Transcript Πώς αναπτύσσουμε την επιθυμητή συμπεριφορά

Πώς αντιμετωπίζουμε δύσκολες
συμπεριφορές αυτιστικών
παιδιών στην τάξη, στο σχολείο
και στο σπίτι
Εισηγήτρια: Κωνσταντία Μηλίδη
Εmail:
[email protected]
STUDENT PROFILE
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή
συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
STUDENT PROFILE
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με
αυτισμό"
STUDENT PROFILE
Κωνσταντία Μηλίδη
"Αλλαγή συμπεριφοράς
παιδιών με αυτισμό"
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με
αυτισμό"
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με
αυτισμό"
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με
αυτισμό"
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με
αυτισμό"
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με
αυτισμό"
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με
αυτισμό"
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με
αυτισμό"
Γιατί να αλλάξουμε μια
συμπεριφορά;
o Για να επεκτείνουμε, όσο πιο πολύ
μπορούμε, τη μάθηση και τη συμμετοχή τού
παιδιού, στην οικογένεια, στο σπίτι και στην
ευρή κοινωνία.
o Για να ενδυναμώσουμε την αυτο-πεποίθηση
και ανεξαρτησία του ατόμου.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Πώς προσεγγίζουμε μια επέμβαση
στη συμπεριφορά;
o Μια επέμβαση στη συμπεριφορά πρέπει να έχει τη
μορφή μιας ελάχιστης περιοριστικής πρακτικής.
o Ένα ατομικό πρόγραμμα συμπεριφοράς πρέπει:
Να διδάξει νέες ικανότητες.
Να αλλάξει ή να μετατρέψει τη συμπεριφορά.
Να μειώσει/να εξαλείψει/να αντικαταστήσει
συμπεριφορές που είναι απαράδεκτες ή είναι
παρενοχλητικές.
Να εστιάζεται σε θετικές στρατηγικές.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Αρχές που πρέπει να διέπουν το
πρόγραμμα
o Όσο πιο σύντομα αντιμετωπιστεί η συμπεριφορά τόσο το
καλύτερο.
o Οι μαθητές με αυτισμό μπορεί να μην ξεπεράσουν ορισμένες
συμπεριφορές.
o Η αλλαγή συμπεριφοράς είναι μια διαδικασία.
o Η συμπεριφορά είναι ένας τρόπος επικοινωνίας.
o Είναι σημαντικό να διερωτιόμαστε πάντοτε ΓΙΑΤΙ συμβαίνει αυτή
η συμπεριφορά.
o Είναι σημαντικό να διδάξουμε νέες λειτουργικές ικανότητες
επικοινωνίας που θα αντικαταστήσουν αποτελεσματικά τις
ακατάλληλες συμπεριφορές.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
FBA Process And Activities
Define
Problem
Make a
Planned
Change
Observe
Record
Collect Data
on
Relationships
Seek Agreement
Hypothesize
Review Data
Records
Εφαρμογή του προγράμματος
o Ατομική επίσημη και ανεπίσημη αξιολόγηση.
o Εισφορά από όλη την ομάδα και συμφωνίες ως προς τις
στρατηγικές (χρήση μεσολαβητή αν υπάρξουν τελικές
διαφωνίες).
o Η Διευθύντρια ή η Συντονίστρια του Προγράμματος να
επικυρώσει το πρόγραμμα επέμβασης στο βαθμό 3 της
πυραμίδας.
o Προτείνουμε τη συνεχή συμμετοχή και δέσμευση των γονέων
και των υπηρεσιών.
o Οι στρατηγικές που εφαρμόζονται στο πρόγραμμα πρέπει να
επανεξαταστούν μέσα σε ένα συμφωνημένο χρονικό πλαίσιο.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Αρχές που πρέπει να διέπουν το
πρόγραμμα
o Μερικές συμπεριφορές παρενοχλούν τη μάθηση, την ευημερία
της οικογένειας, τη συμμετοχή και την αποδοχή στην κοινωνία
και αυτές πρέπει να αντιμετωπιστούν.
o Οι μαθητές πρέπει να μάθουν συμπεριφορές οι οποίες είναι
κοινωνικά κατάλληλες.
o Οι γονείς και οι φροντιστές ίσως χρειάζονται και αυτοί βοήθεια
με ορισμένες συμπεριφορές.
o Να υπάρχει σταθερότητα ανάμεσα στην ομάδα και στις
προσδοκίες από το άτομο.
o Η συντήρηση της ορθής συμπεριφοράς είναι σημαντική για τη
ζωή τους και πρέπει να διατηρείται από δάσκαλο σε δάσκαλο.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
STUDENT:
TARGET BEHAVIOUR:
BASELINE:
Date/
time
Antecedent (What
happened before:
Describe activity /
place / person)
BEHAVIOUR RECORDING SHEET
PERSON OBSERVING:
DATE:
Behaviour e.g.
(hit / threat)
Consequences
(what you did
exactly
Behaviour impacts
on other children
and how?
Comment
STUDENT:
TARGET BEHAVIOUR:
BASELINE:
Date/
time
Antecedent
(What happened
before: Describe
activity / place /
person)
BEHAVIOUR RECORDING SHEET
PERSON OBSERVING:
DATE:
Behaviour Consequences Behaviour Strategies
e.g. (hit / (what you did impacts
applied
threat)
exactly
on other
children
and how?
Outcome
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή
συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με
αυτισμό"
Πώς αναπτύσσουμε την επιθυμητή
συμπεριφορά
 Α. Ο τρόπος επικοινωνίας πρέπει να είναι
ξεκάθαρος, οι οδηγίες γλωσσικά σαφείς.
 Β. Μην κάνετε υποθέσεις: παρόλο που μπορεί
να πιστεύεις ότι ο μαθητής ξέρει τι ζητάς, αυτό
είναι άσχετο.
 Γ. Κοινωνικές και γλωσσικές δυσλειτουργίες
μπορούν να δυσκολέψουν το αυτιστικό παιδί
να καταλάβει. Πρέπει να δώσουμε και οπτική
υποστήριξη στην επικοινωνία μας.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Πώς αναπτύσσουμε την επιθυμητή
συμπεριφορά
 Δ. Ρωτήστε τον εαυτό σας ως εκπαιδευτικό: «Έχω
ξαναδεί το μαθητή να εκτελεί αυτή τη δεξιότητα
σε ένα άλλο πλαίσιο;» Ίσως να χρειάζεται να του
διδάξουμε αυτή τη δεξιότητα μέσα στο παρόν
πλαίσιο γιατί τα παιδιά με αυτισμό είναι απίθανο
να γενικεύσουν τη δεξιότητα από το ένα πλαίσιο
στο άλλο.
 Ε. Ίσως χρειαστεί να διαιρέσετε τη δεξιότητα σε
διάφορετικά βήματα. Να θυμάστε ότι τα παιδιά με
αυτισμό έχουν μια ειδική έλλειψη στη φαντασία.
Γι’ αυτό το λόγο, δίνοντας ή δείχνοντας ένα
μοντέλο, χωρίς ειδική καθοδήγηση, είναι απίθανο
να δουλέψει.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Ενδυνάμωση και Ανταμοιβή
 Οι ανταμοιβές δίνονται για να ενδυναμώσουμε μια
επιθυμητή συμπεριφορά.
 Όμως, για να είναι αποτελεσματικές, οι ανταμοιβές
πρέπει να χρησιμοποιούνται με ορθό τρόπο.
 Πρέπει να δίνουμε αρκετές ανταμοιβές και να
ανταμοίβουμε την καλή συμπεριφορά όποτε είναι
δυνατόν. Η σωστή συμπεριφορά που ανταμοίβεται
είναι πολύ πιθανόν να επαναληφθεί.
 Ανταμοίβοντας την επιθυμητή συμπεριφορά όσο
πιο συχνά μπορούμε, τότε βοηθούμε το άτομο να
ενδυναμώσει την επιθυμητή συμπεριφορά όλο και
πιο συχνά.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Ενδυνάμωση και Ανταμοιβή
o Γονείς και εκπαιδευτικοί συχνά ανυσηχούν ότι η
ανταμοιβή καλής συμπεριφοράς, αποτελεί
¨δωροδοκία¨. Αισθάνονται ότι το παιδί πρέπει να
συμπεριφέρεται καλά, χωρίς να χρειάζεται να
ανταμοιφθεί.
o Η λειτουργία της ανταμοιβής είναι να
μορφώσει το παιδί.
o Οι ανταμοιβές διδάσκουν στο παιδί τι πρέπει να
κάνει. Όλοι παίρνουμε μια ανταμοιβή για κάτι που
κάνουμε στη ζωή μας.
o Τα παιδιά με αυτισμό έχουν δυσλειτουργίες στην
επικοινωνία και στην κοινωνικότητα και έχουν πιο
πολλές δυσκολίες να καταλάβουν τι προδοκούμε
από αυτά.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Ενδυνάμωση και Ανταμοιβή
 Καθώς δίνουμε ειδικές ανταμοιβές για
επιθυμητές συμπεριφορές, βοηθούμε το παιδί
να καταλάβει ποια συμπεριφορά “εγκρίνεται”.
 Για να μπορέσουμε να ανταμοίψουμε
αποτελεσματικά ένα παιδί, πρέπει να έχουμε
πρώτα πρoσπαθήσει να δημιουργήσουμε μια
θετική σχέση μαζί του.
 Η ανταμοιβή πρέπει επίσης να είναι κάτι που
είναι επιθυμητό για το παιδί.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Ενδυνάμωση
 Η ενδυνάμωση δεν θα δουλέψει αν το
παιδί δεν είναι ικανό να
συμπεριφερθεί όπως το θέλουμε.
 Αν το παιδί δεν έχει τη δεξιότητα που
ζητάμε πρέπει να διδάξουμε τη
συμπεριφορά.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Η δόμηση/τακτοποίηση τού περιβάλλοντος
 Ένας άλλος τρόπος να αυξήσουμε την πιθανότητα
της εμφάνισης μιας συμπεριφοράς, είναι να
δομήσουμε/τακτοποιήσουμε το περιβάλλον με
τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να βοηθήσουμε το παιδί να
εκτελέσει τη συμπεριφορά.
 Πρέπει να τακτοποιήσουμε το περιβάλλον με τέτοιο
τρόπο έτσι ώστε να βοηθά τον μαθητή να
συμπεριφεριφερθεί με τον τρόπο που επιζητούμε.
 Αυτή τη στρατηγική την χρησιμοποιούμε όλοι για
να μας ευκολύνει, π.χ. Κρεμάζουμε τα κλειδιά μας
κάπου για να τα βρούμε το πρωί.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Βασικά στοιχεία τακτοποίησης τού
περιβάλλοντος για να παροτρύνουμε την
ορθή συμπεριφορά
 Χρησιμοποίησε ένα σχέδιο δραστηριοτήτων (schedule) που να
περιλαμβάνει μια επιθυμιτή δραστηριότητα.
 Για το άτομο που συγχίζεται για το τι πρέπει να διαλέξει για να
ολοκληρώσει μια δραστηριότητα, τοποθέτησε τα κατάλληλα
αντικείμενα οργανωμένα σε μια σειρά με τρόπο που να μπορεί να
τα βρει και να τα χρησιμοποιήσει.
 Βάλε ονομασίες με λέξεις ή με σύμβολα σε δοχεία για να
ενθαρρύνεις το μαθητή να φυλάξει τα πράγματα σωστά.
 Δημιούργησε μια ρουτίνα στο σπίτι και στο σχολείο όπου ο
μαθητής μαθαίνει και συνηθίζει τη ρουτίνα στο τι πρέπει να πάρει
από το σπίτι στο σχολείο και αντίθετα.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Πώς θα μειώσουμε την ανεπιθύμητη
συμπεριφορά
Η ενδυνάμωση εναλλακτικής συμπεριφοράς
 Οι ενδυναμώσεις μπορούν να παίξουν ρόλο στη
μείωση της ανεπίθυμητης συμπεριφοράς.
 Είναι σημαντικό να καταλαβαίνει ο μαθητής το
σύστημα ενίσχυσης της εναλλακτικής συμπεριφοράς
που θα χρησιμοποιήσουμε.
 Όταν χρησιμοποιούμε αυτό το σύστημα, δεν πρέπει
να αλλάζουμε τους κανόνες κάθε φορά που το
χρησιμοποιούμε.
 Πρέπει να χρησιμοποιείται με τον ίδιο τρόπo από
όλα τα άτομα της διδακτικής ομάδας ή από τους
γονείς.
 Διαφορετικά αυτό φέρνει σύγχιση και αποτυχία στο
παιδί.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Ένας πίνακας αμοιβής
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Η συμφωνία αμοιβής
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Η πετυχημένη αμοιβή
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Jack’s Bus Chart
Afternoon
Morning
To Home
To School
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με
αυτισμό"
Bus Rules
•
•
•
•
•
•
•
No Swearing
No Yelling/ No Screaming
No Teasing
No Getting Out Of Your Seat
When Asked To Be Quiet – No Talking
Sit Quietly
Always Listen To The Bus Staff
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με
αυτισμό"
Χ
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με
αυτισμό"
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με
αυτισμό"
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με
αυτισμό"
Voice chart
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με
αυτισμό"
Γενικές οδηγίες για τη διαχείρηση της
συμπεριφοράς
o Ποτέ μη βλέπετε τη συμπεριφορά απομονωμένα.
o Να απορρίπτετε τη συμπεριφορά. Μην απορρίπτετε ποτέ το
παιδί.
o Να ανταποκρίνεστε, όχι να αντιδράτε.
o Να διατηρείτε ξεκάθαρο το στόχο σας και να είστε σίγουροι γι’
αυτόν. Μην χάσετε την προσοχή σας και μην αφήσετε άλλα
πράγματα να επηρεάσουν τον στόχο σας.
o Ο τρόπος που συσχετίζεστε με το μαθητή πρέπει να είναι
σύντομος, ξεκάθαρος και απλός.
o Αποφεύγετε να έχετε το μαθητή να περιμένει για πολλή ώρα.
Μην επαναλαμβάνετε συνεχώς οδηγίες. Δώστε χρόνο στο
μαθητή να ανταποκριθεί.
Γενικές οδηγίες για τη διαχείρηση της
συμπεριφοράς
o Να διατηρείτε την αξιοπρέπεια τού μαθητή.
o Όλη η ομάδα να είναι σταθερή με τους στόχους.
o Μερικά παιδιά διεγείρονται από αρνητικές αντιδράσεις.
o Ακολουθείστε τη διαδικασία και τελειώστε με ένα θετικό
αποτέλεσμα.
o Να θυμάστε: είναι εντάξει αν δεν τα καταφέρετε από την
πρώτη προσπάθεια.
o Κανένα άτομο δεν έχει όλες τις απαντήσεις.
COMMON BEHAVIOURS
WHAT MIGHT BE BEING
COMMUNICATED
Tantrums
Desire to control, frustration, confusion, “I don’t want
to”
Withdrawal
Overload, fear of failure, anxiety, lack of understanding,/
motivation
Aggression- kicking, hitting, biting
All of the above
Excessive self stimulatory behaviour
All of the above and need to calm self or get high.
Hands over ears
Sensory overload and/or disturbance and pain
Excessive talking
Lack of social judgment/state of anxiety
Throwing
Self- stimulatory, need to “finish” activity
Absconding
Fear, need for excitement, attention
Adherence to things always being done the same
way
Maintain a sense of security
49
Μη-ενδυνάμωση μιας ανεπιθύμητης
συμπεριφοράς
 Όταν μια συμπεριφορά δεν ενδυναμώνεται,
τείνει να εξαλειφθεί.
 Πρέπει λοιπόν να μάθουμε πώς να
προλαμβάνουμε την ενδυνάμωση μιας
ανεπιθύμητης συμπεριφοράς, πριν προκύψει.
 Η αγνόηση είναι ένας τρόπος μη-ενδυνάμωσης
αλλά πρέπει να ακολουθήσουμε ορισμένους
κανόνες για να αγνοήσουμε τη συμπεριφορά με
ασφάλεια και αποτελεσματικότητα.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Οδηγίες για το πώς αγνοούμε μια ανεπιθύμητη
συμπεριφορά με ασφάλεια και
αποτελεσματικότητα
 Αγνόησε τη συμπεριφορά, όχι το άτομο.
 Αγνόησε μόνο συμπεριφορές που μπορούν να
αγνοηθούν με ασφάλεια.
 Να είσαστε έτοιμοι ότι η συμπεριφορά μπορεί να
χειροτερέψει πριν καλυτερέψει.
 Η αγνόηση δεν αλλάζει την επιθυμητή
συμπεριφορά.
 Πρέπει να έχετε ένα σχέδιο που να στοχεύει στην
ανάπτυξη της επιθυμητής συμπεριφοράς και να
δίνετε στον μαθητή να καταλάβει καλά την
εναλλακτική συμπεριφορά.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Οδηγίες για το πώς αγνοούμε μια
ανεπιθύμητη συμπεριφορά με
ασφάλεια και αποτελεσματικότητα
 Μια συμπεριφορά δεν πρέπει να γίνεται στόχος για
αλλαγή απλά κι επειδή διεγείρει τον μαθητή (selfstimulatory).
 Όλοι έχουμε το δικαίωμα να κάνουμε πράγματα που μας
αρέσουν.
 Η συμπεριφορά του μαθητή πρέπει να γίνεται στόχος
παρέμβασης όταν είναι διασπαστική για τον εαυτό του,
τους άλλους μαθητές, ή στην ευρή κοινωνία.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Αλλάζουμε την αντίδρασή μας
 Μερικές φορές μπορεί να μην μπορούμε να αγνοήσουμε
τη συμπεριφορά αλλά μπορούμε να αποφύγουμε την
ενδυνάμωση με την αντίδρασή μας.
 Time-out: η έννοια της χρήσης του time-out έχει
διαφορετικό νόημα για πολλούς ανθρώπους και πρέπει να
το προσέξουμε αυτό. Πρέπει να έχουμε υπόψη μας το
μαθητή που διδάσκουμε.
 Το time-out μπορεί να είναι σε ένα κανονικό ή
απομονωτικό περιβάλλον. Όμως, πρέπει πάντα να είναι
σύντομο. Αν διαρκέσει πολύ, τότε μπορεί ο μαθητής να
χάσει τη σχέση του time-out με τη συμπεριφορά του.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Τιμωρία
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους η τιμωρία δεν είναι
αποτελεσματική
 Η τιμωρία λέει στο άτομο τι να μην κάνει, όχι τι να κάνει.
 Η τιμωρία κάνει το πρόσωπο που τη διευθύνει ένα «απωθητικό
ερέθισμα» (aversive stimulus). Αν ο μαθητής σε βλέπει σαν
ένα απωθητικό πρόσωπο, τότε χάνεις την ευκαρία να τον
διδάξεις τη σωστή συμπεριφορά.
 Η τιμωρία δυσκολεύει τη δημιουργία καλών σχέσεων με τον
μαθητή στον οποίο επιδιώκεις να διδάξεις αλλαγή
συμπεριφοράς.
 Η τιμωρία δεν σταματά απλά τη συμπεριφορά. Η τιμωρία τείνει
να καταπιέσει όλη τη συμπεριφορά.
 Η τιμωρία δημιουργεί στρες ή άγχος. Το στρες κάνει το άτομο
ταραγμένο και έτσι δεν μπορεί να σκεφτεί καθαρά. Ένα άτομο
που είναι αγχωμένο είναι πιο πιθανό να παρουσιάσει πιο
προκλητική συμπεριφορά.
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΕΙΤΕ
 ALONE IN A CROWDED ROOM – Documentary (ABC)
 The Black Balloon (2008)
 I am Sam (2001)
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
 Teach drive
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"
Κωνσταντία Μηλίδη "Αλλαγή συμπεριφοράς παιδιών με αυτισμό"