Transcript pobierz
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Miejsce gospodarstw edukacyjnych w wielofunkcyjnym rolnictwie i rozwoju obszarów wiejskich Dr hab. Piotr Nowak Zakład Socjologii Struktur Społecznych Instytut Socjologii Uniwersytet Jagielloński II Ogólnopolski Zlot Zagród Edukacyjnych Kraków, 17-19 listopada 2014 r. Plan wystąpienia • Co to jest wieś? • Rozwój obszarów wiejskich • Wielofunkcyjne rolnictwo • Przyszłość wsi w Polsce Wieś jako tradycyjna społeczność lokalna Wieś to przestrzeń, w obrębie której zachodzą rozmaite zjawiska lub rozgrywają się różne procesy ekonomiczne, społeczne, polityczne i kulturowe (Gorlach 2004). 1. Określony typ aktywności ekonomicznej 2. Charakterystyczny typ więzi społecznych (więzi krewniaczo sąsiedzkie) 3. Specyficzne cechy kultury (rola tradycji) Co to jest wieś? Co wpływa na wysoką jakość życia (dobrobyt) w ich miejscu zamieszkania europejczyków? Mieszkańcy obszarów wiejskich we wszystkich krajach Unii Europejskiej zgodnie podkreślali, że są to: mocne poczucie wspólnotowości i dobre stosunki sąsiedzkie. Ciekawe jest również to, że równie często takie odpowiedzi pojawiały się u mieszkańców wsi w Wielkiej Brytanii, jak i Polski, krajów na pozór bardzo różniących się historią i strukturą obszarów wiejskich Eurobarometr: Qualitative survey about Well-being, September 2011 Dlaczego jest była i będzie polityka rolna? Powody natury politycznej - racja stanu Powody natury ekonomicznej - brak kontroli nad całym procesem produkcji Powody natury społeczno-kulturowej Czy Wspólna Polityka Rolna jest zakupioną od UE licencją rozwojową dla polskiej wsi i rolnictwa? Czy Polska ma własny plan rozwoju obszarów wiejskich? Rozwój zrównoważony Rozwój zrównoważony to rozwój, który zaspokaja potrzeby obecnego pokolenia bez uszczerbku dla możliwości przyszłych pokoleń do zaspokajania własnych potrzeb. (Singh 2009: 2). Rozwój neoendogenny Zdaniem Christophera Ray’a podstawą koncepcji neoendogennego rozwoju jest: - terytorializacja, - waloryzacja lokalnych zasobów ludzkich, - partycypacja i kontekstualizacja. Istotę jej opisują trzy pojęcia: kontekst lokalny, partycypacja i partnerstwo Znaczenie rolnictwa W ciągu 12 tysięcy lat, odkąd zaczęto uprawiać rośliny, użytkowanych było ok. 7 tysięcy gatunków – teraz tylko 15 gatunków roślin i 9 gatunków zwierząt zapewnia 90% całkowitej produkcji żywności Podstawowe funkcje gospodarstw rodzinnych • Zapewnienie środków utrzymania rodzinie i zabezpieczenie przed ubóstwem • Współtworzenie różnorodności produkcji rolnej i zwiększanie konkurencji na rynku • Kształtowanie środowiska naturalnego • Zapobieganie procesom wyludniania na obszarach wiejskich • Zapewnienie bezpieczeństwa społecznego Współczesne funkcje rolnictwa Źródło: Wilkin J. 2007 Wielofunkcyjność rolnictwa i obszarów wiejskich, w: Nowe Życie Gospodarcze, nr 21, 11.11.2007 Współczesne funkcje rolnictwa Współczesne funkcje wsi Współczesne funkcje wsi to tworzenie infrastruktury kulturowej, społecznej i ekonomicznej umożliwiającej korzystanie z jej zasobów mieszkańcom kraju (w tym miast). Najważniejsze sektory gospodarki w gminie ze względu na ilość mieszkańców gminy w nich pracujących – 1995, 2005 oraz 2012 roku Typ gminy W KTÓRYCH SEKTORACH GOSPODARKI ZATRUDNIONYCH JEST NAJWIĘCEJ MIESZKAŃCÓW GMINY? Duża Ogółem Mała 1995 2005 2012 1995 2005 2012 1995 2005 Rolnictwo, ogrodnictwo i przetwórstwo spożywcze 78,8 78,8 53,8 88,8 88,8 80,0 83,8 83,8 Handel i usługi 56,3 57,5 63,8 41,3 41,3 36,3 48,8 49,4 51,1 Przemysł, w tym leśny 43,8 46,3 38,8 25,0 21,3 33,8 34,4 33,8 36,3 Transport 10,0 11,3 13,9 1,3 - 7,6 5,6 5,6 10,7 Turystyka 5,0 5,0 5,1 5,0 6,3 10,1 5,0 5,6 7,5 Sfera budżetowa 33,8 40,0 31,3 51,3 56,3 43,8 42,5 48,1 37,6 - - 12,5 - - 3,8 - - 8,2 Inne 5,0 1,3 11,3 - - 2,6 2,5 0,6 6,9 Braki danych 5,0 2,5 3,8 2,5 - 1,3 3,8 1,3 2,5 Budownictwo Źródło: Badania własne. 2012 66,9 Koszty społeczne zmian zachodzących na wsi Cierpienia współczesnego człowieka wynikają z tego, że uzyskał ogromną, bezprecedensową wolność osobistą kosztem dużej części bezpieczeństwa. I nie chodzi o bezpieczeństwo od wojny. Chodzi o bezpieczeństwo w sensie pozycji społecznej, pewności siebie, zaufania do swoich decyzji, do autorytetów. Świat społeczny w którym żyje współczesny człowiek daleki jest od tradycyjnej społeczności wiejskiej, która zapewniała kompletność funkcjonalną. Dziękuję za uwagę