Transcript SSAKI - pgjp2.org.pl

by Katarzyna Kliś
Ssaki to zwierzęta, które przystosowały się do życia w
różnorodnych środowiskach:
 na ziemi,
 pod ziemią,
 w wodzie słodkiej oraz słonej.
Są zwierzętami stałocieplnymi o wysokim stopniu
rozwoju układu nerwowego i narządów zmysłu. Młode
po urodzeniu są karmione mlekiem matki.
Największym ssak to płetwal błękitny (długość ciała
wynosi do 33 m, waga dochodzi nawet do 180 t).
Najmniejszy ssak lądowy to ryjówka etruska, żyjąca w
południowej Europie (ma długość 4 cm i wagę 2 g).
RUJA I CIĄŻA
• RUJA - u ssaków okres, w którym samica jest gotowa do przyjęcia samca.
Równocześnie zachodzi szereg wyraźnych zmian zewnętrznych narządów
rozrodczych, zwiększa się ich ukrwienie, następuje też obrzmienie i wydzielanie
śluzu.
U poszczególnych gatunków zwierząt samice wykazują zachowanie
charakterystyczne dla gatunku. Ruja trwa różnie u różnych zwierząt, np. u psa 7-13
dni, u lochy 2-3 dni, u owcy 21-27 godzin, u klaczy 5-9 dni.
• CIĄŻA - proces fizjologiczny samic ssaków, trwający
od zapłodnienia bądź implantacji do porodu.
Występuje u samic ssaków łożyskowych oraz torbaczy. Trwa
od zapłodnienia komórki jajowej do porodu. Obejmuje całokształt zmian
zachodzących w tym okresie w organizmie zapłodnionej samicy. Niektórzy
naukowcy okres ciąży liczą od momentu zagnieżdżenia zarodka w ściance macicy.
•
Podział ssaków
Przedstawiciele
stekowce
dziobak, kolczatka australijska
torbacze
kangur rudy, koala
łożyskowce
nietoperz, np. nocek rudy;
waleń (wieloryb), np. płetwal błękitny
 Stekowce są prassakami. Należą do niech takie gatunki, jak
•
•
•
•
•
•
dziobak i kolczatka australijska.
Nie mają zębów, a ich szczęki są chronione rogowym
dziobem.
Budują gniazda, w których składają jaja,
Nie mają sutków.
Młode zlizują (a nie ssą) mleko matki.
Mają słabą termoregulację.
To gatunki endemiczne – występują tylko na jednym
ograniczonym obszarze.
 Torbacze, takie jak kangur, dydelf czy koala, są
•
•
•
•
żyworodne.
Ciąża u tych organizmów trwa krótko (12-36 dni).
Dalszy rozwój noworodka przebiega w torbie (kieszeń
skórna).
Młode ssą mleko matki (występują sutki).
Liczne zęby (40-50) zachowują charakter zębów
mlecznych i nie ulegają zmianie.
 Rozwój zarodkowy płodowy łożyskowców odbywa się
•
•
•
•
w organizmie matki.
Te zwierzęta wykształcają łożysko zapewniające
wymianę tlenu i substancji odżywczych między
rozwijającym się płodem a organizmem matki.
Potomstwo rodzi się duże.
Długo opiekują się potomstwem.
Ich mózg jest bardzo dobrze rozwinięty.
 Walenie – wieloryby, orka kaszalot, morświn.
 Trąbowce – słoń (indyjski oraz afrykański).
 Kopytne – koń, osioł, zebra.
 Gryzonie - świnka morska, chomik, szczur.
 Owadożerne – jeż, kret, ryjówka.
 Naczelne – lemur, orangutan, szympans, goryl.
 Drapieżne – wydra, hiena, niedźwiedź, panda.
Charakterystyczne cechy ssaków:
Do charakterystycznych cech ssaków
należą:
• Ciało pokryte włosami (sierść),
• Występowanie rogów, kopyt,
pazurów jako wytworów naskórka,
paznokci,
• Liczne gruczoły w skórze (potowe,
łojowe, mleczowe (sutkowe),
zapachowe),
• Małżowiny uszne,
• 7 kręgów szyjnych
• 3 kostki słuchowe,
•Żyworodność (z wyjątkiem
jajorodnych stekowców),
• Wargi i policzki.
 Rodzaje zębów u ssaków:
• Siekacze
• Kły
• Przedtrzonowe
• Trzonowe

•
•
Uzębienie ssaków:
Drapieżne – zredukowane siekacze, duże kły do przetrzymywania
zdobyczy i pierwszy dolny trzonowiec, tak zwane łamacze,
tworzą ostrą i tnącą strukturę, pozostałe trzonowce rozcierają
pokarm,
Przeżuwacze – ostre siekacze do odcinania, u większości brak
kłów, przedtrzonowce i trzonowce rozcierają pokarm.
Uzębienie ssaków
drapieżnych
Uzębienie przeżuwaczy
Żołądek krowy składa się z czterech komór noszących nazwy:
żwacz, czepiec, księgi i trawieniec. Krowa zjada ok. 60-80 kg
trawy dziennie. Połknięta trawa jest gromadzona w żwaczu i tam
jest wstępnie trawiona przez symbiotyczne bakterie i orzęski,
które wytwarzają enzymy rozkładające celulozę, podstawowy
składnik ścian komórkowych roślin, do przyswajalnej postaci
cukrów prostych lub sacharozy (zwierzęta nie potrafią
samodzielnie rozkładać celulozy). Przeżuwacze zawdzięczają
swą nazwę swoistemu mechanizmowi powtórnego przeżuwania
raz połkniętego pokarmu. Nadtrawiona masa zalegająca w
żwaczu trafia ponownie do jamy ustnej w celu kolejnego
rozdrobnienia. Zwierzę może to robić już w bezpiecznym
miejscu, np. wypoczywając w cieniu drzewa. Następnie przezuty
pokarm trafia do dalszych komór, przy czym właściwe trawienie
zachodzi głownie w ostatniej komorze, trawieńcu, który stanowi
część gruczołową żołądka.
1. Wymiana gazowa.
2. Dostarczanie substancji energetycznych.
3. Chroni płód przed uszkodzeniami.
 Ssaki latające (nietoperze):
• wydłużone palce dłoni połączone płoną lotną tworzą skrzydła,
• silne mięśnie grzbietowa poruszające skrzydła,
• doskonały słuch,
• echolokacja (wysyłanie i odbiór fal dźwiękowych, pozwalające na
orientację w przestrzeni),
 Ssaki ziemno-wodne (bóbr europejski, wydra
•
•
•
•
•
europejska):
krótkie, silne nogi,
palce nóg spięte błona pławną,
opływowy kształt ciała,
długie wąsy czuciowe (wibrysy) pozwalające na oriętację pod
wodą,
nozdrza zamykane pod wodą.
 Ssaki wodne płetwonogie(foki, morsy) oraz
•
•
•
•
•
•
walenie(delfiny, orki):
opływowy kształt ciała,
zrośnięte tylne nogi(tworzą płetwę),
szerokie płetwowate kończyny przednie,
nozdrza zamykane podczas nurkowania,
gruba warstwa tłuszczu jako termoizolacja,
echolokacja(u waleni).
 Ssaki podziemne (kret):
• wałeczkowate ciało,
• krótkie, szerokie przednie łapy,
• palce zakończone mocnymi pazurami,
• zredukowany ogon, małżowina uszna i oczy.
 Ssaki nadrzewne (wiewiórka, kuna, gibon):
• palce zakończone ostrymi, mocnymi pazurami,
• chwytne kończyny lub ogon,
• u niektórych gatunków fałd skórny umożliwiaj
szybowanie (polatucha).

Ssaki terenów równinnych(zebra, żyrafa,
antylopa):
•
doskonała umiejętność biegania,
długie, silne nogi,
palce zredukowane, osłonięte kopytem,
bardzo dobry wzrok i słuch.
•
•
•

Najszybszy: Gepard - osiąga prędkość 96 km/h na krótkim dystansie. Jest nie
tylko najszybszym ssakiem, ale również najszybszym zwierzęciem lądowym.

Najwyższy ssak lądowy: Żyrafa

Najdłużej wytrzymujący bez powietrza: Kaszalot - pomimo iż oddycha
powietrzem atmosferycznym może wytrzymać bez powietrza nawet 90 minut.

Najinteligentniejszy: Szympans - używa narzędzi, opłakuje zmarłych, jest
zdumiewająco podobny do człowieka.

Zabijający największą ilość ludzi: Szczur śniady - jako przenosiciel dymienicy
morwowej i dżumy przyczynił się do śmierci większej liczby ludzi niż
jakiekolwiek inne zwierzę.

Najbardziej wybredny: - Koala - żywi się tylko liśćmi eukaliptusa

Najpowolniejszy: Leniwiec - bardzo powolny, większość życia przesypia