Transcript Diagnostyka w pedagogice spo*ecznej

Diagnostyka w pedagogice
społecznej
Dr hab. Hanna Solarczyk-Szwec
Podstawowe środowiska
wychowawcze
Naturalne/nieformalne
Rodzina
środowisko lokalne (sąsiedztwo)
Grupa rówieśnicza
Intencjonalne/celowe/ formalne
Środowisko lokalne (stowarzyszenia,
organizacje)
Szkoła
Klub sportowy
Zakład pracy
Diagnoza
• Pochodzi z greki,
• Zebranie potrzebnych danych i ich krytyczne
opracowanie,
• Oparte na doświadczeniu i rozumowaniu
Czynności diagnostyczne
• zebranie w odpowiednich sposób danych,
• określenie badanego stanu rzeczy,
• Interpretacja zebranych danych
Diagnoza rozwinięta
Diagnozy cząstkowe:
- Identyfikacja (klasyfikacja, typologizacja)
- Wyjaśnienie (genetyczne, celowościowe)
- Określenie aktualnej fazy
- Prognoza
Przyczyny (geneza)
• Wywołujące: (pierwsze/istotne)
• Predysponujące (tkwiące w jednostce,
środowisku)
• Podtrzymujące/ sprzyjające (środowiskowe)
Rozpoznanie środowiskowe
• Badanie składników środowiska z punktu
widzenia potrzeb wychowawczych,
opiekuńczych, socjalnych, kulturalnych
• Składniki: środowisko materialne, wzory
osobowe, organizacja życia
• Badanie selektywne
Typy diagnozy
• Poznawcza
• Decyzyjna: ściśle powiązana z działaniem
praktycznym
Cykl działania zorganizowanego
• Postawienie jasnego i określonego celu
• Zbadanie środków i warunków, które trzeba
zastosować, aby osiągnąć cel
• Przygotowanie środków i warunków
• Urzeczywistnienie
• Kontrola otrzymanych wyników
Etyczne aspekty diagnostyki
• Tajemnica zawodowa,
• Odpowiedzialność za postawienie błędnej lub
dowolnej diagnozy,
• Przede wszystkim nie szkodzić!
Metody
pracy społeczno-wychowawczej
•
•
•
•
Metoda indywidualnego przypadku
Metoda grupowa w pracy socjalnej
Metoda organizowania środowiska
Animacja społeczno-kulturalna
Metoda indywidualnego przypadku
• Casework – klasyczna metoda pracy socjalnej
powstała na pocz. XX w. W USA,
• Mary Richmond: Czym jest metoda przypadku
w pracy socjalnej, 1922.
• Casework: proces, który rozwija osobowość
poprze świadome dostosowanie w relacjach
międzyludzkich i w otoczeniu społecznym”.
Elementy Casework
• Wgląd w cechy osobowościowe jednostki,
• Rozpoznanie zasobów, zagrożeń, wpływów
otoczenia społ.,
• Bezpośrednie oddziaływanie na osobę,
• Bezpośrednie oddziaływanie na osobę poprzez
otoczenie społeczne
• Podejścia: funkcjonalne (szczególne znaczenie
instytucji), psychospołeczne (uzwględnienie
struktury psychicznej i kontekstu społ.)
Casework w Polsce
• nacisk na socjologiczny aspekt trudności
życiowych,
• wg Aleksandra Kamińskiego:
- prowadzenie przypadku jest sztuką,
- prowadzący powinien posiadać także wiedzę
życiową,
- fundamentem jest wiedza z psychologii,
socjologii, pedagogiki,
- poza wiedzą fachową należy: akceptować
jednostkę, mieć wiarę w jej możliwości, tworzyć
atmosferę zaufania, zmierzać do tego, żeby
jednostka sama chciała skorygować swoje życie,
doskonalenie swojej osobowości.
Procedura metody pracy socjalnej
z indywidualnym przypadkiem
1. Diagnoza społeczna
2. Opracowanie planu postępowania
3. Prowadzenie przypadku
Metoda pracy grupowej
Carls D. Garvin: „prowadzący grupę musi skoncentrować się
na pomaganiu uczestnikom grupy w staniu się systemem
wzajemnej pomocy. Głównym źródłem pomocy dla każdego
członka grupy są inni, indywidualnie i zbiorowo”.
A. Kamiński wyróżnia 3 odmiany metody grupowej:
1. Rozwojowo-wychowawcza (np. domy kultury, instytucje
edukacyjne, rekreacyjne, org.)
2. Rewalidacyjna (wobec osób społecznie
niedostosowanych)
3. Psychoterapeutyczna (usprawnianie społ. i psych.
funkcjonowania)
Zasady metody grupowej
1. Przyswojenie członkom grupy idei wzajemnej
pomocy
2. Rozumienie i wykorzystywanie w pracy z grupą
procesu grupowego
3. Dążenie do wzmocnienia zdolności uczestników
grupy
4. Nauczenie uczestników grupy wykorzystania
doświadczenia grupowego do funkcjonowania w
różnych sytuacjach grupowych w życiu realnym.
Empowerment
• Proces, przez który osoby i grupy rozwijają
świadomość swoich zdolności kontrolowania
lub wpływania na siebie i innych i uczą się
umiejętności efektywnego stosowanie swego
wpływu (np. ruch praw obywatelskich)
Typologia grup wg Zastrowa
•
•
•
•
•
•
•
Rekreacyjne,
Socjalizacyjne
Terapeutyczne
Spotkaniowe, trening wrażliwości
Eduakcyjne
Samopomocy
Problemowe i decyzyjne
Typologia grup wg Browna
• Podejście oparte na kontinuum celów pracy
grupowej:
• Diagnoza indywidualna, indywidualne
wsparcie, indywidualna zmiana,
edukacja/informowanie, kompensacja przez
zajęcia czasu wolnego, mediacja między
jednostkami i instytucjami, wsparcie/zmiana
grupowa, zmiana w środowisku, zmiana
społeczna
Proces grupowy
1.
2.
3.
4.
Tworzenie grupy,
Stabilizacja jej struktury i norm
Realizacja jej celu
Ocena efektów działania i decyzja o dalszym
istnieniu lub rozwiązaniu
Metoda organizowania środowiska
• Wąskie rozumienie: na użytek pomocy socjalnej
uruchamia się stałą lub cykliczną akcję; pomoc jednej
grupie społecznej, np. seniorom; zajęcie się wybranym
problemem społ., np. czasem wolnym; działania
prowadzone są przez jedną grupę osób lub instytucję
• Szerokie rozumienie: całościowe rozumienie
środowiska lokalnego, pełna rejestracja problemów,
kompleksowy i komplementarny system działań, stałe
działanie, trwałe usuwanie zagrożeń; dominacja
pozytywnego sensu działalności społ. nad negatywnym
(ratownictwo i usuwanie zagrożeń)
Cele metody środowiskowej
1.
2.
3.
4.
Wspomaganie rozwoju
Opieka
Wyrównywanie braków
Kompensacja
Cel nadrzędny – tworzenie wspólnoty
Warunek powodzenia: budzenie sił społ., tj.
ochotniczych organizatorów życia zbiorowego
Schemat postępownia
• zbliżony do innych metod pracy socjalnej i
wychowawczej, ale angażuje znacznie większe siły
• Etapy:
1. rozpoznanie, diagnoza potrzeb
2. Organizowanie zespołu i pracy
3. Planowanie i koordynacja działań opiekuńczowspomagająco-rozwojowych
4. Wtórne pobudzanie (inspiracja i umacnianie zespołu)
5. Systematyczne ulepszanie
6. Kontrola i doskonalenie
Animacja społeczno-kulturalna
• Animacja: ożywiać coś/kogoś, wprawiać w życie,
skłaniać do działania
Fazy:
Czynności wstępne:
1. Wstępna diagnoza
2. Planowanie treści, form, precyzowanie celów działań
3. Informacja i stymulowanie
Czynności realizacyjne:
- edukowanie, motywowanie, koordynowanie
Pomiar efektywności na podstawie przyjętych w fazie
planowania wskaźników
Skutki animacji jednostek
i małych grup społecznych
•
•
•
•
•
Przyrost wiedzy
Rozwój umiejętności
Zmiana postaw
Zmiana hierarchii wartości
Zmiana postaw kulturowych
od pasywności – do aktywności
od receptywności do kreatywności
Od izolacji do afiliacji
Od egocentryzmu do socjocentryzmu
Od schematyzmu do innowacyjności
Od stereotypów myślenia do generatywności myślenia
Animator
•
•
•
•
•
•
•
•
Podmiot
Kreator sytuacji animacyjnych
Wzbudzający ducha
Ożywiający otoczenie społeczne
Pobudzający do inicjatywy
Unerwiający tkankę społeczną
Aktywizujący
Propagujący nowe wartości