بلکه موجب انهدام پايگاه داده شرکت نيز مي شوند ذيالا ذکر مي گردد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫رعد و برق‬
‫سيل‬
‫توفان‬
‫گردباد‬
‫آتش سوزي – حريق‬
‫حمله تروريستي‬
‫خرابکاري‬
‫دزدي‬
‫زيان آب‬
‫حفاظت در برابر خراابکاري (شايد توسط کارمندان خشمگين) يا سرقت‪ ،‬بستگي به چند عامل دارد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪107‬‬
‫مصونيت فيزيکي تجهيزات‬
‫حفاظت و مصونيت داده ها‬
‫انتخاب دقيق کارمندان‬
‫سياست هاي صحيح مديريت نيروي انساني‬
‫کنترل مناسب اداري‬
‫حفاظت اتاق هاي حاوي اقالم عمده تجهيزات‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فصل پنچم‬
‫استراتژي هاي پردازش‬
‫اطالعات و پردازش فايل‬
‫پردازش دسته اي (‪)Batch‬‬
‫‪ ‬سيستم هاي ‪ TPS‬کامپيوتري اوليه داده ها را فقط به صورت‬
‫گروهي يا دسته اي دريافت مي کردند‪.‬‬
‫‪ ‬براي اين نوع پردازش‪ ،‬کارکنان با روش هاي خاصي داده هاي‬
‫مربوط به عمليات را (که معمولا به صورت اسناد کاغذي بود) به‬
‫مرور تهيه مي کردند‪ ،‬سس هر سري از داده ها را به صورت‬
‫ادواري وارد کامپيوتر مي نمودند‪.‬‬
‫‪ ‬سپس کارکنان سيستم هاي اطالعاتي‪ ،‬داده هاي فروش را از روي‬
‫اسناد کاغذي وارد کامپيوتر مي نمودند و سيستم کامپيوتري تمام آنها‬
‫را يکجا پردازش مي نمود‪.‬‬
‫‪109‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫پردازش ‪On-Line‬‬
‫‪ ‬با پيشرفت تکنولوژي کامپيوتر و کاهش هزينه آن‪ ،‬با استفاده از‬
‫سيستم هاي اطالعاتي مي توان پردازش عمليات را به صورت‬
‫‪ On-Line‬انجام داد‪.‬‬
‫‪ ‬به اين نحوه پردازش‪ ،‬پردازش ‪ Real-Time‬نيز مي گويند‪.‬‬
‫‪ ‬امروزه کارکنان در عين حالي که عملياتي تجاري را انجام‬
‫مي دهند‪ ،‬داده هاي مربوط را نيز وارد کامپيوتر مي کنند‪.‬‬
‫‪110‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫نرم افزار براي سيستم هاي اطالعاتي‬
‫‪ ‬منظور از نرم افزار‪ ،‬مجموعه اي از دستورالعمل هاي پردازش‬
‫اطالعات مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬اين مفهوم از نرم افزار شامل دستورالعمل هاي زير است‪:‬‬
‫‪ ‬دستورالعمل هاي عملياتي است که به آنها برنامه (‪ )Programs‬گويند و سخت‬
‫افزار کامپيوتر را کنترل و هدايت مي کند‪.‬‬
‫‪ ‬دستورالعمل هاي پردازش اطالعات است که مورد نياز کارکنان مي باشد و به آنها‬
‫رويه (‪ )Procedure‬گويند‪.‬‬
‫‪111‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫انواع نرم افزارهاي کامپيوتري‬
‫‪ ‬نرم افزار سيستمي‬
‫‪ ‬نرم افزار کاربردي‬
‫‪ ‬رويه ها‬
‫‪112‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تعاريف‬
‫‪ ‬ساختار فايل‬
‫‪‬‬
‫هر فايل اطالعاتي داراي مشخصات تعدادي موجوديت است که داراي ساختار مشخص ي‬
‫مي باشند‪.‬‬
‫‪ ‬تعريف رکورد‬
‫‪‬‬
‫مجموعه اطالعاتي است که در مورد يک نوع موجوديت (‪ )Entity Type‬از يک محيط عملياتي‬
‫مي خواهيم ذخيره سازي کنيم‪.‬‬
‫‪ ‬تعريف بالک (‪)Block‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫جاي دادن چندين رکورد در يک قالب بزرگتر را بالک بندي گوئيم‪.‬‬
‫بالک‪ ،‬کمترين مقدار داده است که در يک عمل ورودي ‪ /‬خروجي (‪ )I/O‬بين بيرون و درون ماشين‬
‫مبادله مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬تعريف فيلد‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫هر رکورد داراي چند مشخصه (‪ )Attribute‬مي باشد‪.‬‬
‫مقدار فيلدها‪ ،‬يک يک سري کاراکتر حرفي – عددي مي باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪113‬‬
‫ا‬
‫ا‬
‫مانند عبارت ”حسن اکبري“ در فيلد نام‪ ،‬و يا کد عددي مانند ‪ 01‬که قبال توسط کاربر تعريف شده و مثال منطقه‬
‫آموزش و پرورش مي باشد‪ ،‬يا کد موضوع تدريس‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سلسله مراتب ساختار فايل‬
‫فايل‬
‫کاراکتر‬
‫‪114‬‬
‫بالک‬
‫بالک‬
‫رکورد‬
‫رکورد‬
‫رکورد‬
‫فيلد‬
‫فيلد‬
‫فيلد‬
‫کاراکتر‬
‫کاراکتر‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫رسانه هاي ذخيره سازي فايل‬
‫‪ ‬فايل هاي اطالعاتي سيستم هاي اطالعاتي کامپيوتري را مي توان‬
‫روي هر رسانه ورودي ‪ /‬خروجي مجاز يا قابل قبول نگهداري‬
‫نمود‪.‬‬
‫‪ ‬رسانه هاي رايج براي اين کار عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬کارت پانچ‬
‫‪ ‬نوار مغناطيس ي‬
‫‪ ‬ديسک مغناطيس ي‬
‫‪115‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫بررسي ساختار فايل‬
‫‪‬‬
‫رکوردهاي فايل بايد به گونه اي سازماندهي شوند که براي بازيابي و به هنگام رساني فايل‪،‬‬
‫دستيابي به رکوردها با سرعت انجام شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در سازماندهي فايل عواملي که بايد مدنظر قرار گيرند عبارتند از‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫برخي مدل هاي مهم ساختار فايل عبارتند از‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪116‬‬
‫ميزان اعتماد يا قابليت اعتماد‬
‫ميزان محرمانگي يا محرمانه بودن اطالعات‬
‫جامعيت يا انسجام اطالعات‬
‫فايل با ساختار انباشته و درهم ‪Pile File‬‬
‫فايل ترتيبي ‪Sequential File‬‬
‫فايل ترتيبي انديکس شده ‪Indexed Sequential File‬‬
‫فايل انديکس (يا انديکس شده) ‪Indexed File‬‬
‫فايل مستقيم ‪Direct File‬‬
‫فايل چند حلقه اي ‪Multi ring File‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فايل انباشته‬
‫‪‬‬
‫اين نوع فايل حاوي مجموعه اي رکورد است که هيچ ترتيب خاصي ندارند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫طول رکورد ها متغير است‬
‫‪‬‬
‫تعداد فيلدها و جاي آنها متفاوت است‬
‫‪‬‬
‫رکوردها به همان ترتيبي که وارد مي شوند‪ ،‬ذخيره مي شوند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫موقعيت يک رکورد در اين نوع فايل با جستجوي ترتيبي مشخص مي شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اضافه نمودن رکورد نيز در اين نوع فايل خيلي ساده است و رکوردهاي جديد به انتهاي‬
‫فايل اضافه مي شوند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫براي تغيير يا حذف رکورد‪ ،‬بايد ابتدا رکورد را پيدا نمود و سپس به تغيير محتواي آن‬
‫پرداخت‪.‬‬
‫‪117‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فايل ترتيبي‬
‫‪‬‬
‫بطور کلي روي رسانه با دستيابي ترتيبي (مانند نوار مغناطيسي) فايل ها به شکل ترتيبي ذخيره‬
‫مي شوند‪ ،‬اما فايل ترتيبي را مي توان روي رسانه با دستيابي تصادفي (مانند ديسکت) نيز ذخيره نمود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫تغيير و پردازش رکوردهاي فايل ترتيبي که روي يک رسانه با دستيابي ترتيبي ذخيره شده باشد به شکل‬
‫دسته اي انجام مي شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫موقعيت و محل رکورد در فايل ترتيبي را که روي يک رسانه با دستيابي تصادفي ذخيره شده باشد به يکي از‬
‫روش هاي زير مي توان مشخص نمود‪:‬‬
‫‪‬‬
‫جستجوي ترتيبي ‪Sequential Search‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫جستجوي باينري ‪Binary Search‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ا‬
‫از روش بازرس ي وقتي استفاده مي شود که با توجه به مقدار فيلد کليدي‪ ،‬تقريبا حدودي را که رکورد مورد نظر در آنجا قرار گرفته بتوان‬
‫تعيين نمود‪.‬‬
‫جستجوي پرش ي ‪Skip Search‬‬
‫‪‬‬
‫‪118‬‬
‫در جستجوي باينري نسبت به جستجوي ترتيبي‪ ،‬اولين رکورد که قرار است خوانده شود‪ ،‬رکوردي است که در وسط فايل قرار دارد‪.‬‬
‫بازرس ي ‪Probing‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در جستوجوي ترتيبي‪ ،‬با شروع از اولين رکورد فايل‪ ،‬رکوردها يکي پس از ديگري خوانده مي شوند تا مقدار فيلد مورد نظر پيدا شود‪.‬‬
‫در جستجوي پرش ي‪ ،‬رکوردها به صورت گروه گروه بررس ي مي شوند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فايل ترتيبي انديکس شده‬
‫‪‬‬
‫جستجو در يک فايل بزرگ ترتيبي ممکن است وقت گير باشد و منجر به تأخير در انجام کار شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫لذا اگر به اين فايل يک انديکس (يا شاخص) اضافه شود‪ ،‬عمل جستجو سريع تر انجام خواهد شد‪.‬‬
‫اين ساختار فايل را فايل ترتيبي انديکس شده گويند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫فايل انديکس داراي يک اشاره گر رکورد يا ‪ Pointer‬مي باشد که يک رکورد يا مجموعه اي از‬
‫رکوردها را در فايل اصلي نشان مي دهد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫فايل انديکس را مي توان با جستجوي ترتيبي يا جستجوي باينري مورد بررسي قرار داد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫فايل را مي توان روي مقدار يک فيلد کليدي که رکوردها روي آن مرتب هستند و يا روي فيلدهايي‬
‫که رکودها روي آن مرتب نيستند‪ ،‬مرتب نمود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫فايل را مي توان به شکل ترتيبي انديکس شده سازماندهي نمود‪ ،‬اگر از فيلدي براي جستجو استفاده‬
‫مي شود که استفاده از آن از بقيه فيلدها متداول تر است‪ ،‬و اگر از فيلدهاي ديگر استفاده مي شود‪،‬‬
‫مي توان فايل را به شکل غيرترتيبي انديکس شده سازماندهي نمود‪.‬‬
‫‪119‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فايل انديکس (فايل وارون)‬
‫‪‬‬
‫در ساختار فايل وارون‪ ،‬براي هر مشخصه رکورد يک انديکس تهيه مي شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫فايل انديکس حاوي مقدار مشخصه کليدي است و به دنبال آن آدرس تمام رکوردهايي از‬
‫فايل اصلي مي آيد که آن مشخصه را دارا مي باشند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫لزومي ندارد فايل اصلي مقدار آن مشخصاتي را که براي آنها انديکس تهيه شده است داشته‬
‫باشد‪ ،‬زيرا اين مقادير در فايل هاي انديکس قرار دارند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در سازمان فايل وارون ‪ 3‬نوع فايل بايد تهيه شود‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫فايل اصلي‬
‫فايل هاي راهنما يا دايرکتوري فايل ‪Directory File‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪120‬‬
‫دايرکتوري فايل حاوي مقدار مشخصات فيلد کليدي است و نيز اشاره گر که رکورد در فايل انديکس را نشان‬
‫مي دهد که آدرس تمام رکوردهاي فايل اصلي با آن مقدار مشخصه کليدي به دست مي آيد‪.‬‬
‫فايل هاي انديکس‬
‫فايل وارون زماني خيلي مفيد است که ليست رکوردهايي را مي خواهيم تهيه کنيم که مقدار‬
‫فيلد کليدي مشخص شده باشد‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فايل مستقيم‬
‫‪ ‬فايل مستقيم داراي ترتيب خاصي نيست‪ ،‬اما در اين فايل مقدار‬
‫مشخصه کليدي با يک رابطه از پيش تعيين شده به آدرس سکتور‬
‫تبديل مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬رابطه مذکور مقدار مشخصه کليدي را به آدرس سکتور تبديل مي‬
‫کند تا رکورد در آن سکتور ذخيره و از آنجا بازيابي شود‪.‬‬
‫‪121‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فايل چند حلقه اي‬
‫‪ ‬فايل چند حلقه اي که گاهي به آن ‪ Multi List‬يا ‪Multi Chain‬‬
‫نيز مي گويند‪ ،‬زماني مورد استفاده قرار مي گيرد که جستجوي‬
‫مجموعه اي از رکوردها با مقدار مشخصه کليدي (يا فيلد) معين‬
‫مورد نظر باشد‪.‬‬
‫‪122‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سازماندهي مجدد‬
‫‪ ‬نکته اي که در اينجا ذکر آن ضروري است و کاربراني که با فايل هاي‬
‫مختلف کار مي کنند به آن دچار مي شوند مشکالتي است که پس از مدتي کار‬
‫با فايل‪ ،‬اعم از بازيابي‪ ،‬انجام تغييرات و ذخيره سازي فايل‪ ،‬محل فيزيکي فايل‬
‫تغيير مي کند‪.‬‬
‫‪ ‬در اثر اين تغييرات به مرور زمان فايل کارآيي خود را از دست مي دهد و لذا‬
‫بايد آن را تجديد سازمان نمود‪.‬‬
‫‪ ‬براي اينکار بايد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪123‬‬
‫تمام فايل به صورت سريال بازخواني شود‪.‬‬
‫رکوردهاي حذف شده (يا عالمت دار) حذف فيزيکي شوند‪.‬‬
‫رکوردهاي فعال باز نويس ي شوند‪.‬‬
‫ا‬
‫ي‬
‫ساختار دستيابي به فايل (مثال استفاده از فايل انديکس) بازساز شود‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فايل هاي مجزا براي کاربردهاي مجزا‬
‫‪ ‬اصولا براي کاربردهاي خاص‪ ،‬فايل هاي جداگانه طراحي و نگهداري مي‬
‫شود‪ .‬به عنوان مثال‪:‬‬
‫‪‬‬
‫ممکن است يک فايل پرسنلي تهيه شود که اطالعات يا ويژگي هاي کارکنان را به عنوان موجوديت‬
‫نشان دهد‪ ،‬اما اين اطالعات مخصوص کاربردهاي پرسنلي است‪.‬‬
‫‪ ‬اگر به اقالم اطالعاتي موجود در اين فايل هاي مجزا نگاه کنيم‪ ،‬ممکن است‬
‫يک قلم از اطالعات در دو يا چند فايل ذخيره شده باشد‪.‬‬
‫‪ ‬از آنجايي که فايل براي يک مورد خاص تهيه مي شود‪ ،‬ساختار ذخيره سازي‬
‫و استراتژي انتخابي براي دستيابي فايل‪ ،‬در برنامه هاي کاربردي کار گذاشته‬
‫مي شود‪ .‬هرگونه تغيير در ساختار ذخيره سازي و يا استراتژي دستيابي الزاما ا‬
‫منجر به تغيير برنامه هاي کاربردي خواهد شد‪.‬‬
‫‪124‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تلفيق و ادغام فايل هاي مرتبط‬
‫‪ ‬يک استراتژي ديگر براي سازماندهي اطالعات‪ ،‬ادغام اطالعات‬
‫فايل هايي است که با هم مرتبط مي باشند‪ ،‬تا يک بانک اطالعاتي‬
‫ايجاد شود‪.‬‬
‫‪ ‬سيستم بانک اطالعاتي منبعي فراهم مي کند از اطالعات مرتبط با‬
‫هم بطوري که در يک سازمان چند برنامه کاربردي بتوانند همواره‬
‫بطور مشترک از آن استفاده نمايند‪.‬‬
‫‪125‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫رابطه بين موجوديت ها‬
‫‪ ‬با کمک بانک اطالعاتي مي توان رابطه بين موجوديت ها را‬
‫تعريف نمود‪.‬‬
‫‪ ‬در سيستم بانک اطالعاتي‪ ،‬رابطه بين موجوديت ها را هم مي توان‬
‫ذخيره نمود و هم دقيقا ا تعريف نمود‪.‬‬
‫‪ ‬به عنوان مثال مي توانيم يک رکورد کارمند‪ ،‬يک رکورد اداره‪ ،‬و يک رکورد سومي را‬
‫که رابطه بين کارمند و اداره را مشخص مي کند‪ ،‬ذخيره کنيم‪.‬‬
‫‪126‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫بررسي انواع رابطه ها‬
‫‪ ‬رابطه هاي طبيعي بين موجوديت ها به يکي از شکل هاي زير‬
‫است‪:‬‬
‫‪ ‬رابطه يک به يک‬
‫‪‬‬
‫يک نمونه مشخص از رابطه يک به يک‪ ،‬رابطه بين زوج و زوجه است‪ ،‬هرگاه زوج فقط يک‬
‫همسر داشته باشد‪.‬‬
‫‪ ‬رابطه يک به چند‬
‫‪‬‬
‫مانند رابطه کشور و استان هاي آن‪ ،‬يا رابطه مرکز استان با شهرستان هاي آن است‪.‬‬
‫‪ ‬رابطه چند به چند‬
‫‪‬‬
‫‪127‬‬
‫مانند رابطه استادان يک دانشکده و دانشجويان آن دانشکده است که يک استاد به چندين‬
‫دانشجو درس مي دهد و هر دانشجو با چندين استاد درس دارد‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ساختار بانک اطالعاتي‬
‫‪ ‬رکوردهاي مربوط به موجوديت ها و رابطه بين موجوديت ها در‬
‫بانک اطالعاتي در ساختاري بنام «شماي» بانک اطالعاتي‬
‫سازماندهي مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬شماي (‪ )Schema‬کلي بانک اطالعاتي ممکن است توسط مدير‬
‫بانک اطالعاتي يا ‪ DBA‬طراحي شود‪.‬‬
‫‪128‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مدل هاي ساختار داده اي‬
‫‪ ‬سيستم هاي بانک اطالعاتي را مي توان بر طبق مدل ساختار داده‬
‫ايي که در ايجاد ساختار ادراکي يا شماي بانک اطالعاتي آنها به کار‬
‫رفته است‪ ،‬طبقه بندي نمود‪.‬‬
‫‪ ‬رايج ترين مدل هاي ساختار داده ايي عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬مدل سلسله مراتبي ‪Hierarchical Model‬‬
‫‪ ‬مدل شبکه اي ‪Network Model‬‬
‫‪ ‬مدل رابطه اي ‪Relational Model‬‬
‫‪129‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مدل هاي سلسله مراتبي‬
‫‪ ‬در اين روش رابطه بين رکوردها به شکل يک درخت واره ذخيره‬
‫مي شود که يک ريشه دارد و ريشه ممکن است تعدادي شاخه و هر‬
‫شاخه‪ ،‬تعدادي شاخه فرعي داشته باشد ئ اين امر تا چند سطح ادامه‬
‫پيدا مي کند‪.‬‬
‫‪ ‬اگر سازمان چندين پروژه داشته باشد‪ ،‬هر پروژه يک چنين درخت‬
‫واره اي خواهد داشت‪ .‬هر کارمند ممکن است در بيش از يک‬
‫پروژه کار کند که در اين صورت اشاره به اين کارمند در بيش از‬
‫يک درخت واره ديده خواهد شد‪.‬‬
‫‪130‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مدل شبکه اي‬
‫‪ ‬در اين روش‪ ،‬رابطه به صورت مجموعه هايي ذخيره مي شوند که‬
‫هر مجموعه يک مرکز و چند عضو داشته باشد‪.‬‬
‫‪ ‬يک موجوديت ممکن است عضو بيش از يک مجموعه باشد‬
‫‪ ‬يعني دو کارفرما داشته باشد و کارفرماي يک مجموعه ممکن است عضو مجموعه اي‬
‫ديگر باشد و يا عضو يک مجموعه‪ ،‬ممکن است کارفرماي مجموعه اي ديگر باشد‪.‬‬
‫‪131‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مدل رابطه اي‬
‫‪ ‬در اين روش از جداول براي نمايش رکوردها و رابطه بين آنها‬
‫استفاده مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬اگر هر جدول به شکل يک رابطه محاسباتي‪ ،‬هر سطر جدول به‬
‫عنوان يک تاپل (‪ )Tuple‬و هر ستون هر سطر يک مشخصه اي‬
‫که از يک مجموعه استخراج شده است در نظر گرفته شود‪ ،‬در اين‬
‫صورت روش رابطه اي بهتر قابل بررسي خواهد بود‪.‬‬
‫‪132‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مزاياي سيستم هاي بانک اطالعاتي‬
‫‪ ‬سيستم بانک اطالعاتي نسبت به سيستم متداول فايل مزايايي دارد که‬
‫عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬کنترل و جلوگيري از اطالعات اضافي يا تکراري‬
‫‪ ‬اجتناب از عدم هماهنگي اطالعات‬
‫‪ ‬جامعيت اطالعات‬
‫‪ ‬نگرش و ديد جامع از اطالعات‬
‫‪ ‬پاسخ به نيازهاي بدون ساختار اطالعاتي‬
‫‪ ‬اعمال استانداردها‬
‫‪ ‬محدوديت هاي حفاظتي‬
‫‪ ‬استقالل اطالعات‬
‫‪133‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫روش هاي ذخيره سازي و بازيابي اطالعات‬
‫‪ ‬غالب کامپيوترها داراي نوعي حافظه ثانويه براي نگهداري داده هايي‬
‫هستند که در ‪ CPU‬يا واحد پردازش مرکزي نگهداري مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬دو نوع عمده ذخيره سازي عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬دسترس ي ترتيبي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫منظور از ذخيره سازي ترتيبي‪ ،‬نوعي سازماندهي داده ها روي رسانه ذخيره سازي است که‬
‫رکوردها به ترتيب خاص ي پشت سر هم قرار مي گيرند‪.‬‬
‫وقتي از ذخيره سازي ترتيبي استفاده مي شود‪ ،‬اولين رکورد‪ ،‬قبل از بقيه پردازش‬
‫مي شود‪ ،‬رکورد دوم‪ ،‬بعد از آن‪ ،‬تا به آخرين رکورد از فايل برسيم‪.‬‬
‫‪ ‬دسترس ي مستقيم‬
‫‪‬‬
‫‪134‬‬
‫در اين روش‪ ،‬داده ها به گونه اي سازماندهي مي شوند که بتوان بدون جستجوي ترتيبي‪ ،‬به‬
‫خواندن و نوشتن رکوردها پرداخت‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫آدرس دهي رکورد‬
‫‪ ‬سه روش عمده براي آدرس دهي در رسانه ‪ ،DASD‬براي دستيابي‬
‫به يک رکورد خاص وجود دارد که عباتند از‪:‬‬
‫‪ ‬دسترس ي مستقيم‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در آدرس دهي مستقيم‪ ،‬کليد رکورد به عنوان آدرس مورد جستجو قرار مي گيرد‪.‬‬
‫منظور از کليد رکورد‪ ،‬فيلد يا عنصر داده اي مي باشد که رکوردهاي يک فايل را مشخص مي‬
‫کند‪.‬‬
‫‪ ‬دسترس ي محاسبه يا ‪Hashing‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در اين روش آدرس کليد با محاسبه بدست مي آيد‪.‬‬
‫در اين صورت آدرس با يک الگوريتم يا فرمول بدست مي آيد‪.‬‬
‫‪ ‬ترتيبي شاخص شده‬
‫‪‬‬
‫‪135‬‬
‫وقتي فايلي به صورت ترتيبي شاخص شده و سازماندهي مي شود‪ ،‬رکوردها بر روي ديسک به‬
‫ترتيب ذخيره مي شوند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فصل ششم‬
‫پايگاه داده‬
‫مقدمه‬
‫‪ ‬وسايل متفاوتي جهت ذخيره داده ها در دسترس مي باشند‪ ،‬از قبيل‪:‬‬
‫‪ ‬کتابخانه نرم افزار‬
‫‪ ‬پايگاه داده‬
‫‪ ‬برنامه هاي کتابخانه نرم افزار مي توانند در حافظه ثانويه با ااستفاده‬
‫از يک فايل تقسيم بندي شده ذخيره گردند‪.‬‬
‫‪ ‬پايگاه داده در حافظه ثانويه قرار دارد و عناوين مندرج در آن قابل‬
‫دسترسي بوسيله سابروتين هاي برنامه ها و هم بوسيله‬
‫نرم افزارهاي سيستم مي باشند‪.‬‬
‫‪137‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫پايگاه داده در مدل عمومي سيستم ها‬
‫‪ ‬داده و اطالعات‪ ،‬هم از سازمان و هم از محيط آن به پايگاه داده‬
‫وارد مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬اطالعات از پايگاه داده تهيه و در اختيار مدير قرار مي گيرد‪ ،‬اين‬
‫کار بوسيله توليد ستاده صورت مي گيرد‪.‬‬
‫‪138‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اجزاء پردازشگر اطالعات‬
‫پايگاه داده‬
‫کتابخانه‬
‫نرم افزار‬
‫پردازشگر‬
‫اطالعات‬
‫اطالعات‬
‫داده‬
‫‪139‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫پايگاه داده چيست؟ ‪ DBMS‬چيست؟‬
‫‪ ‬يک پايگاه داده مي تواند شامل تمام داده ها و اطالعات موجود در‬
‫يک سازمان باشد‪.‬‬
‫‪ ‬مي توانيم يک پايگاه داده را محدود به داده و يک سازمان ذخيره‬
‫شده در کامپيوتر بدانيم‪.‬‬
‫‪ ‬در طي ‪ 20‬سال گذشته‪ ،‬توجه زيادي به سيستم نرم افزار براي‬
‫اداره پايگاه داده‪ ،‬شده است‪ .‬اين سيستم را «سيستم مديريت پايگاه‬
‫داده» يا ‪ DBMS‬مي نامند‪.‬‬
‫‪140‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اهداف مدريت داده‬
‫‪ ‬داده و اطالعات همانند ديگر منابع‪ ،‬مثل پرسنل‪ ،‬مواد‪ ،‬ماشين آلت و پول‬
‫منابعي هستند که بايد اداره شوند‪.‬‬
‫‪ ‬مديريت داده مستلزم دستيابي به منابع داده‪ ،‬حمايت از اين منابع به منظور در‬
‫دسترس قرار دادن آنها در هنگام نياز و استخراج آنها در هنگامي که ديگر به‬
‫آنها نياز نيست‪ ،‬مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬مراحل مديريت داده شامل «عملکردهاي مديريت داده» به شرح زير است‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪141‬‬
‫جمع آوري‬
‫سازماندهي‬
‫ذخيره‬
‫بازيافت‬
‫باروري‬
‫توليد ستاده‬
‫کنترل‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سيستم هاي تعميم يافته مديريت فايل (‪)GFMS‬‬
‫‪ ‬در اواخر دهه ‪ 60‬گروه جديدي از نرم افزارها ظاهر شدند‪ .‬اين محصولت‬
‫را «سيستم هاي تعميم يافته مديريت فايل» يا ‪ GFMS‬ناميدند‪.‬‬
‫‪ ‬اصطالح «تعميم يافته» به اين معني است که آنها مي توانند بوسيله هر‬
‫سازماني مورد استفاده قرار گيرند‪.‬‬
‫‪ ‬معمول ترين انواع ‪GFMS‬ها عبارتند از‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪Information’s MARK IV‬‬
‫‪Application Software’s ASI- St‬‬
‫‪Program Products Data analyzer‬‬
‫‪ GFMS ‬در تسهيل بازيافت داده ها از يک زبان برنامه نويسي مناسب تر‬
‫است ولي برحسب قابليت باروري داده داراي محدوديت مي باشد‪.‬‬
‫‪142‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫نگرش جديد سازمان هاي داده‬
‫‪‬‬
‫بعضي سازمان هاي بزرگ‪ ،‬خود شروع به بازيافت داده و اطالعات پايگاه داده خود نمودند‪ .‬اين اقدامات‬
‫ناشي از توجه به ‪ MIS‬مي باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اکثر سازمان ها در حال استفاده از کامپيوترهاي ‪ DASD‬بودند‪ .‬اين سيستم ها پتانسيل باليي در پاسخگويي‬
‫سريع دارا بودند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در خيلي از موارد اين سرعت تشخيص داده نمي شد‪ .‬حتي اگر حافظه بطور مستقيم در دسترس بود‪ ،‬کل‬
‫پايگاه داده بايد جستجو مي شد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫متخصصان اطالعات متوجه شدند که اگر بتوانند چنين تقاضاهاي خاصي را پيش بيني کنند و اگر داده ذخيره‬
‫شده به يک روش و رکوردهايشان به صورت انتخابي بازيافت شوند‪ ،‬مي توان خيلي سريع تر به اين تقاضاها‬
‫پاسخ داد در نتيجه دو تکنيک کارآمد براي اين کار معرفي شده است‪:‬‬
‫‪‬‬
‫ليست هاي متصل‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫فايل هاي برگردانده شده‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪143‬‬
‫يک «ليست متصل» عبارت است از گروهي از رکوردهاي مرتب شده برمبناي «اشاره گر جابجا شده»‪.‬‬
‫يک «اشاره گر جابجا شده» يک فيلد داده خاص است که يک رکورد را به رکورد ديگر بوسيله ارجاع به رکورد ديگر متصل‬
‫مي نمايد‪ .‬اين فيلد در رکورد اول جابجا شده است‪.‬‬
‫ايجاد اتصاالت چند طرفه براي يک فايل مجزا نيز امکان پذير است‪.‬‬
‫يک فايل برگردانده شده‪ ،‬يک فايل داده است که حاوي يک شاخص مرتب شده به شکل يک سري متفاوت با رکوردهاي داده‬
‫مي باشد‪.‬‬
‫اين شاخص مي تواند به منظور بازيافت عناوين فايل برمبناي شاخص‪ ،‬بجاي ترتيب فايل استفاده گردد‪.‬‬
‫ا‬
‫دقيقا مانند يک فايل برگردانده شده مي تواند حاوي اتصاالت چند طرفه باشد و يا برمبناي کليدهاي چند طرفه برگردانده شود‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فايل هاي جامع‬
‫‪ ‬جنرال الکتريک اتصال فايل هاي چند طرفه‪ ،‬تعني فايل هايي که‬
‫بوسيله اتصالت به هم مرتبط شده اند و بنام «فايل هاي زنجيره اي»‬
‫ناميده مي شوند را معرفي نمودند‪.‬‬
‫‪ ‬جنرال الکتريک زبان کوبال را به منظور امکان پذير ساختن توليد‬
‫فايل هاي زنجيره اي توسعه داده است و تالش هاي آن به منظور‬
‫انجام اين کار را «ذخيره جامع داده ها» يا ‪ IDS‬ناميده اند‪.‬‬
‫‪144‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ساختار منطقي داده در مقايسه با سازمان فيزيکي پرونده‬
‫‪ ‬ليست هاي متصل و فايل هاي برگردانده شده راه هايي براي فايق‬
‫آمدن بر فشارهاي فيزيکي بوسيله سازمان هاي منطقي هستند‪.‬‬
‫‪ ‬اين فايل ها کماکان به صورت مجزا نگهداري مي شوند و‬
‫مي توانند در ترتيب معيني نگهداري شوند‪.‬‬
‫‪145‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سيستم هاي تعميم يافته مديريت پايگاه داده (‪)DBMS‬‬
‫‪‬‬
‫در سال ‪ 1961‬تالشي شروع شد که نهايتا ا به سمت اولين تعميم تجاري ‪DBMS‬‬
‫هدايت شد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مديريت يک شرکت به سرعت نياز به کامپيوتري کردن ليست قسمت هاي فضايي‬
‫را که شامل ‪ 2‬ميليون قطعه بود را تشخيص داد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫فايل حاصله ‪ 18‬قرقره از نوار مغناطيسي را اشغال نمود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫شرکت ‪ IBM‬وارد عمل شد و دو سازمان يک بسته نرم افزاري را توليد کردند و‬
‫تعدادي از ترکيب هايي که تا قبل از آن امکان پذير نبود را ارائه دادند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اين سيستم بر مبناي ‪ DASD‬را ‪( IMS‬سيستم مديريت اطالعات) ناميدند‪.‬‬
‫‪146‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مباني ‪DBMS‬‬
‫‪ DBMS ‬يک نرم افزار سيستم پيچيده است‪.‬‬
‫‪ ‬ديکشنري داده‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫قدم اول در ايجاد يک پايگاه داده‪ ،‬تعريف خصوصيات اجزاء داده هايي است که شامل خواهد‬
‫بود‪ .‬اين خصوصيات را ديکشنري اجزاء داده (‪ )DED‬يا به صورت ساده «ديکشنري داده» مي‬
‫نامند‪.‬‬
‫اين ديکشنري به همه افراد امکان طراحي و استفاده از يک ‪ MIS‬ره به منظور مکامله به آن زبان مي‬
‫دهد‪.‬‬
‫اين زبان مشترک‪ ،‬تمام متخصصان اطالعات را قادر به همکاري به عنوان يک تيم هماهنگ مي‬
‫نمايد و ارتباط بين متخصصان اطالعات و کاربران را تسهيل مي نمايد‪.‬‬
‫‪ ‬معماري ‪DBTG‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪147‬‬
‫‪ DBTG‬توصيه کردند که سازمان ها روش معماري ‪ DBMS‬را که در نمودار اساليد بعد نشان‬
‫داده شده است‪ ،‬را دنبال نمايند‪.‬‬
‫خطوط نقطه چين اين بنا را به دو قسمت ساختار منطقي و ساختار فيزيکي تقسيم مي کند‪.‬‬
‫وسايل فيزيکي حافظه ثانويه در پايين نمودار جاي داده شده است و کاربران در باالي نمودار قرار‬
‫گرفته اند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫معماري ‪DBTG‬‬
‫کاربر‬
‫کاربر‬
‫کاربر‬
‫کاربر‬
‫محدوده کار‬
‫کاربر‬
‫محدوده کار‬
‫کاربر‬
‫محدوده کار‬
‫کاربر‬
‫محدوده کار‬
‫کاربر‬
‫طرح فرعي‬
‫الف‬
‫ساختار منطقي پايگاه داده‬
‫ساختار فيزيکي پايگاه داده‬
‫طرح فرعي‬
‫ب‬
‫طرح فرعي‬
‫ج‬
‫طرح‬
‫شرح‬
‫پايگاه داده فيزيکي‬
‫ذخيره‬
‫ثانويه‬
‫‪148‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مباني ‪DBMS‬‬
‫‪ ‬طرح و طرح فرعي‬
‫‪ ‬طرح‪ ،‬يک تعريف منطقي از کل مندرجات پايگاه داده است‪.‬‬
‫‪ ‬اين طرح در کامپيوتر ذخيره شده است و از ديکشنري داده منتج مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬ديکشنري داده نحوه بينش کاربر از خصوصيات پايگاه داده است‪ ،‬در حالي که «طرح»‬
‫چگونگي بينش کامپيوتر از آن مي باشد‪.‬‬
‫‪149‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫استفاده از ‪DBMS‬‬
‫‪‬‬
‫استفاده از ‪ DBMS‬شامل مراحل زير مي باشد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ا‬
‫‪ DBMS‬بررس ي مي کند که آيا داده هاي تقاضا شده در طرح فرعي کاربر قبال تعريف شده است و بايد اجازه قبول آن‬
‫داده شود يا خير‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ DBMS‬از سيستم عامل مي خواهد تا عمليات داده رساني را اجرا نمايد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫سيستم عامل موجب در دسترس قرار گرفتن داده‪ ،‬خوانده شدن و انتقال آن به «حافظه موقت» در حافظه اوليه مي‬
‫گردد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ DBMS‬اين داده ها را با استفاده از برنامه کاربردي از حافظه به محدوده داده انتقال مي دهد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ DBMS‬اطالعات موقعيتي را براي برنامه کاربردي فراهم مي کند‪.‬‬
‫برنامه کاربردي داده ها را پردازش مي نمايد‬
‫‪‬‬
‫‪150‬‬
‫يک برنامه کاربردي مانند ليست حقوق اجرا مي شود‪ .‬برنامه به تعدادي داده از پايگاه داده نياز دارد و شامل دستوري‬
‫است که موجب بازيافت داده مورد نياز مي گردد‪ .‬واحد کنترل ‪ CPU‬هر يک از دستورات برنامه را به ترتيب اجرا مي‬
‫نمايد‪ .‬وقتي دستور زبان باروري داده در دسترس قرار گرفت‪ ،‬اين کنترل از برنامه کاربردي گذشته و به ‪ DBMS‬مي‬
‫رسد‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫يک مدل ‪DBMS‬‬
‫‪‬‬
‫اين مدل چهار جزء شرح داده شده در زير را دارد و چگونگي ارتباط متقابل عملکردهاي‬
‫‪ DBMS‬را تشريح مي نمايد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫«پردازشگر زبان تشريح داده» شرح پايگاه داده (طرح) را با استفاده از زبان تشريح داده‬
‫‪ DDl‬ايجاد مي نمايند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫«مدير پايگاه داده» در حافظه اوليه قرار گرفته تا تقاضاها را از برنامه کاربردي بگيرد‪.‬‬
‫اين جزء نيز آمار بهره وري و ثبت فعاليت هاي انجام شده پايگاه داده را توليد‬
‫مي نمايد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫«پردازشگر آمار بهره وري» گزارش هايي در مورد آمارهاي اجرايي توليد مي کند که‬
‫داده استفاده شده و کاربر مربوطه را مشخص مي نمايد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫«ماژول بهبود ‪ /‬کپي حفاظتي» بانک داده را در صورت ايجاد مسئله پيش بيني نشده اي‬
‫بازسازي مي نمايد‪ .‬همين که پايگاه داده مدرنيزه شد‪ ،‬شرح تغييرات در قسمت ثبت وقايع‬
‫درج مي گردد‪.‬‬
‫‪151‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫يک مدل ‪DBMS‬‬
‫تشريح داده‬
‫پردازشگر زبان‬
‫تشريح داده‬
‫شرح پايگاه‬
‫داده (طرح)‬
‫پايگاه‬
‫داده‬
‫مدير پايگاه داده‬
‫برنامه هاي کاربردي‬
‫ثبت‬
‫معامالت‬
‫ماژول‬
‫بهبود‪/‬کپي حفاظتي‬
‫‪152‬‬
‫اطالعات‬
‫درخواست هاي‬
‫اطالعات‬
‫آمار‬
‫بهره وري‬
‫پردازشگر‬
‫آمار‬
‫آمار‬
‫بهره وري‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اهداف ‪DBMS‬‬
‫‪ ‬کاهش داده هاي زائد در حافظه‬
‫‪ ‬افزايش صحت داده ها‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫معتبر شدن داده ها به محض داده رساني‬
‫هماهنگي دسترس ي چند جانبه کاربران به داده‬
‫به هنگام کردن تمام کپي هاي فايل در يک زمان‬
‫نگهداري يک رويه مميزي‬
‫‪ ‬اصالح اشتباهات‬
‫‪ ‬ايجاد امکان دسترسي‬
‫‪153‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫امنيت داده ها‬
‫‪‬‬
‫وقتي سازماني يک پايگاه داده کامپيوتري را ايجاد مي کند‪ ،‬موضوع امنيت داده بسيار مهم جلوه‬
‫مي کند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫پايگاه داده‪ ،‬يک سري اطالعات بسيار مهم را در خود جاي داده است و سازمان نمي خواهد در دسترس‬
‫افراد غير مجاز قرار گيرند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در يک پايگاه داده که خوب حفاظت شده‪ ،‬کاربر مجبور است از سطح مختلف امنيتي براي دسترسي به پايگاه‬
‫داده عبور نمايد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ابتدا کاربر بايستي «کلمه عبور» را ارائه دهد‪ .‬اين کلمه کاربر را بعنوان کسي که مجاز به دسترسي به ‪MIS‬‬
‫است معرفي مي نمايد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫سپس ‪ DBMS‬مي تواند دايرکتوري هاي مختلفي را بررسي نمايد تا ببيند کاربر چه نوع مجوزهايي را دارا‬
‫مي باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫دايرکتوري ديگر «دايرکتوري فيلد» است که هر جزء داده را ليست کرده و کاربران مجاز را مشخص نموده‬
‫است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫سطح ديگر امنيتي کد کردن اطالعات ذخيره شده در پايگاه داده است‪.‬‬
‫‪154‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ساختارهاي پايگاه هاي داده‬
‫‪ ‬سه ساختار اساسي پايگاه داده عبارتند از ‪:‬‬
‫‪ ‬سلسله مراتبي‬
‫‪ ‬شبکه اي‬
‫‪ ‬ارتباطي‬
‫‪155‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سلسله مراتبي‬
‫‪ ‬وقتي رکوردها بصورت سلسله مراتبي مرتب مي شوند‪ ،‬داراي تصويري از‬
‫يک نمودار سازماني هشتند‪.‬‬
‫‪ ‬اگر نمودار را سر و ته کنيم‪ ،‬شبيه به يک «درخت» مي شود که همچنين آن‬
‫را به اين نام مي خوانند‪ .‬جعبه شماره ‪ 1‬در نمودار را «ريشه» مي نامند‪.‬‬
‫‪ ‬اين ساختار‪ ،‬رکوردها را بصورت يک سلسله مراتب عمودي نشان مي دهد‪.‬‬
‫‪ ‬يک رکورد بالتر (که والد و يا صاحب خوانده مي شود) بصورت منطقي به‬
‫رکورد پايين تر (که بچه يا عضو ناميده مي شود) متصل شده است‪.‬‬
‫‪ ‬بنابراين يک پايگاه داده که از ساختار سلسله مراتبي بهره مي جويد مجموعه‬
‫اي از فايل ها است که بصورت منطقي با هم مرتبط شده اند‪.‬‬
‫‪156‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫شبکه‬
‫‪ ‬ساختار شبکه اي بر اين محدوديت ساختار سلسله مراتبي که يک‬
‫فرزند نمي تواند بيشتر از يک والد داشته باشد‪ ،‬فايق مي آيد‪.‬‬
‫‪ ‬از هنگامي که سازمان ها داراي بيش از يک منبع تدارکاتي براي‬
‫يک قلم کال هستند‪ ،‬يک رکورد موجودي مي تواند به رکوردهاي‬
‫فروشنده چند طرفه انعکاس داشته باشد‪.‬‬
‫‪157‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫رابطه اي‬
‫‪‬‬
‫در يک پايگاه داده رابطه اي‪ ،‬داده بصورت جداول دو طرفه سازمان دهي مي شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫هر جدول مي تواند بعنوان يک فايل در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫از زماني که مندرجات فايل بصورت دو طرفه سازمان يافته اند‪ ،‬اصطالح «فايل گسترده»‬
‫بکار برده مي شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مجموعه اي جديد از اصطالحات به منظور تشريح ساختارهاي رابطه اي ساخته شده اند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در مدل رابطه اي‪ ،‬بجاي «طرح» از «مدل داده رابطه اي» و بجاي «طرح فرعي» از‬
‫«مدل فرعي داده رابطه اي» و يا «ديدگاه» استفاده مي شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪158‬‬
‫ساختار رابطه اي يک ساختار کامالا منطقي است که از ارتباطات ضمني استفاده کرده‬
‫است‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مزايا و معايب پايگاه داده‬
‫‪ ‬اصطالح پايگاه داده و ‪ DBMS‬مترادف هم نيستند‪.‬‬
‫‪ ‬پايگاه داده منبع مفهومي سازمان است و ‪ DBMS‬يک نرم افزار سيستم است‬
‫که اين منبع را اداره مي کند‪.‬‬
‫‪ ‬مزاياي داشتن پايگاه داده براي يک سازمان عبارت است از‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫يک وسيله سازمان يافته و بسيط براي ثبت نتايج فعاليت هاي سازمان‬
‫نگهداري داده براي استفاده در زمان نياز به اطالعات از طرف کاربران ‪MIS‬‬
‫‪ ‬معايب ناشي از مديريت ضعيف منبع داده شامل موارد زير است‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪159‬‬
‫ايجاد فرصت براي افراد يا گروه هاي خارج از سازمان براي دستيابي به اطالعات در مورد عمليات‬
‫سازمان‬
‫ايجاد فرصت براي افراد به منظور ايجاد تغييرات غير معتبر در سيستم فيزيکي سازمان از طريق‬
‫باروري سيستم مفهومي‬
‫ايجاد فرصت براي افرادي که در سازمان آموزش ضعيفي ديده اند‪ ،‬به منظور استفاده غلط از‬
‫منبع به صورت غير عمدي‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مزايا و معايب ‪DBMS‬‬
‫‪‬‬
‫عموما ا مزاياي يک ‪ DBMS‬به تکامل مديريت پايگاه داده بستگي دارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫معايب آن نيز اصولا به هزينه ‪ DBMS‬مربوط است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مزاياي استفاده از يک ‪ DBMS‬عبارتند از‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫معايب ‪ DBMS‬شامل موارد زير است‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪160‬‬
‫کاهش زوايد فايل و داده ها‬
‫جمع بندي مندرجات فايل‪ ،‬ايجاد امکان ترکيب داده ها به منظور تکميل گزارش اطالعات‬
‫توانايي استعمال ساختارهاي پيچيده داده‬
‫بازيافت سريع مندرجات پايگاه داده‬
‫افزايش صحت مندرجات پايگاه داده‬
‫امنيت بيشتر پايگاه‬
‫ا‬
‫بهبود نسبتا راحت در صورت ايجاد وقايع غير منتظره مانند خرابي دستگاه‬
‫ا‬
‫تهيه و نگهداري نسبتا ساده پايگاه داده‬
‫ا‬
‫تهيه نسبتا راحت ستاده اطالعات با استفاده از زبان هاي پرسش ي و نويسندگان گزارشات‬
‫گراني نرم افزار‬
‫تقاضاي سخت افزار بزرگتر‪ ،‬نياز به کامپيوترهايي با ظرفيت حافظه هاي اوليه و ثانويه بيشتر از آنچه که الزم است خواهد بود‪.‬‬
‫نياز به يک ستاد آموزش ديده تکنيکي براي نظارت بر استفاده از پايگاه داده و ‪DBMS‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مدير پايگاه داده‬
‫‪‬‬
‫عالقه به پايگاه هاي داده منجر به ايجاد يک طبقه شغلي جديد به نام مدير پايگاه داده يا‬
‫‪ DBA‬شده است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اين فرد پايگاه داده را اداره مي نمايد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ما اين پست را در نمودار سازماني بخش خدمات اطالعاتي جاي داديم‪.‬‬
‫‪‬‬
‫وظايف ‪ DBA‬به ‪ 4‬قسمت اصلي تقسيم مي شود‪:‬‬
‫‪‬‬
‫برنامه ريزي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اجرا‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫«عمليات» شامل آموزش کاربران در مورد چگونگي کار با ‪ DBMS‬و ارائه مشاوره در هنگام نياز مي باشد‪.‬‬
‫کنترل‬
‫‪‬‬
‫‪161‬‬
‫«اجرا» شامل ايجاد پايگاه داده به منظور تطبيق با خصوص يات ‪ DBMS‬انتخاب شده و استقرار و اعمال سياست ها و‬
‫رويه ها براي استفاده از پايگاه داده مي باشد‪.‬‬
‫عمليات‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫«برنامه ريزي» مستلزم کار با کاربران براي تعريف طرح هاي فرعي و طرح اصلي است‪.‬‬
‫«کنترل» شامل به تصوير کشيدن فعاليت هاي پايگاه داده با استفاده از آمارهاي فراهم شده بوسيله ‪ DBMS‬است‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فصل هفتم‬
‫نگرش سيستمي به‬
‫حل مسائل‬
‫حل مسئله‬
‫‪ ‬اصطالح «حل مسئله» تداعي کننده تصحيح مواردي است که‬
‫«اشتباه» انجام مي شوند‪ ،‬بنابراين لزم است مديران تصميماتي را‬
‫براي پيشگيري از وقوع اين موارد اشتباه و به حداقل رساندن اثر‬
‫آنها پس از وقوع‪ ،‬اتخاذ نمايند‪.‬‬
‫‪163‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اهميت حل مسئله‬
‫‪ ‬هدف از سيستم اطالعات‪ ،‬کمک به مدير در حل مسائل‬
‫مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬در واقع حل مسئله ممکن است نسبت کوچکي از وقت مديران را‬
‫بخود اختصاص دهد‪ .‬اگرچه اهميت حل مسئله بخاطر مقدار وقت‬
‫صرف شده براي آن نبوده بلکه بخاطر اعتبار و اهميت آن مي باشد‪.‬‬
‫‪164‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تصميم گيري و حل مسئله‬
‫‪ ‬مديران تصميمات را براي حل مسائل اتخاذ مي کنند‪.‬‬
‫‪ ‬يک تصميم‪ ،‬انتخاب يک استراتژي يا فعاليت مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬تصميم گيري‪ ،‬عمل انتخاب استراتژي يا فعاليتي است که به نظر‬
‫تصميم گيرنده بهترين راه حل اتخاذ مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬معمولا انتخاب مجموعه اي از استراتژي ها يا فعاليت ها براي‬
‫تصميم گيرنده مطرح مي باشد‪.‬‬
‫‪165‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فرآيند حل مسئله‬
‫‪‬‬
‫براي انجام موفقيت آميز حل مسئله لزم است تصميم گيرنده موارد متعددي را در نظر بگيرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫حل هر مسئله اي بايستي به بهترين نحو‪ ،‬سيستم را قادر به دستيابي به اهدافش بنمايد‪ .‬بنابراين‪،‬‬
‫استانداردها بايستي به روشني تعيين گردند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اين استانداردها وضعيت مطلوبي که سيستم بايستي به دست آورد را تشريح مي نمايد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫بعالوه‪ ،‬مدير بايستي به اطالعاتي که وضعيت موجود سيستم را تشريح مي کنند دسترسي داشته‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫نمودار صفحه بعد نشان مي دهد که اجزاء حل مسئله يعني مديران‪ ،‬استانداردها و اطالعات اجزاء و‬
‫سيستم اطالعات مفهومي مدل عمومي سيستم ها نيز مي باشند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در واقع اينها اجزايي هستند که راه حل را ارائه مي کنند‪ .‬بنابراين سيستم اطالعات‪ ،‬سيستمي است‬
‫که بايد براي حل مسئله استفاده شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫تفاوت بين وضعيت موجود و سيستم و وضعيت مطلوب‪ ،‬معيار حل يا چيزي که منجر به تبديل‬
‫وضعيت موجود به وضعيت مطلوب مي گردد را بيان مي کند‪.‬‬
‫‪166‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اجزاء فرآيند حل مسئله‬
‫مسئله‬
‫اجزاء سيستم اطالعات مفهومي‬
‫معيار حل‬
‫استانداردها‬
‫محدوديت ها‬
‫حل کننده مسئله‬
‫(مدير)‬
‫اطالعات‬
‫راه حل هاي‬
‫ممکن‬
‫حل‬
‫‪167‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مسائل در مقابل عالئم‬
‫‪ ‬عالئم شرايطي هستند که بوسيله مسائل ايجاد مي شوند‪.‬‬
‫‪ ‬در اکثر اوقات مدير عالئم را بجاي خود مسائل مي بيند‪.‬‬
‫‪ ‬عالئم شبيه به سطح بيروني کوه هاي يخي شناور در آب مي باشند؛‬
‫مدير بايستي به عالئم نگاه کند تا علت اصلي را دريابد‪.‬‬
‫‪168‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ساختار تصميم و مسئله‬
‫‪ ‬گاري و اسکات مورتون نشان دادند که اگر تصميمات به صورت‬
‫پيوسته در يک خط قرار گيرند‪ ،‬در يک طرف تصميمات ساختاري‬
‫و در طرف ديگر تصميمات غير ساختاري قرار مي گيرند‪.‬‬
‫‪ ‬تصميمات ساخت يافته آنهايي هستند که داراي طبيعت روتين مي‬
‫باشند‪.‬‬
‫‪ ‬تصميمات غير ساخت يافته نوظهور و غير تکراري بوده و بايستي‬
‫با خالقيت‪ ،‬اشراق و ابتکار با آنها برخورد نمود‪.‬‬
‫‪169‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫نگرش سيستمي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪170‬‬
‫مرکز ثقل موضوع سيستم پشتيبان تصميم (‪ )DSS‬تعريف و جداسازي يک مسئله يا مجموعه اي از مسائل‬
‫مرتبط مي باشد که بوسيله يک فرآيند حل سيستماتيک دنبال مي شود‪.‬‬
‫جستجو در مورد يافتن سرچشمه نگرش سيستمي به جان ديويي پروفسور دانشگاه کلمبيا در حدود اواخر قرن‬
‫قبل و اوليل قرن حاضر مي رسد‪.‬‬
‫ديويي از اصطالح نگرش سيستمي استفاده نکرد‪ ،‬او از اصطالح روش علمي استفاده نمود‪.‬‬
‫مراحل روش علمي عباتند از‪:‬‬
‫‪ ‬مشاهده‬
‫‪ ‬تعيين فرضيات‬
‫‪ ‬پيشگويي اينکه در آينده چه روي خواهد داد‬
‫‪ ‬آزمايش فرضيات‬
‫کاربرد روش علمي در حل مسائل بازرگاني بنام نگرش سيستمي ناميده شده و مراحل آن عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬تعريف مسئله‬
‫‪ ‬جمع آوري داده هاي توصيف کننده مسئله‬
‫‪ ‬تعريف راه حل هاي مختلف‬
‫‪ ‬ارزيابي گزينه ها‬
‫‪ ‬انتخاب بهترين گزينه‬
‫‪ ‬بکاربردن راه حل انتخابي‬
‫‪ ‬پيگيري به منظور اطمينان از اثربخش بودن راه حل انتخابي‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫نگرش سيستمي و تصميم گيري‬
‫‪ ‬مراحل نگرش سيستمي راه خوبي براي طبقه بندي تصميماتي که‬
‫بايد اتخاذ شوند را ارائه مي کند‪.‬‬
‫‪ ‬هر قدم از نگرش سيستمي حداقل به يک تصميم نياز دارد‪.‬‬
‫‪171‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫نگرش سيستمي در هر مرحله به تصميم گيري نياز دارد‬
‫مرحله‬
‫تصميمات‬
‫‪ -1‬تعريف مسئله‬
‫‪ -‬مسئله کجاست؟ ‪ -‬علت مسئله چيست؟ ‪ -‬آيا آن علت حقيقي است؟‬
‫‪ -2‬جمع آوري داده هاي توصيف کننده مسئله‬
‫ چه نوع داده هايي بايستي جمع آوري شوند؟ ‪ -‬چه کس ي از اين داده ها‬‫استفاده مي کند؟ ‪ -‬داده هاي موجود کافي هستند؟ ‪ -‬چه کس ي داده ها را‬
‫جمع آوري مي کند؟ ‪ -‬چگونه داده جمع آوري مي شوند؟‬
‫‪ -3‬تعريف راه حل هاي مختلف‬
‫ چند آلترناتيو بايستي تعريف شوند؟‬‫مي باشند؟‬
‫‪ -4‬ارزيابي آلترناتيوها‬
‫ چه معياري بايستي استفاده شود؟ ‪ -‬چگونه هر يک از آلترناتيوها بوسيله‬‫هر معياري اندازه گيري مي شود؟ ‪ -‬آيا تمام معيارها داراي وزن مساوي‬
‫هستند؟‬
‫‪ -5‬انتخاب بهترين آلترناتيو‬
‫ آيا اطالعات کافي براي انتخاب وجود دارد؟ ‪ -‬کدام آلترناتيو بوسيله معيارها‬‫به بهترين نحو اندازه گيري شد؟ ‪ -‬آيا فرآيند انتخاب ناصحيح بوده است؟‬
‫‪ -6‬بکار بردن راه حل‬
‫ چه وقت اين راه حل بکار برده مي شود؟ ‪ -‬چگونه بايستي اين راه حل بکار‬‫برده شود؟‬
‫‪ -7‬پي گيري به منظور اطمينن از اثربخش بودن راه حل انتخابي‬
‫ چه کس ي بايستي اين ارزيابي را انجام دهد؟ ‪ -‬تا چه حد بايستي راه حل‪،‬‬‫اهداف مورد نظر را برآورده سازد؟‬
‫‪172‬‬
‫‪ -‬آيا آلترناتيوها امکان پذير‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫نگرش سيستمي و سيستم اطالعات مديريت‬
‫‪ ‬سيستم اطالعات مديريت در عين استفاده از نگرش سيستمي بايستي‬
‫به عنوان يک سيستم پشتيباني تصميم گيري نيز بکار برده شود‪.‬‬
‫‪ ‬يک سيستم پشتيبان تصميم مي تواند براي پشتيباني هر تصميمي‬
‫طراحي شود‪.‬‬
‫‪ ‬اگر مسئله براي يک سيستم پشتيبان تصميم خاص‪ ،‬خيلي بزرگ و‬
‫پيچيده باشد‪ ،‬بايستي از سيستم هاي پشتيبان پيچيده استفاده شود‪.‬‬
‫‪173‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫يک سيستم پشتيبان تصميم به مدير در حل مسئله کمک مي کند‪.‬‬
‫تصميم‬
‫نگرش سيستمي‬
‫تعريف‬
‫مسئله‬
‫تصميم‬
‫جمع آوري‬
‫داده‬
‫تصميم‬
‫سيستم‬
‫پشتيبان‬
‫تصميم‬
‫تصميم‬
‫تصميم‬
‫تصميم‬
‫ارزيابي‬
‫گزينه ها‬
‫تصميم‬
‫انتخاب بهترين‬
‫گزينه‬
‫تصميم‬
‫تصميم‬
‫تصميم‬
‫تصميم‬
‫‪174‬‬
‫تشخيص‬
‫گزينه ها‬
‫مسئله‬
‫اجرا‬
‫پيگيري‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مراحل نگرش سيستمي‬
‫آماده سازي‬
‫‪ -1‬در نظر گرفتن سازمان بعنوان يک سيستم‬
‫‪ -2‬تشخيص سيستم محيطي‬
‫‪ -3‬تشخيص سيستم هاي فرعي سازمان‬
‫تعريف‬
‫‪ -4‬پيشروي از سطح سيستم به سطح سيستم فرعي‬
‫‪ -5‬تجزيه و تحليل بخش هاي سيستم به ترتيب خاص‬
‫حل‬
‫‪175‬‬
‫‪ -6‬تعيين گزينه ها‬
‫‪ -7‬ارزيابي گزينه ها‬
‫‪ -8‬انتخاب بهترين گزينه‬
‫‪ -9‬اجراي حل‬
‫‪ -10‬پي گيري به منظور اطمينان از اينکه راه حل انتخابي مؤثر مي باشد‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫آماده سازي‬
‫‪ ‬ابتدا بايستي يک موقعيت سيستمي حاصل شود که به آن فرآيند به‬
‫عنوان آماده سازي اشاره مي شود‪.‬‬
‫‪176‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫آماده سازي‬
‫‪ ‬در نظر گرفتن سازمان به عنوان يک سيستم‬
‫‪ ‬مدير بايستي قادر به مشاهده سازمان خود به عنوان يک سيستم باشد‪.‬‬
‫‪ ‬مدير بايستي قادر به جمع بندي مفاهيم مربوط به تمام منابع بطوري که آنها يک‬
‫سيستم مجزا را تشکيل دهند‪ ،‬باشد‪.‬‬
‫‪ ‬تشخيص سيستم محيطي‬
‫‪ ‬ارتباط سازمان با محيط نيز مهم مي باشد‪ .‬محيط‪ ،‬يک سيستم بزرگتر را نمايش مي‬
‫دهد که سازمان‪ ،‬فرعي آن به حساب مي آيد‪.‬‬
‫‪ ‬محيط نيز سازمان را با تمام منابع مورد استفاده براي توليد اين محصوالت و‬
‫خدمات تجهيز مي نمايد‪.‬‬
‫‪ ‬راه هاي متعددي براي مشاهده سيستم محيطي وجود دارد‪ .‬يک روش تعريف‪ ،‬داراي‬
‫هشت عضو يا جزء مجزا مي باشد‪.‬‬
‫‪177‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اجزاء موجود در محيط بنگاه‬
‫سهامداران‬
‫يا‬
‫مالکان‬
‫جامعه‬
‫مالي‬
‫رقابت‬
‫سازمان‬
‫مشتريان‬
‫جامعه‬
‫محلي‬
‫فروشندگان‬
‫نيروي کار‬
‫دولت‬
‫‪178‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫آماده سازي‬
‫‪ ‬تشخيص سيستم هاي فرعي سازمان‬
‫‪ ‬به محض اينکه سازمان بعنوان يک سيستم در سيستم محيطي بزرگتر در نظر گرفته‬
‫شود‪ ،‬الزم است تا قسمت اصلي سيستم سازمان تعيين گردند‪.‬‬
‫‪ ‬اين قسمت ها‪ ،‬سيستم هاي فرعي سازمان بوده و مي توانند به اشکال مختلف وجود‬
‫داشته باشند‪.‬‬
‫‪ ‬مدير عامل سازمان بايستي اين سيستم هاي فرعي را به شکل يک سيستم واحد‬
‫سازماندهي نمايد‪.‬‬
‫‪ ‬براي انجام اين کار وي بايستي بر مبناي نگرش سيستمي فکر کند‪.‬‬
‫‪ ‬مدير همچنين مي تواند سطوح مديريت را به عنوان سيستم هاي فرعي در نظر بگيرد‪.‬‬
‫‪ ‬در اينجا‪ ،‬سيستم هاي فرعي داراي يک ارتباط مافوق – مادون بوده و بوسيله جريان‬
‫هاي اطالعات به هم مرتبط شده اند‪.‬‬
‫‪179‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تعريف مسئله‬
‫‪ ‬تعريف مسئله شامل دو فعاليت تکميليمي باشد‪:‬‬
‫‪ ‬تعيين مسئله‬
‫‪‬‬
‫اول بايستي مدير مسئله اي را که وجود دارد و يا ممکن است در آينده بوجود بيايد درک کند‪،‬‬
‫اين کار را تشخيص مسئله مي نامند‪.‬‬
‫‪ ‬درک مسئله‬
‫‪‬‬
‫به محض اينکه مسئله مشخص شد‪ ،‬بايستي برحسب موقعيت و طبيعت آن تعريف گردد‪.‬‬
‫اين فعاليت را درک مسئله مي نامند و با جمع آوري اطالعات از طريق‬
‫روش هاي مختلف انجام مي شود‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪180‬‬
‫مصاحبه شخص ي‬
‫مشاهده‬
‫پيمايش‬
‫جستجوي داده‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تعريف مسئله‬
‫‪ ‬پيشروي از سطح سيستم به سطح سيستم فرعي‬
‫‪ ‬وقتي مدير بخواهد چگونگي انجام عمليات سازمان را درک کند‪ ،‬تجزيه و تحليل‬
‫بايستي از سيستم اصلي يا سوپر سيستم شروع و (سطح به سطح) به سطوح پايين تر‬
‫پيشروي نمايد‪.‬‬
‫‪ ‬اولين سطحي که بايستي مدير به آن توجه نمايد‪ ،‬محيط است‪.‬‬
‫‪ ‬سپس‪ ،‬مدير وضعيت سازمان را در محيط بررس ي مي کند‪.‬‬
‫‪ ‬در نهايت‪ ،‬مدير‪ ،‬سازمان را برحسب سيستم هاي فرعي آن تجزيه و تحليل مي کند‪.‬‬
‫‪181‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تعريف مسئله‬
‫‪ ‬تجزيه و تحليل قسمت هاي سيستم به ترتيب خاص‬
‫‪ ‬در سطح يک سيستم‪ ،‬مدير هر جزء از سيستم را به ترتيب مورد بررس ي قرار مي دهد‪.‬‬
‫‪ ‬اين تجزيه و تحليل در سطح سازمان به عنوان يک سيستم شروع مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬هدف تجزيه و تحليل آن است که آيا سازمان مسئوليت هاي مربوطه را در قبال‬
‫محيط انجام مي دهد؟‬
‫‪182‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تجزيه و تحليل قسمت هاي سيستم به ترتيب خاص‬
‫استاندارد‬
‫‪183‬‬
‫پردازشگر‬
‫اطالعات‬
‫مديريت‬
‫خروجي ها‬
‫پردازش ها‬
‫ورودي ها‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تعريف مسئله‬
‫‪‬‬
‫قسمت هاي سيستم به ترتيب عبارتند از‪:‬‬
‫‪‬‬
‫ارزيابي استانداردها‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مقايسه ستاده با استانداردها‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ا‬
‫استانداردهاي کارآيي يک سازمان معموال به شکل برنامه ها و بودجه هاي ساالنه عنوان مي شوند‪.‬‬
‫استانداردها بايستي خصوصيات خاص ي را دارا و با ارزش باشند‪ ،‬به اين صورت که آنها بايستي مقياس خوبي از کارآيي سيستم را نشان دهند‪.‬‬
‫وقتي مدير استانداردها را تحصيل نمود‪ ،‬سپس کارآيي سازمان را ارزيابي مي نمايد‪.‬‬
‫ستاده سازمان با استانداردها مقايسه مي شود‪.‬‬
‫ارزيابي مديريت‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫يک ارزيابي حساس از مديريت سازمان به عمل مي آيد‪.‬‬
‫عالئمي که مشخص کننده وجود مسئله اي در اين مورد است عبارتند از‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ارزيابي پردازشگر اطالعات‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫وقتي اين سطح از تجزيه و تحليل سيستم انجام شد‪ ،‬کافي بودن مديريت و پردازشگر داده به عنوان يک سئوال مطرح مي گردد‪.‬‬
‫ارزيابي فرآيند تبديل‬
‫‪‬‬
‫‪184‬‬
‫ممکن است يک تيم مديريت خوب موجود باشد ولي اين تيم به راحتي اطالعاتي را که نياز دارند‪ ،‬دريافت نکند‪.‬‬
‫اگر چنين حالتي وجود دارد‪ ،‬بايستي اين نيازها تعيين و يک سيستم اطالعات مناسب طرح و اجرا شود‪.‬‬
‫ارزيابي منابع داده سازمان‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مديران ساعات زيادي را به صورت اضافه کاري کار مي کنند‪.‬‬
‫پروژه هايي که هرگز کامل نشده اند‪.‬‬
‫ممکن است در سيستم فيزيکي مسئله اي در مورد چگونگي استفاده از منابع وجود داشته و شايد روش غيرکارآ علت آن باشد‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تعريف مسئله‬
‫‪ ‬بعد از انطباق روش تفکر سيستمي‪ ،‬مبناي فرآيند حل مسئله مشخص شد‪.‬‬
‫‪ ‬ما سازمان را در محيط آن بوسيله ضروع از سطح عالي سيستم و حرکت به‬
‫سمت پايين ارزيابي نموديم‪ ،‬اين يک تجزيه و تحليل عمودي است‪.‬‬
‫‪ ‬در هر سطحي ما اجزاء سيستم را به ترتيب مطالعه کرديم‪ .‬اين تجزيه و تحليل‬
‫افقي است‪.‬‬
‫‪185‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فرآيند تجزيه و تحليل افقي و عمودي‬
‫تجزيه و تحليل سازمان به عنوان يک سيستم‬
‫پردازش ها‬
‫ورودي ها‬
‫پردازشگر‬
‫اطالعات‬
‫مديريت‬
‫خروجي ها‬
‫استانداردها‬
‫تجزيه و تحليل سيستم فرعي سازمان (قسمت بازاريابي)‬
‫پردازش ها‬
‫ورودي ها‬
‫پردازشگر‬
‫اطالعات‬
‫مديريت‬
‫خروجي ها‬
‫استانداردها‬
‫تجزيه و تحليل سيستم فرعي سازمان (بخش تحقيقات بازاريابي)‬
‫پردازش ها‬
‫‪186‬‬
‫ورودي ها‬
‫پردازشگر‬
‫اطالعات‬
‫مديريت‬
‫خروجي ها‬
‫استانداردها‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫حل مسئله‬
‫‪ ‬حل مسئله شامل موارد زير است‪:‬‬
‫‪ ‬بررس ي راه هاي ممکن‬
‫‪ ‬انتخاب بهترين راه حل‬
‫‪ ‬اجراي آن‬
‫‪187‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫حل مسئله‬
‫‪‬‬
‫تعيين گزينه ها‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مدير در جستجوي تعيين راه هاي مختلف به منظور حل مسئله خاص ي مي باشد‪.‬‬
‫ارزيابي گزينه ها‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫به محض اينکه گزينه ها تعيين شدند بايستي آنها را برحسب چگونگي قادرسازي سازمان به دستيابي اهدافش بوسيله هر يک از آنها‬
‫با هم مقايسه نمود‪.‬‬
‫در اين ارزيابي دو نکته مرتبط را بايد در نظر گرفت‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫انتخاب بهترين آلترناتيو‬
‫‪‬‬
‫مينتزبرگ سه روش را که مديران براي انتخاب بهترين آلترناتيو دنبال مي کنند تعيين نموده است‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در مطالعه نگرش سيستمي‪ ،‬اگرچه تأکيد ما بر روي تجزيه و تحليل متمرکز شده بود ولي نبايستي از کاربرد قضاوت و چانه زني غافل‬
‫بمانيم‪.‬‬
‫وقتي بهترين راه حل انتخاب شد‪ ،‬هنوز مسئله حل نشده و الزم است تا راه حل را بکار ببريم‪.‬‬
‫پيگيري به منظور اطمينان از اثربخش بودن راه حل انتخابي‬
‫‪‬‬
‫‪188‬‬
‫تجزيه و تحليل – ارزيابي سيستماتيک آلترناتيوها و بررس ي تأثير آنها بر اهداف سازماني‬
‫قضاوت – فرآيند ذهني يک مدير خاص‬
‫چانه زدن – مشورت با مديران متعدد‬
‫اجراي راه حل‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اول‪ ،‬معيار ارزيابي از موقعيتي به موقعيت ديگر تغيير خواهد کرد‪.‬‬
‫دوم‪ ،‬ارزيابي کمي آلترناتيوها بهترين روش ممکن است‪.‬‬
‫اجراي راه حل به تنهايي کافي نيست‪ .‬مدير بايستي آن را پي گيري نموده تا مطمئن شود راه حل انتخابي کارآيي‬
‫برنامه ريزي شده را اصالح نموده است‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مدل جامع نگرش سيستمي‬
‫‪ ‬ما اجزاء يا خصوصيات متعددي براي نگرش سيستمي تعيين نموديم‪.‬‬
‫‪ ‬اگرچه درک هر يک از آنها به تنهايي مشکل نيست ولي ترکيب‬
‫کارآمد آنها با يکديگر کار سختي خواهد بود‪.‬‬
‫‪ ‬مديران اين کار را بر مبناي تجربه انجام مي دهند‪.‬‬
‫‪189‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مدل جامع نگرش سيستمي‬
‫‪ -1‬در نظر گرفتن سازمان به عنوان يک سيستم‬
‫تعريف مسئله‬
‫‪ -4‬پيشرفت از سطح سيستم‬
‫به سطح سيستم فرعي‬
‫‪ -5‬تجزيه و تحليل اجزاء‬
‫سيستم به ترتيبي خاص‬
‫‪ -3‬تشخيص سيستم هاي‬
‫‪ -2‬تشخيص سيستم‬
‫فرعي سازمان‬
‫محيطي‬
‫حل مسئله‬
‫‪ -6‬تعيين گزينه ها‬
‫‪ -7‬ارزيابي گزينه‬
‫‪ -8‬انتخاب بهترين گزينه ها‬
‫‪ -9‬اجراي راه حل‬
‫‪ -10‬پي گيري‬
‫‪190‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫کامپيوتر و نگرش سيستمي‬
‫‪ ‬کامپيوتر بايستي به عنوان سيستم پشتيبان تصميم عمل نمايد‪.‬‬
‫‪ ‬پشتيباني مدير در هر يک از قدم هاي نگرش سيستمي‪ ،‬پشتيباني به‬
‫شکل توليد اطالعات لزم براي استفاده در فرآيند حل مسئله مي‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪191‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫عوامل شخصي مؤثر در حل مسئله‬
‫‪‬‬
‫هر مديري از شيوه تصميم گيري خاصي پيروي مي کند‪ .‬سه جنبه براي بيان تفاوت هاي‬
‫فردي بين مديران مطرح مي گردد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مديران به سه دسته اصلي برحسب شيوه هاي احساس مسئله تقسيم بندي مي شوند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اجتناب کننده از مسئله‬
‫حل کننده مسئله‬
‫جستجو گر مسئله‬
‫مديران مي توانند يکي از دو شيوه جمع آوري اطالعات را بکار گيرند‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪192‬‬
‫شيوه احساس مسئله‬
‫شيوه جمع آوري اطالعات‬
‫شيوه کاربرد اطالعات‬
‫شيوه ادراکي‬
‫شيوه پذيرا‬
‫شيوه سيستماتيک‬
‫شيوه شهودي‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫نقش اشراق‬
‫‪ ‬اشراق روشي است براي درک محدوده هاي شناخته نشده و احساس مسائل و‬
‫فرصت هايي که ممکن است به آساني آشکار نشوند‪.‬‬
‫‪ ‬اشراق‪ ،‬زيرمجموعه اي از تفکر منطقي است که مراحل اين فرآيند در‬
‫ناخودآگاه انسان مخفي مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬شيوه تفکر در مديريت‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪193‬‬
‫اکثر توجهات معطوف به اشراق مديريت‪ ،‬تفاوت هايي در چگونگي عملکرد قسمت راست مغز‬
‫تشخيص داده اند‪.‬‬
‫قسمت چپ مغز اکثر افراد‪ ،‬جائي است که فرآيندهاي تفکر منطقي عمل مي شوند‪.‬‬
‫قسمت راست جائي است که فرآيندهاي تفکر شهودي انجام مي شوند‪.‬‬
‫وسترن اچ‪ .‬آگور پروفسور دانشگاه تگزاس بيش از ‪ 2000‬مدير را آزمايش کرده و متوجه شده است‬
‫که مديران سطح عالي‪ ،‬مديران مؤنث و مديران با سابقه کار در آسيا منطبق ترين افراد در استفاده‬
‫از اشراق مي باشند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فصل هشتم‬
‫اتوماسيون اداري‬
‫تعريف اتوماسيون اداري‬
‫‪ ‬اتوماسيون اداري يا ‪ ،)Office Automation( OA‬عبارت است‬
‫از کاربرد وسايل الکترونيکي در فعاليت هاي دفتري به منظور‬
‫افزايش کارآيي‪.‬‬
‫‪ ‬کارآيي افزايش يافته‪ ،‬ناشي از تکامل تبادل اطالعات‪ ،‬در داخل دفتر‬
‫و بين دفاتر و محيط آنها بوده و در نتيجه با ارائه اطالعات بهتر‬
‫براي تصميم گيري مي تواند به مدير سود برساند‪.‬‬
‫‪195‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تعريف دفتر يا اداره‬
‫‪ ‬دفتر را مي توان به يک اتاق قفسه بندي شده يا محوطه اي وسيع که‬
‫در آن‪ ،‬همه پرسنل داراي ميز کار شخصي هستند‪ ،‬تعبير نمود‪.‬‬
‫‪ ‬دفتر‪ ،‬محلي است که فعاليت هاي مديران و سرپرستان سازمان در‬
‫آن انجام مي شود‪.‬‬
‫‪196‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫عملکردهاي دفتر‬
‫‪ ‬فعاليت هاي مختلف که در دفتر انجام مي گيرد به ‪ 3‬دسته زير تقسيم‬
‫مي شود‪:‬‬
‫‪ ‬ذخيره‬
‫‪‬‬
‫کارکنان دفتري بايستي بعض ي از فايل ها را که بيان مفهومي سيستم فيزيکي هستند ايجاد و‬
‫نگهداري نمايند‪.‬‬
‫‪ ‬باروري‬
‫‪‬‬
‫ا‬
‫وقتي داده از بايگاني بازيافت مي شود‪ ،‬معموال به بعض ي عمليات براي تبديل آن به داده قابل‬
‫استفاده نياز دارد‪.‬‬
‫‪ ‬ارتباط‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪197‬‬
‫اطالعات فراواني در دفاتر‪ ،‬رد و بدل مي شود‪.‬‬
‫برآورد شده است که کارکنان دفتري ‪ 46‬درصد از وقت خود را صرف مالقات و تلفن مي کنند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫کارکنان دفتر‬
‫‪ ‬بطور کلي پرسنل دفتر را مي توان به چهار گروه زير تقسيم کرد‪:‬‬
‫‪ ‬متخصصين‬
‫‪ ‬مديران‬
‫‪ ‬دبيران‬
‫‪ ‬کارکنان دفتري‬
‫‪ ‬کارکنان دفتري معمولا براي مديران خاص بکار گرفته نمي شوند‪،‬‬
‫آنها کل دفتر را پشتيباني مي کنند‪.‬‬
‫‪198‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫دفتر الکترونيکي‬
‫‪ ‬اصطالح دفتر الکترونيکي‪ ،‬براي تعريف دفتري که در آن‬
‫اتوماسيون دفتر اعمال شده است‪ ،‬مورد استفاده قرار مي گيرد‪.‬‬
‫‪ ‬به اين شکل که بعضي از عملکردها به صورت الکترونيکي اجرا‬
‫مي گردد‪.‬‬
‫‪199‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫کاربردهاي اتوماسيون اداري‬
‫‪ ‬واژه پردازي‬
‫‪ ‬پست الکترونيکي‬
‫‪ ‬پست صوتي‬
‫‪ ‬روزنگار الکترونيکي‬
‫‪ ‬کنفرانس هاي صوتي‬
‫‪ ‬کنفرانس ويدئويي‬
‫‪ ‬کنفرانس هاي کامپيوتري‬
‫‪ ‬ويدئو تکس‬
‫‪ ‬بازيافت اسناد‬
‫‪ ‬انتقال از طريق پست تصويري‬
‫‪200‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫واژه پردازي‬
‫‪‬‬
‫واژه پردازي مي تواند به عنوان کاربرد يک وسيله هدايت کليدي با قابليت ذخيره الکترونيکي به منظور تهيه‬
‫اسناد چاپ شده تعريف گردد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اين وسيله را واژه پردازي مي نامند که عملکردهاي مختلفي را انجام مي دهد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫از ساير قابليت هاي واژه پردازي مي توان از قابليت جستجو و جايگزيني نام برد که شما را قادر به وارسي‬
‫اتوماتيک يک سند به منظور پيدا کردن کلمه اي که استفاده شده و جايگزيني آن با يک واژه ديگر‬
‫مي نمايد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫يکي از مزاياي واژه پردازي اين است که محدوده وسيعي از اسناد را در پوشش خود مي گيرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مزيت دوم‪ ،‬قابليت آن در تسهيل ارتباطات بين دو سازمان است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫وسيله اي که به منظور خاصي و براي واژه پردازي طراحي شده‪ ،‬واژه پرداز تک منظوره ناميده شده است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫از نظر ‪ MIS‬عيب بزرگ اين سيستم ها اين است که به پايگاه داده متصل نبوده و امکان بازيافت الکترونيکي‬
‫داده به صورت مستند وجود ندارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫دو نوع ديگر واژه پردازي يعني ترمينال سيستم اصلي و ريزکامپيوترها‪ ،‬وسايل محاسباتي عمومي تلقي شده و‬
‫عملکردهاي واژه پردازي‪ ،‬بوسيله نرم افزارها اجرا مي شوند‪.‬‬
‫‪201‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫پست الکترونيکي‬
‫‪‬‬
‫واژه پردازي کامپيوتري آنقدر موفق بود که کاربردهاي ‪ OA‬به منظور توسعه حيطه‬
‫کامپيوتر‪ ،‬حتي بيش از پردازش داده برآمدند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫يکي از اولين محدوده هايي که مورد بهره برداري قرار گرفت‪ ،‬پست الکترونيکي بود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫يک سازمان مي تواند از سه روش اساسي براي استفاده از پست الکترونيکي پيروي کند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫پست الکترونيکي نسبت به پيام هاي کوتاه دو مزيت در زمينه ارتباطات براي مديران دارا‬
‫مي باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪202‬‬
‫آنها مي توانند با يک مؤسسه خدمات پست الکترونيکي آبونه شوند‪ ،‬يا‬
‫مي توانند نرم افزار پست الکترونيکي را خريداري و يا‬
‫بسته هاي نرم افزاري ‪ OA‬را که شامل پست الکترونيکي نيز مي باشند را خريداري کنند‪.‬‬
‫مزيت اول‪ :‬طرف مقابل مجبور نيست در همان موقع ‪ On Line‬باشد ( حذف زوايد مکاملات تلفني)‬
‫مزيت دوم‪ :‬پست الکترنيکي نسبت به پيام ه اي تايپ شده درجه باالتري از امنيت ارائه مي کند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫پست صوتي‬
‫‪ ‬پست صوتي خيلي شبيه به پست الکتونيکي است‪ ،‬شما تنها بايستي‬
‫پيام خود را در يک تلفن بيان کنيد‪.‬‬
‫‪ ‬عدم نياز به تايپ ناشي از استفاده از پست صوتي منجر به انتشار‬
‫گسترده آن گرديده است‪.‬‬
‫‪203‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫روزنگار الکترونيکي‬
‫‪ ‬استفاده ديگر از کامپيوتر در روزنگار الکترونيکي است‪.‬‬
‫‪ ‬مدير يا دبير مي تواند بوسيله يک ترمينال به برنامه هاي زماني‬
‫مورد نظر مدير دست يابد‪.‬‬
‫‪ ‬مدير مي تواند به راحتي با استفاده از يک ترمينال‪ ،‬سالنامه‬
‫(روزنگار) را بازيافت مي نمايد‪.‬‬
‫‪ ‬همچنين سالنامه مي تواند براحتي به هنگام شده و يک مدير‬
‫مي تواند به سالنامه مدير ديگر براي تعريف يک زمان آزاد مشترک‬
‫به منظور برگزاري جلسه دسترسي يابد‪.‬‬
‫‪204‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫کنفرانس هاي صوتي‬
‫‪ ‬ابتکارها در پست الکترونيکي و همچنين تکنولوژي ويدئو‪ ،‬موجب‬
‫تحريک تالش هايي به منظور ارتباط گروهي از افراد به صورت‬
‫الکترونيکي گرديده است‪.‬‬
‫‪ ‬اجراي اين تالش ها به عنوان تله کنفرانس مشهور شده است‪.‬‬
‫‪205‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫کنفرانس هاي ويدئويي‬
‫‪ ‬کنفرانس هاي ويدئويي مستلزم يک شبکه ويدئويي عالوه بر شبکه‬
‫صوتي است‪.‬‬
‫‪ ‬ويدوئو مي تواند هم به صورت يک طرفه و هم دوطرفه ارتباط بر‬
‫قرار کند‪.‬‬
‫‪206‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫کنفرانس هاي کامپيوتري‬
‫‪ ‬سومين شکل تله کنفرانس‪ ،‬کنفرانس هاي کامپيوتري است که شرکت کنندگان‬
‫بوسيله شبکه کامپيوتري به هم مرتبط شده اند‪.‬‬
‫‪ ‬کنفرانس کامپيوتري خيلي شبيه به پست الکترونيکي است‪.‬‬
‫‪ ‬تفاوت عمده آنها اين است که کنفرانس کامپيوتري مستلزم يک گروه تعريف‬
‫شده از شرکت کنندگان که عناوين خاص را مشخص سازند‬
‫مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬تأکيد عمده در اين کنفرانس‪ ،‬بر روي بحث دو طرفه متمرکز است‪.‬‬
‫‪ ‬کنفرانس هاي کامپيوتري ترتيب خاصي را ارائه مي کند که با‬
‫کنفرانس هاي صوتي و ويدئو ممکن نيست‪.‬‬
‫‪207‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ويدئو تکس‬
‫‪ ‬کاربرد ديگر ‪ OA‬مستلزم يک مجموعه تلويزيوني يا ‪ CRT‬از يک‬
‫ترمينال يا ريزکامپيوتر که ويدئو تکس نام دارد‪ ،‬مي باشد‪.‬‬
‫‪208‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫بازيافت اسناد‬
‫‪ ‬در اکثر ادارات بجاي بازيافت داده به بازيافت يک سند يا تصوير‬
‫يک سند نياز مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬بازيافت سند که بعضي اوقات به آن بازيافت تصوير مي گويند‪،‬‬
‫عبارت است از استفاده از يک يا چند وسيله که تصوير اسناد را‬
‫ذخيره ساخته و موقعيت آنها را تعيين مي نمايد‪.‬‬
‫‪209‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫بسته هاي نرم افزاري جامع ‪OA‬‬
‫‪ ‬سازمان هاي کامپيوتري بزرگتر کاربردهاي منتخب و مهم ‪ OA‬را‬
‫در يک بسته نرم افزاري جامع جاي داده اند‪.‬‬
‫‪ ‬بعضي از اين برنامه ها عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ،DEC’s ALL_ IN_ 1 ،IBM’s PROFS ‬براي سيستم هاي بزرگ‬
‫(‪)Main Frame‬‬
‫‪ Microsoft OFFICE ‬و ‪ WORD PERFEC‬براي کامپيوترهاي‬
‫شخص ي‬
‫‪210‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ارگونوميک‬
‫‪ ‬اصطالح ارگونوميک‪ ،‬مطالعه عواملي را که راحتي‪ ،‬ارضاء و کارآيي‬
‫افرادي که با سيستم ها و وسايل توليد‪ ،‬کار مي کنند را تشريح مي کند‪.‬‬
‫‪ ‬اصطالح مهندسي انساني و بررسي فاکتورهاي انساني نيز معمول‬
‫مي باشند‪.‬‬
‫‪ ‬توليدکنندگان وسايل دفتري به رفاه فيزيکي کارمندان دفتري بوسيله طراحي‬
‫صندلي ها‪ ،‬ميز‪ ،‬روشنايي و واحدهاي مونيتور با حداقل فشار و خستگي ناشي‬
‫از بکار بردن اين وسايل‪ ،‬عالقه نشان داده اند‪.‬‬
‫‪ ‬کارکنان دفتري قسمت مهمي از ‪ MIS‬هستند و اگر خسته و تحت تأثير باشند‪،‬‬
‫نمي توانند به بهترين وجه کار کنند‪.‬‬
‫‪211‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪ OA‬به عنوان يک سيستم فرعي ‪MIS‬‬
‫‪ ‬احتمالا وقتي ‪ OA‬بنحو گسترده اي همانند هر چيزي که متوجه‬
‫افزايش کارآيي دفتر است در نظر گرفته شود‪ ،‬اين ديدگاه آنقدر به‬
‫هم ريخته نخواهد بود‪.‬‬
‫‪ ‬ولي يک ديدگاه ظريف تر درباره ‪ ،OA‬برخورد با آن به عنوان‬
‫کاربرد ‪ MIS‬مي باشد‪.‬‬
‫‪212‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫چگونه ‪ OA‬پردازش داده را تکميل مي کند‬
‫‪ ‬ليست زير ‪ 4‬مثال در خصوص چگونگي تکميل پردازش داده‬
‫بوسيله ‪ OA‬ارائه مي نمايد‪.‬‬
‫‪ ‬انتقال از طريق پست تصويري در ورود سفارش‬
‫‪ ‬ويدئو تکس در سيستم خريد‬
‫‪ ‬واژه پردازي در سيستم حساب هاي دريافتني‬
‫‪ ‬پست الکترونيکي در سرعت بخشيدن به توليد‪.‬‬
‫‪213‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫چگونه ‪ OA‬با اطالعات مديريت ارتباط برقرار مي سازد‬
‫‪‬‬
‫‪ OA‬بوسيله ايجاد ارتباط اطالعات غير رسمي که ستاده هاي رسمي حاصله از پردازش‬
‫داده و ‪ DSS‬را تکميل مي سازد نقش مهمي در ‪ MIS‬بازي مي کند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ OA‬نه تنها جيانات موجود را تکميل مي کند بلکه وسايل جديد ارتباطي را نيز فراهم مي‬
‫سازد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ويدئو تکس در دستيابي به اطالعات محيطي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫بازيافت اسناد در دستيابي به داده هاي مربوط به بايگاني‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪214‬‬
‫اطالعات محيطي مانند آمارهاي اقتصادي و فعاليت هاي رقبا مي توانند به حافظه ثانويه يک کامپيوتر وارد شده و فرم‬
‫ويدئو تکس به خود گيرند‪.‬‬
‫هر کس ي در سازمان مي تواند اين اطالعات را از يک ترمينال ‪ CRT‬بازيافت نمايد‪.‬‬
‫اين اطالعات مي تواند در يک فرم عددي و يا گرافيکي نمايش داده شوند‪.‬‬
‫نگهداري تمام داده هاي سازمان در حافظه کامپيوتر به صورت آماده‪ ،‬اقتصادي نيست‪.‬‬
‫اکثر سازمان ها بعد از يک دوره زماني خاص رکوردهايشان را بازنگري مي کنند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مدلي از اتوماسيون دفتر‬
‫‪‬‬
‫مي توان سيستم هاي ‪ OA‬را براي پشتيباني مديران بطوري که عملکردهاي مورد نظر‬
‫فايل را اجرا نمايند‪ ،‬يا از هر يک از سطوح مديريت پشتيباني کنند يا براي حل مستئل‬
‫ساخت يافته مختلف همانطوري که سايمن تعريف نموده‪ ،‬طراحي کرد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫از نقش هاي مديريتي مينتزبرگ به عنوان مبناي توسعه ساختار سيستم فرعي ‪ OA‬از‬
‫‪ MIS‬استفاده خواهد شد‪ .‬يادآوري مي شود که فعاليت هاي طبقه بندي شده مديريت بوسيله‬
‫مينتزبرگ‪ 10 ،‬نقش مي باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اين مدل شامل تمام نقش ها بجز رئيس تشريفاتي است‪ ،‬زيرا به جريان اطالعات ربطي‬
‫ندارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ناسازگاري بين عالئم وسايل محاسباتي‪ ،‬استفاده از ‪ OA‬براي ايجاد ارتباط بين سازمان و‬
‫محيط آن را محدود مي سازد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫همچنين‪ ،‬مديران ترجيحاتي براي اطالعات به اشکال ويژه بسته به تعداد عواملي مانند‬
‫منبع‪ ،‬موقعيت و خصوصيات مدير و سازمان دارند‪.‬‬
‫‪215‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اتصال جريان هاي اطالعات و نقش هاي مديريتي‬
‫سرپرستان‬
‫کليد‬
‫واحدهاي‬
‫پشتيباني‬
‫داخلي‬
‫سخنگو‬
‫رهبر‬
‫محيط‬
‫ديگر‬
‫واحدهاي‬
‫عملياتي‬
‫رابط‬
‫ناظم‬
‫منبع‬
‫نقش‬
‫مديريتي‬
‫زيردستان‬
‫مذاکره گر‬
‫‪216‬‬
‫ناشر‬
‫تخصيص دهنده‬
‫منابع‬
‫کارآفرين‬
‫برطرف کننده‬
‫مشکل‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫جريانات خاص کاربرد ‪OA‬‬
‫‪‬‬
‫جريان هاي سرچشمه گرفته از محيط‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫جريان هاي به طرف محيط‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مدير مي تواند از کاربردهاي مشابه براي ايجاد ارتباط با افراد درون سازمان که عادت به دريافت اطالعات از آنها دارند‪،‬‬
‫استفاده نمايد‪.‬‬
‫جريان هاي به سمت نقش هاي تصميمي‬
‫‪‬‬
‫‪217‬‬
‫افراد داخل سازمان مي توانند با استفاده از ‪ 8‬کاربرد ‪ OA‬ارتباط اطالعاتي با مدير برقرار کنند‪.‬‬
‫پيام ها مي توانند با استفاده از پست صوتي و الکترونيکي همانند واژه پردازي انتقال يابند‪.‬‬
‫جريان هاي به سرپرستان‪ ،‬همکاران و زيردستان‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تنها دو کاربرد ‪ OA‬در ايجاد ارتباط به محيط عمل مي کنند – روزنگار الکترونيکي و واژه پردازي‪.‬‬
‫جريان هاي از طرف سرپرستان‪ ،‬همکاران و زيردستان‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مدير مي تواند از روزنگار الکترونيکي‪ ،‬ويدئو تکس و واژه پردازي براي بدست آوردن اطالعات محيطي استفاده کند‪.‬‬
‫مدير مي تواند از کاربردهاي متعدد براي فراهم کردن اطالعات براي تمام چهار نقش تصميمي استفاده نمايد‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫شماي کلي ‪ OA‬به عنوان کاربرد ‪MIS‬‬
‫‪ OA ‬براي جريان اطالعات در داخل سازمان مناسب تر است تا بين سازمان‬
‫و محيط؛ زيرا خيلي از کاربردهاي ‪ OA‬به فرستنده و دريافت کننده براي‬
‫استفاده از وسايل سازگار و يا پروتکل هاي ارتباطات نياز دارد‪.‬‬
‫‪ ‬ذکر اين نکته ضروري است که ‪ OA‬تمام ارتباطات را فراهم نمي سازد‪.‬‬
‫‪ OA ‬عمدتا ا يک سيستم رسمي با رويه تعريف شده است که بايستي در ارتباط‬
‫با ديگر سيستم هاي رسمي مانند ‪ DSS‬مورد استفاده قرار گيرد‪.‬‬
‫‪ ‬يک مدير بايستي هم يک کامپيوتر و هم دانش ‪ MIS‬را به منظور استفاده از‬
‫بعضي ابزارهاي پيچيده ‪ DSS‬دارد باشد‪ .‬ولي استفاده از ‪ OA‬احتياج به‬
‫چنين ابزار پيچيده توسط مدير را ندارد‪.‬‬
‫‪218‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫فصل نهم‬
‫سيستم هاي پشتيبان تصميم‬
‫يک نقطه خوب براي شروع بحث در مورد‬
‫‪ ،DSS‬فرآيند تصميم گيري است‪.‬‬
‫انواع تصميمات سايمن‬
‫‪ ‬سايمن در کتاب خود به نحو استادانه اي از اصطالحات تصميمات برنامه‬
‫ريزي شده و غير برنامه ريزي شده استفاده نموده است‪.‬‬
‫‪ ‬به نظر سايمن تصميمات برنامه ريزي شده تکراري و روتين بوده و در جايي‬
‫که مراحل کار تعريف شده در حال اجرا مي باشد‪ ،‬بکار مي روند‪.‬‬
‫‪ ‬تصميمات غير برنامه ريزي شده نوظهور و ساخت نيافته مي باشند‪ .‬هيچ‬
‫روش شناخته شده اي براي تعيين نوع مسئله وجود ندارد‪ ،‬زيرا تا به حال‬
‫مشاهده نشده يا طبيعت و ساختار آن پيچيده مي باشد و يا بقدري مهم است که‬
‫استحقاق سنت شکني را دارد‪.‬‬
‫‪221‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مراحل تصميم گيري سايمن‬
‫ آگاهي‬
‫ طراحي‬
‫ انتخاب‬
‫ بازنگري‬
Technology Management
[email protected]
222
‫نقش هاي تصميم مينتزبرگ‬
‫‪ ‬مدل ‪ OA‬ارائه شده در صفحات قبل‪ ،‬برمبناي نقش هاي مينتزبرگ‬
‫بود‪.‬‬
‫‪ ‬مدل مزبور در مورد تصميم گيري نيز بکار گرفته مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬به عنوان مثال‪ ،‬هنگامي که مدير تصميمي را اتخاذ مي کند‪ ،‬چهار نقش تصميمي‬
‫کارآفرين‪ ،‬برطرف کننده مشکل‪ ،‬تخصيص منابع و مشاور را ايفا مي نمايد‪.‬‬
‫‪ ‬مينتزبرگ توجه خاصي به نفوذ احتمالي سطح مديريت بر روي اين‬
‫نقش ها دارد‪.‬‬
‫‪223‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫درجات مسئوليت تصميمي ملچر‬
‫‪ ‬وي تشخيص داد که اغلب اوقات مديران تمام مسئوليت تصميم گيري را بعهده‬
‫نمي گيرند‪.‬‬
‫‪ ‬مديران مي توانند بر مبناي ارتباط با ديگر مديران در درجاتي از مسئوليت با‬
‫هم متفاوت باشند‪.‬‬
‫‪ ‬وي از اصطالحاتي بنام «روابط مسئوليت» استفاده کرد و هفت طبقه زير را‬
‫معرفي نمود‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪224‬‬
‫مسئوليت عمومي‬
‫مسئوليت عملياتي‬
‫مسئوليت ويژه‬
‫ملزم به تصويب‬
‫ملزم به مشورت‬
‫محتمل به مشورت‬
‫ملزم به آگاهي‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫يک مدل جامع تصميم‬
‫‪ ‬ادغام اين سه نظريه در مورد تصميم گيري يک مدل جامع واحد را تشکيل‬
‫مي دهد‪.‬‬
‫‪ ‬اين مدل يک جعبه سه بُعدي است که در آن نقش هاي مينتزبرگ بعنوان وجه‬
‫عمودي و مراحل سايمن به عنوان قسمت بالي جعبه و سلسله مراتب‬
‫مسئوليتي ملچر در طول قرار دارد‪.‬‬
‫‪ ‬اين مدل را مي توان با مثال طراحي ‪ MIS‬مرتبط ساخت‬
‫‪‬‬
‫‪225‬‬
‫معاون اجرايي و معاون خدمات اطالعاتي نياز به پروژه را تشخيص دادند‪ .‬به محض اينکه پروژه به‬
‫جريان افتاد‪ ،‬مديران داراي مسئوليت ويژه (مانند ‪ )DBA‬در مرحله بازنگري پروژه دخالت پيدا مي‬
‫ا‬
‫ي‬
‫کنند‪ .‬گرچه مدير عامل تنها بايستي تصميم را مورد تصويب قرار دهد‪ ،‬احتماال و از دخالت در‬
‫مرحله طرح و همچنين بازنگري خودداري خواهد کرد‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫يک مدل جامع تصميم‬
‫مراحل سايمن‬
‫مذاکره کننده‬
‫برطرف کننده مشکل‬
‫عملياتي‬
‫کارآفرين‬
‫خاص‬
‫بايستي تأييد کرد‬
‫بايستي مشورت نمود‬
‫ممکن است مشورت شود‬
‫مسئوليت هاي ملچر‬
‫تخصيص دهنده منابع‬
‫عمومي‬
‫بايستي تذکر داده شود‬
‫‪226‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مفهوم سيستم پشتيباني تصميم‬
‫‪ ‬مفهوم ‪ DSS‬به خاطر استعمال غلط اصطالح ‪ MIS‬در سازمان‬
‫بوجود آمد‪.‬‬
‫‪ MIS ‬ابتدا مفهومي متفاوت با پردازش داده داشت‪.‬‬
‫‪ ‬هدف ‪ MIS‬استفاده از سيستم کامپيوتري براي کمک به مدير در‬
‫تصميم گيري بود‪ .‬ولي پس از مدتي ‪ MIS‬به عنوان تمام فعاليت‬
‫هاي کامپيوتري شناخته شد‪.‬‬
‫‪ ‬بنابراين‪ ،‬وجود اصطالحاتي براي نشان دادن نياز مدير به‬
‫اطالعات‪ ،‬احساس گرديد‪.‬‬
‫‪227‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫شش نوع ‪ DSS‬مطرح شده بوسيله آلتر‬
‫اتخاذ تصميم‬
‫پيشنهاد‬
‫تصميم ها‬
‫برآورد نتايج‬
‫تصميم‬
‫دريافت گزارش‬
‫هاي استاندارد‬
‫تجزيه و تحليل‬
‫کل فايل ها‬
‫بازيافت اجزاء‬
‫داده‬
‫دخالت مدير‬
‫حداکثر‬
‫پشتيباني‬
‫‪DSS‬‬
‫‪228‬‬
‫دخالت ‪DSS‬‬
‫حداقل‬
‫پشتيباني‬
‫‪DSS‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫رشد تدريجي مفهوم ‪DSS‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اواخر دهه ‪ ،1960‬استفاده از ‪ ،DSS‬وقتي که استفاده از کامپيوتر عموميت يافت‪،‬آغاز گرديد‪.‬‬
‫گرچه «جي‪ .‬آنتوني ُگري» و «مايکل اس‪ .‬اسکات مورتون» دو پروفسور دانشگاه ‪ MIT‬اثري به نام «چهارچوبي براي سيستم‬
‫هاي اطالعات مديريت» تأليف نمودند‪ ،‬مؤلفان نياز به يک چهاچوب براي هدايت کاربردهاي کامپيوتر در تصميم گيري مديريت‬
‫را مطرح کردند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ُگري و اسکات مورتون در ابتدا ‪ DSS‬را به عنوان تعريف کاربردهاي آينده کامپيوتر شناختند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫بعدها اين اصطالح برا ي تمام کاربردهاي کامپيوتر که در جهت پشتيباني تصميم بود بکار گرفته شد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫کمک مهم بعدي به درک ‪ DSS‬بوسيله «استون ال‪ .‬التر» انجام شده است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫وي ضمن مطالعه اي در مورد ‪ 56‬سيستم پشتيباني تصميم آنها را به ‪ 6‬نوع عمده طبقه بندي کرد‪ .‬وجه تمايز آنها در درجه‬
‫پشتيباني فراهم شده بوسيله آنها مي باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫حداقل ميزان پشتيباني ‪ ،DSS‬قادر سازي مدير به بازيافت اجزاء داده مي باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در سه نوع اول‪ DSS ،‬به شکل جستجوي پايگاه داده و گزارشات استاندارد‪ ،‬پشتيباني خود را فراهم ساخته است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫نوع دوم مستلزم استفاده از مدل هاي رياضي است که پيشنهاد تصميم مي کند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫نوع خاصي از ‪ DSS‬که بيشترين ميزان پشتيباني را فراهم مي کند نوعي است که براي مدير تصميم گيري مي کند‪.‬‬
‫‪229‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اهداف ‪DSS‬‬
‫‪ ‬از ديگر محققين ‪ DSS‬در دانشگاه ‪ ،MIT‬پيتر جي‪ .‬دبليو‪ .‬کين به‬
‫اتفاق اسکات مورتون بودند که ‪ DSS‬را برحسب اهدافش تعريف‬
‫کردند‪:‬‬
‫‪ ‬به مديران در فرآيندهاي تصميم گيري در مسائل نيمه ساخت يافته کمک‬
‫مي کند‪.‬‬
‫‪ ‬پشتيباني بجاي جايگزيني قضاوت هاي مديريتي‬
‫‪ ‬تکميل اثربخش ي تصميم گيري بجاي کارآيي آن‪.‬‬
‫‪230‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تعريف ‪DSS‬‬
‫‪ ‬مي توانيم ‪ DSS‬را به عنوان يک سيستم پشتيبان مدير جهت حل‬
‫مسائل نيمه ساخت يافته بوسيله فراهم کردن اطالعات و پشنهادات‪،‬‬
‫تعريف نماييم‪.‬‬
‫‪231‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫آيا ‪ DSS‬بايستي در تعامل باشد؟‬
‫‪ ‬پيتر جي‪ .‬دبليو‪ .‬کين‪ ،‬طبيعت تعاملي حل مسئله را بعنوان يکي از‬
‫سه فرضيه ‪ DSS‬مطرح مي سازد‪.‬‬
‫‪ ‬روشي که در اين متن اتخاذ شده به اين صورت است که اگرچه‬
‫قابليت تعامل مطلوب است ولي به آن نيازي نمي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬روش ما برمبناي اين واقعيت است که حل مسائل در امور مختلف‬
‫بسيار کند انجام مي شود و پاسخگويي سريع به سيستم تعاملي‬
‫همواره اقتضاء نمي گردد‪.‬‬
‫‪232‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫آيا مدير بايستي ‪ online‬باشد؟‬
‫‪ ‬کين‪ ،‬در دياگرام سيستم تعاملي خود از يک واسطه براي برنامه ريزي‬
‫استراتژيک استفاده کرده است‪ .‬در اين بررسي‪ ،‬مدير شخصا ا از ترمينال‬
‫استفاده نمي کند‪ .‬واسطه‪ ،‬به عنوان رابط بين مدير و ‪ DSS‬عمل مي کند‪.‬‬
‫اصطالح «شوفر» يعني فردي که ‪ DSS‬را براي مدير «مي راند»‪ ،‬يکي از‬
‫اجزاء مهم سيستم هاي پشتيباني تصميم مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬رالف اچ‪.‬اسپراگ پروفسور دانشگاه هاوايي نيز يک واسطه را در ليست نقش‬
‫هايي که ‪ DSS‬بازي مي کند‪ ،‬ذکر کرده است‪ .‬وي واسطه را به عنوان فردي‬
‫که به کاربر کمک مي کند و احتمالا به عنوان مشاوره اي براي زدن دکمه‬
‫هاي ترمينال و يا حتي يک مشاور ستادي براي تعامل و ارائه پيشنهاد عمل‬
‫مي نمايد‪ ،‬تعريف کرده است‪.‬‬
‫‪ ‬کارلسون‪ ،‬اعتقاد دارد که مدير مجبور نيست شخصا ا ‪ online‬باشد‪ ،‬مديران‬
‫صف و ستاد مي توانند خدمات لزم را فراهم سازند‪.‬‬
‫‪233‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مدل کين از يک ‪ DSS‬تعاملي‬
‫پرسنل مشاور‪-‬‬
‫اپراتور ترمينال‬
‫کتابخانه رويه ها‬
‫سيستم بطوريکه‬
‫بوسيله مدير‬
‫ديده مي شود‬
‫از پيش نوشته شده‬
‫نرم افزار انعطاف پذير‬
‫براي توسعه رويه هاي جديد‬
‫کامپيوتر‬
‫ترمينال‬
‫واسطه‬
‫مدير‬
‫پايگاه هاي داده‬
‫مشاور برنامه نويس‬
‫‪234‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪ DSS‬در مقايسه با ‪MIS‬‬
‫‪‬‬
‫‪ DSS‬يکي از کاربردهاي ‪ MIS‬است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫رالف اسپراگ چارچوبي براي ‪ DSS‬تعريف نموده‪ ،‬طبق اين چارچوب ‪ DSS‬بر روي تصميم‪ MIS ،‬بر‬
‫روي اطالعات و ‪ EDP‬بر روي داده ها تمرکز دارد‪ .‬به نظر وي در عمل‪ MIS ،‬بر روي مديران سطح‬
‫مياني و ‪ DSS‬بر روي مديران سطح بال متمرکز است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ديويس‪ ،‬از يک ساختار واحد با توجه به سلسله مراتب سيستم هاي پردازش داده به شکل يک هرم استفاده‬
‫نمود‪ .‬وي ‪ DSS‬را به فرآيند تصميم گيري نزديکتر از ‪ MIS‬مي داند‪ .‬به نظر وي قابليت هاي آناليز ‪ DSS‬از‬
‫‪ MIS‬قوي تر است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫کارلسون ‪ DSS‬و ‪ MIS‬را با هم مقايسه مي کند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ MIS ‬پشتيباني غير مستقيم را فراهم مي سازد و مدير بايستي اطالعات را تفسير نمايد‪ ،‬در حالي که ‪ DSS‬مي تواند يک تصميم‬
‫خاص را توصيه نمايد‪.‬‬
‫‪ MIS ‬تنها در طي مرحله آگاهي سايمن به مدير کمک مي کند‪ ،‬در حالي که ‪ DSS‬در تمام مراحل از مدير حمايت‬
‫مي نمايد‪.‬‬
‫‪ MIS ‬بطور کلي بر روي مسائل مديريت متمرکز است‪ ،‬در حالي که ‪ DSS‬هميشه بر روي مسائل نيمه ساخت يافته تأکيد دارد‪.‬‬
‫ا‬
‫‪ MIS ‬عمدتا با فراهم سازي اطالعات سر و کار دارد و ‪ DSS‬بر روي فرآيند تصميم گيري متمرکز است‪.‬‬
‫تعريف ما از ‪:DSS‬‬
‫‪ DSS ‬با ‪ MIS‬متفاوت است‪ .‬دو مورد براي بيان اختالف اصلي ‪ MIS‬و ‪ DSS‬الزم است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪235‬‬
‫اول‪ ،‬اينکه آشنايي بيشتري در مورد حل مسئله و تصميم گيري نسبت به زماني که ‪ ،MIS‬مطرح گرديد موجود است‪.‬‬
‫دوم اينکه‪ ،‬تکنولوژي محاسباتي امروزه خيلي بيشتر توسعه يافته است‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫روش هايي که مدير مي تواند با ‪ DSS‬به عنوان واسطه استفاده کند‬
‫‪DSS‬‬
‫مدير‬
‫ً‬
‫الف – مدير مي تواند شخصا از ‪ DSS‬استفاده کند‪.‬‬
‫مدير‬
‫‪DSS‬‬
‫مديران‬
‫صف يا‬
‫ستاد‬
‫ب – مديران زيردست مدير مي توانند به عنوان واسطه عمل کنند‪.‬‬
‫مدير‬
‫‪DSS‬‬
‫‪236‬‬
‫متخصصان‬
‫اطالعات‬
‫مديران‬
‫صف يا‬
‫ستاد‬
‫ج – مديرنبايستي از متخصصان اطالعات به عنوان واسطه استفاده کند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫يک مدل ‪DSS‬‬
‫‪ ‬مدير و فرآيند تصميم در سمت راست و ‪ DSS‬در سمت چپ قرار‬
‫گرفته اند‪.‬‬
‫‪ DSS ‬با فراهم کردن اطالعات براي هر يک از مراحل فرآيند تصميم‪،‬‬
‫پشتيباني لزم را به عمل مي آورد‪.‬‬
‫‪ ‬اين تصميمات مدير را قادر مي سازد تا چهار نقش تصميمي را ايفا نمايد‪.‬‬
‫‪ DSS ‬شامل سه جزء اصلي است‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪237‬‬
‫يک پايگاه داده شامل داده و اطالعات جمع آوري شده از داخل و محيط‪.‬‬
‫يک پردازشگر اطالعات که گزارشات را توليد مي نمايد‪ ،‬پايگاه داده را جستجو و‬
‫پديده هاي تجاري را شبيه سازي مي کند‪.‬‬
‫يک کتابخانه نرم افزار شامل انواع مختلف نرم افزارهاي مورد نياز براي برآورده ساختن احتياجات‬
‫اطالعاتي مدير‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مدلي از ‪ DSS‬که فرآيند تصميم گيري مدير را پشتيباني مي کند‪.‬‬
‫آگاهي‬
‫پيشروي از سطح‬
‫سيستم به سطح‬
‫سيستم فرعي‬
‫تجزيه و تحليل‬
‫اجزاء سيستم به‬
‫ترتيب خاص‬
‫طرح‬
‫تعيين‬
‫گزينه ها‬
‫ارزيابي‬
‫گزينه ها‬
‫‪238‬‬
‫انتخاب‬
‫انتخاب‬
‫بهترين گزينه‬
‫بازبيني‬
‫اجراي راه حل‬
‫و‬
‫پيگيري‬
‫منابع محيطي‬
‫منابع داخلي‬
‫اطالعات‬
‫گزارش ها‬
‫جستجوي‬
‫پايگاه داده‬
‫پايگاه‬
‫داده‬
‫پردازشگر‬
‫اطالعات‬
‫شبيه سازي‬
‫کتابخانه‬
‫نرم افزار‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫پايگاه داده ‪DSS‬‬
‫‪‬‬
‫دو منبع اصلي که داده ها و اطالعات مورد نياز ‪ DSS‬را فراهم مي سازند‪ ،‬وجود دارند‪ .‬اين منابع عبارتند‬
‫از‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪239‬‬
‫داخلي (داخل سازمان)‬
‫محيطي (خارج از سازمان)‬
‫داده براي ‪ DSS‬بسيار مهم مي باشد‪ .‬کين‪ ،‬اظهار مي دارد که داده‪ ،‬سوختي است که ‪ DSS‬را به حرکت در‬
‫مي آورد و اغلب سازمان ها در صورت نداشتن مواد سوختي (داده) کافي با بحران انرژي مواجه خواهند‬
‫بود‪.‬‬
‫جنبه ديگر داده‪ ،‬داده هاي محيطي مي باشد‪ .‬اخيراا طراحان ‪ DSS‬به اين نتيجهرسيده اند که سطح بالي‬
‫مديريت که مسئول تصميمات حساس سازمان مي باشد احتياج بيشتري به اطالعات و داده هاي محيطي دارد‪.‬‬
‫سازمان ها به محض اينکه پايگاه داده خود را از داده هاي داخلي و محيطي ايجاد مي نمايند‪ ،‬امکان دو‬
‫انتخاب را دارا مي گردند‪.‬‬
‫آنها مي توانند داده ها را خود جمع آوري نموده و يا از ديگر سازمان هايي که قبالا اين داده ها را‬
‫جمع آوري کرده اند‪ ،‬تهيه نمايند‪.‬‬
‫داده هايي که سازمان ها جمع آوري مي کنند «داده هاي اوليه» و داده هايي که از ديگران بدست‬
‫مي آورند‪« ،‬داده هاي ثانويه» ناميده مي شوند‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫جمع آوري داده هاي اوليه و ثانويه‬
‫‪ ‬جمع آوري داده هاي اوليه‪:‬‬
‫‪ ‬سازمان هايي که اکثر داده ها را خود جمع آوري مي کنند کارکنان آموزش ديده ويژه‬
‫ا‬
‫اي را که معموال با بخش هاي تحقيقات مالي و يا تحقيقات بازاريابي فعاليت دارند را‬
‫به کار مي گيرند‪.‬‬
‫‪ ‬سازمان هايي که داراي توانايي تحقيقات داخلي نيستند‪ ،‬مي توانند از منابع ويژه که‬
‫در محيط وجود دارد استفاده نمايند‪.‬‬
‫‪ ‬جمع آوري داده هاي ثانويه‪:‬‬
‫‪ ‬اکثر داده هاي ثانويه به وسيله دولت بطور رايگان در دسترس قرار مي گيرند‪ ،‬ولي‬
‫بعض ي نيز بايستي خريداري شوند‪.‬‬
‫‪240‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫متدهاي تحصيل اطالعات از ‪DSS‬‬
‫‪ ‬سه روش اصلي وجود دارد که مدير مي تواند براي تحصيل‬
‫اطالعات از ‪ ،DSS‬مورد استفاده قرار دهد‪:‬‬
‫‪ ‬گزارش ها‬
‫‪ ‬جستجوي پايگاه داده‬
‫‪ ‬شبيه سازي رياض ي‬
‫‪241‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مديران اطالعات را از طريق گزارش ها‪ ،‬جستجو و شبيه سازي بدست مي آورند‪.‬‬
‫گزارش هاي‬
‫چاپي‬
‫گزارش هاي‬
‫گزارش ها‬
‫نمايش داده شده‬
‫جستجو‬
‫جستجوها‬
‫مدير‬
‫پاسخ‬
‫‪DSS‬‬
‫سناريو‬
‫شبيه سازي‬
‫نتايج‬
‫نتايج‬
‫‪242‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تکامل متدهاي تحصيل اطالعات‬
‫‪ ‬قديمي ترين متد تحصيل اطالعات‪ ،‬گزارش است‪.‬‬
‫‪ ‬افزايش سطح استفاده از کامپيوتر موجب افزايش استفاده از گزارش‬
‫ها شده است‪.‬‬
‫‪ ‬هر چند که شبيه سازي بيشتر مورد بحت قرار گرفت‪ ،‬لکن متدهاي‬
‫آن بسيار معدود هستند‪.‬‬
‫‪243‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫دو استفاده اصلي از اطالعات‬
‫‪ ‬مديران از اطالعات دو استفاده اساسي مي کنند‪.‬‬
‫‪ ‬اول‪ ،‬آنها از اطالعات براي تشخيص و تعريف مسئله استفاده مي کنند‪.‬‬
‫‪ ‬دوم‪ ،‬مديران از اطالعات براي حل مسائلي که تشخيص داده شده اند استفاده مي‬
‫کنند‪ .‬اين کار «تالش حل» مي باشد و با مراحل انتخاب و طرح سايمن مطابقت دارد‪.‬‬
‫‪244‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سازمان گزارش‬
‫‪ ‬يک گزارش شامل سه محدوده اصلي مي باشد‪:‬‬
‫‪ ‬سر تيتر‬
‫‪ ‬بدنه‬
‫‪ ‬انتها‬
‫‪ ‬گزارش ها به روش هاي مختلف چاپ مي شوند‪.‬‬
‫‪ ‬ترتيب صعودي‪ ،‬معمول ترين روش است که کوچکترين شماره اول و بزرگترين شماره‬
‫در آخر چاپ مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬ترتيب نزو لي‪ ،‬اغلب توجه مدير را به اقالم کليدي جلب مي کند‪.‬‬
‫‪245‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫چگونه مديران از گزارش ها استفاده مي کنند؟‬
‫‪‬‬
‫ترازنامه و صورت حساب سود و زيان مثال هايي در اين زمينه مي باشند‪ .‬هر دو به شکل‬
‫گسترده اي مورد توجه کمپاني هستند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اکثر اين گزارش ها خدمت با ارزشي را ارئه مي کنند‪ .‬ترازنامه و صورت حساب سود و‬
‫زيان به شکل گسترده اي صدها يا هزاران عمليات مجزا را خالصه کرده و نشان دهنده‬
‫يک نظر اجمالي به وضعيت مالي سازمان مي باشند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ديگر گزارش ها بوسيله مديران سطح پايين تر براي نمايش کارآيي حوزه هاي مربوطه‬
‫مورد استفاده قرار مي گيرند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫تمام اين گزارش ها خيلي راحت بوسيله کامپيوتر توليد مي شوند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مسئله مهم در مورد بسياري از گزارش هاي تکراري اين است که آنها بوسيله يک‬
‫متخصص اطالعات‪ ،‬نه يک مدير‪ ،‬طراحي شده اند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مدير گزارش ها را تحويل و آن را در سبد کاغذهاي باطله مي اندازد‪.‬‬
‫‪246‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫جستجوي پايگاه داده‬
‫‪ ‬با دارا بودن قابليت جستجو‪ ،‬اگر شما بخواهيد چيزي را بدانيد‪ ،‬فقط بايستي‬
‫درباره آن سئوال کنيد‪.‬‬
‫‪ ‬قابليت جستجو نياز به برنامه ريزي قبلي دارد‪ ،‬احتمالا بيش از چيزي که‬
‫گزارش ها نياز دارند‪.‬‬
‫‪ ‬براي دارا بودن قابليت جستجو‪ ،‬شما به دو جزء ترکيبي پايگاه داده و روشي‬
‫براي دستيابي به داده نياز داريد‪.‬‬
‫‪ ‬داده بايستي بع رابطحافظه کامپيوتر منتقل شود (مانند يک ‪ )DASD‬و سپس‬
‫به صورت منطقي سازماندهي شده تا با ‪ DBMS‬خاصي انطباق يابد‪.‬‬
‫‪247‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪INQUIRE‬‬
‫‪ INQUIRE ‬يک ‪ DBMS‬براي سيستم هاي بزرگ ‪IBM‬‬
‫مي باشد که بوسيله شرکت ‪ Info Data Systems‬به بازار‬
‫عرضه شد‪.‬‬
‫‪ ‬زبان جستجو امکان انتخاب و بازيافت داده ها‪ ،‬طرح شکل و‬
‫گزارش و محاسبه داده هاي گزارش را فراهم مي سازد‪.‬‬
‫‪ ‬کاربر با استفاده از يک يا چند دستور جستجو را مطرح مي نمايد‪.‬‬
‫‪248‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫چگونه مديران از جستجو استفاده مي کنند‬
‫‪‬‬
‫اجتناب کننده از مسئله سعي در جلوگيري و متوقف ساختن‪ ،‬داشته و فرض مي کند همه چيز در وضعيت‬
‫خوب و عالي مي باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اين نوع مديران براي تشخيص و تعريف مسئله از ‪ DSS‬کمتر استفاده مي کنند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫حل کننده مسئله در جستجوي مسائل نيست ولي وقتي مسائل پيدا مي شوند‪ ،‬آنها را حل مي نمايد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اين فرد براي تشخيص مسائل و يا مسائل بالقوه به گزارش ها تکيه مي کند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫جستجو گر مسئله کامالا از ‪ DSS‬به عنوان يک ابزار تشخيص مسئله استفاده مي کند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫به محض اينکه توجه مدير به محدوده مسئله خاصي جلب مي شود‪ ،‬امکان تمرکز مدير بر روي آن منبع را‬
‫فراهم مي سازد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اين کار مي تواند به شکل يک فرآيند قدم به قدم باشدکه با يک محدوده وسيع شروع و به آرامي باريک تر مي‬
‫گردد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫توانايي جستجو‪ ،‬مدير را قادر به گرفتن وضعيت تهاجمي در قبال حل مسائل مي سازد‪.‬‬
‫‪249‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫شبيه سازي‬
‫‪ ‬شبيه سازي براي کمک به مدير در تشخيص آلترناتيوها‪ ،‬ارزيابي‬
‫آنها و انتخاب بهترين آلترناتيو‪ ،‬عالي مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬جزء اصلي‪ ،‬مجموعه اي از عبارات يا فرمول هاي رياضي است‬
‫که بعضي جوانب اصلي پديده مورد مدل سازي‪ ،‬را بيان مي کند‪.‬‬
‫‪250‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫خواص مدل هاي رياضي‬
‫‪‬‬
‫چهار نوع مدل وجود دارند‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫فيزيکي‬
‫تشريحي‬
‫ترسيمي‬
‫رياض ي‬
‫‪‬‬
‫مدل هاي رياضي مي توانند ايستا يا پويا باشند‪ .‬يک مدل ايستا بيانگر يک حالت خاص مدل بندي شده در‬
‫يک زمان خاص است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫همچنين مدل هاي رياضي مي توانند بهينه گر يا غير بهينه گر باشند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫طبقه بندي نهايي‪ ،‬به درجه اطمينان نسبت به اينکه کداميک از اجزاء يا قسمت هاي مدل‪ ،‬قابل تعيين و‬
‫تشخيص مي باشند‪ ،‬بستگي دارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫يک مدل جبري مدلي است که در آن فعاليت اجرايي هر يک از اجزاء به روشي خاص‪ ،‬شناخته شده‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مدل ديگر‪ ،‬مدلي است که در آن رفتار متغيرها بطور صحيح قابل پيش بيني نيست‪ .‬اين مدل از احتمال‬
‫وقوع ارقام استفاده مي کند‪.‬‬
‫‪251‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫مزايا و معايب مدل سازي‬
‫‪ ‬مزايا‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫آنها قدرت پيش بيني را به مدير مي دهند‪.‬‬
‫همچنين‪ ،‬فرآيند مدل سازي مي تواند تجربه آموزنده اي براي مدير مربوطه باشد و اين‬
‫مدل ها نسبت به متد آزمايش و خطا هزينه کمتري را در بردارند‪.‬‬
‫در نهايت سرعت شبيه سازي‪ ،‬ارزيابي تصميمات در دوره کوتاهي از زمان را امکان پذير‬
‫مي سازد‪.‬‬
‫‪ ‬معايب‪:‬‬
‫‪‬‬
‫اشکال مدل سازي يک سيستم بازرگاني از مهمترين عيب اين مدل ها است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪252‬‬
‫ا‬
‫خيلي از عمليات بازرگاني تحت تأثير تماس هاي محيطي است که در کنترل سازمان نيت و يا بوسيله سازمان کامال‬
‫درک نمي شود‪.‬‬
‫اين مدل ها تنها مي توانند تقريبي از سيستم بازرگاني را ارائه نمايد‪.‬‬
‫دومين عيب اين مدل ها درجه بااليي از مهارت رياض ي مورد نياز آنها مي باشد‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تصوير کلي مدل سازي به عنوان يک ابزار ‪DSS‬‬
‫‪‬‬
‫مدل رياضي هميشه محور اصلي سيستم پشتيباني تصميم بوده است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اگر ‪ DSS‬بتواند به عنوان يک سيستم متخصص عمل کند‪ ،‬اين کار را با قابليت مدل‬
‫سازي که دارا مي باشد و نه بوسيله گزارش ها و جستجوي پايگاه داده‪ ،‬انجام خواهد داد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫دليل اينکه چرا مدل سازي بيش از حد مورد توجه قرار گرفته‪ ،‬عامل سرعن مي باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ضرورت تصميم گيري سريع‪ ،‬ممکن است گاهي در سطوح پايين مديريت ايجاد شود ولي‬
‫در سطوح بال بندرت روي مي دهد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫بنابراين‪ ،‬نياز به يک ابزار ‪ DSS‬که در عرض چند دقيقه پاسخگو باشد ارزش کمتري در‬
‫اين موارد دارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫بي عالقگي مديران در بکارگيري مدل با ارائه ابزارهاي جديد مدل سازي بر طرف شده‬
‫است‪.‬‬
‫‪253‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫گرافيک کامپيوتري‬
‫‪ ‬بليک ايوز پر‪.‬فسور دانشگاه دارتموت در يک مطالعه در سال‬
‫‪ 1982‬به نتيجه زير دست يافت‪:‬‬
‫‪ ‬آزمايشات تجربي در مورد نمودارهاي رنگي با توجه به شاخص هاي مختلف موفقيت‪،‬‬
‫ا‬
‫ا‬
‫از اين نظريه که نمودارها و مخصوصا نمودارهاي رنگي اساسا به اثربخش ي تصميم‬
‫گيري کمک مي نمايد‪ ،‬حمايت مي کند‪.‬‬
‫‪ ‬گرافيک‪ ،‬يکي از ابزارهاي ‪ MIS‬و ‪ DSS‬مي باشد که توسعه يافته‬
‫است‪.‬‬
‫‪ ‬تنوع طلبي تصميم گيران مجب بهتر کار کردن ابزار و مفاهيم براي‬
‫مدير خاصي نسبت به ديگري‪ ،‬گشته است‪.‬‬
‫‪254‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سخت افزار گرافيکي‬
‫‪ ‬گرافيک مي تواند بر روي هر نوع کامپوتري توليد گردد‪.‬‬
‫‪ ‬پنج روش سخت افزار گرافيکي وجود دارد‪:‬‬
‫‪ ‬دو مورد اول از کامپيوتر هاي بزرگ يا ميني کامپيوتر استفاده مي کند‪.‬‬
‫‪ ‬پالتر نيز مي تواند ‪ online‬يا ‪ offline‬باشد‪.‬‬
‫‪ ‬در سه روش باقيمانده از ريزکامپيوترها استفاده مي شود‪.‬‬
‫‪255‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫انتخاب هاي ممکن سخت افزار گرافيک‬
‫گرافيک‬
‫پالتر ‪online‬‬
‫کامپيوتر بزرگ‬
‫يا ميني‬
‫الف – پالتر ‪ online‬با کامپيوتر بزرگ يا ميني‬
‫گرافيک‬
‫پالتر ‪offline‬‬
‫نوار‬
‫مغناطيس ي‬
‫کامپيوتر بزرگ‬
‫يا ميني‬
‫ب – پالتر ‪offline‬‬
‫گرافيک ‪CRT‬‬
‫ريزکامپيوتر‬
‫ج – گرافيک بر روي صفحه نمايش ريزکامپيوتر‬
‫گرافيک‬
‫پالتر سري‬
‫ريزکامپيوتر‬
‫د – چاپگر سري با ريزکمپيوتر‬
‫گرافيک‬
‫‪256‬‬
‫پالتر‬
‫ريزکامپيوتر‬
‫هـ ‪ -‬پالتر ريزکامپيوتر‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫نرم افزار گرافيک‬
‫‪ ‬طي مطالعه اي در دانشگاه مينسوتا‪ ،‬روشن شد که‬
‫‪ SAS/GRAGA‬معمول ترين بسته نرم افزاري کامپيوترهاي‬
‫بزرگ است‪.‬‬
‫‪257‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫نکاتي درباره طرح هاي گرافيکي‬
‫‪ ‬ايوز چند پيشنهاد در مورد طرح هاي گرافيکي ارائه نموده که‬
‫بعضي از آنها‪ ،‬بشرح زير هستند‪:‬‬
‫‪ ‬نمودارهاي ميله اي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫از برخورد ميله ها با محور اجتناب شود‪.‬‬
‫فضاي کافي براي گره هاي مجزاي ميله وجود داشته باشد‪.‬‬
‫‪ ‬نمودارهاي دايره اي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫شامل برش هاي زيادي نباشند‪.‬‬
‫برش ها به ترتيب اندازه مرتب شده باشند‪.‬‬
‫‪ ‬ميله ها‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪258‬‬
‫از خطوط ميله اي بسيار بلند و يا غير الزم اجتناب شود‪.‬‬
‫از نامگذاري ميله ها به صورت مفصل اجتناب شود‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫نکاتي درباره طرح هاي گرافيکي (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫ايوز چند پيشنهاد در مورد طرح هاي گرافيکي ارائه نموده که بعضي از آنها‪ ،‬بشرح زير‬
‫هستند‪:‬‬
‫‪‬‬
‫عناوين‪ ،‬نام ها و متن‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫رنگ‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪259‬‬
‫عنوان نمودار در باال و خارج از محوطه ميله ها قرار داشته باشند‪.‬‬
‫از نام ها به صورت افقي استفاده شود‪ ،‬حتي براي محورهاي نمودار ميله اي‪ ،‬دياگرام هاي پراکنش و برش هاي نمودارهاي‬
‫دايره اي‪.‬‬
‫اگر مي توان بر روي نمودار به صورت مستقيم نام و عنوان ثبت نمود از بکار بردن توضيحات مختصر و کليدي بر روي نمودار‬
‫اجتناب شود‪.‬‬
‫اندازه نمودار بايستي مشخص باشد‪.‬‬
‫ا‬
‫در نوشتن عناوين بزرگ يا متن تماما از حروف بزرگ استفاده نشود‪.‬‬
‫در نمودارهاي ترکيبي عناوين‪ ،‬را در محل هاي مشابه قرار داده شود‪.‬‬
‫از نوشتن خطوط و عناوين بيش از ‪ 60‬کاراکتر امتناع شود‪.‬‬
‫از کلمات مخفف استفاده نشود‪.‬‬
‫خطوط ترکيبي در نمودارهاي خطي‪ ،‬وقتي از رنگ هاي مختلف استفاده شود بهتر تشخيص داده مي شود‪ ،‬تا اينکه از انواع‬
‫خطوط مانند نقطه چين‪ ،‬خط چين و غيره استفاده گردد‪ .‬ولي ار بکار بردن رنگ هاي ترکيبي مانند زرد و سبز خودداري شود‬
‫چون تشخيص آن سخت مي باشد‪.‬‬
‫ا‬
‫در جاهايي از نمودار که بر روي آنها تأکيد مي باشد حتما از رنگ استفاده شود‪.‬‬
‫از ترکيب رنگ هاي زمينه و تصوير جلوگيري شود‪.‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫گرافيک هاي نمايشي‬
‫‪ ‬در سال هاي اخير‪ ،‬استفاده گرافيک کامپيوتري از صفحه نمايش‬
‫کامپيوتر و کپي کاغذي‪ ،‬فراتر رفته است‪.‬‬
‫‪ ‬امکان تهيه اساليدهاي رنگي از نمودارها براي استفاده در‬
‫نمايش هاي گرهي يکي از اين موارد است‪.‬‬
‫‪260‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫کتابخانه نرم افزار ‪DSS‬‬
‫‪ ‬کتابخانه نرم افزار ‪ DSS‬حاوي تمام نرم افزارهاي لزم براي‬
‫فراهم کردن اطالعات مورد لزوم مدير مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬سه گروه از نرم افزارها عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬برنامه هاي کاربردي‬
‫‪ ‬بسته هاي نرم افزاري آماري‬
‫‪ ‬زبان هاي نسل چهارم‬
‫‪261‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫برنامه هاي کاربردي‬
‫‪ ‬برنامه هاي کاربردي‪ ،‬بوسيله متخصصان اطالعات با استفاده از‬
‫زبان هاي برنامه نويسي براي توليد گزارش هاي تکراري تهيه شده‬
‫اند‪.‬‬
‫‪262‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫بسته هاي نرم افزاري آماري‬
‫‪ ‬بسته هاي نرم افزاري آماري سال هاي زيادي است که در دسترس‬
‫مي باشند‪.‬‬
‫‪ ‬مثال هايي از آن ‪ SAS‬و ‪ SPSS‬است‪.‬‬
‫‪ ‬اين بسته هاي نرم افزاري شامل اکثر تکنيک هاي آماري استاندارد‬
‫مانند آزمون ‪ ،t‬رگرسيون‪ ،‬سري هاي زماني و غيره هستند‪.‬‬
‫‪263‬‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫زبان هاي نسل چهارم‬
‫‪‬‬
‫اصطالح «زبان نسل چهارم» (‪ )4GL‬براي نامگذاري دسته بندي نرم افزارهاي کاربري‬
‫آسان بکار مي رود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اصطالح «زبان غير رويه اي» اغلب با ‪4GL‬قابل جانشيني مي باشد‪ .‬يک زبان غير‬
‫رويه اي زباني است که برنامه نويس نيازي به کد کردن دستورات به ترتيبي که کامپيوتر‬
‫دنبال مي کند‪ ،‬را ندارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫کاربر مي تواند بجاي اينکه بر روي فرآيندي که کامپيوتري براي حل مسئله به منظور حل‬
‫آن دنبال مي کند‪ ،‬بر روي خود مسئله تمرکز کند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫يک ‪ 4GL‬شامل يک يا چند جزء از موارد زير مي باشد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪264‬‬
‫يک زبان جستجوي پايگاه داده‬
‫يک زبان مدل ساز‬
‫يک گزارش نويس‬
‫يک زبان سطح باال‬
‫يک توليد کننده نمودار‬
‫يک توليد کننده کاربردي‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫زبان هاي نسل چهارم به عنوان ابزارهاي ‪DSS‬‬
‫زياد‬
‫زبان‬
‫بسيار سطح‬
‫باال‬
‫زبان مدل سازي‬
‫زبان جستجوي‬
‫پايگاه داده‬
‫قدرت‬
‫گزارش‬
‫نويس‬
‫‪DSS‬‬
‫توليد کننده‬
‫گراف‬
‫توليد کننده‬
‫کاربردي‬
‫کم‬
‫سخت‬
‫‪265‬‬
‫کاربردي‬
‫آسان‬
‫‪Technology Management‬‬
‫‪[email protected]‬‬