Transcript Wykonanie-zobowiÄ…

Wykonanie zobowiązań. Zaliczenie świadczenia.
Miejsce i czas spełnienia świadczenia.
Świadczenie do rąk nieuprawionego
Fryderyk Zoll
Zaliczenie świadczenia
• Art. 451. § 1. Dłużnik mający względem tego samego wierzyciela
kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu
świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co
przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede
wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności
uboczne oraz na zalegające świadczenia główne.
• § 2. Jeżeli dłużnik nie wskazał, który z kilku długów chce zaspokoić, a
przyjął pokwitowanie, w którym wierzyciel zaliczył otrzymane
świadczenie na poczet jednego z tych długów, dłużnik nie może już
żądać zaliczenia na poczet innego długu.
• § 3. W braku oświadczenia dłużnika lub wierzyciela spełnione
świadczenie zalicza się przede wszystkim na poczet długu
wymagalnego, a jeżeli jest kilka długów wymagalnych - na poczet
najdawniej wymagalnego.
Zaliczenie świadczenia
• I. A był dłużnikiem B. Dług pieniężny był już
wymagalny i dłużnik popadł w opóźnienie.
Dług wynosił 1000. Dłużnik zapłacił
wierzycielowi 500 oświadczając, że pragnie
zaliczyć ten dług na należność główną.
Wierzyciel nigdy nie wzywał dłużnika do
zapłaty odsetek. Wierzyciel po dokonaniu
przez dłużnika zapłaty oświadczył, że zalicza tę
należność na powstałe już należności
odsetkowe. Czy zasadnie?
Zaliczenie świadczenia
• Ad. I.
• Mimo, że w tutaj nie ma wielu należności w
rozumieniu art. 451 § 1 k.c., to przepis ten
znajduje zastosowanie.
• Mimo, że wierzyciel nie wzywał dłużnika do
zapłaty odsetek, jako akcesoryjne stały się one
wymagalne wraz z należnością główne. Są zatem
zaległe.
• Mimo oświadczenia dłużnika wierzyciel mógł
zaliczyć świadczenie na powstałe już należności
odsetkowe.
Zaliczenie świadczenia
• II. A był dłużnikiem wobec B z tytułu kilku
należności. Pierwsza (1000) stała się wymagalna
dwa lata temu, druga (500) rok temu, a trzecia
(100) pół roku temu. A zapłacił B 600, nie
oświadczył jednak na którą należność świadczenie
to zalicza. B nie wystawił pokwitowania. B
dochodzi zapłaty wierzytelności o 500. Wtedy
przed sądem A oświadczył, że spełnione
świadczenie zalicza na tę właśnie dochodzoną
należność i dlatego żądanie B nie jest zasadne.
Zaliczenie świadczenia
• Ad. II.
• Problemem tego kazusu jest luka istniejąca
między § 2 i § 3 art. 451. W stanie faktycznym
nie doszło do prekluzji z § 2, bo wierzyciel nie
wystawił pokwitowania. Jednak nie można
uważać, że uprawnienie dłużnika nie wygasło.
Należy raczej przyjąć, że oświadczenie dłużnika
musi zostać złożone w rozsądnym terminie po
spełnieniu świadczenia. Później zaczyna działać §
3 i wskazana tam kolejność zaspokojenia.
Zaliczenie świadczenia
• III. B był dłużnikiem A. z tytułu dwóch
należności. Jedna z nich (1000) stała się
wymagalna pięć lat temu i była już
przedawniona. Druga (500) stał się wymagalna
przed rokiem. B zapłacił 300 i nie wskazał na
którą należność świadczenie to powinno być
zaliczone. A dochodzi zapłaty 500 z drugiej
należności. Czy zasadnie?
Zaliczenie świadczenia
• Ad. III. Art. 451 § 3 nie rozstrzyga, czy można
zaliczyć świadczenie na należność już
przedawnioną. Należy jednak przyjąć, że art.
451 chroni autonomię dłużnika, który może
określić jaką należność chce dobrowolnie
zaspokoić. Dokonując wykładni zachowania
dłużnika nie można przyjąć, że chce on
zaspokoić należność przedawnioną.
Świadczenie do rąk nieuprawnionego
• Art. 452. Jeżeli świadczenie zostało spełnione
do rąk osoby nie uprawnionej do jego
przyjęcia, a przyjęcie świadczenia nie zostało
potwierdzone przez wierzyciela, dłużnik jest
zwolniony w takim zakresie, w jakim wierzyciel
ze świadczenia skorzystał. Przepis ten stosuje
się odpowiednio w wypadku, gdy świadczenie
zostało spełnione do rąk wierzyciela, który był
niezdolny do jego przyjęcia.
Świadczenie do rąk nieuprawnionego
• IV. A był dłużnikiem B z tytułu umowy
pożyczki. B natomiast był dłużnikiem C ze
względu na szkodę, którą mu wyrządził
czynem niedozwolonym. C nie mógł otrzymać
swojej należności od B, który ciągle unikał
zapłaty. A, który był kolegą C zapłacił C
twierdząc, że w ten sposób zwraca pożyczkę
wobec B (kwoty były tej samej wysokości). B
domaga się zwrotu pożyczki od A.
Świadczenie do rąk nieuprawnionego
• Ad. IV. Świadczenie do rąk C było
świadczeniem do rąk nieuprawnionego.
Zasadniczym pytaniem dla tego kazusu jest
kwestia, czy B skorzystał ze świadczenia A (art.
452). Doszło bowiem w ten sposób do
umorzenia roszczenia C w stosunku do B.
Kwestia jest wątpliwa, ponieważ to
„skorzystanie” następuje wbrew woli B.
Dlatego raczej należy przyjąć, że roszczenie o
zwrot pożyczki nie wygasło.
Świadczenie do rąk nieuprawnionego
• Art. 464. Świadczenie do rąk osoby, która
okazuje pokwitowanie wystawione przez
wierzyciela, zwalnia dłużnika, chyba że było
zastrzeżone, iż świadczenie ma nastąpić do rąk
własnych wierzyciela, albo chyba że dłużnik
działał w złej wierze.
Świadczenie do rąk nieuprawnionego
• V. A był wierzycielem B. C sfałszował
perfekcyjnie pokwitowanie A i udał się do B,
który spełnił świadczenie do rąk C. A domaga
się teraz zapłaty od B. Czy zasadnie?
Świadczenie do rąk nieuprawnionego
• Ad. V. Rozwiązanie tego kazusu zależy od wyniku
wykładni art. 464 k.c. Zasadą jest, że spełnienie
świadczenia do rąk nieuprawnionego, nawet działając
w dobrej wierze, nie zwalnia dłużnika. Art. 464 k.c.
wprowadza wyjątek, wynikający z chęci ochrony
pewności pokwitowania. Jeżeli dłużnik posługuje się
pokwitowaniem wierzyciela, wierzyciel nie powinien
móc podnosić zarzutu, że on wcale pokwitowania nie
wręczył. W przypadku sfałszowane pokwitowania
wierzyciel jednak nie zwiększył ryzyka. Dlatego w tym
wypadku nie można zastosować art. 464 w drodze
analogii. Wierzytelność nie wygasła i wierzyciel może
domagać się zapłaty.
Świadczenie do rąk nieuprawnionego
• Art. 92115. § 1. Przepisy o papierach wartościowych
stosuje się odpowiednio do znaków legitymacyjnych
stwierdzających obowiązek świadczenia.
• § 2. W razie utraty znaku legitymacyjnego
stwierdzającego w swej treści obowiązek świadczenia
na żądanie wierzyciela, dłużnik może uzależnić
spełnienie świadczenia od wykazania uprawnienia
przez osobę zgłaszającą takie żądanie.
• § 3. Do znaku legitymacyjnego, który nie określa
imiennie osoby uprawnionej, stosuje się odpowiednio
przepisy o papierach wartościowych na okaziciela,
chyba że co innego wynika z przepisów szczególnych.
Świadczenie do rąk nieuprawnionego
• VI. A oddał płaszcz do szatni. Dostał bloczek,
który zgubił. Z tym bloczkiem zgłosił się B,
który zabrał płaszcz. A domaga się od
prowadzącego szatnię naprawienia szkody. Czy
zasadnie?
Świadczenie do rąk osoby
nieuprawnionej
• Ad. VI. Podstawą roszczenia będzie tutaj art. 471
k.c. Zobowiązanie musiało powstać, roszczenie
być wymagalne. Zobowiązanie nie mogło
wygasnąć. Poza tym szkoda wynikła z
niewykonania zobowiązania, a dłużnik nie może
wykazać, że nie ponosi odpowiedzialności.
• W tym wypadku dłużnik działał w zaufaniu do
znaku legitymacyjnego (klauzula liberacyjna) i z
tego powodu spełnienie świadczenia do rąk
osoby nieuprawnionej zwolniło dłużnika.