Transcript PowerPoint pptx

İlköğretim 8. Sınıf Türkçe Dersi
Fiillerde Çatı (Etken-edilgen Fiiller)
2
27.12.2012
3
Nesnelerine
Göre Fiiller
Öznelerine
Göre Fiiller
Etken
edilgen
fiiller
Dönüşlü
işteş fiiller
27.12.2012
Geçişli
geçişsiz
fiiller
Ettirgen
oldurgan
fiiller
4
Fiillerin özne ve nesneye bağlı olarak kazandığı
anlama ve girdiği biçime “çatı” denir.
Çatı, sadece fiil cümlelerinde aranan bir özelliktir.
Fiil çatılarının oluşmasında hem fiilin anlamı hem
de aldığı yapım eki önemlidir.
27.12.2012
5


Öznelerine Göre
Etken edilgen fiiller
Dönüşlü işteş fiiller
Nesnelerine Göre
Geçişli geçişsiz fiiller
Ettirgen oldurgan fiiller
27.12.2012
6
Bu başlık altındaki fiillerde özne ve fiil arasındaki
ilişki göz önüne alınır :
 Özne fiilde anlatılan işi kendisi yapabilir.
 Başkasının yaptığı işten etkilenebilir.
 İşi kendisi yapıp yine kendisi etkilenebilir.
 İşi başkalarıyla birlikte ya da karşılıklı
yapabilir.
27.12.2012
7




Etken fiilin belirttiği işi, oluşu,hareketi,
durumu ve kılışı yapan öznenin kendisidir.
Özne gerçek öznedir.
Dilimizde tüm fiiller kök halinde iken etkendir.
Bu fiiller geçişli de olabilir geçişsiz de.
27.12.2012
8
Örnekler ;
 Tren saat dokuzda istasyona geldi.
gelme işini yapan: tren
 Okulun bahçesinde toplandık.
toplanma işini gerçekleştiren : biz
Açıklama :Bu örneklerde gerçek özne belli olduğu
için ‘gelmek ve toplanmak’ fiilleri etken çatılıdır.
27.12.2012
9




Gerçek öznesi söylenmeyen veya bilinmeyen
fiillerdir.
Bu tür fiillerin öznesi sözde öznedir.
Yüklemde bildirilen işten etkilenen varlık özne
gibi kullanılır.
Asıl özne söylenmez.
27.12.2012
10
Örnekler;
 Kapı açıldı.
açma işini yapan belli değil
 Araba yıkandı.
yıkama işini yapan belli değil
Açıklama :İşi yapan(özne) belli olmadığı için
edilgendir.
27.12.2012
11
Etken fiil ile edilgen fiil arasındaki fark kısaca
şöyle özetlenebilir:
Etken fiilde gerçek özne vardır.
Edilgen fiilde sözde özne vardır.
Etken fiilde işten yine işi yapan etkilenir.
Edilgen fiilde işi yapan belli değildir.
27.12.2012
12
http://www.turkceciler.com/fiiller/fiillerde_c
ati.html
http://www.edebiyatogretmeni.net/fiilde_cati
.htm
http://www.vitaminegitim.com/ilkogretim/e
dilgen-catili-fiillerde-sozde-ozneyibelirleme?i=VTRT080402OKU09
LYS Türkçe Edebiyat Konu Anlatımlı Kitap,
2009,bry Matbaacılık, İstanbul.
27.12.2012