Transcript Slide 1 - Монголбанк

МОНГОЛБАНК
ВАЛЮТ, ЭДИЙН ЗАСГИЙН ГАЗАР
ТӨРӨӨС МӨНГӨНИЙ БОДЛОГЫН ТАЛААР 2012 ОНД
БАРИМТЛАХ ҮНДСЭН ЧИГЛЭЛ:
ХАНШИЙН БОДЛОГО
ПАРЛАМЕНТЫН СЭТГҮҮЛЧДЭД ЗОРИУЛСАН ХЭЛЭЛЦҮҮЛЭГ
2011.09.09
Агуулга
• Гадаад валютын дотоодын захын ерөнхий ойлголт
• Ханшийн бодлогын ерөнхий зарчим
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
2
Агуулга
• Гадаад валютын дотоодын захын ерөнхий ойлголт
• Ханшийн бодлогын ерөнхий зарчим
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
3
Ханшийн төрөл
Ханш гэж юу вэ?
Нэг улсын мөнгөн тэмдэгтийг өөр улсын мөнгөн
тэмдэгтээр худалдах, худалдан авах “үнэ”.
Гадаад валютын арилжаа гэж юу вэ?
Нэг улсын мөнгөн тэмдэгтийг өөр улсын мөнгөн
тэмдэгтээр худалдах, худалдан авах “үйл ажиллагаа”.
• Нэрлэсэн ханш: USD 1239.52; EUR 1780.26; RMB 190.91
• Нэрлэсэн үйлчилж буй ханш (NEER): Жигнэсэн дундаж индекс
• Бодит үйлчилж буй ханш (REER): NEER + инфляци
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
4
Ханшид нөлөөлөгч хүчин зүйлс
Богино ба урт хугацаанд олон хүчин зүйлс шууд болон
шууд бусаар нөлөөлнө:
•
•
•
•
•
•
Макро эдийн засгийн суурь нөхцөл
Гадаад валютын захын эрэлт, нийлүүлэлт
Бизнесийн мөчлөг
Гадаад худалдааны нөхцөл
Гадаад, дотоод бодит хүүний түвшин
Захад оролцогчдын хүлээлт ...
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
5
Ханш тогтоох ≠ Ханш зарлах
Ханшийг хэн тогтоодог вэ?
Банк, ББСБ нь өөрсдийн ханшийг тогтооно.
Жишээ: AБВ банкны ханш USD авах 1245, USD зарах 1253
Ханшийг хэн зарладаг вэ?
Монголбанк нь жигнэсэн дундаж ханшийг тооцож, зарлана.
Жишээ: 2011.09.07-ны өдрийн хаалтын ханш 1247.49
Монголбанкны зарласан ханшийг юунд ашиглаж болох вэ?
- Нягтлан бодох бүртгэл:  төгрөгөөр илэрхийлэхэд
- Гааль, шүүх, татвар, шимтгэл, хураамж, төлбөр ноогдуулах
хэмжээ:  төгрөгөөр илэрхийлэхэд
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
6
Монголбанкны зарласан ханш
Монголбанкны хаалтын ханш гэж тухайн өдөр
Монголбанкнаас зарласан ханшийг хэлнэ.
Банкууд
мэдээ
ирүүлэх
Жигнэсэн
дундаж ханш
тооцох
Ханшийг
зарлах
• Өмнөх өдрийн
16 цагаас
тухайн өдрийн
16 цаг хүртэлх
арилжааны
мэдээг
банкуудаас
хүлээн авна.
• Тухайн өдрийн
арилжааны
төгрөгийн
ам.доллартай
харьцах
жигнэсэн
дундаж
ханшийг
тооцоолно.
• Цахим
шуудангаар
болон
Монголбанкны
цахим
хуудсаар
нийтэд
зарлана.
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
7
Монголбанкнаас зарласан ханш
1,600
Зарласан ханш, зүүн тэнхлэг
Зарласан ханшийн өдрийн өөрчлөлт (%), баруун тэнхлэг
30 сарын турш тогтвортой
1,500
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
1,400
-
%
1,700
(0.5)
1,300
(1.0)
(1.5)
1,200
(2.0)
(2.5)
12/07
03/08
05/08
07/08
10/08
12/08
02/09
04/09
07/09
09/09
11/09
02/10
04/10
06/10
09/10
11/10
01/11
03/11
06/11
08/11
1,100
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
8
Гадаад валютын дотоодын зах
Банк
Монголбанкны
хяналт
Монголбанкны
хяналт
ББСБ
ААН, иргэн
СЗХ-ны
хяналт
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
9
Гадаад валютын арилжаа
100%
9.1
90%
2.8
9.6
16.9
81.3
80.4
80%
70%
60%
50%
40%
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
09/02/2011-ны өдрийн
байдлаар
 Дотоодын
валютын захын
эргэлт 7 тэрбум
ам.долларт
хүрч өссөн.
 Монголбанкны
оролцооны
шаардлага
буурсан (ханш
тогтвортой).
Банкуудаас Монголбанктай хийсэн арилжаа (%)
Банк хоорондын арилжаа (%)
Банкуудаас иргэд, аж ахуйн нэгжтэй хийсэн арилжаа (%)
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
10
Монголбанкны хяналт - зохицуулалт
•
•
•
•
•
•
Мэдээлэл авах: тогтмол + цаг үеийн шаардлагаар
Мэдээллийн бодит байдлыг хянах: зайнаас + газар дээрх
Мэдээлэлд үндэслэн шинжилгээ, судалгаа хийх
Бодлогын арга хэмжээний санал боловсруулах
Бодлогын арга хэмжээг хэрэгжүүлэх, хяналт тавих
Хууль, тогтоомжийн хэрэгжилтийг хангуулах
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
11
Монголбанкны хяналт, шийдвэр гаргалт
Мэдээлэл
• Гадаад гүйлгээ
• Гадаад валютын
арилжаа
• ААН-ийн шууд
мэдээлэл
• Төлбөрийн
тэнцэл
• Гадаадын
хөрөнгө
оруулалтын
позиц
• Гадаад өр
• Төрийн
байгууллагууд
• Бусад
Шинжилгээ
• Өдөр тутмын
мэдээлэл
• Цаг үеийн
шинжилгээ
• Төлбөрийн
тэнцэл, гадаад
сектортой
холбоотой
судалгаа,
шинжилгээ
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
Шийдвэр
• Тушаал, журам,
заавар
• Интервенц Стерилизаци
• Своп, форвард
хэлцэл
• Зайнаас болон
газар дээрх
хяналт
• Бусад
12
Агуулга
• Гадаад валютын дотоодын захын ерөнхий ойлголт
• Ханшийн бодлогын ерөнхий зарчим
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
13
Монголбанкны үндсэн зорилт
Төвбанк /Монголбанк/-ны тухай хуулийн 4.1:
Үндэсний мөнгөн тэмдэгт-төгрөгийн тогтвортой
байдлыг хангах:
 Үнийн тогтвортой байдал
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
14
Ханшийн бодлогын ерөнхий зарчим (i)
Төрөөс мөнгөний бодлогын талаар 2011 онд
баримтлах үндсэн чиглэлийн 1.3:
 Төгрөгийн гадаад валюттай харьцах ханш нь макро
эдийн засгийн суурь нөхцөлтэй нийцэж уян хатан
тогтох зарчмыг баримтална.
 Монголбанк дотоодын зах зээлд гадаад валютын
ханшийн огцом өөрчлөлтийг зөөлрүүлэх чиглэлээр
оролцож, гадаад валютын албан нөөцийг нэмэгдүүлнэ.
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
15
Ханшийн бодлогын ерөнхий зарчим (ii)
Төрөөс мөнгөний бодлогын талаар 2012 онд
баримтлах үндсэн чиглэлийн төсөлд:
• Төгрөгийн гадаад валюттай харьцах ханш нь макро
эдийн засгийн суурь нөхцөлтэй нийцэж, зах зээлийн
эрэлт, нийлүүлэлттэй уялдан уян хатан тогтох зарчмыг
баримтална.
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
16
Энэхүү зарчмын үндэслэл юу вэ?
• Гадаад зах зээлийн өөрчлөлт
• Төгрөгийн гадаад валюттай
харьцах ханшийн тохируулга
• Эдийн засаг дахь шаардлагатай
тохируулга
- Үнийн тогтвортой байдлыг хангах
- Урт хугацаанд эдийн засгийн өсөлтийг дэмжих
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
17
Төгрөгийн ам.доллартай харьцах ханш
2010 онд: 13%-иар чангарсан
2011 онд: IX/7-ны байдлаар оны эхнээс 0.8%-иар чангарсан
Яагаад?
•
Гадаад валютын гадагшлах урсгал 1.9 дахин өссөн;
* Бараа, үйлчилгээний гадаад худалдааны алдагдал 
•
Гадаад валютын албан нөөц 2.6 тэрбум ам.долл.-т хүрсэн;
* Төгрөгийн баталгаа, итгэл 
•
Банкуудын гадаад валютын урсгалыг удирдах чадавхи .
* Своп, форвард хэлцэл г.м. санхүүгийн хэрэгслүүд
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
18
Ямар хандлага бий болоод байна вэ?
•
•
•
•
Гадаад валютын урсгал нэмэгдэх;
Бодит үйлчилж буй ханш (REER) чангарах дарамт өсөх;
Дотоодын эрэлт, мөнгөний нийлүүлэлт нэмэгдэх;
Хэрэглээний шинж чанартай импорт нэмэгдэх.
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
19
Ямар эрсдэлүүд үүсч болох вэ?
•
•
•
•
•
•
Урсгал тэнцлийн тогтворгүй байдал үүсэх
Эдийн засаг халах
Гадаад худалдааны нөхцөл муудах
Нефтийн бүтээгдэхүүний нийлүүлэлт тасалдах
БНХАУ түр хугацаанд хилээ хаах
Боомтын нэвтрүүлэх хүчин чадал хүрэлцэхгүй байх
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
20
Эдийн засгийн халалтын эрсдэл?
35%
Инфляци /CPI/
30%
Суурь инфляци
Бодит ДНБ-ий өсөлт
25%
20%
15%
10%
5%
0%
-5%
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7
2007
2008
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
2009
2010
2011
Эх сурвалж: ҮСХ, Монголбанк
21
Тэрбум төгрөг
Улсын төсөв хурдацтай тэлж байна
400
Төсвийн зардлын өсөлт (%)
140%
350
Төсвийн зарлага /Seasonally
Adjusted/
120%
300
Төсвийн зарлага /Exponential
Smoothing/
100%
80%
250
60%
200
40%
150
20%
100
0%
50
-20%
0
-40%
1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7
2005
2006
2007
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
2008
2009
2010
2011
Эх сурвалж: ҮСХ, Сангийн яам
22
Мөнгөний нийлүүлэлт өсч байна
7000
Гадаад валютын харилцах, хадгаламж
6000
70%
Банкнаас гадуурх бэлэн мөнгө
60%
Нийт мөнгөний өсөлт (%)
5000
тэрбум төгрөг
80%
Төгрөгийн харилцах, хадгаламж
50%
4000
40%
3000
30%
20%
2000
10%
1000
0%
-10%
0
1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7
2005
2006
2007
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
2008
2009
2010
2011
Эх сурвалж: Монголбанк
23
Иргэн, ААН-ийн зээл хурдацтай өсч байна
5000
Иргэдийн зээл 86%↑
Хувийн хэвшлийн зээл 43%↑
Хувийн хэвшил
Иргэд
4500
100%
Бусад
80%
Иргэдийн зээлийн өсөлт (%)
4000
60%
Тэрбум төгрөг
3500
3000
40%
2500
20%
2000
1500
0%
1000
-20%
500
-40%
0
1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7
2005
2006
2007
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
2008
2009
2010
2011
Эх сурвалж: Монголбанк
24
Орон сууц, барилгын мат.-ын үнэ өссөөр...
НИЙТ ДҮН
Õàí -Óóë
Áàÿí ç¿ðõ
Áàÿí ãî ë
Ñ¿õáààòàð
×èí ãýëòýé
Ñî í ãèí î õàéðõàí
2011 II /
2010 II (%)
12.5%
13.2%
12.9%
9.7%
19.6%
20.6%
6.2%
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
Ì àòåðèàëû í í ýð
Áåòî í çóóðì àã
Õº í 㺠í áåòî í
Ø àëí û áàí ç
Çàõàëñàí áàí ç
Ï àëê
Õàð öààñ
Öåì åí ò
Õàð öààñ (÷óëóóã¿é)
Õàí û í öààñ
Õàâòàí
Ø ààçàí óãààãóóð
Ø ààçàí ñóóëòóóð
ª äðèéí ãýðýë
Ø àõì àë ø àë
Õàí û í öààñ
Орон
Монгол
Монгол
Монгол
Монгол
Монгол
ОХУ
БНХАУ
БНХАУ
БНХАУ
БНХАУ
БНХАУ
БНХАУ
БНХАУ
БНХАУ
БНСУ
2011 VII /
2010 VII (%)
33%
27%
15%
74%
114%
33%
8%
14%
6%
6%
9%
13%
11%
15%
11%
Эх сурвалж: ҮСХ
25
Эрсдэлээс яаж сэргийлэх вэ?
Зөвхөн мөнгөний бодлогоор:
• эдийн засгийн урт хугацааны, тогтвортой өсөлтийг хангах,
• хямралын эрсдэлийг бууруулах,
• төлбөрийн урсгал тэнцлийн тогтвортой байдлыг дэмжих,
• бодит ханшийн чангарах дарамтыг багасгах,
• эдийн засгийн халалтын эрсдэлээс сэргийлэх боломжгүй.
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
26
Ямар арга хэмжээ авах ёстой вэ? (i)
Засгийн газар
• Төсвийн урсгал зардлыг хязгаарлах;
• Дотоодын зах зээл дэх илүүдэл эх үүсвэрийг эдийн засгийн
чадавхи, багтаамжийг нэмэгдүүлэх, бүтцийн гажуудлыг
засах урт хугацаатай хөрөнгө оруулалт болгох;
• Ирээдүйд хүлээгдэж буй хөрөнгийн дотогшлох урсгалыг
эдийн засгийн өсөлтийг урт хугацаанд хангах хөрөнгө
оруулалтад цаг алдалгүй, оновчтой, жигд чиглүүлэх;
• Гадаад худалдааны алдагдлыг бууруулах чиглэлээр
зохистой бодлого хэрэгжүүлэх;
• Төсвийн тогтвортой байдлыг тууштай хангах.
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
27
Ямар арга хэмжээ авах ёстой вэ? (ii)
Монголбанк
• Богино хугацааны, гэнэтийн их хэмжээний гадаад валютын
урсгалыг мөнгөний бодлогын арга хэрэгслээр зохицуулж,
түүний эдийн засаг дахь сөрөг нөлөөллийг бууруулах.
Монгол Улсын гадаад секторын тойм, тулгамдсан асуудлууд
28
Анхаарал хандуулсанд
баярлалаа
Монголбанк
Бага тойруу -3, 15160 Улаанбаатар 46, Монгол Улс
www.mongolbank.mn