GÜNÜMÜZDE TÜRKİYE ‘DE YAPILAN ARAZİ DÜZENLEME ÇALIŞMALARI

HAZIRLAYAN : MEVLÜT SARIKAYA



ARAZI NEDİR ?

•

Arazi;

yeryüzünde yaşayan tüm canlılar için vazgeçilmez en değerli kaynaklar arasında yer almaktadır. •

Arazi;

tarih boyunca tüm canlıların barındığı, hayata tutunduğu ve yaşamsal faaliyetlerinin sürdürdüğü mekansal büyüklüklerdir.

• Kimi zaman

savaş sebebi

kullanılmış, olmuş, kimi zaman hor • Artan nüfusun

geçim

ve

istihdam kaynağı

olmuştur. • Önemi her geçen gün artan sınırlı kaynaklar olup tükenme ve bozulma özelliği vardır.

1. ARAZİ TOPLULAŞTIRMA UYGULAMASININ TANIMI Arazi toplulaştırması, iki şekilde tanımlanmaktadır.  Dar anlamda arazi toplulaştırması “parçalanmış mülklerin hiçbir altyapı çalışmasına yer verilmeden birleştirilmesi” işlemidir.

ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI ÇALIŞMASI ÖRNEĞİ (ÖNCESİ – SONRASI )

 Geniş anlamda toplulaştırma ise “parçalanmış mülklerin birleştirilmesinin yanında, sulama , drenaj, ulaşım , toprak - su koruma önlemleri ve kırsal yerleşimin ihtiyaçları olan tüm altyapı hizmetleri ”ni de kapsamaktadır.

Arazi toplulaştırması sonucu yapılan tarla içi sulama kanallarına bir örnek görünüm

Arazi toplulaştırma işlemleri sırasında Altyapı çalışmalarına ve ulaşım yollarının yapımına bir örnek

Kapalı sulama sistemlerinin yapım aşamasından bir görünüm

Arazi içerisinde ulaşım için Yol Yapımı çalışmalarından önceki bir görünüm

2. BATILI ÜLKELERDE ARAZİ DÜZENLEMESİ ANLAYIŞI  Avrupa ülkelerinde , yüzyıllar öncesine dayanan arazi toplulaştırma çalışmalarının ,5 - 6 yüzyıl öncesine dayandığı bilinmektedir. Özellikle Avrupa Ülkelerin ‘de arazi tapulaştırmalarında izledikleri yöntemler incelendiğinde çok değişik ve anlamlı çözümler ürettikleri görülmektedir .

 Avrupa Ülkelerinde 14.yy gönüllü toprak değişimi ile başlayan arazi tapulaştırma çalışmaları daha sonraki yıllarda ; • Ekonomik ve verimli kullanım çalışmaları • Anıt, doğa ve yeşilin korunması • Ortak bir tarım oluşturma çabaları • Köy yerleşim alanlarının yeniden düzenlenmesi • Genç nüfusun çiftçiliğe özendirilmesi • Üretim fazlalığını azaltıcı önlemler • Su ekonomisi ve zararlı atıkların yok edilmesi • Bilinen yatırımlar yerine, yeni ihtiyaçlara yönlendirme Çalışmaları yapılmıştır

AVRUPA ‘ DA KI TAPULAŞTIRMA SONRASI TARIM ARAZILERI

3. ARAZİ DÜZENLEME ÇALIŞMALARININ TARİHİ

 Türkiye ‘de tarımsal yapıyı düzenleme amaçlı kurallar Osmanlı İmparatorluğu dönemine kadar uzanmaktadır. 

Osmanlı İmparatorluğu döneminde, “Mir-i Arazi Rejimi” denilen devlet mülkiyetine dayalı bir toprak rejimi uygulanmaktaydı.Bu rejimde, toprakların mülkiyeti devlete aittir. Köylü kiracı statüsünde toprağı işlemekteydi.



1858 yılında çıkarılan “Arazi Kanunnamesi” ile ülke toprakları; mülk topraklar , mir-i topraklar, vakıf topraklar, metruk topraklar ve ölü topraklar olmak üzere beş gruba ayrılmıştır.



Bu yasa ile ilk kez toprak rejimi ayrıntılarıyla düzenlenmiş, özel mülkiyete ve miras tanıma hakkına geçiş dönemi başlamıştır.

1858 Tarihli Arazi-i Miriye Hakkındaki Kanunname

4. TC. DÖNEMİNDEKİ ARAZİ DÜZENLEME ÇALIŞMALARI

 Ülkemizde arazi toplulaştırma çalışmalarına ilk olarak 1961 yılında Konya ili Çumra ilçesi Karkın Köyü’nde başlanmış olup, 1962 yılına kadar çalışmalar sürdürülmüştür.  . Daha sonra da çeşitli zamanlarda mevzuat ve yasa değişiklikleri yapılarak, toplulaştırma çalışmaları sürdürülmüştür.

 O günden bugüne toplam 582.000 hektar da arazi toplulaştırması tamamlanmıştır.Ama bu miktar yeterli değildir. •

1961-2002

Yılları arasında

450 423

hektar •

2003-2007

Yılları arasında

131 577

hektar

TOPLAM 582 000

hektar • İhalesi yapılmış devam eden

430 000

hektar

3.1 ATT ‘ye Göre Yapılan Çalışmalar  Türkiye Cumhuriyeti ‘n de tarımsal amaçla yapılan arazi düzenleme, topraklandırma ve yurtlandırma çalışmaları, kurtuluş savaşından bu yana sürdürülmektedir  Bilindiği gibi Türkiye ‘de şu an yürütülmekte olan arazi düzenleme çalışmalarından birinin yasal dayanağı, teşkilat yapılanmasına dayanan bir TÜZÜK ‘tür. (Arazi Toplulaştırma Tüzüğü : ATT).

 Türkiye ‘de ATT ‘ ye göre yapılan çalışmalarda, çiftçilerin kabulü ile düzenleme çalışmaları yapılabilmekte ve çalışmalarda yol , sulama - kurutma hizmetleri ile birlikte arazilerin toplulaştırılması temel hedef olarak seçilmektedir.  Yasalara göre yapılan çalışmalarda ise, arazilerin bir araya toplanmasından farklı olarak topraksız veya az topraklı çiftçilerin topraklandırılması için kiralama çalışmaları, belirlenen normların üstündeki toprak sahiplerinin fazla topraklarının kamulaştırılması için belirlenmesi, köy yerleşim yeri gelişme alanlarının düzenlenmesi kavramları da hedef olarak seçilmiştir.

ATT ‘ye göre yapılan arazi toplulaştırma çalışmalarının yıllara göre dağılımı

 Türkiye ‘de Arazi Düzenleme Amaçlı Yasal Düzenlemeler ; • 1929 - Toprak dağıtımı • 1934 - Toprak dağıtımı • 1945 - Toprak dağıtımı • 1970 - Yurtlandırma • 1973 - Toprak reformu • 1984 - Toprak reformu

Türkiye’de dağıtılan toprakların yıllara göre dağılımı

 Türkiye ‘de Günümüzde Düzenleme Çalışmalarındaki Hedefler ; • Arazi dağıtımı ve kiralama ( aktif ) • Köy gelişme alanı düzenleme ( aktif ) • Toprak tahsisini düzenlemek ( aktif ) • Kamulaştırma ( pasif ) • Arazi tapulaştırma ( aktif ) • Arazi iyileştirme ( aktif )

Toprak Dağıtımı Sonrası Görünüm

3.2 3083 Sayılı Yasaya Göre Yapılan Çalışmalar  3083 sayılı yasaya göre Tarım Reformu Genel Müdürlüğünce sulama hizmeti götürülecek alanlarda isteğe bağlı veya zorunlu olarak toplulaştırma çalışması yapılmaktadır. Bu çalışmalar : • Ülke topraklarının verimli işletilmesini sağlamak • Az topraklı ya da topraksız çiftçilerin devlet toprakları ile topraklandırılması, • Köy gelişme ve yeni köy yerleşme alanlarına yer ayrılması, • Zorunluluk halinde arazilerin diğer amaçlara tahsisinin düzenlenmesi.

4.ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ SAĞLADIĞI FAYDALAR

• Sulama oranlarının artırılması • Fiziki tesislerin sebep oldukları parçalanmalar • Sulama projelerinin maliyetinde tasarruf sağlanmaktadır • Arazi sahiplerine kamulaştırma bedeli yerine arazi verilerek , toprağından kopması önlenmektedir • Tarım işletmelerinde işgücü tasarrufu sağlanmaktadır.

• İşletme merkezi ile parseller arasındaki mesafeler azalmakta ve her parsel yola bağlanmaktadır • Net arazi kullanma alanı ve parsel büyüklükleri artmakta, parsel şekilleri daha düzenli olmaktadır • Parsellerin korunmasında kullanılan malzemede tasarruf sağlanmaktadır.

• Tarım işletmelerinde net gelir artışı sağlanmaktadır

4. SONUÇ

• Ülkemizde araziyle ilgili 88 Yasa, KHK ve Tüzük bulunmaktadır. Dolaylı hükümlerin bulunduğu düzenlemeler de dahil edildiğinde bu rakam 300’e ulaşmaktadır. Dolayısıyla, bugün bazı çakışma, uyuşumsuzluk ve boşluklar oluşmuştur.

• Başbakanlık ve 9 bakanlığa bağlı 55 kurum arazi ile ilgili faaliyet yapmaktadır. Bu kurumlardan her biri sayıları 1–11 arasında değişen farklı arazi faaliyetlerini gerçekleştirme yetkisine sahiptir

• Topraklarımız, verimli bir şekilde işletilememektedir.

• Tarım alanlarının amaç dışı kullanımları artmaktadır.

• Aşırı ve bilinçsiz ilaç ve gübre kullanımı toprakları yormakta, çevre sorunlarına yol açmaktadır.

• Aşırı sulama taban suyunu yükseltmekte tuzlanma ve çoraklaşmalara yol açmaktadır .

• Ülkemizde işlenebilir

24.5 milyon ha

alanın

% 48’nde

orta,

% 10’un

da şiddetli

erozyon

tehlikesi vardır.

• Ülke genelinde ise toplam alanın;

- % 14’ünde

hafif,

- % 20’sinde

orta ve

- % 63’ünde

şiddetli erozyon tehlikesi vardır.(KHGM1995) • Ülke yüzeyinden erozyonla yıllık

1.4 milyar ton

toprağın kaybedildiği hesaplanmaktadır.

• Miras yolu ile arazi parçalanmaları devam etmektedir.

5.ÖNERİLER

•

Arazi toplulaştırması

na hız verilmeli, kırsal alan düzenlemesi ile birlikte yapılmalı, • Hazine arazilerinin dağıtımı, işletme ölçeğinin büyütülmesinde kullanılmalı, • Üretim planlaması yapılmalı, • Toprağın uygun kullanımının sağlanması

• Su Yasası çıkarılmalı, •

Arazi Kullanım Planları

yapılmalı ve kullanılmalı, • Meraların ıslahı, yönetimi ve korunması ile ilgili 4342 sayılı mera kanunu uygulamaları artırılmalı, • Üretim fazlalığını azaltıcı önlemler alınmalı, • Kırsal ve kentsel alanlarda eşdeğer yaşam şartları sağlanmalı • Yaşam şartları iyileştirimeli.

KAYNAKÇA

• Tarım Arazilerinin Korunması ve Etkin Kullanılmasına Yönelik Politikalar , Uzmanlık Tezi , Pınar TOPÇU • Yaşanabilir Bir Kırsal Oluşturmak ,’ Arazi Tapulaştırması ‘ , Ziya PARLAK , 2010 • TÜRKİYE. DE ARAZİ DÜZENLEME ÇALIŞMALARINDA HEDEFLER VE UYGULAMALAR ,Ali ERDİ, Tayfun ÇAY, Gülgün ÖZKAN ,2002 KIRSAL ALANLARDA ARAZİ TOPLULAŞTIRMA ÇALIŞMALARININ ÖNEMİ , Zeki BOYRAZ , Önder ÜSTÜNDAĞ ,2007 • Türkiye’de Toprak Politikası ve Kırsal Yoksulluk ,Sema GÜN , İlkay DELLAL , F. İlknur ÜNÜVAR ,

TEŞEKKÜRLER

