Transcript قدرت نرم
محقق امریکایی است.
تئوریسین قدرت نرم،
او نظریه خود را در این زمینه در سال ۱۹۹۰در کتابی با عنوان
مطرح کرد و در آثار متعدد بعدی به
تفصیل بیشتری آن را مورد پردازش قرار داد.
واژه ای است که در نظریه روابط بین امللل به منظور
توصیف قابلیت یک مجموعه سیاس ی نظیر دولت برای نفوذ
غیرمستقیم بر رفتار یا عالئق سایر مجموعه های سیاس ی از طریق
ابزارهای فرهنگی یا ایدئولوژیکی به کار می رود .
مقدمه
قدرت به معناي توانايي انجام دادن امور و نفوذ بر ديگران،
از مفاهيم بنيادين سياست بین امللل
و سياست خارجي كشورهاست كه جهت بستر و زمينه بسياري از
رخدادها و پديده ها تلقي مي شود .نكته بسيار مهم ،بروز تحول در
ماهيت و شكل قدرت است كه مورد توجه بسياري از نظريه پردازان
روابط بین امللل قرار گرفته است .اين تغيیر رويكرد متضمن بسط
مفهوم قدرت و گسترش آن به ابعاد فرا نظامي است.
5
مفهوم قدرت
در مفهوم كلي،
.براساس تعريفي كه در فرهنگ
لغات ارائه شده ،قدرت به معناي توانايي تاثیر گزاري بر رفتار ديگران
است .به طور مشخص تر ،قدرت عبارتست از توانايي نفوذ در رفتار
ديگران جهت نيل به نتايج مطلوب.
6
تقسیم بندی قدرت
قدرت را می توان از حیث کارکردی و ابزاری تقسیم بندی کرد .ایران
تقریبا از یک دهه پیش تا به حال ،قدرت را بر سه دسته تقسیم بندی
می کنند .و در حد فاصل بین قدرت سخت و قدرت نرم ،از قدرت
دیگری به نام «قدرت نیمه سخت» نام می برند ..حال باید ببینیم که
این سه نوع قدرت چه تعریف و چه اجزاء و ابزاری دارند و نیز هر یک از
آنها ناظر بر کدام یک از حوزه ها هستند :
تقسیم بندی قدرت
قدرت سخت
همان طور که از اسم آن می توان دریافت ،ناظر بر قدرت نظامی و توان نظامی
است .بنابراین موضوعی به نام «خشونت» عنصر اساس ی آن است .از طریق
اعمال قدرت سخت است که شخص یا کشور خاص ی را «مجبور» به انجام دادن
کاری می کنند .بنابراین قدرت سخت« ،قهری» و «اجبار آمیز» است .این نوع
قدرت معمول زمانی استفاده می شود که کشوری بخواهد کشور و سرزمینی
دیگر را به تصرف خود در آورد .
قدرت سخت ،قدرت آشکار و ملموس ی است که منابع آن اقتصاد ،تکنولوژی،
سیاست ،محصولت فرهنگی و آموزش ی و نیروی نظامی است و داشتن آنها،
موجب تغییر در موقعیت کشور یا افراد می شود
تقسیم بندی قدرت
قدرت نیمه سخت
ساز و کار قدرت نیمه سخت از طریق «تشویق» و «تنبیه» است .حوزه
ی کاری این نوع قدرت متنوع است و مشتمل بر حوزه های مختلف
سیاس ی ،اجتماعی ،اقتصادی و ..می شود .از طریق به کارگیری قدرت
نیمه سخت می توان با استفاده از اعضای یک کشور «،دولتی دست
نشانده در آن کشور به وجود آورده و از این طریق بر دولت و بازار و
ارکان مهم آن جامعه تسلط پیدا کرد .
تقسیم بندی قدرت
قدرت نرم
که بیشتر ناظر بر ابعاد فرهنگی ،روانی و اطالعاتی است .در این نوع قدرت ،به
جای تصرف و تسلط سرزمین ها و یا دولت ها ،تصرف «ذهن» ها و «قلب »ها
مد نظر قرار می گیرد .و از این طریق ،یعنی با تسلط بر ذهن و قلب افراد یک
جامعه می توان آنان را به «اقناع» رساند .به سادگی روشن است که ابزارهای
رسیدن به چنین هدفی در اولویت اول ،رسانه های فرهنگی و اطالعاتی است .
قدرت نرم ،توانایی شکل دهی به ترجیحات دیگران است .به عبارت دیگر ،جنس
قدرت نرم از نوع اقناع و قدرت سخت از مقوله اجبار است .
در قدرت نرم ،رهبری کردن به صدور فرامین خالصه نمی شود ،بلکه انجام آنچه
دیگران می خواهند را نیز شامل می شود .اگر بتوان دیگران را به آنچه که می
خواهند سوق داد ،دیگر نیازی به استفاده از هویج و چماق برای مجبور کردن
نیست .
قدرت نرم توجه ویژه به ذهن جوامع دیگر از طریق ایجاد جاذبه است و زمانی یک
کشور یا یک جامعه به قدرت نرم دست می یابد که بتواند اطالعات و دانایی را
به منظور پایان بخشیدن به موضوعات مورد اختالف به کار بندد و از اختالفات
به گونه ای بهره برداری نماید که حاصل آن گرفتن امتیاز باشد .یکی از نمونه
های قدرت نرم می تواند کاربرد رسانه های جمعی در مناقشات باشد ،رسانه می
تواند جایگزین فشار نظامی گردد .در اینجا ما دیگر شاهد اعمال زور و اجبار
نیستیم ،بلکه اقناع افکار عمومی از طریق جنگ رسانه ای صورت می گیرد .
اثرات قدرت نرم می تواند طولنی مدت باقی بماند و حتی ماندگار باشد .در قدرت
نرم با ابزاری همچون رسانه ها می توان همان کاری را انجام داد ،که قبال به
وسیله قدرت سخت انجام می گرفت ،در عین حال که اثرات منفی آن را ندارد و
تاثیرگذاری به مراتب عمیق تری به جا می گذارد .
میشل فوکو اندیشمند فرانسوی معتقد است در قدرت نرم نوعی اجبار) به طور
غیرمستقیم) از نوع قدرت سخت پدیدار می شود و کارکردی دارد که در بسیاری از
موارد ،قدرت سخت از انجامش عاجز می ماند .
قدرت نرم «نه زور است و نه پول» .در قدرت نرم ،روی ذهنیت ها سرمایه گذاری
می شود .در این نوع قدرت ،از جذابیت برای ایجاد اشتراک بین ارزش ها و از
الزام به همکاری در راستای رسیدن به همه خواست ها بهره برده می شود .
قدرت نرم ،تبلیغات سیاس ی نیست ،بلکه مباحث عقالنی و ارزش های عموم را
شامل می شود و هدف اولیه قدرت نرم ،تاثیرگذاری بر افکار عمومی در خارج و
داخل کشورها است .قدرت نرم را چنین تعریف کنیم :قدرت نرم عبارت است از
توانایی شکل دهی به ترجیحات دیگران.
تقسیم قدرت از دیدگاه نای
14
مفهوم قدرت نرم
قدرت نرم بر توانايي شكل دادن به ترجيجات ديگران استوار است .توان شكل دهي به
ترجيحات و اولويت ها با مقوله هاي نامحسوس و ناملموس مانند جاذبه هاي شخصيتي،
فرهنگي ،ارزش ها و نهادهاي سياس ي و سياست هاي جذابي مرتبط است كه مشروع و اخالقي
تلقي مي شوند .اگر يك كشور ارزش هايي ارائه كند كه ديگران خواهان پیروي از آن باشند،
براي رهبري به هزينه كمتري نياز خواهد داشت .قدرت نرم متفاوت از نفوذ است .نفوذ مي
تواند بر قدرت سخت (تهديد يا پاداش) مبتني باشد و قدرت نرم بيش از آنكه ترغيب يا توانايي
به حركت در آوردن مردم از طريق بحث و استدلل باشد ،توانايي جذب كردن است كه اغلب
منجر مي شود.
به
15
مفهوم قدرت نرم
قدرت سخت و نرم به يكديگر مرتبط اند .چون هر دو به عنوان
قدرت فرماندهي
– به معناي توانايي تغيیر آنچه ديگران انجام مي دهند – بر اجبار يا پاداش مبتني است.
«قدرت اقناع سازي» عبارتست از توانايي شكل دادن به آنچه ديگران مي خواهند و مي تواند
بر جذابیت فرهنگ و ارزش ها يا توانايي تنظيم گزينه هاي سياس ي استوار باشد .انواع رفتار
ها ،طيفي از فرماندهي تا اقناع سازي را در بر مي گیرد ،از اجبار گرفته تا پاداش هاي اقتصادي
و برنامه ريزي و جذب كردن.
به
طور كلي ،ارتباط بین انواع رفتارها و منابع به حدي تنگاتنگ است كه به ما امكان مي دهد
اشاره مختصر و مفيدي به منابع قدرت سخت و نرم و رفتارهاي مبتني بر آن داشته باشيم.
16
مفهوم قدرت نرم
قدرت سخت
طيف رفتارها
محتمل ترين منابع
فرماندهي
اجبار
اجبار
پاداش
تحريم ها
رشوه
قدرت نرم
برنامه ريزي جذب
اقناع سازي
نهادها
ارزشها
فرهنگ
سياست ها
17
مفهوم قدرت نرم
در همین زمينه ،جوزف ناي با اشاره به پيچيدگي هاي تحول قدرت در سياست جهاني ،دو
شيوه اعمال قدرت مستقيم و غیر مستقيم يا به عبارتي روش آمرانه و متقاعد كننده را از
يكديگر منفك مي كند .ناي ضمن اذعان به عوامل مهم قدرت آفريني كشورها در ابعاد عادي و
ملموس مانند قدرت نظامي و ظرفيت اقتصادي به مباني نامحسوس و غیر اجباري قدرت
مانند وابستگي متقابل فراملي و جريان آزاد اطالعات اشاره مي كند .بنابراين ،در عصر
اطالعات،
.در چنین شرايطي بهره گیري از جريان هاي اطالعاتي به منظور
انتقال ارزش ها و فرهنگ و در نتيجه تامین منافع ملي دولت ،ضروري به نظر مي رسد.
18
مفهوم قدرت نرم
قدرت نرم در عصر اطالعات از ويژگي مهم ديگري نیز برخوردار است،
است و صرفا
به اين معنا كه
نتيجه عملكرد رسمي دولت نيست .به عبارت ديگر ،بسياري از عوامل
جاذبه آفرين تحت كنترل دولت نيستند.
بر اين اساس مي توان گفت جامعه
مدني شالوده قدرت نرم را تشكيل مي دهد.
19
كاربرد قدرت نرم
ناي نقش ديپلماس ي عمومي را در پيشبرد اهداف دولت ها از
بررس ي مي كند .ديپلماس ي عمومي ،افكار عمومي را
هدف قرار مي دهد و از لحاظ پيامد ها و نتايج از همان اهميت ارتباطات
ديپلماتيك نهان و سنتي بین سران كشورها برخوردار است .اطالعات نقش مهمي
در اين رابطه ايفا مي كند و مي توان گفت اطالعات ،قدرت است .اگر قدرت نرم
شامل شکل دادن به تصورات ديگر كشورها نیز شود ،در اين صورت اطالعات
يك منبع مهم قدرت نرم محسوب مي شود .به رغم اينكه انتقال اطالعات و ارائه
تصوير مثبت ،بخش ي از ديپلماس ي عمومي است ،ديپلماس ي عمومي در برگیرنده
روابطي پايدار است كه موجب ايجاد محيطي توانمند كننده براي سياست هاي
دولت مي شود.
20
كاربرد قدرت نرم
كه چارچوب و زمينه
ديپلماس ي عمومي داراي سه بعد مختلف است .بعد اول عبارتست از
تصميمات سياست داخلي و خارجي را تبيین مي كند .دولتها بايد بر درك تاثیر اقدامات خويش و تبيین آثار اين
است كه
اقدامات در تصوير بین املللي كشور خود تاكيد كنند .دومین بعد ديپلماس ي عمومي،
در آن مجموعه اي از موضوعات معمولي گسترش مي يابد كه به مبارزات سياس ي يا تبليغاتي شباهت بسياري دارد
و در اين مبارزات ،رويدادها و ارتباطات نمادين به منظور مشخص كردن موضوعات اساس ي يا پيشبرد سياست
با افراد كليدي طي ساليان
دولت برنامه ريزي مي شوند .سومین بعد ديپلماس ي عمومي،
طولني از طريق اعطاي بورسيه ،تبادلت فرهنگي و دانشگاهي ،آموزش ،برگزاري سمينارها و كنفرانس ها و
دسترس ي به كانال هاي ارتباطي است .هر يك از سه بعد ديپلماس ي عمومي نقش مهمي در ايجاد تصويري جذاب از
يك كشور ايفا مي كند .همین امر مي تواند چشم انداز هاي نويد بخش ي در زمينه كسب نتايج مطلوب ترسيم
كند .اما نظر ناي موفقيت در این زمينه به سياست هاي اتخاذ شده بستگي دارد.
21
كاربرد قدرت نرم
سياست و ديپلماس ي بايد با يكديگر تطابق و سازگاري داشته باشند ،در غیر اين صورت،
بازاريابي براي پيامهاي ديپلماس ي عمومي به رگباري از پيام هاي درهم و نامنظم تبديل خواهد
شد .ضمن اينكه بايد توجه كرد ديپلماس ي عمومي يك خيابان دو طرفه است كه متضمن
گوش فرادادن و در عین حال سخن گفتن است،
.موضوع اساس ي در اين زمينه
شناخت مخاطبین مورد نظر است .چون همه اطالعات از فيلترهاي فرهنگي عبور مي كنند.
22
به طور كلي ،جوزف ناي سه نو قدرت در عصر جهاني اطالعات را شناسايي مي كند و ساختار قدرت ها را در قالب جدول ذيل
به نمايش مي گذارد.
سياست هاي دولت
رفتار
منابع
قدرت نظامي
اجبار
بازدارندگي
فرماندهي
تحديد
زور
جنگ
دیپلماس ی اجبار
قدرت اقتصادي
ترغيب
اجبار
پاداش
تحريم
كمك
رشوه
تحريم
قدرت نرم
جذب
برنامه ريزي
ارزش ها
فرهنگ
سياست ها
نهادها
ديپلماس ي عمومي
ديپلماس ي دوجانبه
و چند جانبه
23
وجوه افتراق قدرت نرم وسخت
.1حوزه قدرت نرم.اجتماعي .فرهنگي وسياس ي است.درحالي كه حوزه قدرت سخت امنيتي
ونظامي مي باشد.
.2قدرت نرم پيچيده ومحصول پردازش ذهني نخبگان اند.بنابر اين اندازه گیري آن مشكل است
درحالي كه قدرت سخت عيني.واقعي ومحسوس بوده ومي توان آن را با ارائه برخي از معيارها
اندازه گیري كرد.
.3روش اعمال قدرت سخت استفاده از زور و اجبار است درحالي كه در قدرت نرم از روش القا
واقناع بهره گیري مي شود.
.4هدف در قدرت سخت تخريب وحذف فیزيكي حريف وتصرف واشغال سرزمین است درحالي
كه در قدرت نرم هدف تاثیرگذاري برانتخابها،فرايند تصميم گیري والگوهاي رفتاري حريف
ودرنهايت سلب هويت هاي فرهنگي است.
.5مفهوم امنيت در رويكردهاي نرم شامل امنيت ارزشها وهويت اجتماعي ميشود .درحالي كه اين
مفهوم در رويكردهاي سخت به معناي نبود تهديدخارجي تلقي مي گردد.
24
وجوه افتراق قدرت نرم وسخت
.6قدرت سخت محسوس وهمراه با برانگيختن واكنش است.در حالي كه قدرت نرم به دليل
ماهيت غیر عيني ومحسوس آن اغلب فاقد عكس العمل است.
.7روش اعمال قدرت سخت استفاده از زور و اجبار است درحالي كه در قدرت نرم از روش القا
واقناع بهره گیري مي شود.
.8مرجع امنيت درحوزه قدرت سخت بطور عمده دولتها هستند .درحالي كه مرجع امنيت در
قدرت نرم محيط فرو ملي وفرا ملي (هويت هاي فرو ملي وجهاني)است
25
ویژگی های قدرت نرم
-1سنتی بودن
قدرت نرم کشور به عنوان عمیق ترین منبع قدرت فرهنگی از طریق یک تکامل
طولنی تاریخی واقعیت می یابد .سبک تفکر ،ایدئولوژی ،سنت های فرهنگی،
آداب قوی ،نظام اجتماعی ،رژیم اقتصادی ،نحوه زندگی و سایر مسائل یک
جامعه نتایج انباشت شکل های مختلف تولید اجتماعی هستند .در چنین
فرایندی هر یک از عناصر قدرت نرم همواره تحت تاثیر سنت های فرهنگی قرار
داشته و توسعه هر فرهنگ خط سیر متمایز خود را می یابد .
ویژگی های قدرت نرم
- 2قابلیت روز هنگام شدن
قدرت نرم امری غیر ملموس است ،اما وهم نیست .شکل ،توسعه و تغییر در قوت آن با پیشینه
دوره های زمانی و با جامعه داخلی و بین املللی ارتباط دارد .در جوامع مدرن ،قدرت نرم روابط
نزدیکی با پیشرفت علمی و تکنولوژیک ،جامعه اطالعاتی و اقتصادی دانش محور دارد .قدرت
نرم با ابداع پایان ناپذیر ابزارهای متنوع جدید در جامعه بین املللی تقویت می شود .افزایش
تکنولوژی اطالعات رسانه های گروهی را به ابزارهای پویا و با نفوذ مبدل می سازد .همان طور
که رسانه های جمعی پیشرفته به جامعه بین املللی راه می یابند ،تأتیر آن ها بر روابط بین امللل
به طرز چشمگیری افزایش یافته و به یک ابزر مهم قدرت تبدیل می شود .
ویژگی های قدرت نرم
-3فراگیر بودن
قدرت نرم خود یک ظرفیت وسیع برای گسترش و رقابت دارد .همراه با جریان فزاینده انقالب
اطالعات و توسعه فرهنگ اینترنتی ،قدرت نرم به ورای محدودیت های مرزهای جغرافیایی،
قومیت ملی و زمان و فضا راه پیدا می کند .این پدیده ،پیشرفت جامعه را تقویت می کند و به
طرز شگفت آوری بر سبک زندگی و استانداردهای رفتاری انسان ها تأتیر می گذارد .در جامعه
بین املللی و در دوره ای که تنوعی از قدرت های نرم با دیگر صورتهای قدرت کنش متقابل دارد،
رقابت به امری اجتناب ناپذیر تبدیل می شود ،از این رو این فرایند به منازعه و مناقشه می
انجامد .البته قدرت های نرم یکدیگر را جذب و تقویت کرده و معمول پس از کنش متقابل،
تعدیل ،یاد گیری و تقلید از یکدیگر به هویتی جمعی تبدیل می شود .
ویژگی های قدرت نرم
-4تغییر پذیری
قدرت نرم یک پدیده ایستا نیست بلکه فرایندی پویاست ،این پدیده یک سیستم متغیر عظیم
است که در آن شکل و تحول قدرت به حرکت مؤلفه های متفاوت بستگی دارد .برخالف
عناصری نظیر ملیت ،استراتژی های ملی ،و اخالقیات ،قدرت اخالقی ،فرهنگی و آموزش ی و
کیفیات حکومت برای تنظیم و توسعه ،دوره زمانی کوتاه تری را طلب می کند و از این رو
قابلیت تغییرپذیری بیشری دارند.
ویژگی های قدرت نرم
-5وابستگی
قدرت نرم و سخت در وابستگی متقابل به یکدیگر بسر می برند .هر کشوری باید
در ساخت قدرت ملی جامعه خود هر دو آن ها را توسعه دهد .یک کشور می
بایست همزمان با افزایش قدرت مادی ،قدرت معنوی خود را نیز تقویت کند .اگر
توسعه قدرت نرم مورد غفلت قرار گیرد ،برای قدرت سخت نیز دشوار خواهد
بود که توسعه پایدار خود را حفظ نماید .با این وجود ،در حالی که قدرت نرم به
رسانه های مهم نیاز دارد ،بسیاری از محصولت مادی محتوای فرهنگی غنی
دارند ،اطالعات فرهنگی گسترده ای ارائه می دهند و در عمل یک نقش معنوی
ایفا می کنند .از این رو قدرت های نرم و سخت با یکدیگر در ارتباطند و در یک
فرایند تکمیلی همدیگر را هم تقویت و هم محدود می کنند.
سطوح قدرت نرم
سطوح قدرت نرم
سطح راهبردی قدرت نرم
اين سطح از قدرت نرم كه متأثر از فرهنگ استراتژيك كشور است ،به سطح
رهبران و نخبگان يك كشور باز ميگردد .و باالترين سطح رويارويي قدرت نرم
تلقي مي شود.
.به هر میزاني كه
بازيگران بتوانند در اين سطح قدرت ايجاد كنند و يا بر قدرت هنجارسازي
ديگران تأثیر بگذارند ،امكان پیروزي بيشتري خواهند داشت .هدف از اين
تهديد در اين سطح تهديد نرم يا اجراي عمليات رواني استراتژيك ،تأثیرگذاري
بر برآورد ها و شناخت نخبگان و رهبران حريف (تأثیربرشناخت )وهمچنین
ارعاب وتأثیر برعزم واراده(تأثیربرروحيه وقدرت ايستادگي)آنان مي باشد.
32
سطوح قدرت نرم
سطح ميانی قدرت نرم
تأكيد دارد .قدرت نرم در اين سطح،
اين سطح از قدرت نرم بر
از فرهنگ ملي متأثر است .اين سطح از اهداف و سطح استراتژيك پشتيباني مي كند و به
تصميمات نخبگان و رهبران مشروعيت بخشيده و بر عزم و اراده آنها تأثیر مي گذارد .هدف
سطح مياني قدرت نرم ،سلب اراده و انگیزه از مردم و بي تفاوت نمودن جمعيت هاي همراه و
تبديل آنها به جمعيت هاي معارض ،مخالف و بي تفاوت و شكل دادن به نافرماني هاي مدني با
ايجاد شكاف بین دو سطح راهبردي و مياني است .تهديد نرم ،در اين سطح ميتواند بر میزان
حمايت مردم از سياستهاي نظام و نخبگان مؤثر باشد همچنین حمايت عاطفي – رواني نیروهاي
مسلح تحت تأثیر اين سطح است ،در صورتي كه كشوري از قدرت نرم الزم در اين سطح
برخوردار باشد ،به طور طبيعي آن كشور فاقد بحران هاي پنج گانه سياس ي (،مشروعيت،
نفوذ ،مشاركت ،توزيع و هويت ) خواهد بود و بازدارندگي مردمي در برابر قدرت نرم شكل خواهد
گرفت؛ در مقابل ،وجود بحران هاي پنج گانه فوق در حوزه فرهنگ ملي مي تواند يك كشور را
آسيب پذير كند.
33
سطوح قدرت نرم
سطح تاکتيکی قدرت نرم
پايین ترين سطح رويارويي قدرت نرم در سطح نیروهاي مسلح كشور شكل مي
كشور متأثر است .در اين سطح
گیرد .اين سطح از قدرت نرم از
از قدرت نرم،
شكل مي گیرد .هدف اصلي از قدرت نرم در اين سطح ،سلب اراده و روحيه
مقاومت در جبهه حريف است.
هدف ازاين سه سطح از قدرت نرم بايد توامان و همراه هم مورد توجه قرارگیرد و سعي شود در هر سه سطح قدرت دهي وقدرت نرم جامعه افزايش پيدا
كنند تا بتواند در مقابل تهديدات نرم موثر واقع شود.
34
ارزشهای
سیاس ی (political
)values
سیاست
خارجی (Forigen
)policy
فرهنگ)(Culture
منابع
قدرت نرم
فرهن گگگ مجموع گگه ای از ارزش ه گگا و روی گگه ه گگایی اس گگت ک گگه ب گگه جامع گگه معن گگا م گگی بخش گگد .زم گگانی ک گگه
فرهن گگگ یگ گگک کشگ گگور ارزش ه گگای جهانش گگمول را در ب گگر م گگی گی گگرد و سیاس گگت ه گگای آن ،ارزش ه گگا و
من گگافعی را ارتق گگا م گگی بخش گگد ک گگه دیگگ گران نی گگز در آ ن س گگهیم ان گگد ،در ای گگن ص گگورت ب گگه دلی گگل جاذب گگه
آفرینی ،احتمال دستیابی به نتایج مطلوب برای آ ن کشگور فگراهم مگی گگردد .ارزش هگای محگدود و
فرهنگ های جزئی کم تر قادر به تولید قدرت نرم هستند .
جگگوزف نگگای بگگه موضگگوع اثگگر بخش گ ی فرهنگگگ اشگگاره مگگی کنگگد .از دیگگدگاه وی تأثیرگگگذاری فرهن گگ بگگه
ماننگد منبگگع قگگدرت نگگرم بگگه بسگگتر و زمینگگه ای کگگه ایگگن قگگدرت در آ ن اعمگگال مگگی شگگود بسگگتگی دارد .بگگه
عنوان مثال تانک منبع مهم قدرت نظامی در باتالق یا جنگل محسگوب نمگی شگود .بگه همگین ترتیگب
ممکن است فیلم های امریکایی در چین یا امریکای لتین جگذاب باشگد ،امگا در عربسگتان سگعودی
ی گگا پاکس گگتان ت گگاثیر عک گگس داش گگته باش گگد و ق گگدرت ن گگرم امریک گگا را ک گگاهش ده گگد .ب گگه ط گگور کل گگی ه گگر ن گگوع
ق گگدرتی ب گگه م گگتن و بس گگتر موج گگود بس گگتگی دارد ،ب گگدان معن گگا ک گگه چ گگه کس گگانی ب گگا چ گگه کس گگانی در چ گگه
شگ گرایطی در ارتباطن گگد .ام گگا ق گگدرت ن گگرم ب گگیش از ق گگدرت س گگخت ب گگه اراده تفس گگیرکنندگان و دریاف گگت
کنندگان وابسته است .
سیاسگگت هگگای دولگگت در خگگارج و داخگگل کشگگور یکگگی از منگگابع بگگالقوه قگگدرت نگگرم محسگگوب مگگی شگگود.
سیاسگت خگارجی نیگز تگاثیر قگاطعی بگر قگدرت نگرم دارد .سیاسگت هگای دولگت اعگم از داخلگی و خگارجی
که ریاکارانه ،متکبرانه ،بی تفاوت نسبت به افکار دیگران یا مبتنی بر رویکگرد کوتگه نظرانگه نسگبت
بگگه منگگافع ملگگی باشگگند ،مگگی تواننگگد بگگه تضگگعیف قگگدرت نگگرم منجگگر گردنگگد .مگگی تگگوان اسگگتدلل کگگرد،
ارزش هایی که یک دولت در رفتار داخلی خود ،در نهادهگای بگین املللگی (ماننگد همکگاری بگا دیگگران)
و سیاس گگت خ گگارجی (مانن گگد پیش گگبرد صگ گ ) م گگورد حمای گگت قگ گرار م گگی ده گگد ،اولوی گگت ه گگای دیگگ گران را
ش گگدیدا مت گگأثر م گگی س گگازد .دول گگت ه گگا م گگی توانن گگد ب گگا معرف گگی خ گگود ب گگه عن گگوان ی گگک دول گگت نمون گگه و
تأثیرگذاری بر کشورهای دیگر ،آ ن ها را جذب یا دفع کنند .
در مجموع ،از نظر ناي ،كشورهايي كه احتمال موفق مي شوند در عصر اطالعات
قدرت نرم كسب كنند ،عبارتند از:
كشورهايي كه فرهنگ و ايده هاي اصلي آنها به هنجارهاي حاكم جهاني نزديك تر
است.
كشورهايي كه بيشترين دسترس ي را به كانال هاي چند جانبه ارتباطات دارند و از
اين رو ،از نفوذ بيشتري در شكل دهي موضوعات برخوردارند.
كشورهايي كه اعتبارشان تحت تاثیر عملكرد و كارايي داخلي و بین املللي آنها
افزايش مي يابد .تا اندازه اي كه سياست رسمي در داخل و خارج هماهنگ و
سازگار با دموكراس ي ،حقوق بشر ،آزادانديش ي و احترام به افكار ديگران باشد.،
دو چهره قدرت نرم
قدرت نرم مبتني
بر اغواء و فريب
قدرت نرم مبتني
بر اقناع
دو چهره
قدرت نرم
39
دو چهره قدرت نرم
قدرت نرم مبتني بر اقناع،مثبت و ناش ي از استدلل و
نهايتا پذيرش آگاهانه مخاطب است .درحالي که قدرت
نرم مبتني بر اغواء و فريب،بر جهل و ناآگاهي طرف دوم
اتکاء دارد و بجاي مخاطب قراردادن شعور او؛احساس
و حتي عقده هاي دروني او را به بازي مي گیرد.
40
راه کارهای رسیدن و در اختیار داشتن قدرت نرم:
-1داشتن کانال های چندگانه ارتباطی داخلی و خارجی .
-2نزدیک کردن سنت ها و ایده های فرهنگی اجتماعی و سیاس ی به نرم های جهانی .
-3حرکتی آرام ،پراکنده و مداوم در جهت تسخیر افکار عمومی توسط رسانه های همراه و همگام با مردم
-4ایجاد گفتمان های خبری رسانه ای در خارج و داخل به زبان های مختلف .
-5پذیرش اینکه دیگر مردم مجبور به استفاده از رسانه های داخل نیستند
-6اعتماد به مردم حتی در صورت بیان انتقادهای تند .
-7توجه به وجود تنوع آراء در داخل و انعکاس آن به خارج (دیگر اینکه همه جامعه یکسان فکر کنند پایان
رسیده) وجود تنوع فکری و تکثر آراء حتی در مخالفت با حکومت نقطه قوت محسوب می شود .
-8ابهام زدایی از صحنه سیاست خارجی .
-9اعالم برنامه ها و اصول کلی اجرایی و تشریح دیدگاهها در مورد مسائل حساس جهانی و منطقه ای و معرفی تیم اجرایی
سیاست خارجی مشخص جهت تبیین آنها .
-10دادن زمینه کار به رسانه ها جهت طرح .
در گذشته اگر يك كشور مي خواست بريك كشور ديگر تأثیر بگذارد،
ولو اينكه عمليات رواني هم انجام دهد در نهايت مجبور به جنگ
نظامي مي شد اما در زمان ما با گسترده شدن رسانه ها ابزار و
پيچيدگي رسانه ها قدرت نرم به پديده اي اطالق مي شود كه يك كشور
بدون اينكه به جنگ نظامي با كشور ديگر ورود پيدا كند مي تواند آن
را دچار فرو پاش ي كند و بر آن كشور تأثیر بگذارد و ذهن مردم آن كشور
را تحت تأثیر قرار دهد و با استفاده از ابزاري همچون هنر ،سينما،
تلويزيون ،ماهواره ،مطبوعات ،اينترنت ،كتاب ،قصه و رمان و
پيچيدگي هاي تبادل اطالعات ،اهداف نظامي و امنيتي خودش را بدون
سالح نظامي و امنيتي بكار ببرد.
عناصر افزايش دهنده قدرت نرم
جاذبه هاي فرهنگي يا هويت ملي :كه مشتمل بر عقايد ،ارزش ها و باورهاي يك جامعه است
و آن همان چیزي است كه تعبیر به هويت ملي مي شود .در واقع هويت ملي براي يك جامعه به
منزله ي روح براي بدن است و همانگونه كه روح در بدن نباشد جسم مي میرد اگر مملكتي
هويت نداشته باشد به تدريج خواهد مرد .هويت دو كاركرد دارد ،از لحاظ داخلي عامل
همبستگي مردم است و از لحاظ بین املللي نیز عامل شناسايي كشور توسط ساير دولت هاست
.هويت ملي يك مسأله ي جمعي است كه بنيادهاي تاريخي ،فرهنگي و اعتقادي يك ملت را در
بر مي گیرد .تكوين هويت ملي يك امر پيچيده و طولني است و از طريق آموزش از نسلي به نسل
ديگر منتقل مي شود و حتي مي توانيم بگوييم كه رنگ ها و معماري هم در تشكيل اين هويت
اثر گذار است .بنابراين هر گونه چالش ي در هويت ملي باعث تضعيف و كاهش جاذبه هاي
فرهنگي آن ملت مي شود.
44
عناصر افزايش دهنده قدرت نرم
دسترس ي به ابعاد قدرت نرم :در سطوح ملي و سطوح منطقه اي و بین املللي
است .هر كشوري كه به كانالهاي ارتباطي منطقه اي و بین املللي دسترس ي و
ارتباط بيشتري داشته باشد ،قطعا از قدرت نرم بالتري برخوردار است ،مثل
عضويت در كنوانسيونهاي بین املللي يا عضويت در سازمان هاي بین املللي و
ايفاي يك نقش موثر در اين سازمان ها .
پذيرش جهاني :به اين معنا كه يك دو لت بتواند در الگوها ،ارزش ها و اولويت
هاي ديگر ملت ها تغيیر به وجود بياورد .قطعا چنین كشوري داراي قدرت نرم
بسيار باليي است .
45
تقويت قدرت نرم نیروهاى مسلح
مشاركت افزايى ساختارهاى نیروهاى مس در طر ح هاى عمرانى و جهادسازندگى مانندكارويژ ه هاى قرارگاه سازندگى خاتم النبياء؛
تأكيد بر آينده پژوهى ،مديريت دانش دفاعى و افزايش تعامل ميان مخازن توليد فكر بامتوليان نظامى ،انتظامى ،امنيتی و اطالعاتى با هدف تقويت جنبش نرم افزارى توليد علم
ايجاد و تقويت فناورى هاى نوين در ساختار نیروهاى مس ؛ دانش افزايى و توسعه فنی حرفه اى نخبگان نیروهاى مس در چارچوب اصل تحقيق وتوسعه؛
-تحكيم بنيان هاى فرهنگى و دینی و سياس ی نیروى انسانى در نسروهای مس
46