Transcript DOKUZ EYLÜL ÜN*VERS*TES*

KAMUSAL MAL
VE HİZMET TÜRLERİ
1
KAMUSAL MAL VE HİZMET TÜRLERİ
Kamu kesimi tarafından üretilen,
üretimine katkıda bulunulan ve düzenlenen
mal ve hizmetler ; Tam kamusal, yarı kamusal,
özel mal ve hizmetler, erdemli ve erdemsiz
mallar, klüp malları, bölgesel kamusal mallar
ve global kamusal mallar şeklinde
incelenebilir.
2
Kamu mallarının sınıflandırılmasında iki
kriter kullanılmaktadır :
1. Tüketimde rekabet olup olmaması
2. Tüketimden mahrum bırakmanın mümkün
olup olmaması
3
KAMU EKONOMİSİNDE ÜRETİLEN MAL
VE HİZMETLER
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Tam kamusal mal ve hizmetler
Yarı kamusal mal ve hizmetler
Özel mal ve hizmetler
Erdemli ve erdemsiz mallar
Klüp malları
Ortak mallar
Bölgesel kamusal mallar
Global kamusal mallar
4
TAM KAMUSAL VE HİZMETLER
Toplumsal ihtiyaçların giderilmesine yönelik
olan bölünemeyen ve faydasından kimsenin
mahrum bırakılamadığı ve üretimini de siyasi
otoritenin karar verdiği mal ve hizmetlere
denir.
Örneğin: Adalet, Zorunlu Eğitim, Koruyucu
Sağlık, Diplomasi, Güvenlik, Savunma
5
ÖZELLİKLERİ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Faydası bölünemez.
Pazarlanamaz.
Tüketiminde mahrum bırakma yoktur.
Vergilerle finanse edilir.
Beleşçilik (freerider) davranışı vardır.
Tüm topluma fayda sağlar,
Fiyatlandırılamaz,
Tüketimde rekabet yoktur,
Siyasi otorite üretimine karar verir,
Olumlu dışsal fayda ortaya çıkar, insanlar tercihlerini
açıklamaz.
6
YARI KAMUSAL MAL VE HİZMETLER
Yarı kamusal mal, faydası bölünebilen,
pazarlanabilen ve topluma önemli ölçüde
dışsal fayda sağlamakta olan mallardır.
Örneğin ; Eğitim ve Sağlıktır.
7
ÖZELLİKLERİ
1. Hem özel hem de kamu kesimi tarafından
sunulabilir.
2. Pozitif dışsallıklara sahiptir.
3. Bölünülebilir.
4. Fiyatlandırılabilir.
5. Üretimde ve tüketimde rekabet söz
konusudur.
6. Finansmanı ağırlıklı olarak harçlarla sağlanır.
8
ÖZEL MAL VE HİZMETLER
Faydası bölünebilen, fiyatlandırılabilen,
pazarlanabilen diğer bir ifade ile kişisel
tüketimin söz konusu olduğu mal ve
hizmetlerdir.
Bu mal hizmetlerin arzı piyasada oluşan
talebe göre belirlenmektedir.
Bunun dışında devlet doğal tekel ve mali
tekeller yoluyla özel mal ve hizmet üretiminde
bulunmaktadır
9
Doğal tekeller : Milli ekonomi açısından son
derece önemli olan, ölçeğe göre artan
getirinin ve yüksek yatırım maliyetlerinin
olduğu alanlarda ortaya çıkan mal ve
hizmetlerdir. Örnek ; Telekominikasyon
,su,demir yolu,doğal gaz işletmeciliği.
10
• Mali tekeller : Bir malın yada hizmetin
üretiminden dağıtım ve pazarlamasına değin
aşamaların birinde, birkaçında yada
tüketiminde devletin karar alma birimi olarak
tekel oluşturduğu duruma denir. Örnek ;
vergileme tekniği.
11
ERDEMLİ VE ERDEMSİZ (FAYDALIVE
ZARARLI ) MALLAR
ERDEMLİ MALLAR :Devletin, toplumda yaşam
olanakları düşük kesimlere sosyal devlet
ilkesinin gereğince sunmuş olduğu mal ve
hizmetlerdir. Bu tür mallar özel mal niteliğinde
olmakla birlikte, tamamen piyasaya
bırakıldığında yeterince üretilmediği için
toplumsal refahı artırmak ve yaygınlaştırmak
için devlet tarafından üretilen mal ve
hizmetlerdir.
12
ÖZELLİKLERİ
1. Dar gelirlilere yöneliktir
2. Birincil fayda yararlananlara, ikincil fayda
toplumadır .
3. Hizmet maliyetinde sunulur yada bedelsizdir.
Örneğin: Çocuk esirgeme, konut üretimi, yaşlı
ve düşkünlere bakımevi, öğrenci bursları ve
diğer sosyal hizmetler.
13
ERDEMSİZ MALLAR : Toplum sağlığını ve genel
ahlakı bozan, kullanımı zararlı olan malların
devlet tarafından tüketiminde düzenleyici rol
üstlenmek istediği mallardır.
Örnek: Alkol, sigara, uyuşturucu.
14
KLÜP MALLARI
Tüketimden mahrum bırakılma özelliğine
sahip olduğu halde, belli bir noktaya kadar
tüketiminde rekabet olmayan mallardır.
Örneğin;Tüketimde rakipsiz olma ve dışarıda
tutulabilme özelliklerine sahip kablolu
televizyon, sinemalar gibi orta malları.
15
ORTAK (SERBEST) MALLAR
Üretimleri için bir çaba harcanmayan, tüm
ihtiyaçları karşılayacak kadar çok bulunan,
fiyatı olmayan mallardır.
Örnek ; hava
16
BÖLGESEL KAMUSAL MALLAR
Ulusal ve global kamusal mal ve hizmetler
arasında yer almaktadır.
Örneğin ; ortak pazarlar ( AB, NAFTA ) , savunma
paktları (NATO ) ve kablo ağları
Bölgesel kamusal malların üç türü
bulunmaktadır :
1. ÜLKE TEMELLİ OLMAYANLAR : Bilgiye, eğitime
ve bölgesel diyaloga yönelik yatırımlar ile ortak
politik sistemler ve standartları oluşturmak için
yapılan anlaşmalara yönelik görüşmeleri
içermektedir.
17
2. ÜLKELER ARASI MEKANİZMALAR : Olumsuz
sınır ötesi dışsallıkları yönetmek yada sınırlar
boyunca hastalıkların yayılmasını önleyici
halk sağlığı önlemlerin, koordine etmeyi
sağlamaktadır.
3. ÜLKEYE ÖZGÜ POLİTİKALAR : Olumlu dışsallık
avantajlarını ortaya çıkaracak faaliyetlerde
bulunmayı kapsamaktadır.
18
GLOBAL KAMUSAL MALLAR
• Global kamusal mallar kalkınma ve
yoksulluğun azaltılmasında çok önemli yeri
olan, yeterli düzeyde sunulabilmesi çok sayıda
ülkenin işbirliğine bulunmasına bağlı olan ve
sınır aşan dışsallıklara sahip olan kaynaklar,
hizmetler, kurallar ve politik sistemlerdir.
• Global kamusal mal ve hizmetlerden ilkesel
olarak global nüfusun tümü yararlanmaktadır
ve faydaları evrenseldir.
19
Global kamusal mallar rekabetin söz konusu
olmadığı, finansmanı global olarak sağlanan
mallardır. Bu mallar ;
1. Çevresel : ( ozon tabakası , okyanuslar , iklim)
2. Sosyal : (evrensel insan hakları ,barış, sağlık)
3. Ekonomik : ( finansal istikrar mekanizmaları ,
ticaret rejimleri )
4. Kurumsal –altyapısal : (etkin yönetim, fiziki,
altyapı, bilgi )
20
HAZIRLAYANLAR
GÖKHAN YEDİREN
2010466084
ZEYNEP ÜSTÜNDAĞ 2012466142
SALİM HİZMETÇİ
2010466048
21