Transcript Slide 1

Menntamál kennara
Fjölmenning í kennaramenntun
Staða erlendra nemenda við KHÍ
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
1
Helstu stefnur og hugmyndafræði



Mikil umræða hefur átt sér stað meðal fræðimanna sl.
áratug um fjölmenningarlega menntun á öllum
skólastigum
Áður: Áhersla á að rannsaka og ræða árangur nemenda
í þjóðernisminnihlutahópum og litið á þau sem börn með
sérþarfir. Þessi áhersla er enn ríkjandi nokkuð víða í
skólum, hérlendis og erlendis
Nú: Tekist á við stærri spurningar (samfélagslegar) um
jafnrétti og mismunun. Rætt um hvernig á að innlima
bæði meirihluta- og minnihlutanemendur í þróun
menntunar í fjölmenningarsamfélagi. Heildarsýn á skóla í
fjölmenningarsamfélagi (May, 1999; Nieto, 1999; LadsonBillings, 2003; Banks & Banks, 2005)
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
2
Grundvallarsjónarmið og rökstuðningur
fyrir áherslubreytingum




Fyrri áherslur hafa ýtt undir ójöfnuð:
Nemendur af erlendum uppruna annars flokks
í skólakerfinu
Mannréttindi, jafnrétti, mannúðarsjónarmið,
barnasáttmáli
Aukin samskipti ríkja, nýir milliríkjasamningar,
auknir flutningar fólks (fjölskyldna) milli landa,
tímabundnir og ótímabundnir
Skóli með fjölmenningarlega heildarsýn
undirbýr alla nemendur betur fyrir slíkt
umhverfi
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
3
Fræðilegt samhengi

Umræða um fjölmenningarlega menntun (multicultural
education) tengist umræðu í félagsfræði og
stjórnmálafræði, m.a. um





Sögulega hugsmíð nútíma þjóðríkja og grundvallarhlutverk
tungumála og menntunar í að koma á fót og viðhalda
sameiginlegri menningu (civic culture)
“There is no such thing as the neutral state or neutral education”
(May, 1999)
Valkosti sem felast í fjölmenningarhyggju
Grundvallaratriði hér eru spurningar sem tengjast
almennri þátttöku minnihlutahópanna í samfélaginu (civic
realm) og hvað felist í því að vera þegn
Einnig spurningar um hvernig á að ná jafnvægi milli
þarfarinnar að viðhalda sameiginlegri menningu og
tungumáli annars vegar og að viðurkenna og gera ráð
fyrir menningarlegri og mállegri fjölbreytni hins vegar
(May, 1999)
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
4
Að ná jafnvægi í
fjölmenningarsamfélagi

Parekh (2000) ræðir um skilyrði þess að
jafnvægi, stöðugleiki, samheldni og virkni náist í
fjölmenningarsamfélagi. Þau eru að hans mati:






Samhugur sé um yfirvöld og þau viðurkennd af öllum
þegnum
Samhugur sé um stjórnarskrá
Ríkið sé réttlátt og óhlutdrægt
Sameiginleg menning sem allir þegnar geta samþykkt
Fjölmenningarleg menntun
Þjóðernissjálfsmynd sem er fjölþætt og innifelur alla
Ekkert eitt þessara skilyrða nægir
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
5
Fjölmenning í háskólum erlendis





Institute of Education, London: Culture, Language and
Communication
University of Edinburgh: The Moray House School of
Education
University of Oulu: Master of Education. International
Programme
Malmö University: School of International Migration and
Ethnic Relations (IMER)
Høgskolen i Oslo:



Flerkulturelle og internasjonale studier
Masterstudium i flerkulturell og utviklingsrettet utdanning
Hugmyndafræði IBO (International Baccalaureate
Organization)
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
6
KHÍ: Námið 2006 og framtíðarsýn

Þættir í grunnnámi um fjölmenningu og
fjölmenningarfræði. Stefnt er að því að efla þessa þætti í
grunnnámi, svo og umfjöllun um móðurmál og íslensku
sem annað mál
 Valnámskeið um ýmis svið fjölmenningarfræða, t.d.:






Fjölmenningarlegur skóli
Börn, trúarbrögð og siðfræði
Námsbrautin Fjölmenning í framhaldsdeild: 7 námskeið
um fjölmenningarfræði og íslensku sem annað mál
Haust 2006 – vor 2007: Námsleiðin Fjölmenning í nýju
M.Ed. – námi í uppeldis- og menntunarfræðum
Frá og með hausti 2007: Nýtt heildar námsskipulag
Meginviðmið: Manngildishugsjón og virðing fyrir
fjölbreytileika í nemendahópnum á að vera
gegnumgangandi í náminu
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
7
Í þróun/umræðu í KHÍ
 Tillögur
að Alþjóðabraut > Bologna ferlið,
meiri hreyfanleiki, betri nýting mannauðs

Markhópur, t.d. nemendur með annað
móðurmál en íslensku, skiptinemar, svo og
íslenskir nemendur
 Undirbúningsnám
fyrir háskóla (fyrir
nemendur með annað móðurmál en
íslensku) > til að styrkja stöðu nemenda
með annað móðurmál og auðvelda
aðgang þeirra að námi við háskóla
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
8
Jafnréttisáætlun KHÍ
(samþykkt í desember 2004)







Grundvöllur jafnréttisstefnunnar eru hugmyndir um víðsýni, opinn
hug, sveigjanleika, gagnkvæma virðingu og margbreytileika
Jafnréttisstefna KHÍ er unnin í anda mannréttindahugsjóna og
hugtakið jafnrétti er skilgreint á breiðum grundvelli
Stefnan nær til jafnréttis einstaklinga og jafngildis óháð kyni,
uppruna, móðurmáli, trúarbrögðum, fötlun, kynhneigð og aldri
Í jafnréttisáætlun KHÍ kemur fram að þess verði gætt að
“nemendum og starfsmönnum sé ekki mismunað á grundvelli
kynferðis, uppruna, tungumáls, trúarbragða, fötlunar eða
kynhneigðar
“tryggja að þeir sem sækja um skólavist eða stunda nám í skólanum
sitji við sama borð þannig að tekið sé tillit til minnihlutahópa við
inntöku, skipulag kennslu og þjónustu”
“námið miði að því að auka víðsýni, vinna gegn fordómum nemenda
og efla skilning þeirra á misrétti í skólum og samfélögum”
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
9
Stefnumörkun um málefni nemenda með
annað móðurmál en íslensku (apríl 2004)

Grundvallarsjónarmið:





Eðlilegt sé að reyna að koma til móts við þarfir þessa hóps, enda
geta starfskraftar þeirra nýst mjög vel á þeim vettvangi sem
Kennaraháskólinn þjónar
Vísað til almennra jafnréttissjónarmiða og sjónarmiða sem
tengjast þróun íslensks samfélags í átt til
fjölmenningarsamfélags
Mikilvægt talið að kennarahópurinn í skólum landsins
endurspegli fjölbreytileika mannlífsins og sé börnum góð
fyrirmynd
Áhersla á sveigjanleika og fjölbreytt nám – litið sé til þarfa hvers
og eins
Nokkur atriði:


Nemendur geti skilað verkefnum og prófúrlausnum á íslensku,
ensku eða Norðurlandamáli
Nemendur sem tala annað móðurmál en íslensku geta sótt um
að fá lengri tíma til próftöku ef þeir kjósa að skila úrlausn á
íslensku.
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
10
Rannsókn á stöðu erlendra
nemenda við KHÍ



Rannsókn hófst í janúar 2006
HR ásamt Hildi Blöndal meistaranema
Úrtak: Nemendur í grunndeild KHÍ með annað móðurmál
en íslensku sem dvalið hafa á Íslandi skemur en 15 ár
 Áætlaður fjöldi nemenda sem falla undir þessa lýsingu er
30-40 (hefur meira en tvöfaldast á sl. tveim árum)
 16 hafa samþykkt þátttöku
 Hálfopin viðtöl tekin við hvern þessara nemanda
 Einnig verða tekin viðtöl við forstöðumenn námsbrauta í
grunndeild og námsráðgjafa
(Rannsóknin verður kynnt ítarlegar á málþingi í Norræna
húsinu 31. mars nk. og í KHÍ 10. maí nk.)
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
11
Markmið rannsóknar

Að kortleggja hóp nemenda af erlendum uppruna við
KHÍ, þjóðerni þeirra og móðurmál
 Að kanna stöðu og reynslu nemenda af erlendum
uppruna af námi við KHÍ
 Að greina það sem vel er gert í málefnum þessa hóps,
hvað má betur fara og leggja þar með grunn að framtíðar
aðgerðaáætlun í málaflokknum
 Að fylgja eftir ákvæðum í Jafnréttisáætlun KHÍ
 Að stuðla að opinni umræðu um stöðu ólíkra hópa
nemenda innan KHÍ (meðal nemenda, kennara og
annars starfsfólks) og hvernig nám við KHÍ hentar
fjölbreyttum nemendahóp
 Að fjalla um á hvaða hátt er æskilegt að nám við KHÍ
þróist vegna sífellt fjölbreyttari nemendahóps
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
12
Áhersluþættir í rannsókn







Jafnrétti til náms og jafnrétti í námi og námskrá KHÍ.
Jákvæð og neikvæð reynsla nemenda af erlendum uppruna af
náminu.
Tungumál – færni í íslensku og/eða öðrum tungumálum – Tækifæri
nemenda til að nýta færni í öðrum tungumálum en íslensku í námi
sínu við KHÍ. Hindranir í námi vegna ónógrar íslenskukunnáttu.
Samskipti og samvinna nemenda og kennara.
Hvernig upplifa erlendir nemendur þá menningu sem ríkir innan
KHÍ?
Hvernig horfir námið í KHÍ við erlendum nemendum?
Hvernig blasir hugmyndin um að allir kennarar séu íslenskukennarar
við erlendum nemendum?
Rannsóknin er sett í samhengi við vaxandi umræðu og
rannsóknir erlendis um fjölbreytta nemendahópa á
háskólastigi, jafnrétti, mismunun og nýtingu mannauðs
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
13
Um 9 fyrstu viðmælendur
9
móðurmál, þar af 3 skandinavísk
 Mjög sterkir og hæfir einstaklingar
 Fjölbreytt reynsla og sýn – mikill
mannauður
 Allt konur
 Eiga allar íslenska maka
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
14
Nokkur dæmi um stöðu og reynsla

Allar hafa getað nýtt móðurmál eða önnur tungumál í
náminu
 Allar sem eiga börn nema ein nýta móðurmál sitt á
heimili sínu
 Nemendur allir háðir aðstoð, en í mismiklum mæli
 Kunnátta í ensku og skandinavískum málum nýtist vel
 Önnur móðurmál nýtast síður – slagsíða (Crystal, 1997)
 Staða einstaklinga sem ekki tala skandinavískt mál veik
 Skandinavar “minni útlendingar” en hinir
 Umburðarlyndi meira gagnvart Skandinövum varðandi
íslenskukunnáttu
 Einstaklingur metinn og flokkaður eftir íslenskukunnáttu
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
15
Brot úr viðtölum
 “Þú
ert dugleg, þú talar svo góða
íslensku!”/ “You are diligent, you speak
well” (Bandarísk kona)
 “Ég er ekki heimsk, ég er sænsk” (Sænsk
kona)
 “Svíi er 50% útlendingur, Tailendingur
200%, Spánverji 150%” (Sænsk kona)
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
16
Heimildir







Banks, J. A. and Banks, C. A. M. (ritstj.), (2005). Multicultural education.
Issues and perspectives (5. útg.). New York: John Wiley and Sons, Inc.
Crystal, D. (1997). The Cambridge Encyclopedia of language (2. útg.).
Cambridge: Cambridge University Press.
Hanna Ragnarsdóttir (2005). Fjölmenning í námi við Kennaraháskóla
Íslands. Í Gretar L. Marinósson, Þórunn Blöndal og Þuríður Jóhannsdóttir
(ritstj.), Nám í nýju samhengi. Reykjavík: Rannsóknarstofnun KHÍ.
Ladson-Billings, G. (2003). Lies my teacher still tells. Í Ladson-Billings, G.
(ritstj.), (2003). Critical race theory perspectives on the social studies. The
profession, policies, and curriculum. Greenwich: Information Age Publishing.
May, S. (1999). Critical multiculturalism and cultural difference: Avoiding
essentialism. Í May, S. (ritstj.), Critical multiculturalism. Rethinking
multicultural and antiracist education, (p. 11-41). London and Philadelphia:
Falmer Press.
Nieto, S. (1999). The Light in Their Eyes. Creating Multicultural Learning
Communities. New York: Teachers College Press.
Parekh, B. (2000). Rethinking multiculturalism. Cultural diversity and
political theory. Cambridge: Harvard University Press.
Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ
17.3.2006 [email protected]
17