DIAGNOZA SPOŁECZNA 2013

www.diagnoza.com

Janusz Czapiński PAP konferencja prasowa 26.06.2013

NARODOWE CENTRUM NAUKI

Metodologia

• • • • 7 edycja od 2000 r.

Realizacja w terenie marzec/kwiecień 2013 r.

Próba gospodarstw domowych N=12 355, w tym N=9 140 z próby w 2011 r. (74%) Próba indywidualnych respondentów (dostępnych członków gospodarstw domowych w wieku 16+ lat) N=26 307, w tym N= 18 020 z próby w 2011 r. (68%)

• • • • • • • • • • • •

Rezerwa prokreacyjna Ogólnie jakość życia System wartości Praktyki religijne Mikroekonomia Zdrowie Kapitał społeczny Bezrobocie Kultura Patriotyzm lokalny Emigracja zarobkowa Identyfikacja polityczna

Plan

Rezerwa prokreacyjna

Rezerwa prokreacyjna to obywatele, którzy nie mogą mieć, bądź rezygnują z pierwszego lub kolejnego dziecka

Rezerwa prokreacyjna stanowi 9,5 proc. populacji w wieku 16+ lat, więcej wśród kobiet (10,1 proc.) niż mężczyzn (8,8 proc.), najwięcej w grupie wieku 25-34 lata (23 proc.), następnie 35-44 lata (16,3 proc.) i najmłodszych (16-24 lata – 7,1 proc.). Wraz z wielkością miejscowości zamieszania rośnie udział rezerwy prokreacyjnej (wieś – 6,6 proc., miasta > 500 tys. – 15 proc.)

Najważniejsze powody rezerwy prokreacyjnej wśród kobiet i mężczyzn osobiście dotkniętych tym problemem trudne warunki materialne, brak pracy lub niepewność… przyszłość jest bardzo niepewna wysokie koszty wychowania złe warunki mieszkaniowe niemożność zajścia w ciążę/poczęcia dziecka (bezpłodność) brak odpowiedniego partnera/partnerki, na którym/której można… trudność godzenia pracy i rodzicielstwa ryzyko chorób genetycznych dziecka zbytnie odraczanie decyzji o posiadaniu dziecka zbyt niski zasiłek na urlopie macierzyński i/lub wychowawczym dzieci to zbyt duża odpowiedzialność brak miejsc lub wysokie opłaty w żłobkach i przedszkolach dzieci odbierają swobodę życiową chęć robienia kariery zawodowej zbyt krótki urlop macierzyński niechętna dzieciom postawa partnera/partnerki zagrożenia dla dzieci (np. narkomanią, agresją, pedofilią itp) zbyt krótki urlop wychowawczy 0 2 2 2 2 4 3 4 3 4 6 4 5 6 8 7 8 8 8 9 8 10 15 14 16 18 18 19 19 21 23 26 20 30 31 35 Kobiety Mężczyźni 40 43 45 50

Procentowy rozkład rezerwy prokreacyjnej w przekroju grup wykształcenia 4,5 21,9 42,3 Podstawowe Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe 31,4

Rozkład rezerwy prokreacyjnej w przekroju typu gospodarstwa domowego 8,3 14,4 9,4 5,5 12,4 19,2 30,8 małżeństwa bez dzieci małżeństwa z 1 dzieckiem małżeństwa z 2 dzieci małżeństwa z 3+ dzieci rodziny niepełne wielorodzinne nierodzinne

Procentowy rozkład rezerwy prokreacyjnej w przekroju grup zamożności 35,7 23,8 19,9 20,6 1/4 najuboższych 1/4 poniżej średniej zamożności 1/4 powyżej średniej zamożności 1/4 najzamożniejszych

Powody rezerwy prokreacyjnej (procentowy udział we wszystkich wskazaniach) 17,7 28,9 7,5 7,7 7,8 8,1 9,3 13 trudne warunki bytowe niepewna przyszłość koszty wychowania złe warunku mieszkaniowe niepłodność trudność godzenia rodzicielstwa z pracą brak partnera/ki pozostałe powody Bezpłodność: kobiety – 20,6%

, mężczyźni - 18,4%

(+ brak partnera

: kobiety – 18,8%

), potencjalnie in vitro może dać ok 100 tys. dzieci (1/4 rocznej liczby urodzin żywych)

Powody rezerwy prokreacyjnej (procentowy udział w powodach najważniejszych) 24,1 25,1 4,7 5,3 5,6 9,8 14,4 15,3 trudne warunki bytowe bezpłodność brak partnera/ki niepewna przyszłość złe warunku mieszkaniowe trudność godzenia rodzicielstwa z pracą koszty wychowania pozostałe powody

Udział trudnych warunk ó w bytowych w przyczynach rezerwy prokreacyjnej w przekroju zamożności gospodarstw domowych 44,5 33,6 51,6 58,9 1/4 najuboższych 1/4 poniżej średniej zamożności 1/4 powyżej średniej zamożności 1/4 najzamożniejszych

Wybrane wskaźniki jakości życia

% 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 56 29 9 61 35 16 62 34 26 69 55 20 69 60 72 63 76 68 78 72 78 74 79 76 14 Zadowoleni z własnego życia Zadowoleni z sytuacji w kraju Gospodarstwa z wystarczającymi dochodami 27 26 23 19 13 1992 1995 1997 2000 2003 2005 2007 2009 2011 2013

Procent respondentów, którzy uznali, że miniony rok należał w ich życiu do udanych 2000 r.

2003 r.

2005 r.

2007 r.

2009 r.

2011 r.

2013 r.

0 10 20 30 40 50 60 70 69,2 71,1 72,3 78,5 80,4 80,9 80 80 Proc.

90

Odsetki wskazań w sześciu badaniach, od czego lub kogo zależało to, że miniony rok był dla respondenta udany lub nieudany (w próbach osób dorosłych) Od kogo/czego zależało, jaki był miniony rok 2000 r.

N=6635 2003 r.

N=9420 2007 r.

N=12365 2009 r.

N=24531 2011 r.

N=25408 2013 r.

N=25070 Ode mnie Od innych ludzi Od władz Od losu (opatrzności) 67,3 24,9

24,3

44,5 61,3 23,4

15,2

42,0 65,8 26,5

9,0

39,0 Źródło danych: rok 1997 — Czapiński, 1998; lata 2000-2013 — Diagnoza Społeczna.

70,0 25,7

7,4

40,8 71,6 25,7

7,9

41,8 71,0 26,7

7,9

39,7

Od kogo/czego zależało, że miniony rok w życiu resp. należał do udanych Od innych ludzi Od losu Od władz Ode mnie Od innych ludzi Od losu Od władz Ode mnie 0 3,2 4,4 11,9 10 20 27 35,4 33,1 22,1 26,1 24,9 23,9 24 30,1 30,2 32,4 36,2 37,9 43,6 46,6 52,5 57,5 52,2 30 40 50 60 70 2013 2011 2000 81,1 81,7 82,8 80 Proc.

90

Systemwartości

Zdrowie Małżeństwo Dzieci Praca Pieniądze Bóg Przyjaciele Uczciwość Optymizm/pogoda ducha Szacunek otoczenia Silny charakter Wykształcenie Wolność 0 4,7 12,9 13,3 16,7 10,6 10,4 9,2 12,3 6,7 7,1 9 4 1,9 5,8 5,6 4,9 10 20 26,6 32,1 30,7 30 37,2 40 2013 2011 1992 46,1 47,6 50,4 53,4 57 52,3 59,6 65,3 64,1 50 60 70

Praktyki religijne

40 35 30 25 20 60 55 50 45 55,7 51,8 51,3 Udział w nabożeństwach 4+ razy Modlitwa 31,9 30,4 27,4 51,4 50,1 46,4 32,1 46,4 33,8 46,1 30,5 43,7 28,3 42,7 25,5 41,6 25,1 1992 1993 1995 1997 2000 2003 2005 2007 2009 2011 2013

Radzenie sobie gospodarstw domowych przy uzyskiwanych dochodach w latach 2000-2013 40 30 31 20 26 26 22 19 18 17 25 25 25 21 20 20 19 29 33 33 32 33 34 35 20 22 23 23 2000 2003 2005 2007 2009 2011 2013 12 13 13 10 0 z wielką trudnością z trudnością z pewną trudnością raczej łatwo

Jak sobie radzą

3 3 3 5 6 6 6 łatwo

Procent gospodarstw domowych, których nie stać na zakup wystarczających ilości różnych artykułów żywnościowych w latach 2000-2013 r. używki 18 21 37 43 54 19 wyroby cukiernicze 23 31 35 46 cukier 5 5 7 6 6 6 7 przetwory mleczne 9 11 15 16 19 mleko masło i inne tłuszcze ryby i przetwory rybne przetwory mięsne i drobiowe 4 5 5 5 7 7 5 6 6 7 7 9 10 16 14 16 21 26 35 2013 r.

2011 r.

2009 r.

2007 r.

2005 r.

2003 r.

2000 r.

23 26 31 mięso i drób 15 16 23 25 30 owoce i przetwory owocowe 10 12 13 15 20 22 32 warzywa i przetwory warzywne 0 7 9 9 10 13 13 10 20 30 40 50 Proc. gospodarstw domowych 60

Wyposażenie gospodarstw domowych w wybrane dobra trwałego użytku kino domowe telewizor LCD/plazma komputer przenośny komputer stacjonarny telewizja satelitarna/kablowa telefon stacjonarny dostęp do internetu samochód kuchenka mikrofalowa zmywarka do naczyń pralka automatyczna 0 3 10 13 18 17 19 15 15 20 23 25 29 34 36 39 39 50 50 65 46 47 50 51 46 47 52 54 57 56 60 63 68 70 72 74 79 81 51 61 67 2013 2011 2009 2007 2005 2003 2000 41 58 62 63 44 47 53 52 56 59 49 3 4 6 8 16 14 19 24 26 33 20 40 60 81 83 87 91 93 75 69 80 Proc. gospodarstw domowych 100

Procent gospodarstw posiadających oszczędności i odsetek gospodarstw z różną wysokością oszczędności wśród wszystkich posiadających oszczędności trudno powiedzieć powyżej rocznych dochodów powyżej 6 miesięcznych dochodów 3-6 miesięczne dochody do 3 miesięcznych dochodów do miesięcznych dochodów mają oszczędności 0 6 7 8 8 8 8 9 7 9 9 10 12 14 15 11 12 12 8 8 8 14 18 19 20 21 20 20 20 16 18 24 22 23 24 26 27 27 28 29 30 32 34 2013 2011 2009 2007 2005 2003 2000 37 40 32 28 23 23 24 10

Stan oszczędności

20 30 40 Proc. gospodarstw domowych 50

Odsetek gospodarstw zadłużonych i odsetek gospodarstw o różnej wysokości zadłużenia wśród zadłużonych powyżej rocznych dochodów powyżej 6 miesięcznych dochodów 3-6 miesięczne dochody do 3 miesięcznych dochodów do miesięcznych dochodów są zadłużone 0 8 23 19 16 11 12 12 14 15 13 14 12 13 16 17 17 18 19 19 20 19 23 24 28 29 31 33 33 18 22 24 24 24 24 10 20

Stan zadłużenia

2013 2011 2009 2007 2005 2003 2000 29 30 37 38 39 40 40 41 42 40 Proc. gospodarstw domowych 50

Zasięg ubóstwa (proc. gospodarstw domowych poniżej minimum egzystencji)

2 0 6 4 14 12 10 8 11,5 6,1 3,7 4 5,2 2005 2007 2009 2011 2013

Zasięg ubóstwa

Typ biologiczny rodziny 2013 małżeństwa bez dzieci małżeństwa z 1 dzieckiem małżeństwa z 2 dzieci małżeństwa z 3 i więcej dzieci rodziny niepełne wielorodzinne nierodzinne jednoosobowe nierodzinne wieloosobowe Ogółem Procent 3,00 2,46 3,50 13,48 8,46 4,56 4,52 19,48 5,14

20 15 10 5 0 40 35 30 25 Rozwarstwienie dochodów gospodarstw domowych na jednostkę ekwiwalentną w próbie panelowej 32,78 32,27 2011 2013 31,17 31,55 Dochód w poprzednim roku Dochód w pierwszych miesiącach bieżącego roku.

Dochód netto mężczyzn i kobiet w 9 grupach zawodowych przy kontroli wieku i wykształcenia (kobiety 79% zarobków mężczyzn)

4500 4000 3500 3000 2500 Mężczyzna Kobieta 2000 1500 1000 500 0

Dochód netto mężczyzn i kobiet w 9 grupach społeczno-zawodowych przy kontroli wieku i wykształcenia (kobiety 82% dochodu mężczyzn)

3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 Mężczyzna Kobieta

Przeciętna liczba poważnych symptomów chorobowych i procent zadowolonych ze stanu własnego zdrowia w latach 2000-2013 0,9 0,85 0,8 0,75 0,7 0,65 62,7 0,6 2000 0,87 66,3 2003 0,84 69,3 2005 0,81 70,5 72,2 0,76 Liczba poważnych symptomów Proc. zadowolonych ze zdrowia 2007 2009 74,2 0,7 2011 74,4 0,65 76 74 72 70 68 66 64 62 60 2013

Nadużywający alkoholu i palacze

8

%

7 6 5 4 3 2 1 0 41 6,6 6,4 38 36 5,4 5,3 32 Alkohol (lewa skala) Papierosy (prawa skala) 6 29 5,8 29 6,5 28 6,8 27 6,6 25 1992 1994 1997 2000 2003 2005 2007 2009 2011 2013 45

%

35 25 15

Procentowy rozkład mężczyzn, kobiet i ogółem przez 7 kategorii wskaźnika BMI Kategoria wg wartości BMI Poważna niedowaga (16,0-17,0) Niedowaga (17,00-18,5) Wartość prawidłowa (18,5-25,0) Nadwaga (25,0-30,0) I stopień otyłości (30,0-35,0) II stopień otyłości (otyłość kliniczna) (35,0-40,0) III stopień otyłości (otyłość skrajna) (>=40,0) Płeć Mężczyźni 0,2 0,8 39,0 43,5 13,9 1,9 0,7 Kobiety 0,9 3,7 52,0 29,0 11,1 2,7 0,7 Ogółem 2011 0,6 2,3 45,8 35,9 12,5 2,3 0,7 2013 0,5 2,2 44,0 36,6 13,3 2,7 0,8 Procentowy rozkład mężczyzn, kobiet i ogółem ze względu na rodzaj aktywności fizycznej Rodzaj aktywności fizycznej Nie uprawiają żadnej aktywności Aerobik Bieganie/jogging/nordic walking Siłownia Jazda na rowerze Jazda na nartach/inne sporty zimowe Pływanie Gra w piłkę nożna/inne sporty zespołowe Joga Sztuki walki Inne formy Płeć Mężczyźni 57,6 0,5 6,2 9,9 22,8 5,4 8,8 13,6 0,3 1,9 8,7 Kobiety 64,6 7,1 6,8 2,5 20,1 3,4 6,7 2,3 1,2 0,4 7,8 Ogółem 2011 61,3 4,0 6,5 6,1 21,4 4,3 7,7 7,7 0,8 1,2 8,2 2013 60,7 4,6 7,6 6,7 21,3 4,4 8,0 7,1 0,8 1,1 8,5

Przeciętna wysokość wydatków w zł. na ochronę zdrowia gospodarstw, które takie wydatki poniosły w ostatnim kwartale Leki Opłaty w szpitalu publicznym Szczere dowody wdzięcznośći Łapówki Ambulatoryjne usługi 0 100 307 375 379 119 129 142 136 114 198 260 285 278 311 308 265 200 300 471 2013 2011 2009 2007 384 400 500 550 524 597 600 700

Wydatki na zdrowie w 2011 i 2013 r.

Kategoria wydatków

Z prywatnych pieniędzy

Leki Usługi ambulatoryjne Opłaty w szpitalu publicznym Łapówki Dowody wdzięczności Ogółem

Z publicznych pieniędzy

NFZ 2011 17,6 mld 11,6 mld 323 mln 277 mln 123 mln 29,9 mld 58 mld 2013* Zmiana w proc.

22,6 mld 12,5 mld 252 mln 210 mln 132 mln 35,7 mld 64,2 mld +28,4 +7,8 -21 -24 +1 +19,4 +10 * Przewidywane na podstawie wydatków gospodarstw domowych w I kwartale i zakładanych wpływów do NFZ

Gdyby dodatkowe ubezpieczenie zdrowotne gwarantowało poprawę dostępu do usług medycznych i ich jakości, to czy Pana(ni) gospodarstwo domowe byłoby gotowe wykupić takie ubezpieczenie?

2011 Ważne Braki danych Ogółem NIE TAK w wysokości do 100 zł miesięcznie TAK w wysokości powyżej 100 zł miesięcznie Ogółem BD/ND/FALA Częstość 8101 3637 581 12319 68 12387 Procent 65,4 Procent ważnych 65,8 Procent skumulowany 65,8 29,4 4,7 99,5 ,5 100,0 29,5 4,7 100,0 95,3 100,0 2013 Ważne Procent 70,7 Procent ważnych 71,6 Procent skumulowany 71,6 Braki danych Ogółem NIE TAK w wysokości do 100 zł miesięcznie TAK w wysokości powyżej 100 zł miesięcznie Ogółem Systemowe braki danych Częstość 8734 3020 450 12204 150 12354 24,4 3,6 98,8 1,2 100,0 24,7 3,7 100,0 96,3 100,0

Kapitał społeczny

35

%

30 25 20 15 10 5 0 10,3 8,4 Ufający innym Aktywni społecznie Członkowie organizacji 10,3 10,5 13,6 12,1 10,5 15,1 14,1 11,5 15,6 13,2 13,4 13,4 15,2 13,7 12,2 1992 1995 1997 2000 2003 2005 2007 2009 2011 2013

Odsetek bezrobotnych wśród osób aktywnych ekonomicznie według różnych kryteriów bezrobocia*

Kryterium bezrobocia

Rejestracja w urzędzie pracy Rejestracja + gotowość podjęcia pracy Rejestracja + gotowość podjęcia pracy + poszukiwanie pracy Rejestracja + gotowość podjęcia pracy + poszukiwanie pracy + niepracowanie w pełnym wymiarze czasu + dochód osobisty netto miesięcznie mniejszy niż 1200 zł (w 2003 r. 800 zł, w 2005 r. 850 zł, w 2007 r. 900 zł, w 2009 950 zł, w 2011 1034 zł) Łącznie z bezrobotnymi niezarejestrowanymi (bierni zawodowo gotowi do podjęcia pracy i poszukujący pracy, N=278) 2003 19,6 16,6 14,8 13,5 2005

Stopa bezrobocia

2007 2009 17,6 14,7 13,4 11,9 12,5 8,9 7,6 6,5 9,9 7,2 6,6 5,1 2011 10,9 9,0 7,6 6.5

2013 13,9 11,4 8,9

8,6 10,3

* Uwzględniono tylko te osoby, które wypełniły ankietę indywidualną, ponieważ jednym z kryteriów bezrobocia były dochody osobiste netto, o które nie pytano w kwestionariuszu gospodarstwa domowego; z tego też względu pominięto młodszych członków gospodarstw domowych.

Odsetek gospodarstw domowych mających określoną wielkość księgozbioru w 2007, 2009, 2022 i 2013 r.

Liczba woluminów 0 do 25 26-50 51-100 101-500 ponad 500 2013 13,1 21,9 23,0 20,4 16,6 5,0 2011 12,5 21,9 22,1 21,2 16,9 5,4 2009 12,8 22,3 21,6 20,7 17,2 5,5 2007 10,1 23,1 21,5 20,6 19,8 5,9 47,7 proc. gd zakupiło w ostatnim roku jakieś książki inne niż podręczniki i instrukcje, z tego 38,7 proc. mniej niż 5, 62 proc. mniej niż 10, 86,4 proc. mniej niż 20.

Czy ktokolwiek z członków gospodarstwa domowego musiał z powodu braku pieniędzy zrezygnować w ostatnim roku z: (dane w procentach odpowiedzi) 2013 2011 2007 2013 2011 2007 2013 2011 2007 2013 2011 2007 2013 2011 2007

17,1 19,9 17,5 24 20,4 26,1 12,5 12,6 16 17 16,6 22,5 20 19,4 24,8

43,7 41,5 46 41,6 39,2 40,6 53,6 51,6 52,5 64,4 75,4 74,3 72,5 61,8 63,3 18,1 17,8 10,6 7,5 5,9 3,5 43,8 45,9 38,1 41,6 43,3 38,7 26,4 29 22,7 TAK NIE Brak potrzeby

Procent bardzo zadowolonych z miejscowości zamieszkania

41,23 Gdynia Poznan Gdańsk Toruń Kraków Katowice Wrocław Warszawa Olsztyn Gliwice Wałbrzych Zabrze Opole Szczecin Sosnowiec Białystok Gorzów Wlk.

Bielsko-Biała Lublin Łódź Radom Jaworzno Bydgoszcz Kielce Kędzierzyn Koźle Częstochowa 0 9,91 11,58 5,08 6,79 9,2 9,09 4,91 3,35 6,22 6,15 5,96 7,99 5,84 1,12 4,5 5,73 5,51 3,62 5,09 4,44 3,68 5,12 3,26 5 8,38 9,97 8,56 10 14,22 19,03 18,3 19,73 15,02 17,09 17,01 20,88 16,19 15,59 21,29 13,91 14,26 13,86 15 20 25 30 2011 2013 35 37,7 40 45

Destynacje zamierzonej emigracji zarobkowej (2009 – 6,5%, 2011 – 6,9%, 2013 – 8%) NIEMCY W. BRYTANIA HOLANDIA NORWEGIA FRANCJA USA BELGIA SZWECJA INNE KRAJE WŁOCHY IRLANDIA AUSTRIA POZOSTAŁE KRAJE UE DANIA HISZPANIA KANADA AUSTRALIA FINLANDIA LUKSEMBURG PORTUGALIA GRECJA 3,5 2,2 3,0 1,8 2,9 2,7 3,8 4,7 5,3 0 1,3 2,3 3,1 2,0 4,7 1,3 1,1 ,4 ,4 1,0 2,6 4,2 ,8 ,2 ,1 ,1 0,9 5 7 8,8 10 11,9 15 20,5 23,3 24,7 20 25 27,5 30 2013 2011 2009 35 40,2 42,3 40 45

Struktura wykształcenia osób zamierzających emigrować do pracy

2013 5,3 35 37,8 21,9 2011 6,6 39,8 36,4 17,2 2009 7,9 42,2 35,7 14,2 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Podstawowe/gimnazjalne Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe

Kraje odbytej emigracji zarobkowej (2009 4 lata – 4,5%, 2011 4 lata – 3,8%, 2013 2 lata – 2,5%) 41,2 NIEMCY W. BRYTANIA HOLANDIA INNE KRAJE FRANCJA AUSTRIA BELGIA 5,1 5,8 3,8 2,2 3,2 3,4 2,9 2,4 WŁOCHY SZWECJA IRLANDIA DANIA HISZPANIA FINLANDIA PORTUGALIA GRECJA USA 0 1,7 3,0 2,7 2,7 5,6 6 2,5 2 2,4 1,3 2,1 2,5 0,9 0,5 0,9 0,2 0,7 0,7 1,6 0,7 3,4 3,2 5 7,5 10 14,1 13,0 9,7 11,8 10,9 14,0 16,3 20,0 15 20 23,7 25 30 29,9 37,0 2013 2011 2009 35 40 45

Ważne Braki danych Ogółem Która partia polityczna jest Panu/i najbliższa?

Prawo i Sprawiedliwość (Jarosław Kaczyński) Polskie Stronnictwo Ludowe (Janusz Piechociński) Sojusz Lewicy Demokratycznej (Leszek MIller) Polska Jest Najważniejsza (Paweł Kowal) Solidarna Polska (Zbigniew Ziobro) Ruch Palikota (Janusz Palikot) Platforma Obywatelska (Donald Tusk) Inna Ogółem Żadna Trudno powiedzieć Systemowe braki danych Ogółem Częstoś ć Procent 3407 715 925 118 225 682 3243 280 9595 12784 3770 205 16758 26353 12,9 2,7 3,5 ,4 ,9 2,6 12,3 1,1

36,4 48,5 14,3

,8 63,6 100,0 Procent ważnych Procent skumulowan y

35,5 7,4 9,6 1,2 2,3 7,1 33,8 2,9

100,0 35,5 43,0 52,6 53,8 56,2 63,3 97,1 100,0

Procentowa przewaga sympatyk ó w PO nad sympatykami PiS (+) i sympatyk ó w PiS nad sympatykami PO (-) wśr ó d os ó b, kt ó re mają jakiekolwiek sympatie partyjne w 2013 r. (og ó łem -1,7) 17,2 12 9,5 -6,5 0,7 11,7 14 50, 3 -3,8 12 -3 -10,9 -28 -3.6

-43 -19 -20,3

Przyczyny katastrofy smoleńskiej

trudno powiedzieć inna przyczyna ogólny bałagan w instytucjach odpowiedzialnych za lot naciski na pilotów, aby lądowali bez względu na trudne warunki zamach, spisek przeciwko polskiemu Prezydentowi błąd pilotów lub kontrolerów lotu 0 26,5 30,5 4,9 6,2 5 26,2 30,7 24,5 36 10 12,1 16,7 15 20 21,1 21,8 25 2013 2011 30 35 40

Częstość wskazań w procentach na zamach jako przyczynę katastrofy smoleńskiej w przekroju zwolenników różnych partii politycznych PiS Solidarna Polska PJN Ruch Palikota PSL SLD PO 0 4,5 7,3 10 17 17,9 20 24,6 27,9 30 40 49 50 60

Ocena reform po 1989 r.

70 60 50 40 30 20 10 0 29,8 10,4 1997 47,4 7,7 57,4 6,1 2000 2003 46,7 7,5 40,1 10,3 2005 2007 36,3 12,5 udały się nie udały się 37,2 14 43,9 11,6 2009 2011 2013

Ocena reform po 1989 r. w przekroju identyfikacji partyjnej p98 Ktora partia polityczna jest Panu najblizsza?

Ogółem Prawo i Sprawiedliwość (Jarosław Kaczyński) Polskie Stronnictwo Ludowe (Janusz Piechociński) Sojusz Lewicy Demokratycznej (Leszek MIller) Polska Jest Najważniejsza (Paweł Kowal) Solidarna Polska (Zbigniew Ziobro) Ruch Palikota (Janusz Palikot) Platforma Obywatelska (Donald Tusk) Inna Żadna Trudno powiedzieć p42 Czy Pana zdaniem reformy w Polsce po 1989 roku udaly sie udały się nie udały się trudno powiedzieć Ogółem

7,1% 10,6% 16,8% 20,3% 7,1% 15,5% 33,5% 12,3% 7,8% 8,2%

11,7% 61,6% 50,8% 52,0% 50,0% 63,3% 38,1% 28,1% 59,9% 45,6% 31,4% 44,0% 31,3% 38,6% 31,2% 29,7% 29,6% 46,5% 38,4% 27,8% 46,5% 60,4% 44,4% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Charakterystyka zwolenników czterech partii

Zaufanie Ocena życia Wykształcenie Wielkość miejscowości Demokracja Zamożność Praktyki religijne Uprzedzenia Wiek Prawo i Sprawiedliwość Polskie Stronnictwo Ludowe Sojusz Lewicy Demokratycznej Platforma Obywatelska Bóg Fatalizm Internet

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

NARODOWE CENTRUM NAUKI