Transcript Normy społeczne

Normy społeczne
• Społeczeństwo narzuca reguły zachowania
normami społecznymi;
• William Graham Sumner podzielił te reguły
na zwyczaje, moralność i prawo;
• socjologia wyróżnia też normy religijne
związane z sacrum.
Normy społeczne - zwyczaj
• rozróżnienie między zwyczajem i obyczajem
• zwyczaj - nawyk wynikający z tradycji
• obyczaj – zachowanie poddane kontroli
społecznej
• za niedochowanie zwyczaju niewiele grozi
• za naruszenie normy obyczajowej
społeczeństwo może ukarać sankcją
Normy społeczne - zwyczaj
• zwyczaj dla Sumnera był siłą której
podporządkowujemy się nieświadomie, za
sprawą tradycji, naśladownictwa i
autorytetu;
• zwyczaj opierał się na przeświadczeniu, że
zawsze się tak postępowało;
• siła zwyczaju zmusza ludzi do wysiłku,
zwyczaje skłaniają ludzi do identycznych
działań.
Normy społeczne - zwyczaj
• zwyczaj jest oczywisty, niekwestionowany,
oszczędza wysiłku decyzji;
• wzorce są podsuwane przez tradycję;
• zwyczaj ma charakter spontaniczny, oddolny, nie
jest odgórnie narzucany;
• jest nieformalny i nieskodyfikowany;
• obyczaj - czasem sformalizowany system reguł;
• zwyczaj jest prywatny, słaba jest sankcja w
wypadku nieprzestrzegania (poza bliskimi).
Normy społeczne - zwyczaj
• słabość sankcji sprzyja przemianom zwyczajów;
• niektóre zanikają, za sprawą globalizacji,
mediów oraz komercyjnych mechanizmów;
• upowszechnienie się Halloween ;
• zjawisko akulturacji;
• zmiany wzorców w wyniku kontaktu kultur
prowadzą do upodobnienia się albo zastąpienia
elementów jednej kultury przez inną.
Normy społeczne - zwyczaj
• akulturacja - dominacja nowych wzorców
umacniana przez przekaz medialny;
• Hollywood umożliwia eksport stylu życia;
• wzorce z mediów wypierają tradycyjne obyczaje;
• dochodzi do zanikania tradycyjnej
obyczajowości za sprawą migracji ludności
wiejskiej do miast;
• przykłady akulturacji: Walentynki 20 lat temu
nieznane w Polsce, całowanie kobiet w rękę.
Normy społeczne – moralność
•
•
•
•
moralność – źródłem często norma religijna;
normy moralne i religijne mogą się pokrywać;
moralność nie jest sprawą prywatną;
odnosi się do podstawowych reguł (przykład –
Dekalog - normy "nie zabijaj" i "nie kradnij"), a
sankcje za ich nieprzestrzeganie mogą być
bardzo surowe;
• sankcje wymierzane spontanicznie przez
członków społeczeństwa;
• każdy może stanąć w obronie norm moralnych
Normy społeczne – moralność
• lęk przed naruszeniem normy przez jednostki
czy grupy może prowadzić do ich
napiętnowania i uznania za zagrożenie;
• może prowadzić do paniki moralnej (dotyczy
zwłaszcza grup które w negatywnym świetle
• są przedstawiane przez media, np. Nowych
Ruchów Religijnych);
Normy społeczne – moralność
• siła sankcji za naruszenie normy moralnej
związana z tym, że normy odnoszą się do
podstaw funkcjonowania społeczeństwa;
• obawa przed załamaniem porządku
społecznego w którym czujemy się
bezpiecznie prowadzi do bardzo ostrych
reakcji;
• przykładem jest lincz i pogrom;
Normy społeczne – moralność
• silne emocje w obronie norm moralnych
pojawiają się gdy pojawiają się akty
przemocy wobec dzieci;
• w więzieniach sprawcy przemocy wobec
dzieci są szczególnie brutalnie prześladowani
i znajdują się na dnie hierarchii więziennej.
Pytania kontrolne
Moralność:
a) ma charakter publiczny;
b) każdy może jej bronić ;
c) dotyczy podstawowych norm społecznych;
d) w jej obronie stosuje się wyłącznie łagodną
perswazję;
Prawidłowa odpowiedź a, b, c
Normy społeczne – prawo
• prawo jako system przymusu jest formalnym
systemem reguł i procedur;
• jest skodyfikowane, ujęcie w postaci kodeksu
sprzyja przejrzystości;
• na jego straży stoją instytucje;
• jest odgórnie narzucane i nie przewiduje
dowolności;
• w przypadku złamania normy prawnej sprawca
poniesie karę i zajmą się nim instytucje stojące
na straży bezpieczeństwa.
Normy społeczne – prawo
• prawo jest odgórnie narzucane, ustanawiają je
politycy wybierani w wyborach - źródłem prawa
jest naród, bo naród wybiera polityków
• funkcjonariusz publiczny musi się kierować
podstawami prawnymi;
• jeśli działania organów państwowych są
niezgodne z prawem, jest to przekroczenie
uprawnień przez funkcjonariusza publicznego,
przestępstwo podlegające karze pozbawienia
wolności.
Normy społeczne – prawo
• W dawnych czasach prawo opierało się na
zwyczajowych normach
• przestały one wystarczać
• Współcześnie mamy do czynienia z dwoma
systemami norm prawnych: kontynentalnym i
anglosaskim
Normy społeczne – prawo
• w modelu kontynentalnym prawo oparte na
kodeksach;
• w krajach anglosaskich prawo opiera się na
precedensie;
• w systemie prawa kontynentalnego sędzia
sięga do konstytucji lub innych ustaw,
• W Wielkiej Brytanii sędzia szuka rozwiązania
precedensowego.
Pytania kontrolne
Prawo:
a) jego przestrzegania pilnują instytucje;
b) reakcja na jego naruszanie jest spontaniczna;
c) ma nieformalny, niezobowiązujący charakter;
d) w jego obronie można stosować najsurowsze
sankcje;
Prawidłowa odpowiedź a, d
Przestrzeganie norm społecznych
• systemy norm: zwyczaje, moralność i prawo
różnią się charakterem i surowością sankcji
• ci, którzy łamią normy, określani są mianem
dewiantów
• zachętą do przekraczania normy może być
uczestnictwo w subkulturze dewiacyjnej
Przestrzeganie norm społecznych
• podział między naturą i kulturą, które rzutują na
ludzkie działania;
• Zwolennicy determinizmu biologicznego:
– natura determinuje nasze działania.
– dewianci nie mogą pohamować się od naruszania
norm
• Zwolennicy determinizmu kulturowego:
– zachowanie dewiacyjne kształtowane są przez wzorce
kultury przebywanie w patologicznym środowisku
– udział w subkulturze dewiacyjnej
Normy a socjalizacja
• w procesie socjalizacji zyskujemy wiedzę, co, jak
i kiedy "się" robi
• Zaimek "się" - odwołanie do normy
• bezosobowe sformułowanie norm społecznych
• zakaz pewnych zachowań
• autor zakazu nie jest wymieniony
• (zakaz ustanowiony przez społeczeństwo)
• bezosobowo funkcjonująca norma
Normy a socjalizacja
• Socjalizacja jest przekazem kultury, wpajaniem
norm leżących u podstaw porządku społecznego
• Rodzina, szkoła, kościół wychowują ale także
narzucają normy i przymuszają (agenda
socjalizacji)
• socjalizacja: wzmacnianie pożądanych
zachowań przez nagrody i kary
• istotną rolę odgrywa naśładownictwo i przekaz
symboli