Transcript Kavram Haritaları - İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Ölçek Türleri
Doç. Dr. Mustafa DOĞAN
Konya n. Erbakan Üniversitesi
A. K. Eğitim Fakültesi
Özet
•
•
•
•
Ölçmenin anlamının açıklanması
Ölçeklerin özellikleri
Farklı ölçek türlerinin açıklanması
Her bir ölçek türü ile elde edilen bilgilerin
açıklanması
GERÇEK HAYATTAN BIR KESIT
İyi Bir Öğretmen İyi Bir Araştırmacıdır!
Ölçmeyi Tanımlamak
• Ölçme, bazı şeylere belirli kurallar çerçevesinde
semboller ve sayılar atanması demektir.
• Ölçme, İlköğretim Genel Müdürlüğü (ty)
tarafından “... bireylerin ya da nesnelerin belirli
özelliklere sahip olup olmadığının, sahipse oluş
derecesinin belirlenerek sonuçlarının sembollerle
ve özellikle sayı sembolleriyle ifade edilmesidir”
(s. 1) şeklinde tanımlanmıştır.
Ölçelim!
Neyi Ölçeceğiz?
•
•
•
•
•
•
•
Uzunluğunu?
Genişliğini?
Yüzey alanını?
Hacmini?
Ne işe yaradığını?
Ne kadar tehlikeli olabileceğini?
...
Ölçmede Temel Kavramlar
• Ölçülecek olan nesnenin/olgunun hangi
özelliğinin ölçülmek istendiği önemlidir. Bu
özelliğe ölçmede nitelik kavramı denir.
• Örneğin kalemin uzunluğu denildiğinde
ölçmenin niteliği belirlenmiş olur.
• Nitelik belirlendikten sonra ölçme için hangi
birimin kullanılacağı belirlenmelidir.
Birim
• Ölçmede birim “ölçme sonuçlarının ifadesinde
kullanılan ölçme araçlarının sayısal değerlerle
ifade edilebilen en küçük parçası”(s. 5) olarak
ifade edilmiştir (Bedir Erişti, 2011).
• Bedir Erişti (2011) birimin özelliklerini eşitlik,
genellik ve kullanışlılık olarak belirtmiştir.
Ölçme
• Bir kişinin boyu
– 168 cm
• Bir kişininin cinsiyeti
– erkek veya kadın
• Eğitimle alakalı
– Ders başarısı
• Matematik, Tarih, Coğrafya, Fizik, Kimya ...
– Sosyal sorumluluk/ilişkiler
– ...
Ölçeklerin Özellikleri
• Ölçek çeşitleri, özelliklerin
varlıklarına/yokluklarına göre çeşitlenir.
1. Özdeşlik (Aynılık) – Her bir değerin yalnız bir
anlamı vardır.
2. Büyüklük – Her bir değer, diğerlerine göreceli
olarak sıralanabilir.
3. Eşit aralıklılık – Her iki değer arasındaki birim
başka iki değer arasındaki ile aynıdır.
4. Mutlak sıfır – Yokluğu temsil eden ve ondan az
olmayan bir sıfırın var oluşu.
Ölçek Türleri
• Ölçülen olgulara atanan sayı ve sembollerin
bize verdiği bilgiye göre 4 kategori vardır:
1.
2.
3.
4.
Sınıflama (Nominal)
Sıralama (Ordinal)
Eşit aralıklı (Interval)
Oranlı (Ratio)
• Ölçeklerin hassassiyeti yanlarında belirtilen
rakam arttıkça artar.
Sınıflama (Nominal)
Sıralama (Ordinal)
Eşit Aralıklı (Interval)
Oranlı (Ratio)
Sınıflama (Nominal)
Özdeşlik
Büyüklük
Ölçek
Özellikleri
Eşit
aralıklılık
Mutlak
sıfır
• Atanan değerler sadece
sözel değerlerdir, sayısal
değillerdir.
• Toplanmaz,
çıkarılmazlar.
• İstatistiksel analizler için
sınırlıdır.
• Örnek: cinsiyet
Sıralama (Ordinal)
Özdeşlik
Büyüklük
Ölçek
Özellikleri
Eşit
aralıklılık
Mutlak
sıfır
• Sıralama
(derecelendirme)
bildirirler.
• Örnek: bir yarıştaki
sıralama, boy sırası
Sıralama (Ordinal)
Özdeşlik
Büyüklük
Ölçek
Özellikleri
Eşit
aralıklılık
Mutlak
sıfır
• Sıralama
(derecelendirme)
bildirirler.
• Örnek: bir yarıştaki
sıralama, boy sırası
Sıralama (Ordinal)
Özdeşlik
Büyüklük
Ölçek
Özellikleri
Eşit
aralıklılık
Mutlak
sıfır
• Üniversiteye
yerleştirmede sıralama
ölçeği kullanılır.
Eşit Aralıklı (Interval)
Özdeşlik
• Aritmetik işlemler
yapılabilir.
• Örnek: Sıcaklık
Büyüklük
Ölçek
Özellikleri
Eşit
aralıklılık
Mutlak
sıfır
• 45°-35°= 10°
• 12°-2°= 10°
Oranlı (Ratio)
Özdeşlik
Büyüklük
Ölçek
Özellikleri
Eşit
aralıklılık
Mutlak
sıfır
• Eşit aralıklı ölçeklere
benzerler.
• En düşük değer sıfırdır.
• Örnek: Ağırlık
Ölçek Türü
Ölçeğin Özellikleri
Örnekler
Ölçek Türü
1
Sınıflama
Ölçeğin Özellikleri
Örnekler
• Özdeşlik
İsimler, alfabetik
sıradaki öğrenciler,
Ölçek Türü
1
2
Ölçeğin Özellikleri
Örnekler
Sınıflama
• Özdeşlik
İsimler, alfabetik
sıradaki öğrenciler,
Sıralama
• Büyüklük
• Özdeşlik
Başarı sıraları, boy
sıraları, okul dereceleri
Ölçek Türü
1
2
3
Ölçeğin Özellikleri
Örnekler
Sınıflama
• Özdeşlik
İsimler, alfabetik
sıradaki öğrenciler,
Sıralama
• Büyüklük
• Özdeşlik
Başarı sıraları, boy
sıraları, okul dereceleri
• Büyüklük
• Eşit aralıklar
• Özdeşlik
Sıcaklık
Eşit Aralıklı
Ölçek Türü
1
2
3
4
Ölçeğin Özellikleri
Örnekler
Sınıflama
• Özdeşlik
İsimler, alfabetik
sıradaki öğrenciler,
Sıralama
• Büyüklük
• Özdeşlik
Başarı sıraları, boy
sıraları, okul dereceleri
• Büyüklük
• Eşit aralıklar
• Özdeşlik
Sıcaklık
Eşit Aralıklı
Oranlı
• Büyüklük
• Eşit aralıklar
• Mutlak sıfır
Yaş, boy, ağırlık