Transcript MU*LA HALK SA*LI*I MÜDÜRLÜ*Ü



Diş ve diş eti hastalıkları, ülkemizde ve dünyada en
önemli sağlık sorunları arasındadır.
Ancak hayatı doğrudan tehdit etmediği için gereken
önem verilmemektedir.
KORUYUCU DİŞ HEKİMLİĞİNDE
YEREL FLOR UYGULAMALARI
Ağız diş hastalıkları oluşmadan önlenebilen
hastalıklar gurubuna girmektedir
 Ağız diş sağlığı yaşamsal fonksiyonlarının
korunması ve yaşam kalitesinin devamı açısından
büyük önem taşımaktadır

Toplumların
Ağız

yaşam biçimlerindeki değişiklikler,
diş sağlığı hizmetlerinin etkili kullanımı,
Koruyucu programların uygulanması,
Bireysel koruyucu yöntemlerin ve florlü diş macunlarının
kullanımı, gösterilebilir.

Gelişmekte Olan Ülkelerde İse Koruyucu Programların
Hayata Geçirilmesi İle Önlenmiştir.
Özellikle ülkemiz gibi genç nüfusu fazla olan ülkelerde
koruyucu diş hekimliği hizmetlerini erişimi kolay , kaliteli
ve en ekonomik yöntemle ve profesyonel sağlık
personeline en az ihtiyaç duyulacak şekilde sağlamaktır.
 Bu noktada DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ “okul tabanlı”
koruyucu programları önermektedir’’

Özellikle sosyo-kültürel ve ekonomik şartlar nedeniyle
yüksek çürük risk gurubundaki bir çok çocuk için ağız diş
sağlığı eğitimi alabileceği ve diş hekimi ile tanışabileceği
yegane yer OKUL olabilmektedir.
 Öğrenciler için önemli bir rol model olan ÖĞRETMENLER
uygun bir eğitimle ağız diş sağlığı eğitiminde çok önemli
bir rol oynayabilmektedirler.


Bu nedenle ülkemiz için de özellikle okullar
aracılığıyla sunulan ağız diş sağlığı eğitimi ve florür
desteği içeren koruyucu uygulamalar çürük
oluşumunun önlenmesi bakımından çok önemlidir
Florür
yeryüzünde yaygın olarak bulunan bir mineraldir. Su
kaynakları ve gıdalarda da florür bulunmaktadır.
Flor
iyonu vücutta en çok kemik ve diş gibi sert dokularda
birikmektedir.
Sistemik
yollarla alınan flüorürlerin minimal etkisi varken asıl
etkisi yerel uygulamalarla oluşmaktadır.
Florürler
uzun yıllardır koruyucu diş hekimliği alanında
kullanılmaktadır.
.
Mine tabakasının oluşumu sırasında minenin sağlıklı
gelişmesini, iyi mineralize olmasını sağlayarak, çürükten
korunma açısından kaliteli bir mine oluşumuna katkıda
bulunur.
 Diş yüzeyinde biriken ve gıda artıkları ile bakterilerden
oluşan mikrobiyal dental plak üzerinde zararlı asit
oluşumunu inhibe edici etki gösterir.



Minenin çözünürlüğünü azaltarak, remineralizasyonu
destekler.
Dişler sürdükten sonra florür yerel (topikal) yolla etki eder.
Bu etki, florürlü macunlar, florürlü ağız çalkalama suları
(gargaralar), florürlü jeller ve florürlü verniklerle elde
edilebilir.
Minenin
Remineralizasyonu
Fırça + Tükürük
+
Flor
Remineralizasyon
(Kalsiyum ve Fosfat Çökelmesi)
Sağlıklı Mine
Çürüme Süreci
Zayıflamış Mine
Tamir edilmiş Mine






Bireyin çürük risk gurubuna,
Preparatın içeriğine ,
Flörür konsantrasyonuna,
Belirlenen doğru uygulama yöntemi ,
Süresi,
VE
Uygulama sıklığına bağlıdır.

İçme suları için bilimsel olarak güvenliği ve diş
çürüğü oluşumunu azaltıcı etkisi kabul edilen
optimal (en uygun) florür seviyesi;
0.3-0.7 mg/ lt ( 0.3-0.7 ppm)

İçme suyu bu miktarın altında florür içeren bölgelerde diş
çürüğü oluşumunun azaltılması amacıyla florür içeren ilave
preparatlar kullanılmalıdır.




A-Bireysel Uygulanabilen Florür Preparatları:
1- Florürlü diş macunları
2- Florürlü ağız çalkalama suları (gargaralar)
3- Diş fırçası ile (brush-on) uygulanabilen florürlü jeller



B- Diş Hekimi Tarafından Uygulama Gerektiren Florür
Preparatları:
1- Florür vernikler (cilalar)
2- Flor jeller


Florürlü diş macunları ile diş fırçalama, diş
çürüklerinden korunma amacıyla tüm dünyada en çok
kullanılan yöntemlerdendir. Farklı florür içerikleri
(sodyum florür, sodyum monoflorofosfat, amin florür ve
kalay florür)
Jel formunda olan diş macunları da vardır ancak bunlar
diş fırçası ile uygulanabilen (brush-on) florür jellerden
içerik ve uygulama sıklığı bakımından farklıdır.


Dişlerin gelişimi sırasında florürlü diş macunlarının sürekli yutulumu 3 yaşına kadar florozise ve mine defektine yol
açabileceğinden 3 yaşına kadar olan çocuklarda florürlü diş
macunu kullanılmamalı, 3 yaştan 6 yaşa kadar ise mercimek
tanesi kadar (en fazla 5 mm) diş macunu ile mutlaka gözlem
altında diş fırçalatılmalı, bittikten sonra ağız su ile iyice
çalkalanmalı ve diş macunu yutulumu önlenmelidir.
Temiz içme ve kullanma suyu, lavabosu olan okullarda genel
temizlik kurallarına dikkat edilmek kaydıyla,
◦ okul ortamında diş fırçalama uygulaması teşvik edilmelidir!

Florürlü ağız çalkalama suyu ile yapılan ağız çalkalama
uygulaması da diş çürüğünden korunmada en güvenli ve etkili
yöntemlerden bir tanesidir. Birçok ülkede uzun yıllardan beri
öğretmen gözetiminde, okullardaki 6 yaş üstü çocuklara
uygulanmaktadır.


Haftalık kullanıma uygun 900 ppm aktif florüre
eşdeğer % 0.2’lik NaF gargaraların yanı sıra,
230 ppm aktif florüre eşdeğer % 0.05 NaF
içeren günlük kullanıma gargaralar ve yine
günlük kullanım için üretilmiş SnF2 ve APF
içeren gargaralar da mevcuttur.
Koruyucu okul sağlığı programlarında ise
yaygın olarak haftalık kullanıma uygun %0.2
nötral sodyum florür içeren ve distile su ile
hazırlanan ağız çalkalama suları
kullanılmaktadır



Uygulamadan önce mutlaka dişler fırçalanmalıdır.
Uygulama oldukça basittir; haftada bir kez, %0.2’lik
sodyum florür çözeltisi ile bir (iki) dakika (60-120 sn)
süresince ağzın çalkalaması şeklindedir.
Ancak florürlü ağız çalkalama suyu kesinlikle yutulmamalı
ve süre sonunda tükürülmelidir.






Güvenli ve etkilidir.
6 yaş üstü çocuklar tarafından öğrenilmesi ve uygulanması
kolaydır.
Diş hekimi gözetimi gerektirmez.
Okul programları için uygundur, uygulanması kolay olduğu için
okul personeli ve ebeveynler tarafından kabul görmektedir.
Haftada bir kez yapıldığı için çocuklar her hafta uygulama sırasında
ağız diş sağlığının önemi bir kere daha hatırlamış olur.
Yapılan çalışmalar florürlü ağız çalkalama suyu kullanımının diş
çürüğü oluşumunu %30 oranında azalttığını göstermektedir.


Profesyonel uygulama gerektirmeden diş fırçası ile bireysel
olarak uygulanabilen florür jellerin en yaygın olarak kullanılan
formları 5000 ppm serbest florür içeren % 1.1 nötral NaF jel
dir
Görüntü olarak diş macunlarına benzerlik gösterseler de florür
jeller içerikleri, florür konsantrasyonları ve buna bağlı olarak
da uygulama sıklıkları bakımından diş macunlarından
farklıdırlar.

Motor yetenekleri gelişmiş orta ve yüksek çürük risk grubu
ilköğretim çağı çocuklarda veya yetişkinlerde çürük
oluşumunun önlenmesinde endikedir.
6ay- 2 yaş
2 -6 yaş
500ppm
1000 ppm
Çocuk macunu
FLOR VERNİĞİ 3 AYDA BİR
FİSSÜR ÖRTÜCÜ
6 yaşından
büyük
1450 ppm
Gargara
Dişipi



Çocuklarda mutlaka bir yetişkin gözetimi altında
uygulanmalıdır.
Okullarda planlanacak uygulamalarda öğretmenler gözetmen
olarak eğitilebilirler.
Kuru diş fırçasına mercimek tanesi kadar florür jel koyulur ve
2 dakika süre ile dişler fırçalanır.


Florür jel kesinlikle yutulmaz ve süre sonunda ağızdaki jel iki
dakika boyunca iyice tükürülür.
Florür jel ile yapılan diş fırçalama işleminden sonra 30 dakika
boyunca hiçbir şey yenilmez ya da içilmez.





Florürlü vernik yani cilalar, ilk olarak florürün diş yüzeyine daha
uzun süre temasını sağlamak üzere geliştirilmiş ürünlerdir.
Ancak bu süreçte florür verniğin tükürükle de etkileşime geçerek
mine üzerinde CaF2 tabakası oluşturduğu,
Yavaş salınan depo florür görevi gören bu tabakadan, plak pH’sı
düştüğünde florür iyonu salındığı tespit edilmiştir.
Aynı zamanda yüksek miktarda florür içeren vernikler, erken
teşhis edilen beyaz lezyonlarda demineralizasyonu azaltarak,
remineralizasyonu desteklemektedir.
Düşük-orta ve yüksek çürük risk grubu çocuklarda önerilmektedir.

Yaygın olarak kullanılan florürlü vernikler;
22.600 ppm aktif florüre eşdeğer % 5 sodyum florür
içermektedir.
◦ Yılda 2-4 kez, dişhekimleri tarafından uygulanır.
◦




6 yaş altındaki çocuklarda da güvenle uygulanabilmektedir.
Klinik dışında da uygulanabildiğinden, okul programlarına
uygundur.
Başta Kanada ve Kuzey Avrupa Ülkeleri olmak üzere bir çok
ülkede uygulanmaktadır.
Çürük oluşumunu %30-40 oranında azalttığı gösterilmiştir.




Tek kullanımlık 0.25 ml ve 0.4 ml’lik ambalajlarda veya 10
ml’lik ambalajlarda üretilmektedir.
Klinik dışında da uygulanabilmektedir.
Uygulamadan önce dişler mutlaka fırçalanmış olmalıdır.
Her bir yarım çeneye pamuk rulo ile tükürük izolasyonu
yapılarak, diş yüzeyindeki aşırı tükürük sekresyonu bir spunch
veya hava spreyi ile kurulanır. Dişlerin tamamen
kurutulmaması, biraz nemli olması gereklidir.



Tek kullanımlık vernik ise, kullanmadan önce fırçası ile iyice
karıştırılmalıdır. Süt dişleri ve karışık dişlenme dönemi için
genellikle 0.25 ml’lik vernik yeterli iken, yetişkinlerde 0.4
ml’lik vernik yeterlidir.
Kurutulmuş diş yüzeyine disposable fırça ile ince bir tabaka
vernik diş etlerine temas etmeden sürülmelidir.
Çürük profilaksisin de özellikle oklüzal yüzeyler ve dişlerin ara
yüzeylerine vernik sürmeye özen gösterilmelidir.



Çürük profilaksisinde özellikle oklüzal yüzeyler ve dişlerin ara
yüzeylerine vernik sürmeye özen gösterilmelidir.
Uygulama için belirli bir süre yoktur, vernik diş yüzeyinde
tükürükle temas ettiği anda sertleştiği için bir yarım çenede
işlem tamamlandığında diğer yarım çeneye geçilmelidir.
Uygulamanın spesifik bir bölge ya da tüm dişlere yapılmasına
bağlı olarak uygulama süresi 1 ila 4 dakika arasında
değişmektedir.



Bazı florür vernikler uygulama sonrası dişlerde sarımsı bir
renklenmeye yol açabilmekle birlikte kalıcı değildir ve diş
fırçalama ile kısa sürede kaybolur.
Uygulamadan sonra 2 (iki) saat bir şey yememeli veya
içilmemelidir.
Vernik uygulamasının yapıldığı gün dişler fırçalanmamalı
ancak ertesi gün düzenli olarak fırçalamaya devam edilmelidir

Evet.
◦ Florürlü vernikler diş yüzeyine sürüldüğünde tükürükle temas ederek
kısa sürede sertleştiği için yutulum ve florür intoksikasyon riski yok
denecek kadar azdır. Bu nedenle 6 yaş altındaki çocuklarda dahi
güvenle kullanılabilmektedir.

Orta ve yüksek çürük risk grubu çocuklarda endikedir. Yüksek
konsantrasyonda florür içerirler.
◦ En yaygın kullanılanları APF (asidulated phosphat fluoride) ve nötral
NaF (sodiumfluoride) jellerdir.
◦ Bunların köpük formunda üretilenleri de mevcuttur.


Yüksek konsantrasyonda florür içermeleri nedeniyle klinik
ortamda ve diş hekimi tarafından (profesyonel) uygulama
gerektirir.
6 yaş altı çocuklarda yutma riski yüksek olduğu için
önerilmemektedir.





Klinik ortamda uygulanmalıdır.
Uygulamadan önce dişler fırçalanmalıdır.
Pamuk rulo ve tükürük emici (suction) ile tükürük izolasyonu
yapılarak uygun ölçüde plastik kaşık ile 5 ml jel her bir çeneye
uygulanır.
İşlem sırasında hastanın burnundan nefes alması önemlidir.
Uygulama süresi 4 dakika olmalıdır.


Minimum Lethal (Ölümcül) Doz: Florür için minimum lethal
(ölümcül) doz 5mg/kg olarak kabul edilmektedir, bu vücut
ağırlığının her bir kilogramı için 5mg florür demektir. (Örnek:
20kg’lık bir çocuk için minimum lethal doz yaklaşık 100mg florür
olarak hesaplanmaktadır.) Bu miktar tıbbi literatürde “Muhtemel
Toksik Doz” olarak adlandırılmakta olup, ölümle neticelenebilen
ciddi zehirlenmeye yol açabilecek bir miktardır ve acil tedavi ve
hospitalizasyon gerektirmektedir.
5mg/kg’lık dozun altındaki miktarlarda da, gastrointestinal ağrı,
mide bulantısı, kusma, tükürük sekresyonunda artış ve yüksek ateş
gibi erken semptomları görülebilmektedir.

Çürük profilaksisinde kullanılan oral florür kaynakları güven
vericidir; büyük miktarda yutulmadığı takdirde hiçbir yan
etki oluşmaz.

Günde 6mg’dan fazla florür alınması florozis ile sonuçlanır.
Florozisin semptomları kilo kaybı, kemiklerin kolay kırılması,
anemi, güçsüzlük, genel bir hastalık hali, eklem sertliği ve diş
gelişimi sırasında maruz kalınırsa dişlerde renk değişikliği
gelişmesidir. (Beyaz-opak, sarı-kahverengi çizgi ve lekeler)



Nötral Florürlerin İçilmesi-Yutulması Durumunda:
Acil girişimler
Herhangi bir formda çözülmüş kalsiyum verin;
◦ Süt, kalsiyum glukonat solüsyonu veya kalsiyum laktat solüsyonu gibi.


Antidot- İntravenöz olarak yavaşça 10 ml %10’luk kalsiyum
glukonat solüsyonu verin; semptomlar kaybolana kadar
tekrarlayın.
Serum magnezyum seviyesi düşükse her saat 10ml
magnezyum sütü (milk of magnesia) verin.


Florür zehirlenmelerinde, kalsiyumun florürü bağırsakta
bağlamasından dolayı, ev veya okullarda ilk yardım amacıyla,
bilincin açık ve yutma refleksinin normal olduğu durumlarda,
hastaya bir bardak süt içirilerek hastaneye sevk edilmesi
lüzumlu görülmektedir.
Hastaneye veya zehir danışma merkezine başvururken,
aşağıdaki bilgiler de iletilmelidir;
◦
◦
◦
◦
Hastanın yaşı, kilosu ve durumu
Ürünün adı ve içeriği
Yutulma zamanı
Yutulan miktar
vernik uygulamaları
Özgün fırçası ile izolasyona gerek duyulmaksızın gerçekleştirilir. Aşırı tükürük-plağın uzaklaştırılması için
gazlı bezle temizleme yeterlidir.
TEŞEKKÜR EDERİM SORULAR?