Transcript Saf madde ve karışımlar

4. Sınıf Fen Ve Teknoloji Dersi
KİMYA
Maddeyi tanıyalım;
• Maddenin özellikleri
• Maddenin halleri
• Maddenin ölçülebilir özellikleri
• Maddenin değişimi
• Isı ve sıcaklık
• Saf madde ve karışımlar
HÜLYA BÜYÜKÇİÇEK
SAF MADDE VE KARIŞIMLAR
Su ve şeker saf maddedir.
Limonata, tuzlu su, şekerli su ve ayran ise karışımdır.
Limonata karışımdır; çünkü içinde şeker, su ve limon suyu vardır.
Su saf maddedir. Çünkü içinde kendisinden başka bir madde yoktur.
Limonata örneğinde olduğu gibi iki ya da daha fazla maddenin özelliklerini kaybetmeden bir arada bulunmaları ile oluşan maddeye karışım denir.
HÜLYA BÜYÜKÇİÇEK
SAF MADDE VE KARIŞIMLAR
Limonata, ayran gibi en az iki saf maddenin bir araya gelmesiyle oluşan
maddelere karışım denir. Deniz, hava, toprak, petrol ikiden fazla saf
maddeden oluştukları için birer karışımdır.
Karışımları oluşturan maddeler özelliklerini kaybetmezler.
Tuz - su karışımında tuzun, şeker - su karışımında şekerin tadını alırız.
Fındık -üzüm karışımında fındık ve üzüm maddeleri özelliklerini korurlar.
Şehriyeli pilavda pirinç ve şehriyeleri kolayca fark edebiliriz.
Karışımları ayırdığımızda karıştırmadan önceki saf maddeleri elde ederiz.
Un - mercimek karışımını elediğimizde eleğin üzerinde mercimek kalır. Un
ise akarak altta birikir. Un ve mercimek karışmadan önceki özelliklerini
korur.
HÜLYA BÜYÜKÇİÇEK
SAF MADDE VE KARIŞIMLAR
Bir bardak suya şeker atıp karıştırdığımızda bir süre
sonra şeker suyun içine dağılır ve görünmez olur. Bu
olaya çözünme denir. Su, şekeri çözmüş, şeker ise suda
çözünmüştür.
Şekerin su içinde çözünmesiyle oluşan bu karışım
çözelti olarak adlandırılır. Şeker çözünen, su ise
çözücüdür.
Su ile unu karıştırdığımızda un suda çözünemediği için
çözelti oluşmaz. Zeytinyağı - su, kum - su, karabiber - su
karışımları da çözelti değildir. Çözelti, bir maddenin
çözücü içinde dağılmasıyla oluşur.
HÜLYA BÜYÜKÇİÇEK
SAF MADDE VE KARIŞIMLAR
Çözeltilerin Özellikleri
• Çözeltiler de bir karışımdır. Çözeltiyi oluşturan maddeler
özelliklerini kaybetmez.
• Bir katı maddenin su içinde çözünmesiyle oluşan çözeltilerde su
tamamen buharlaşınca katılar dipte kalır.
• Çözeltilerde çözücü madde miktarı çözünen madde miktarından
fazladır.
• Maddeler sıcak suda daha kolay çözünür.
• Tuzlu suyu ocakta ısıtıp kaynattığımızda su buharlaşmaya başlar.
Tuz buharlaşmadığı için çözeltideki tuz oranı artar. Fazla su
buharlaştığında çözelti daha tuzlu olur.
• Buharlaşma sonucu çözeltilerdeki çözücü miktarı azalır, çözünen
madde miktarının çözelti içindeki oranı artar.
HÜLYA BÜYÜKÇİÇEK
SAF MADDE VE KARIŞIMLAR
Erime ve Çözünme Arasındaki Fark Nedir?
Şekerin su içinde çözülmesi ile mumun erimesi aynı
olay değildir. Erime; katı haldeki bir maddenin ısı
alarak sıvı hale geçmesidir. Çözünme ise bir
maddenin çözücü bir madde içinde görünmeyecek
hale gelmesidir.
HÜLYA BÜYÜKÇİÇEK
SAF MADDE VE KARIŞIMLAR
Deniz suyu neden tuzludur?
Su çok iyi bir çözücüdür. Topraktaki tuzlar
yağmur sularıyla çözünür. Yağmur suları
akarsularla denizlere taşınır. Denizlerde
buharlaşma hızlı olduğundan deniz
suyundaki tuz oranı artar. Bu nedenle
deniz suyu tuzludur.
HÜLYA BÜYÜKÇİÇEK
SAF MADDE VE KARIŞIMLAR
Karışımlar Kendilerini Meydana Getiren Maddelere
Nasıl Ayrılır?
Maddeler birbiri ile her oranda karıştıkları gibi basit
fiziksel işlemlerle de ayrılabilir. Ayırma yöntemlerinden
bazıları şunlardır:
• Süzme
• Yüzdürme
• Buharlaştırma
• Mıknatıs ile
HÜLYA BÜYÜKÇİÇEK
SAF MADDE VE KARIŞIMLAR
Süzme ile ayırma:
Katı bir madde ile sıvı bir madde birbirlerinden
süzülerek ayrılır. Örneğin suda haşladığınız
makarnayı süzmek için süzgeç kullanırsınız.
Portakal suyunu da posasından ayırmak için süzme
yöntemini kullanırız.
HÜLYA BÜYÜKÇİÇEK
SAF MADDE VE KARIŞIMLAR
Yüzdürme ile ayırma:
Birbirine karışmış farklı yoğunluktaki katı
maddeler sıvı içinde yüzdürülerek ayrılır.
Annenizi pilav yaparken izlediniz mi? anneniz
pirincin içinde bulunan yabancı maddeleri su
içerisinde yüzdürerek ayırır. Pirinç dibe çöker,
yabancı maddeler su yüzeyinde kalır.
HÜLYA BÜYÜKÇİÇEK
SAF MADDE VE KARIŞIMLAR
Buharlaştırma ile ayırma:
Sıvıların içinde çözünen katı maddeleri ayırmak için
buharlaştırma yöntemini kullanırız. Şekerli suyu
ısıttığımızda su buharlaşır, kabın dibinde şeker kalır.
Aynı şekilde tuzlu suyu kaynattığımızda su buharlaşır,
geride tuz kalır. Tuz Gölü'nde yazın su buharlaşır, kıyıda
kalan tuz toplanarak kullanılır. Su her sıcaklıkta buharlaşır.
HÜLYA BÜYÜKÇİÇEK
SAF MADDE VE KARIŞIMLAR
Mıknatıs ile ayırma:
Mıknatıs; demir, nikel ve kobaltı çeker. Bu
maddeler yabancı maddelerle karıştırıldığında
birbirinden mıknatıs yardımıyla ayrılır. Demir
talaşını yerdeki tozların içinden mıknatıs
yardımıyla ayırabiliriz.
HÜLYA BÜYÜKÇİÇEK