Transcript Żywienie chorych z cukrzycą

Małgorzata Łyszkowska
Klinika Chirurgii Dziecięcej i
Transplantacji Narządów IP-CZD
 Zalecenia
dietetyczne
Celem leczenia dietetycznego i farmakologicznego
chorych na cukrzycę jest dążenie do:
 indywidualnie wyznaczonych dla każdego chorego
stężeń (przed i po posiłku) glukozy we krwi;
 optymalnego stężenia lipidów w surowicy;
 optymalnych wartości ciśnienia tętniczego krwi
 oraz uzyskanie i utrzymywanie pożądanej masy ciała.
Leczenie dietetyczne obejmuje wskazówki
dotyczące:
 całkowitej kaloryczności diety;
 rozdziału kalorii na poszczególne posiłki w
ciągu dnia;
 źródła pokarmów, które zabezpieczają
zapotrzebowanie kaloryczne.
Przy ustalaniu diety należy uwzględnić
indywidualnie:
 preferencje żywieniowe i kulturowe pacjenta,
wiek, płeć,
 poziom aktywności fizycznej,
 status ekonomiczny.
Chorzy na cukrzycę powinni być zachęcani do
przestrzegania zasad prawidłowego żywienia:
 kontrolowania ilości spożywanych
węglowodanów w całej diecie i poszczególnych
posiłkach;
 ograniczenia węglowodanów prostych;
 częstego spożywania posiłków (w zależności
od terapii).

Znaczenie ma całkowita kaloryczność diety, dostosowana do
wieku, aktualnej masy ciała oraz aktywności fizycznej chorego.

U osób z nadwagą konieczna jest redukcja dotychczasowej
kaloryczności diety w stopniu, która powinna umożliwić
powolną, ale systematyczną redukcję masy ciała (ok. 0,5–1
kg/tydzień).

Zmniejszenie kaloryczności diety (o 500–1000 kcal/d.)

Redukcję masy ciała można osiągnąć, stosując zarówno dietę o
zredukowanej ilości węglowodanów, jak i dietę
niskotłuszczową.
15-20%
40-50%
30-35%
węglowodany
tłuszcze
białka
 Indeks
glikemiczny (IG)
 Wymiennik białkowo-tłuszczowy (WBT)
 Wymiennik węglowodanowy (WW)
INDEKS GLIKEMICZNY (IG)


Mówi o zdolności produktu
spożywczego do podwyższenia
stężenia glukozy we krwi.
Procentowa szybkość wzrostu
glikemii w porównaniu do
wzrostu jaką wywołuje
spożycie tej samej ilości
glukozy
WYMIENNIKI
WĘGLOWODANOWE (WW)

Porcja produktu lub potrawy

10g węglowodanów przyswajalnych,
czyli bez błonnika
• np. 1 WW to:
 1/3 kajzerki (ok. 20g)
 średnia grahamka
 1 mały ziemniak (ok. 60g)
 2 średnie marchewki (ok. 200g)
 ½ dużej gruszki (ok.110g)
 2 płaskie łyżeczki cukru (10g)
 2/3 szklanki jogurtu naturalnego
 1 szkl. mleka, maślanki, kefiru
 1 duża czerwona papryka
 ½ szkl. groszku konserwowego
 Określenie
1 WW zawartego w g pokarmu lub
określonego w miarach kuchennych
 Co na co można wymienić
1 WW to:
• ½ kajzerki (20g) = chrupki kukurydziane bezcukrowe 20 sztuk (15g)
• 2 czubate łyżki ugotowanego makaronu (40-50g) =
2-3 łyżki ugotowanego ryżu lub kaszy gryczanej (40-50g) =
1 mały ziemniak (60g)
• 1 śr. jabłko ze skórką (140g) = 1 śr. kiwi (90g) = 5 szt. śliwek (100g) =
1 szkl. porzeczek, poziomek
• 2 płaskie łyżeczki cukru (10g) = 1 łyżeczka miodu (15g) =
1/5 tabliczki czekolady gorzkiej (20g) =
3 łyżeczki dżemu niskosłodzonego
 Szybkość
z jaką wzrasta stężenie glukozy we
krwi po spożyciu posiłku zawierającego zależy
od:
• Rodzaju produktu spożywczego (zawartość
węglowodanów, ich rodzaj)
• Zawartości błonnika
zwalniają wchłanianie węglowodanów
• Zawartości białka i tłuszczu
• Sposobu przygotowania posiłku - rozgotowanie produktu
zwiększa IG
 1 WBT
to taka ilość produktu pochodzącego z
białka lub tłuszczu, która dostarcza 100kcal
• 1 g białka dostarcza 4 kcal
• 1 g tłuszczu dostarcza 9 kcal
Na każde 100 kcal pochodzące z produktu białkowo-tłuszczowego
potrzebna jest taka sama ilość insuliny, jak na 1 WW w danej porze dnia
Zastosowanie WBT – podczas insulinoterapii przy użyciu pompy insulinowej:
 bolus prosty – przy posiłkach węglowodanowych; jako korekta hiperglikemii
 bolus przedłużony – przy posiłkach białkowo-tłuszczowych
 bolus złożony, czyli kombinacja dwóch poprzednich – przy posiłkach
węglowodanowobiałkowo-tłuszczowych (produkty z McDonalda, pizza); przy posiłkach
białkowo-tłuszczowych przy podwyższonej glikemii przedposiłkowej
 Przeważają
węglowodany o niskim indeksie
glikemicznym (<50 IG) = wolnowchłanialne
 Węglowodany szybkowchłanialne (proste i
dwucukry) ograniczone do minimum
 Błonnik pokarmowy 25-40g/dobę
• TAK – rozpuszczalne frakcje błonnika: pektyny, beta-glukany
(spowalniają wchłanianie cukrów)
 Substancje
słodzące (słodziki) w dawce zalecanej
przez producenta
 NIE – fruktoza jako zamiennik cukru
 Owoce TAK, ale tylko ok. 200-300g/dobę
< 50














Ryż brązowy lub długi Basmati – 50
Spagetti al dente – 45
Chleb żytni pełnoziarnisty, pumpernikiel
– 40
Płatki zbożowe – 40
Soki owocowe bez cukru – 40
Ryby – 38
Figi – 35
Morele suszone – 30
Produkty z mleka – 30
Czarna czekolada – 22
Orzechy – 22
Soja – 15
Morele 15
Warzywa zielone, pomidory, czosnek,
cebula, bakłażany 15
>50



















Maltoza (piwo) – 110
Daktyle suszone – 103
Glukoza -100
Chleb wysokooczyszczony – 95
Ziemniaki pieczone – 95
Płatki kukurydziane, popkorn – 85
Naleśniki – 85
Marchew gotowana – 85
Dynia – 75
Rzepa – 72
Czekolada, herbatniki, pierogi, kluski – 70
Ziemniaki gotowane – 70
Buraki – 65
Rodzynki – 65
Lody – 61
Banan, melon, ananas – 60
Brzoskwinie – 57
Kasza gryczana – 54
Kiwi - 53

Tłuszcze nasycone
• < 10% wartości en. diety
• < 7% wartości en. diety przy stężeniu cholesterolu LDL > lub =100
mg/dl

Tłuszcze jednonienasycone
• 10 – 15% wartości en. diety

Tłuszcze wielonienasycone
• 6 – 10% wartości en. diety:
 kw. tł. n-6 ok. 5 – 8%
 kw. tł. n-3 ok. 1 – 2%

Cholesterol
• max 300 mg/dobę
• < 200 mg/dobę przy stęż. cholesterolu LDL > lub = 100 mg/dl

NIE – izomery trans kwasów tłuszczowych
15 – 20% ogółu spożywanej energii
 Dorośli - białko roślinne / białko zwierzęce
50% / 50% lub przewaga białka roślinnego
 Dzieci – białko zwierzęce 60% ogółu
spożywanego białka

 Nie
ma wskazań do rutynowej suplementacji
 Indywidualna suplementacja przy ich
niedoborach
 NIE
– dyslipidemia, neuropatia, po przebytym
zapaleniu trzustki
 Dopuszczalne spożywanie w przeliczeniu na
czysty alkohol etylowy
• 20 g / dobę – kobiety
• 30 g / dobę – mężczyźni
hamowanie uwalnianie
glukozy z wątroby
ryzyko hipoglikemii
 5000
– 6000 mg/dobę
 Umiarkowane nadciśnienie tętnicze < lub =
4800 mg/dobę
 Nadciśnienie tętnicze + nefropatia < lub =
4000 mg/dl
Skrobia, fruktoza + błonnik
węglowodanów
Niski indeks glikemiczny
tłuszczu
Nazwa
kcal/ml
B%
W%
T%
EPA +
DHA
MCT
Diasip
1
19,4
46,7
33,9
-
-
Diason
1
17,2
45
37,8
-
-
Diben
1,5
18,6
37
41,4
+
+
Diben Drink
1,5
20
35
42
+
+
Resource Diabet
1
28
43
25
-
-
Novasource Diabet
1,03
18
46
33
+
+
cd.
Nazwa
Błonnik
g/100ml
Laktoza
Izomaltoza
Fruktoza
Skrobia
mOsmol/l
Ent./p.o.
Diasip
2,0
3,6
+
-
-
365
p.o
Diason
1,5
-
-
+
+
300
Ent
Diben
1,5
-
-
+
+
345
Ent
Diben Drink
2,0
<0,5
-
+
+
360
p.o.
Resource Diabet
2,0
<0,5
+
-
+
218
p.o.
Novasource
Diabet
1,7
<0,1
-
-
-
281
Ent/p.o.