Transcript Beynəlxalq xammal və enerji daşıyıcıları bazarı


Beynəlxalq İqtisadi Münasibətlər fakultəsi

Qr. Dİ-6, III kurs tələbəsi: Vəliyev Vüsal

Beynəlxalq Bazarlar və Birjalar Dərsi

Müəllim: Elşən BAĞIRZADƏ
Bakı-2012
Dünya iqtisadiyyatının xammal və enerji
daşıyıcılarına olan tələbatının ödənilməsi
problemləri.
 Xammal və enerji daşıyıcıları bazarının
mahiyyəti, xüsusiyyətləri, təsnifatı və
coğrafiyası.
 Xammal və enerji daşıyıcıları üzrə dünya
bazarında qiymətlərin dinamikası və
qiymət pariteti.
 Xammal və enerji daşıyıcıları bazarında
beynəlxalq inhisarların rolu və mövqeyi.


Yanacaq-energetika kompleksi müasir
dünya iqtisadiyyatının əsasını təşkil
etməklə yanacağın çıxarılması və
işlənməsi elektroenergetika, həmçinin
yanacaq və elektrik enerjisinin daşınması
və bölüşdürülməsi proseslərini özündə əks
etdirir. Son illərdə bu kompleksin
ümumdünya ÜDM-də həcmi 3% təşkil
etmişdir. Yanacaq-energetika
kompleksinin ümumi strukturu belədir:
Yanacaq-energetika kompleksi
Yanacaq
sənayesi
Neft
Qaz
Kömür
Yanan şist
Torf
Elektroenergetika
İES
AES
SES
Alternativ
enerji
mənbələri
Enerjinin
daşınması və
bölüşdürülməsi
Neft
kəməri
Qaz
kəməri
Xammal və enerji daşıyıcıları bazarı özündə
yanacaq sənayesi, elektroenergetika və enerjinin
daşınması sferasını özündə əks etdirir. Neft
haqqında bəşəriyyətə çoxdan məlum olmasına
baxmayaraq, yalnız XIX əsrin sonlarında başlıca
enerji mənbəsi kimi iqtisadiyyatda geniş rol
oynamağa başladı.
 Təbii qaz enerji istehlakında ən sürətlə artan enerji
daşıyıcısıdır, baxmayaraq ki, balansda neft və
kömürdən həcmcə aşağıda durur. Qaz həmçinin
ekoloji cəhətdən ən təmiz enerji növüdür.






Xammal resursları üzrə qiymət formalaşmasının mühüm
xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, bu proses daxili xərjlərin
böyük olmasından deyil, başqa amillərdən asılıdır.
Bunlardan ən əsası aşağıdakılardır:
Xammal məhsulları bazarında tələb və təklifin qarşılıqlı
əlaqəsi
Əsas istehsalçıların – ixrajatçıarın və birca kotirovkalarının
qiymətlərinin dünya qiyməti kimi uyğunlaşdırılması
Müxtəlif valyutaların istifadəsi, tələb və təklifin tarazlığının
pozulması təsiri altında dünya pulları rolunu oynayan əsas
istehsalçıların qiymət çoxluğu
Müvafiq əmtəələrin aparıjı ixrajatçıları, idxalatçılarının
dünya qiymətinin formalaşmasında xüsusi rolu də neft üzrə
dünya qiymətlərinin formalaşmasında əsas rol oynayır.

«Neft müharibəsinin» nətijəsi olaraq, ərəb
ölkələri neft monopoliyalarının 1 başa nəzarəti
həm istehsalçı, həm bölüşdürüjü, həm də
qiymət sistemini tənzimləyiji kimi öz əllərinə
aldılar. Milliləşdirmə prosesidaha sonra
İndoneziya, Venesuela, Ekvador və digər neft
istehsal edən ölkələrə keçdi. Bu inkişaf etmiş
ölkələrin öz təbii resursları üzərində suverenliyin
təmin olunmasında 1 üsul idi. 1978-ci ildə
OPEK ölkələrinin nazirliklərinin Venada yarımillik
konfransında neft qiymətlərinə yenidən
ənənəvi baxış keçirildi.