Transcript Prezentacja Sylwia Ostrowska

Poszukiwanie przez młodzież nowych wizji świta.
W prezentacji użyto fragmentów filmów prezentowanych przez telewizję
polską, na podstawie których można zauważyć różnice pokoleniowe
oraz fotografie z rodzinnego albumu i uroczystości weselnych.
Tradycja – przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kultury (takie
jak: obyczaje, poglądy, wierzenia, sposoby myślenia i zachowania, normy
społeczne), uznane przez zbiorowość za społecznie doniosłe dla jej współczesności
i przyszłości.
Obrzęd to zespół zakorzenionych w tradycji, najczęściej określonych
przepisami, czynności i praktyk o znaczeniu symbolicznym, towarzyszących
jakiejś uroczystości o charakterze związanym z charakterem społeczności.
Obrzędy dzielimy na religijne i świeckie.
Obyczaj – forma zachowania powszechnie przyjęta w danej zbiorowości
społecznej i poparta uznawaną w niej tradycją. Obyczaj jest elementem kontroli
społecznej, stąd jego naruszenie powoduje zazwyczaj negatywną reakcję ze strony
grupy. Obyczaje są przekazywane z pokolenia na pokolenie i ulegają zmianom
bardzo powoli. Ogół obyczajów w danej zbiorowości tworzy jej obyczajowość.
Folklor to inaczej kultura ludowa, która istnieje w obrębie każdej
kultury na świecie. Nazwy folklor zaczęto używać pod koniec poprzedniego wieku.
Folklor to inaczej dawne wierzenia, obyczaje, a także obrzędy
Pradziadkowie Aniela i Jan
Gądkowie
zwarli związek małżeński w 1918r.
Od najdawniejszych czasów można zaobserwować różnice
pokoleń jakie występowały w moim środowisku, porównując i
obserwując, fotografie ze starego albumu mojej babci. Na przykładzie
ceremonii zaślubin i związanych z tym obrzędów postaram się
przedstawić zachodzące różnice.
Fotografia rodzinna
Pamiątka ślubu z 1940 roku
wesele na wsi Janiny i Józefa
Klimów. Fotografia przedstawia
nowożeńców z rodzicami,
drużbami i starostami weselnymi.
Wszyscy w strojach ludowych.
Jak widać pomimo okupacji Polska
wieś utrzymywała tradycje.
W dolnej części fotografii widać
kapelę weselną
Ślub Zosi i Jaśka 1950 Drużbowie
prowadzą pannę młodą do kościoła
Zwyczaje i tradycje związane z
zaślubinami
Pierwszym etapem zawierania małżeństwa były
tzw. swaciny i zrękowiny. Polegały one na odwiedzeniu
domu wybranej dziewczyny przez kawalera, jego ojca i
swatów (gospodarzy, którzy cieszyli się we wsi dużym
szacunkiem). Goście starali się uzyskać aprobatę
rodziców przyszłej panny młodej i zgodę na ożenek.
Jeśli zostali poczęstowani wódką, oznaczało to, że
młody chłopak został zaakceptowany i można przejść
do rozmów na temat posagu, terminu ślubu i listy
gości. Po ustaleniu wszelkich spraw majątkowych
młodzi uzyskiwali błogosławieństwo rodziców i mogli
dać na zapowiedzi.
Zwyczaje i tradycje związane z
zaślubinami
Błogosławieństwo rodziców przez wieki było w polskiej
tradycji jednym z najważniejszych obrzędów weselnych. Rodzice
błogosławili młodych, czyniąc znak krzyża, kropili wodą święconą i
oddawali w opiekę Bogu. Wierzono, że uroczyste błogosławieństwo
rodziców jest nie mniej ważne niż ślub w kościele, to ono miało chronić
młodą parę od złego oraz zapewnić jej wzajemną miłość i dobrobyt;
Zwyczaje i tradycje związane z
zaślubinami cd.
Sypanie pięniążkami - symbolizuje powodzenie i
dostatek... pod warunkiem, że Młodzi wyzbierają i schowają wszystkie
pieniążki. Dawniej zwyczaj ten był zupełnie inaczej interpretowany,
Państwo młodzi przygotowywali drobne i upominki i talary,
obdarowywali nimi biedne dzieci i żebraków stojących u bram
kościoła. Z czasem kiedy u bram świątyń zabrakło dziadów, zwyczaj
został zamieniony, obecnie przyjmuje się że Młodzi obsypywani są
ryżem lub cukierkami.
Zwyczaje i tradycje związane z
zaślubinami cd.
Chleb i sól – podstawa pożywienia, według wierzeń ludowych miały
niezwykłe właściwości życiodajne, magiczne i ochronne. Chleb uważany za
pokarm niezwykły, nadprzyrodzony, czysty i święty jedzony był podczas
ślubowań i przysięg. W soli widziano symbol oczyszczenia, trwałości i
niepodlegania zepsuciu. Kto jadł z kimś chleb i sól, czyli witał „chlebem i solą”,
ten wchodził z nim w ścisłe związki. Po zakończeniu ceremonii kościelnej na
progu domu na nowożeńców czekała z chlebem i solą matka panny młodej,
wypowiadając słowa „Aby Wam nigdy nie zabrakło chleba” – życzenia
powodzenia, miłości i dobrobytu na nowej drodze życia;
Zwyczaje i tradycje związane z
zaślubinami cd.
Przenoszenie przez próg - zwyczaj ten ma bardzo starą tradycję,
sięgającą swymi korzeniami czasów rzymskich. Wierzono, że pod progiem
kryją się złe duchy, które mogą zaszkodzić małżeństwu. Poza tym potknięcie
się panny młodej podczas przechodzenia przez próg stanowiło wyjątkowo zły
omen oznaczający, że małżeństwo szybko się skończy. Aby tego uniknąć, pan
młody przenosił swoją wybrankę przez próg;
Zwyczaj ten przetrwał do dziś pomimo że wesela nie odbywają się już w
domach Panny młodej, tylko w restauracjach lub domach weselnych.
Zwyczaje i tradycje związane z
zaślubinami cd
Oczepiny - to stary, słowiański obrzęd weselny, podczas którego panna młoda
symbolicznie przechodziła ze stanu panieńskiego w zamężny. Nazwa „oczepiny” pochodzi
od czepca, nakrycia głowy, jakie nosiły mężatki. Oczepiny odbywały się zwykle o północy,
kiedy to pannę młodą prowadzono do bocznej izby, śpiewając przy tym pieśń Oj, chmielu,
chmielu. Druhny zdejmowały z głowy panny młodej wianek, ścinano jej warkocz lub
skracano włosy, a starsze, zamężne kobiety nakładały jej czepiec. Czepiec weselny z białego
płótna, misternie haftowany, najczęściej był podarunkiem od matki chrzestnej.
Umieszczony na głowie, naznaczony znakiem krzyża stawał się atrybutem małżeństwa.
Oczepinom towarzyszyły różne zwyczaje, np. panna młoda zrzucała i deptała czepek,
płakała, uciekała przed mężatkami chcącymi ją oczepić. W ten sposób okazywała żal za
swobodami pańskiego życia. Dziś zwyczaj zakładania czepca zastąpiło rzucanie welonem i
muszką, które również odbywa się o północy.
Stereotypy związane ze wsią
powoli utraciły swoje znaczenie
Różnice jakie obserwowano na przestrzeni czasów, kiedy o ożenku
decydowali rodzice lub starszy z rodu całkowicie w dzisiejszej rzeczywistości
nie są akceptowane, …każde pokolenie ma swój czas… jak mówią słowa znanej
piosenki. Niemniej jednak czasami warto posłuchać jak było dawniej, aby
można było stwierdzić, jak dobrze jest teraz.
Młodzi ludzie szczególnie na wsi zawsze mieli
utrudnione możliwości rozwojowe pod względem:
• Edukacyjnym
• Rozwoju i modernizacji
• Postępu
Głęboko zakorzenione przekonanie że kobieta jest
od bawienia dzieci i pracy na roli przedstawiają polskie
seriale telewizyjne począwszy od lat 60-dziesiatych do
80-dziesiatych
Obecnie pochodzenie rolnicze nie stawia bariery
edukacyjnej, wręcz przeciwnie młodzi ludzie ze wsi
mają możliwości studiowania zgodnie ze swoimi
zainteresowaniami, można powiedzieć że jeżeli ma się
tylko ku temu predyspozycje studiować można w
każdym wieku mając nawet gromadkę dzieci.
Współpraca organizacji pozarządowych poprzez, organizowanie wspólnych akcji daje
młodzieży wiejskiej okazję wyżycia się artystycznego, Niejednokrotnie stanowi pomost
wzajemnego porozumienia między młodymi a starymi, które często szwankuje w związku z
powtarzającym się konfliktem pokoleń.
Patrząc z pewnym optymizmem na postępującą na wsi zmianę stosunku do swej własnej tradycji,
musimy jednak mieć pełną świadomość tego, że to, co się tworzy obecnie na wsi w oparciu o
przekazy przeszłości, jest już czymś innym, niż było dawniej. Wykruszają się stare treści
wierzeniowe, a również i tradycyjna forma nie wytrzymuje naporu nowych wzorów, które
przenikają na wieś znacznie łatwiej niż to miało miejsce w przeszłości. Ale mimo wszystko
obserwuje się powrót do folkloru.
Aby można zaszczepić w młodym pokoleniu to co nasi dziadowie pielęgnowali należy im to w
odpowiedni sposób przekazać i zaszczepić aby kultywowano te piękne tradycje Polskiej wsi.
Dzięki temu, że tradycyjne zwyczaje i obrzędy
eksponowane są na festiwalach, w programach
telewizyjnych i radiowych, wieś wyzbywa się
zastarzałych kompleksów. Zaczyna dostrzegać to
czego się niesłusznie wstydzono, ma swoją wartość,
jakkolwiek inną niż w przeszłości, a mianowicie
artystyczną. Dziś tradycyjne zwyczaje stają się często
zaczynem dla pracy kulturalnej na wsi.
Bibliografia:
 A. Paszko (red.), Książki o Małopolsce. Bibliografia 2004,







Kraków 2006.
B. Kożuch, E. Pobiegły,Stroje krakowskie, Kraków 2004.
Kudła L., Tradycje, obyczaje i zwyczaje w Małopolsce, [w:]
Dziedzictwo kulturowe w regionie. Małopolska, pod. red. J.
Mazur, Kraków 2000.
Z. Szewczyk, M. Brylak-Załuska,Strój Lachów Sądeckich, Nowy
Sącz 2004.
B. Myczkowska-Hankus,Legendy i podania ziemi dobczyckiej,
Wadowice 2004.
J. Zinkow,Krakowskie podania, legendy i zwyczaje: fikcja, mit,
historia, Kraków 2004.
www.wikipedia.org.pl
Materiały wideo z ślubu Sławomira i Marzeny Lasek
Dziękuję za uwagę
Sylwia Ostrowska