Transcript Tworzenie wiedzy

W2. Teoria organizacyjnego
tworzenia wiedzy
1.
2.
3.
4.
Wiedza jako zasób
Styl zarządzania a tworzenie wiedzy
Mechanizmy rozwoju (konwersja) wiedzy
Spirala wiedzy
Zasoby (resources)
NIEMATERIALNE
MATERIALNE
(zasoby niewidzialne)
- WIEDZA
- KULTURA ORGANIZACYJNA
- REPUTACJA
- MARKA
- RELACJE Z OTOCZENIEM
- PRAWA WŁ. INTELEKTUALNEJ
(patenty,znaki towarowe, tajemnice
handlowe)
- AKTYWA FINANSOWE
- AKTYWA RZECZOWE
- AKTYWA LUDZKIE
Hierarchia zasobów
kluczowe kompetencje
core competences
kompetencje
competences
zdolności
skills
Zasoby
resources
Wartość zasobów
Trudność imitacji
E.Głuszek, zarządzanie zasobami niematerialnymi przedsiębiorstwa, Wydawnictwo AE we Wrocławiu, 2004, s.31.
Kompetencje
• df.1 - Uprawnienia, formalne prawo zajmowania się
określonymi sprawami i podejmowaniem decyzji
• df. 2. - Kwalifikacje i umiejętności niezbędne (pożądane)
do decydowania
Na kompetencje składają się: intelekt, uzdolnienia i
predyspozycje, wykształcenie i wiedza, doświadczenie i
praktyczne umiejętności, motywacje i system wartości,
formalne prawo do podejmowania decyzji i prowadzenia
określonych spraw, postawy i zachowania, stan zdrowia,
zdolność i skłonność do aktualizowania i poszerzania
wiedzy i umiejętności
Macierz kompetencji
duża
Konkurencyjność
zasobów wiedzy
kompetencje
niewykorzystane
kompetencje
wyjątkowe
wykorzystanie
chronienie,
szersze
wykorzystanie
kompetencje
nieistotne
kompetencje
podstawowe
outsourcing
zachowanie,
rozwijanie
mała
mały
Stopień wykorzystania wiedzy
Źródło: G.Probst i inni, op.cit., s.66.
duży
Wiedza w organizacji
• dawniej i niestety w wielu organizacjach dzisiaj
– poszufladkowana dyscyplinarnie
Koźmiński, s.99.
– poszufladkowana funkcjonalnie
• w przyszłości
– sieciowa
– problemowa
Wartość dodaną
przynoszą procesy i produkty,
a nie funkcje
Wiedza jako zasób pierwotny
ZASÓB
„PIERWOTNY”
Wiedza
Odtwarzanie, aktualizacja
pomnażanie zasobu „pierwotnego”
ZASOBY
„WTÓRNE”
Ludzie
Kultura
Kapitał
Marka
Dostęp do rynku
Technologia
Strategia
Struktura
.
.
Inne cechy firm
wymuszone przez
konkurencję
Zarządzanie
wiedzą
Przewaga
konkurencyjna
Źródło: A. Koźmiński, op.cit., s.96
Cechy wiedzy jako zasobu
WIEDZA
Zmienność
otoczenia
biznesu
Przewaga
konkurencyjna
NIEOKREŚLONOŚĆ:

zastosowań

efektów

„nosicielstwa”

nakładów

ryzyka zastosowania
ZBIÓR „ROZMYTY”
Źródło: A. Koźmiński, op.cit., s.97.
Przymus
odnowy
Nieokreśloność
własności
Tworzenie wiedzy
Aktualny
stan wiedzy
Wiedza
sytuacyjna
„słabe sygnały”
Wiedza
techniczna
Wiedza
ekonomiczna
Wiedza
społeczna
Skojarzona
wiedza
relacyjna
Rozpoznanie
organizacji
i jej otoczenia
A.Koźmiński, Zarządzanie w warunkach niepewności, s.99
Synteza:
nowa wiedza
Proces
twórczy
Aktualizacja
stanu wiedzy
Zastosowania
eksperymenty
Proces
badawczy
Nowy styl zarządzania
(Hansen i von Oetinger, 2001)
BP, GlaxoSmithKline, Simens, ISPAT
T - poziomo
• wzrost efektywności - przenoszenie najlepszych
•
•
•
•
praktyk,
poprawa jakości – nieformalne zasięganie rad u
kolegów,
zwiększanie przychodów – wspólne użytkowanie
zasobów, kwalifikacji, wiedzy,
identyfikacja niedostrzegalnych szans rozwoju
biznesu – konfrontacja i kojarzenie pomysłów,
zachęcanie do ryzykownych posunięć przez
perfekcyjnie wspólnie opracowane i
skoordynowane programy zastosowań.
T-pionowo
• jasno sformułowane kryteria i mierniki oceny
•
•
•
oraz bodźce,
ekonomiczna przejrzystość firmy – wyraźne
przypisanie kosztów i efektów do jednostek
organizacyjnych firmy
sformalizowane interakcje i transakcje
ekonomiczne (kontrola i możliwość ich
ograniczania)
przypisanie osobom predystynowanym do
kontaktów międzyludzkich roli „żywych portali
internetowych”
Mechanizmy rozwoju wiedzy (1)
1. Przekształcanie wiedzy domyślnej w formalną
(eksternalizacja - uzewnętrznienie)
2. Przekazywanie i sumowanie wiedzy domyślnej
(socjalizacja - uspołecznienie)
3. Przekształcanie wiedzy formalnej w wiedzę
domyślną (internalizacja - przyswajanie przez
jednostki)
4. Sumowanie wiedzy formalnej - kombinacja
Mechanizmy rozwoju wiedzy (2)
INTERNALIZACJA
Ukryta
Dostępna
KOMBINACJA
SOCJALIZACJA
Dostępna
Ukryta
EXTERNALIZACJA
Socjalizacja (uspołecznienie)
od indywidualnej wiedzy ukrytej do grupowej wiedzy ukrytej
• mistrz – uczeń – obserwacja, naśladowanie,
ćwiczenie
• przykład Hondy
– sake, gorące źródła i nowe pomysły czyli „spotkania burzy
mózgów”
– forum krytycznego dialogu, upowszechniania doświadczeń
– zakaz krytyki bez wskazania konstruktywnego pomysłu
• przykład Matsushita Electric Industrial czyli
podglądanie piekarza (skręcanie ciasta)
Eksternalizacja (uzewnętrznienie)
od wiedzy ukrytej do wiedzy formalnej (dostępnej)
• wiedza ukryta wyrażona w postaci metafor,
•
•
analogii, pojęć, hipotez lub modeli
spadanie z roweru po przeczytaniu podręcznika
nauki jazdy
przykład Hondy City – auto jako ludzki organizm
(wysoki młodzieniec wyłonił się z analogii pomiędzy
„maksimum człowieka, minimum maszyny” i
wyobrażeniem kuli) – w co ostatecznie przeobrazi
się samochód
Eksternalizacja
od wiedzy ukrytej do wiedzy formalnej (dostępnej)
• „minikopiarka Canona czyli co ma kopiarka do
puszki od piwa?” – pomysł Horoshi Tanaki
• „mając ideę produktu, mamy za sobą ponad
połowę drogi” – szef Hondy
• metafora
(przenośnia) – sposób intuicyjnego rozumienia
rzeczy za pomocą symboli – sposób wyrażania wiedzy
ukrytej, analogia (podobieństwo) – uwidacznia
powszechność dwóch różnych rzeczy”
Metafora i analogia
w tworzeniu koncepcji produktu
Produkt
(korporacja
)
City (Honda)
Minikopiarka
(Canon)
Domowa
piekarnia
(Matsushita)
Metafora/
analogia
Wpływ
na tworzenie pomysłu
Ewolucja auta
(metafora)
Sugestia powiększenia przestrzeni dla
pasażera; „maksimum człowieka, minimum
maszyny”
Kula (analogia)
Sugestia powiększenia przestrzeni dla
pasażera kosztem zmniejszenia zewnętrznej
powierzchni, pomysł wysokiego i krótkiego
samochodu („wysoki młodzieniec”)
Aluminiowa puszka od Sugestia podobieństwa między niedrogą
piwa (analogia)
puszką i światłoczułym pojemnikiem tonera,
koncepcja „niskich kosztów wytworzenia”
Pieczywo hotelowe
Sugestia wypieku smaczniejszego pieczywa,
(metafora)
koncepcja „ skręcania ciasta’
Nonaka, Takeuchi,Inter.
op.cit.Hotel
, s.90. (analogia)
Kombinacja
od wiedzy dostępnej do usystematyzowanej w. dostępnej
• selekcjonowanie, ujednolicanie i kategoryzowanie
•
•
informacji
powstanie nowej wiedzy
(np. edukacja)
kierownicy średniego szczebla operacjonalizują
wizje korporacyjnych działań
przykład Kraft General Foods – firma produkująca
żywność – program „ sklepik” (nowe systemy i metody
sprzedaży na podstawie opinii klientów) – podział klientów i
sklepów na kategorie
• Canon – wyjście poza branżę fotograficzną
Internalizacja
proces włączania wiedzy dostępnej w obręb ukrytej
• uczenie się przez działanie
• dokumentacja pomaga zinternalizować to, czego
•
•
doświadczyli – spisuj to, czego doświadczyłeś
przykład GE – baza danych o skargach i pytaniach
klientów (Centrum Odpowiedzi) – odpowiedź na
niemal każde pytanie jest natychmiastowa, w
przypadku pojawienia się problemu, 12
doświadczonych specjalistów z 4-letnim
doświadczeniem – odpowiedź staje się częścią
systemu informacyjnego
przykład Matsushity – ograniczanie czasu pracy do
1800 h pracy/rok
Internalizacja
proces włączania wiedzy dostępnej w obręb ukrytej
• doświadczenie (wiedza ukryta) staje się częścią
•
kultury organizacyjnej (literatura)
upowszechnienie celu przy pomocy materialnego
doświadczenia („sprawdźmy to”)
Spirala wiedzy
• socjalizacja (przystosowanie) – upowszechnianie
•
•
•
•
•
•
wiedzy ukrytej (tworzenie wiedzy jest ograniczone)
kombinacja fragmentów informacji dotyczących
działalności firmy nie poszerza wiedzy
wiedza ukryta i dostępna muszą na siebie
oddziaływać
konwersja przez socjalizację – upowszechnianie
doświadczeń i postaw członków organizacji
eksternalizacja (uzewnętrznienie)– dialog lub
zbiorowa refleksja
kombinacja (łączenie) – wiązanie wiedzy nowej z już
istniejącą
uczenie się przez działanie wyzwala internalizację
(uwewnętrznienie)
Istota wytworzonej wiedzy
Wiedza ukryta
Wiedza
ukryta
Wiedza
dostępna
Wiedza dostępna
wiedza współodczuwana
(socjalizacja-dzielenie się
doświadczeniem)
np. skręcanie ciasta
wiedza pojęciowa
(eksternalizacja-przekazanie
wiedzy ukrytej przez metafory)
np. wysoki młodzieniec
wiedza operacyjna
(internalizacjaprzyswojenie)
np. wdrażanie polityki
skrócenia czasu pracy
wiedza usystematyzowana
(kombinacja-łączenie wiedzy
formalnej)
np. sklepik Kraft General Foods
Spirala wiedzy
Dialog
eksternalizacja
socjalizacja
Łączenie
wiedzy
dostępnej
Budowanie
pola
internalizacja
kombinacja
Uczenie w działaniu