Transcript Ders Programı Teori ve Modelleri
PROGRAM GELİŞTİRME VE DEĞERLENDİRME
(CURRICULUM DEVELOPMENT AND EVALUATION) Prof.Dr. Mustafa Ergün Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
1
Ders Programı Teori ve Modelleri
Curriculum Theories and Models Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
2
Farklı program model ve teorisi ileri sürenler, farklı program çıktısı, farklı sınıf uygulamaları ve öğretim materyalleri, öğretmen ve öğrencilere yeni roller, farklı öğretmen yetiştirme, farklı öğretmen teftişi ve değerlendirmesi ve hatta farklı öğrenci değerlendirme sistemleri ileri sürerler.
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
3
Bazıları programı uygulamadan önce geliştirmeyi (before teaching) , bazısı uygulama esansında geliştirmeyi (ongoing process) tercih eder.
Bazısı mevcut sistemi destekler (System-Oriented) , bazısı sistemi değiştirmeyi (System-Opposing) hedefler.
Kimi süreçle kimi ürünle uğraşmayı tercih eder.
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
4
Program geliştirme teorilerini çeşitli şekillerde sınıflandırmak mümkündür.
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
5
Bir açıdan dört grupta toplanabilir: 1) Mevcut sistemi sürdürme yönünde 2) Mevcut sistemi geliştirme yönünde 3) Mevcut sisteme karşıt yönde 4) Sisteme kayıtsız teoriler
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
6
1) Mevcut sistemi sürdürme yönündeki teoriler
(System-Oriented A Priorists)
: Taba’nın adım adım öğrenme yaklaşımını destekler. Mevcut sistem içinde gelişme planları hazırlar. Temsilcileri çoktur: Dewey, Rugg, Kilpatrick, Mackie, Browne, Bobbitt, Charters, Tyler, Herrick & Tyler, Taba, Wheeler, Saylor & Alexander, Tanner & Tanner, Goodlad, Klein, Hughes, Skilbeck, Phenix, Hirst, Peters, Hutchins
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
7
2) Mevcut sistemi geliştirme yönündeki teoriler
(
System-Supporting Explorers
)
: Mevcut durumu bireysel farklılıkları, farklı ihtiyaçları karşılayacak şekilde mevcut sistemi geliştirmeyi amaçlar. Konuyu, öğrenciyi, öğretmeni çevreyi hesaba katan Schwab teorisine dayanır. Temsilcileri: Eisner, Stenhouse, McCuthceon, Vallance, Schwab, Connelly, Walker, Westbury, Reid, Roby, Gough, Smith, Tripp
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
8
3) Mevcut sisteme karşıt yöndeki teoriler
(
System-Opposing A Priorists
)
: Mevcut sistemi ideal başka bir sistemle değiştirmeyi önerirler. Daha özgür, liberal bir sistem peşinde. “Meşrulaştırılmış bilgi”yi kabul etmezler. Okul vasıtasıya toplumsal değişim amaçlanır. Friere’in ezilmişlerin pedagojisine dayanır. Temsilcileri: Young, Bernstein, Althusser, Bowles & Gintis, Lundgren, Sharp & Green, Bourdieu & Passeron, P.V. Willis, Apple, Anyon, Lawn & Barton, Whitty, Connell ve diğ., Giroux, Kemmis
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
9
4) Sisteme kayıtsız teoriler
(
System-Indifferent Explorers
)
: Okuldan ziyade insanlarla ilgilenirler. Herkesi kendi ihtiyacına göre eğitmek esastır. Herkes kendi deneyimleriyle öğrenmelidir
(Knowledge gained through experience)
. Pinar’ın program öğrenci ihtiyaçlarına göre ve onların gözüyle yapılmalıdır teorisine dayanır. Başkalarıyla değil, kendisiyle yarışma. Hazır planlara karşı. Çocuktan hareket
(children as children)
. Temsilcileri: MacDonald, Huebner, Greene, Klohr, Pinar, Grumet, Schubert, Willis & Short, Brady, Haggerson, G. Willis & Schubert, Miller, Van Manen
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
10
İlerlemeci program
(The Progressive Curriculum ) John Dewey’nin eğitim felsefesine dayanır. Okul toplumsal değişmenin ve ilerlemenin bir aracıdır. Okul, içinde çocuğun her şeyi öğrendiği bir toplumdur (organizasyon). Çocuğun bir bütün olarak geliştiği Dalton Planı, bu programın uygulandığı yerdir. Çocuk merkezli, demokratik program. Öğrencinin ilgi ve ihtiyaçlarına dayalı program.
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
11
Çocuk veya öğrenci merkezli program
(The Learner-Centered Curriculum Child-Centered Curriculum)
Gelişim psikolojisine ve çocuk araştırmalarına dayalı, kendi kendini geliştirmeye yönelik, insanın çevresini yorumlayarak öğrendiğini temel alan program anlayışı
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
12
Toplum merkezli program
(The Society-Centered Curriculum)
Sosyal yapıyı sürdürmeyi amaçlayan, eski kültüre bağlı insanlar yetiştirmeyi amaçlayan, sosyal verimliliği esas alan, çatışma ve reprodüksiyon teorilerine bağlı program
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
13
(
Konu veya bilgi merkezli program
The Knowledge-Centered Curriculum The Subject-Centered Curriculum)
Sosyal aktarmayı esas alan, geleneksel, uzman kişilerin görüş ve kararlarının geçerli olduğu, insan bilgisini sürdürmeyi amaçlayan program
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
14
Program geliştirmede geleneksel yaklaşım Yapısalcı, akademisyenler denetiminde Davranışçı, sosyal davranışçı ve teknologların teorik görüşlerine göre program hazırlanır.
Program geliştirmede bilimsel, doğrusal ve rasyonel yaklaşım esastır.
Gelenekselci programcılar: Franklin Bobbitt, Ralph Tyler, Hilda Taba, George Beauchamp, John Goodlad, Frank Hunkins
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
15
Program geliştirmede geleneksel olmayan yaklaşımlar (deMarrais & LeCompte. Theory and Its Influences on the Purposes of Schooling . The Way Schools Work. Longman. 1994) • Toplumsal aktarma teorileri (Social Transmission Theories) : 1.
İşlevsellik (Functionalism) 2.
Yapısal işlevsellik (Structural Functionalism) 3.
Çatışma teorisi (Conflict Theory) • Yorumlayıcı teoriler (Interpretative Theories) 1. Fenomenoloji (Phenomenology) 2.
Sembolik ilişkicler (Symbolic Interactionalism) 3. Etnometodoloji (Ethnomethodology) • Sosyal dönüştürme teorileri (Social Transformation Theories) 1.
Eleştirel teori (Critical Theory) 2.
Kadın hakları savunuculuğu (Feminism) 3. Postmodernism 4. Poststructuralism
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
16
• Toplumsal aktarma teorileri
(Social Transmission Theories) : Eğitim, toplumsal yapıyı gelecek kuşaklara aktarır (reprodüksiyon). Okullar, sosyal ve kültürel aktarma yapar. Bireyler değiştirme ve yenileştirme yapmamalıdır.
–1.İşlevsellik (Functionalism) organın bir görevi olduğu gibi, toplumda da öyledir. Toplum yaşayabilmek için reprodüksiyon yapar, işbölümü yapar, geçmişi geleceğe aktarır. Her toplumsal kurum işlevini yerine getirmelidir.
: İnsan bedeninde her Burada sorun çatışma ve değişme ile kurulacak dengelerdedir.
28.04.2020
Prof.Dr. Mustafa Ergün 17
• Toplumsal aktarma teorileri
(Social Transmission Theories) : –2.Yapısal işlevsellik (Structural Functionalism) İnsan vücudundaki denge içindeki temel organlar gibi, toplumda da denge ve uyum içinde olması gereken kurumlar vardır. Çatışmadan kaçınılmalıdır.
Eğitim kabul edilmiş kültürü yaşatmalıdır. Hangi değerler ve tutumların aktarılacağı üzerinde uzlaşılmalıdır. Çatışmalar kaldırılmalıdır. Eğitim : sosyal ve politik yapıyı güçlendirmelidir. Yurtseverlik, asimilasyon. Okulda verilen bilgi, politik sistemi desteklemelidir. İnsangücü planlaması, insan sermayesi önemli.
28.04.2020
Prof.Dr. Mustafa Ergün 18
• Toplumsal aktarma teorileri
(Social Transmission Theories) : –3.Çatışma teorisi (Conflict Theory) meşrulaştırma yeridir.
: Marksist ve Yeni Maksist bir teori. Toplumda mülkiyet ve kaynak dağılımı eşitsizliği çatışmaya neden olur. Okullar, egemen güçlerin bilgi sistemlerini aktarma ve eşitsizlikleri Sosyal sınıf, etnik üstünlük ve cinsiyet farklılığı, gizli program (hidden curriculum) ile gelecek kuşaklara aktarılır. Program politik yapıdadır. Resmi programın (formal curriculum) içine dil ve kültür ile politika gömülür (B.Bernstein’in çalışmaları). Egemen güçler okullara, dini kurumlara ve medyaya sahip olur ve düzeni yürütür.
28.04.2020
Prof.Dr. Mustafa Ergün 19
• Yorumlayıcı teoriler
(Interpretative Theories) İnsan davranış ve inançları sürekli görüşmelere ve ortama bağlıdır. İnsan dünyasını sayılarla değil, yorumlayarak anlayabiliriz. Okullar, sosyal interaksiyonla anlamların oluştuğu yerlerdir.
–1. Fenomencilik (Phenomenology) Bilginin sosyal anlamı üzerinde dururlar. Değişik cins bilgiler toplumda ne anlam ifade ederler?
bilgi içedönük bir faaliyettir, kişinin deneyimleri ve iç dünyası arasında oluşur.
Aynı zamanda
28.04.2020
Prof.Dr. Mustafa Ergün 20
• Yorumlayıcı teoriler
(Interpretative Theories) –2. Sembolik karşılıklı ilişkiler (Symbolic Interactionalism) Anlamların oluşmasında bireyler ve sosyal yapı önemli rol oynar. Fenomenciler hangi anlamların oluştuğu ile, sembolik ilişkiciler ise anlamların nasıl oluştuğu ile ilgilenirler. İnsanlar, kelimeler, işaretler, jest ve mimikler, alet edevatla iletişim kurarlar. İnsan davranışları ve kişiliği sadece sosyal yapıdaki pozisyonu tarafından belirlenmez. Onun geçmiş yaşantıları da önemli bir belirleyicidir.
28.04.2020
Prof.Dr. Mustafa Ergün 21
• Yorumlayıcı teoriler
(Interpretative Theories) –3. Etnometodoloji (Ethnomethodology) Etnometodoloji, insanların sosyal interaksiyonunu belirleyen kurallarla ve nasıl karşılıklı iletişim kurmalarıyla ilgilenirler. Yapısalcılar gibi, davranışların altında yatan kalıpları (pattern) ararlar.
Yorumlayıcılar, okulda ve sınıftaki interaksiyonun ince niteliksel araştırmasıyla uğraşırlar, tasviri analizler yaparlar.
28.04.2020
Prof.Dr. Mustafa Ergün 22
• Sosyal dönüşüm teorileri
(Social Transformation Theories) –1. Eleştirel teori (Critical Theory) Yorumlayıcılar sosyal sınıf, etnik köken, cinsiyet ayrımı gibi büyük sosyal, ekonomik ve politik bağlantılara önem vermezler. Eleştirel teoriciler, çok güçlü reprodüktif baskıya rağmen toplumsal dönüşümün olacağını kabul ederler. Sosyal yapıdaki çatışmalar değişmeyi zorlar. Okullar da egemen güçlerle alt güçlerin çatışma yeridir. Okullar, karşılıklı etkileşim içinde kültürel üretim yapılan yerlerdir.
Öğretmenler, dönüştürmeci entellektüeller ve egemen güçlerin baskılarına karşı eleştirici eğitimcilerdir. Okullar egemen güçlerin çıkarları için çalışır. Dolayısıyla okullarda verilen bilgi sistemi de eleştirilmelidir.
28.04.2020
Prof.Dr. Mustafa Ergün 23
• Sosyal dönüşüm teorileri (Social Transformation Theories) –2.Kadın hakları savunuculuğu (Feminism) –3.Modernizm ötesi (Postmodernism) Pozitivizm, bilim ve aklın egemenliğini ilan etmişti. Daha sonra bu sorgulanmaya başlandı. Postmodernistler bilimsel otoriteleri, standartları ve yasaları sorgulamaya başladılar. Hatta müzik, edebiyat, sanat ve felsefede bile.
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
24
• Sosyal dönüşüm teorileri (Social Transformation Theories) –4.Yapısalcılık ötesi (Poststructuralism) Yapısalcılığı geçenler de, bir otorite gibi görülebilecek olan toplum yapısını ve bunun insanı şekillendirmesini sorgularlar. Toplum yapısını belirleyen tartışılmaz tarihi biçimleyicileri kabul etmezler.
Sosyal dönüşümcüler, (sosyal reprodüksiyoncuların aksine) bireyi aktif ve güçlü kabul ederler. Birey kendini sosyal baskılardan kurtarabilmelidir.
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
25
Yedi program geliştirme teorisi:
Ürün hedefli program ( Outcome-Based Education (OBE)
Çekirdek program ( Core Curriculum)
Whole Language Character Education Multiculturalism Tech-Prep Paideia
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
26
Ürün hedefli Program (Outcome-based Learning)
Outcome-Driven Developmental Model (ODDM) Johnson City, New York.
Öğrencilerde okul bitiminde olması gereken özellikler kazandırılmaya çalışılır.
Temel ilkeleri: Hedefi net belirleme ve oraya odaklanma Bütün öğrencileri hedefe götürmek için zaman ve kaynak bulma Yüzde yüz başarı için ısrarlı ve yüksek beklenti Öğrenme deneyimleri ile sonuç çıktıları arasında sıkı ilişki
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
27
Ürün hedefli Program (Outcome-based Learning) Programlama adımları: Geleceği iyi analiz etme Çıktı davranışları belirleme Performans göstergeleri geliştirme Öğrenme deneyimleri düzenleme Öğretim stratejilerini belirleme Öğretimi yapma Çıktı evrakını alma İlerlemeyi tespit etme
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
28
Çekirdek Program
(Core Curriculum) Tüm öğrencilere verilecek temel (çekirdek) bilgi ve becerileri belirleme ve verme.
Bütün öğrencilerin mutlaka bilmeleri gereken temel bilgiler vardır. Ancak bunların neler olduğu ve kimin belirleyeceği bazen tartışılır. Bunlar bazı dersler mi olacak, eleştirel düşünme, problem çözme, ekip çalışması gibi beceriler mi olacak?
28.04.2020
Prof.Dr. Mustafa Ergün 29
Dili tam öğrenme (Whole Language) Program, dilin nasıl öğrenildiği araştırmalarına dayanır. Herşeyi dil öğrenir gibi öğrenmelidir. Kümülatif öğrenme. Öğretmen seyirci ve öğretimi yorumlayıcı. Öğrenen sürekli etkileşim halinde. Öğrenciler yazılı ve sözlü dili kullanarak sürekli kendilerini geliştirirler.
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
30
Kişilik eğitimi (Character Education) Tüm öğrencilerde ahlaki değerleri ve doğru karar vermeyi geliştiren iyi kişilikli insan yetiştirme.
Prof.Dr. Mustafa Ergün 28.04.2020
31