Transcript Nitel Analiz Sunumumuz – Kopya

SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ
KONU:
SOSYAL BİLİMLERDE
NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ
GRUP ÜYELERİ :
OSMAN BULUT
MAHMUT UYANIK
ORHAN AKER
ZAFER KARDEŞ
Öğretim Üyesi:Doç. Dr. Tuğrul KANDEMİR
Aşağıdaki konuları Zafer KARDEŞ
bizlere aktaracaktır.
NİTEL ARAŞTIRMAYA GİRİŞ
NİTEL-NİCEL ARAŞTIRMA KARŞILAŞTIRILMASI
NİTEL ARAŞTIRMA ÖZELLİKLERİ
NİTEL ARAŞTIRMA SÜRECİ
Aşağıdaki konuları Osman BULUT
bizlere aktaracaktır.
NİTEL ARAŞTIRMADA YÖNTEMLER
1. İz Sürme Çalışmaları
2. Paydaş Analizi
3. Örnek Olay Yöntemi
4. Sözlü Tarih
5. Odak Gruplar Yöntemi
Nitel araştırma yöntemlerinde sorular
İnsanlar niçin böyle davranır?
Yargılar ve davranışlar nasıl oluşur?
İnsanlar çevrelerinde olup bitenlerden nasıl
etkilenir ?
Kültürler niçin ve nasıl gelişir ?
Sosyal gruplar arasındaki farklar nelerdir?
1-Tracer(İz Sürme)Yöntemi
Tracer çalışmaları nitel araştırma yöntemlerinden biri
olup hem veri toplama hem de örneklemenin
güvenirliğini sağlamaya yönelik bir yöntemdir.Tracer
çalışmaları şu şekilde tanımlanabilir;”bazı
etiketlerin(örneğin dökümanlar)yardımıyla belirli bir
zaman diliminde ve ilgili gruplar üzerinde örgütsel
süreçlerin tanımlanması metodudur.
Araştırma sürecinin,mercek altına alınan
kurumun üyeleri ile gözden geçirilmesi ve ileri
aşamalarda yararlanılacak anahtar bilgi
kaynaklarının ortaya çıkarılması,bu yaklaşımı
nitel veri toplama sürecinin yardımcı bir araçı
konumuna sokmaktadır.Bilgi ulaşmaya
yardımcı olacak kaynakların belirlenmesinden
sonra mülakatlar ve anketler gibi herhangi bir
veri toplama yöntemi kullanılabilir
Tracer yaklaşımı ayrıca tesadüfü olmayan
örneklemenin bir başka çeşidi olan kar topu
örneklemeye de benzemektedir.Kartopu örnekleme
de;araştırmacı bir bilgi verici ile başlar ve araştırma
süreci devam ettikçe katılımcıların sayısı aynen bir
kartopu gibi yuvarlanarak artar.Tracer çalışmaları ve
kartopu örnekleme arasındaki en önemli fark tracer
çalışmalarında katılımcılar tarafından önerilen yeni
bilgi kaynakları diğer kaynaklar yardımıyla analizde
kontrol edilir.Yani yeni kaynaklar her zaman kabul
edilmeyebilir.
TRACER ÇALIŞMASININ ALTI BASAMAĞI
•
1.Etiketlerin tanımlanması: İzlenecek olası etiketler
listelenir. Açık ve mantıklı ölçütler kurulmak şartıyla
herhangi bir şey yada sosyal aktör, potansiyel bir etiket
olabilir.
•
2.Örnekleme Ölçütü: Etiket oluşumunun devamında spesifik
durumların örneklenmesi için ölçüt oluşturulmasıdır.
•
3.Spesifik etiketlerin kontrolü: Tanımlanmış etiket ve örnek
olaylara ulaştıktan sonra, bir sonraki aşamada seçilen
spesifik etiketler gözden geçirilir. Etiketler bir kalıba
oturtulur
4.İlgili bilgi vericilerin ilk tanımlanması:
Araştırmayla ilgili görüşülecek katılımcılar
belirlenmek üzere etiketler incelenir ve bu
tracer çalışmalarının ilk bilgi vericilerine
ulaştığı aşamasıdır.
• 5.Veri toplama ve sonraki bilgi kaynaklarının
tanımlanması:
Araştırmacılar kimlerle görüşülmesi gerektiğine
karar vermek durumundadırlar. Mülakat ve
gözlem notlarının içeriği araştırma sürecine
göre değişecektir. İlk veri toplamada, araştırma
konusu ile ilgili bütün katılımcıların dahil
edilmesi amacıyla olası bilgi kaynakları
aranmalıdır.
• 6.Çalışmanın bitirilmesi: Durdurulması gereken
zaman, araştırılan durumla ilgili ilk etiketten
çıkarılan bütün katılımcıların araştırmaya dahil
edildiği zamandır.
Paydaş Analizi
Paydaş analizi örgütsel psikolojiye göre herhangi bir fenomenin
çevresinde çok sayıda olan,fenomenin kendisini etkileyen
ve/veya kendisinden etkilenen ve bir şekilde ilgisi olan ilgili
partilerin grupların varlığı görüşüne dayanan bir araştırma
yaklaşımıdır.
Paydaşlar
Bir proje/programla bir ilgisi olan bireyler, insan grupları,
kurum/kuruluşlar veya firmalar paydaş” olarak
tanımlanmaktadır Proje veya programların faaliyet veya
çıktılarından (sonuçlarından) doğrudan veya dolaylı olarak
olumlu veya olumsuz yönde etkilenebilir veya proje sürecini
etkileyebilirler. Genellikle farklı alt grupların dikkate alınması
gerekmektedir.
Genel olarak paydaş analizindeki araştırma
basamakları şunlardır.
 İlgilenilen fenomenin tanımlanması
 İlgili partilerin indirgenmesi
 Daha ileri düzeyde veri toplanması
 Araştırma sorularını cevaplamaya yönelik veri
toplanması
 Rapor yazılması,sunulması ve sonuçların gösterilmesi
Farklı paydaş türleri
Yararlanıcılar (Beneficaries) :
a) Hedef kitle (Target Group) :Proje faaliyetlerinden
doğrudan ve olumlu etkilenecek kişi ve kurumlar
(örn: eğitim katılımcıları)
b) Nihai yararlanıcı(Final Beneficaries) :uzun vadede ve
dolaylı olarak toplumsal ya da sektörel ölçekte olumlu
etkilenecekler (örn:tarımsal üretimin gelişmesi---tüketiciler)
Proje ortakları (Project Partners):Projeyi uygulayan
taraflar (hedef kitle grubundan da olabilir)
Çıkar Çatışmalı Ortaklar (Conflict Partners)
Neden Paydaş Analizi?
Farklı paydaşların tespit edilip dahil edilmesi
Farklı bakış açıları ve bilgi kaynaklarının sürece dahil
edilmesi;
Bilgiye dayalı karar alma ;
Çelişen ihtiyaçlar ve çıkar çatışmalarını ortaya koyar
ve çözüm için fırsat;
Projenin daha ilk aşamalarında bir görüş birliği
(consensus) oluşturulması;
Farklı paydaşların projeyi izleyebilmesi bakımından
şeffaflığı sağlar
Örnek paydaş grupları
•
•
•
•
Yerel halk
Kullanıcılar, tüketiciler
STKlar
Kamu kurumları (örnek: bakanlıklar,valilikler,
belediyeler)
• Çıkar Grupları (örnek: birlikler, meslek odaları),
• Özel Sektör
• Uluslararası Kurumlar
ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ
Örnek olay yöntemi bir metottan çok bir
araştırma stratejisini ifade eder.Bu yöntemde
hem nitel hem de nicel yöntemler
kullanılabilir.
Örnek olayda veri toplama yöntemleri
gözlem, mülakat ve anketler olabilir.
Case-work", "case-study", "case-method" da
denilen bu metot, sık sık simülasyon oyunu, karar
veya plan oyunu gibi teknikleri kullandığı için, bu
tekniklerin adı ile de anılmaktadır. Örnek olaylar
görsel, yazılı birçok kaynaktan derlenebilir.
Öğrenciler veya öğretmen, bir trafik kazasını, bir
çevre sorununu, bir spor kavgasını veya
dostluğunu, tıbbî veya hukukî bir olayı sözel
olarak veya resim, film gibi tekniklerle sınıfa
getirirler. Kısa bir sunumdan sonra öğrenciler bu
konu hakkındaki fikirlerini, yani olayın
nedenlerini, gelişimini ve mümkün sonuçlarını
ortaya koyup tartışırlar.
Seçilen olay iyi bir olay ise bunun geliştirilip
yaygınlaştırılması yolları, kötü bir olay ise bunun
engellenmesi ve düzeltilmesi yolları hep beraber
ortaya konmaya çalışılır. Örnek olay metodu,
belirli bir öğretim konusu ile ilgili gerçek hayatta
karşılaşılan problemlerin sınıf ortamında neden,
nasıl ve sonuç ilişkisine göre incelenerek
çözümlenmesi yoluyla öğrencilerin o konu ile ilgili
bilgi, beceri ve tutum kazanmasını sağlamak ve
benzer olaylar karşısında daha hızlı ve etkin
çözüm yolları bulmalarına yardımcı olmak için
kullanılır. Bu yöntem daha çok kavrama ve
üstündeki bilişsel davranışların kazandırılmasında
kullanılır.
ÖRNEK OLAY ARAŞTIRMA SÜRECİ
1)Örnek Olay Seçimi: Çeşitli sorular sorularak
örnek olay sınanmalı, en uygun örnek olay
seçilmelidir.
2)Seçilen Organizasyonla Bağlantı Kurulması:
Örnek olay çalışmasına konu olacak örgütlerin
belirlenmesinden sonra, bunlarla bağlantı
kurulması aşamasına gelinmiş olur. Daha
önceden tanımadığımız bir organizasyonsa izin
almak sorun olabilir. Bu durumda ya üst düzey
bir yöneticinin referansını bulmak yada üst
düzey yöneticileri mülakat ile ikna edebilmek
gerekmektedir.
•
•
3)Teorik Çerçevenin Çizilmesi: Çalışılan konunun
araştırılabilir bir çerçevede ele alınması ve daha
sonra araştırma sorusuna odaklanma başarılı bir
örnek olayın ön şartıdır.
4)Sistematik veri Toplanması: Doküman, gözlem,
mülakatlar, toplantılara katılma gibi yöntemlerle
veri toplanabilmekte ama asıl olan bunların
sistematik olarak toplanabilmesidir.
•
5)Verilerin Analizi: Elde edilen veriler nitel
veya nicel yöntemlerle analiz edilebilir.
Önemli olan nokta örnek olayların genellenip
genellenemeyeceğidir.
Örnek
olay
yönteminin nihai amacı, genelleştirmekten
çok
özelleştirmek
problemin
özüne
ulaşmaktır. Amacı dünyayı açıklamak değil,
belli bir örneği açıklamaktır.
Sözlü tarih
• Sözlü tarih, özellikle toplumsal tarih alanında
uzun yıllardan beri kullanılmakta olan araştırma
yöntemlerinden biridir.
• En önemli özelliği, tarihin nesnesi olan insan
unsurunu kendine temel bilgi kaynağı olarak
almasıdır. Kısaca araştırılmakta olan sosyal
gerçekliğin oluşumunda yer almış insanlarla
görüşmeye dayanır.
– Hazırlık aşaması
– Görüşmenin yapılması ve kaydedilmesi
– Görüşmenin metin haline dönüştürülmesi
Odak (focus) yöntemi
Davranış bilimlerinde önemli bir yere sahip olan focus
grup teknikleri grupların davranışlarını araştıran bir
yöntemdir. Bu yöntem belirlenmiş bir konu ile ilgili
seçilmiş katılımcıların bilgi ve fikirlerini ayrıntılı olarak
belirlemek amacıyla oluşturulmuş grup görüşme
tekniğidir. İdeal grup sayısı 10-12 kişidir. Grup
görüşmesi bir uzman tarafından yönlendirilir. Sorucevap yöntemi kullanılır. Görüşme ardından elde edilen
veriler incelenir ve sonuca varılır. Focus grup çalışmaları
tek başına veya diğer teknikler de göz önünde
bulundurularak belli konularda planlar yapılmasına,
çalışmalara yön verilmesine yardımcı olur.
• Focus grup teknikleri için araştırmacı kişi
öncelikle araştıracağı konuyu belirler ve ön
çerçeveyi çizer. Kişi seçimleri, kişi seçimlerinin
nedenleri, seçilen kişilerin ortak özellikleri,
görüşmede ele alınacak konular ve sorular
belirlenir. Görüşme sırasında ortamda not alan bir
de gözlemci olur. Görüşme sonunda gözlemcinin
notları ve ses kayıtlarından bir rapor derlenir. Bu
rapor araştırılan konu ile ilgili sonuçlara varılarak
belli bir strateji oluşturulmasını sağlar.
• Focus grup teknikleri özellikle son dönemlerde
önem verilmeye başlanan bir araştırma
yöntemidir. Bu teknik tıpta, ilaç sektöründe,
eğitim ve halkla İlişkiler alanında, bankalarda
kullanılan bir yöntemdir. Şirketler piyasaya
sundukları ürün ve hizmetlerin tüketici tarafından
nasıl algılandığını ve değerlendirildiğini öğrenmek
için bu yönteme başvururlar. Bu nedenle reklam
sektöründe kullanımı yaygındır. Tüketicinin
psikolojik ve davranışsal yapısını anlamak ve bu
davranışı değiştirme yöntemleri üzerinde
çalışmak için ideal bir tekniktir.
Aşağıdaki konuları Orhan AKER
bizlere aktaracaktır.
• NİTEL VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ
– GÖRÜŞME
– GÖZLEM
– ODAK GRUP
– DOKÜMAN İNCELEMESİ
– MECAZ YOLUYLA
• NİTEL VERİ ANALİZİ ve YORUMLANMASI
– BETİMSEL
– İÇERİK
YARARLANILAN KAYNAKLAR
Araştırma Yöntem ve Teknikleri, http://web.beun.edu.tr/gokcebey/files/2012/12/GIY-115GHT-115-ARA%C5%9ETIRMA-Y%C3%96NTEM-VE-TEKN%C4%B0KLER%C4%B0.pptx
bölge cevre merkezi REC TÜRKİYE (HANDE ÖZÜT)
http://www.sosyalbilgiler.biz/forum/b114/ornek-olay-yontemi/
NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ(Doç. Dr. Alper AYTEKİN)
http://www.reklamuzmani.com/focus-grup-teknikleri-odak-grup-teknikleri/
nitel araştırma teknikleri( İlker ÖZTÜRK)