Transcript ÖZÜRLÜ VE YA*LI H*ZMETLER* GENEL MÜDÜRLÜ*Ü

T.C.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
“İŞGÜCÜ PİYASASININ ÖZÜRLÜLER AÇISINDAN ANALİZİ”
27 Şubat 2013
Ankara
Çalışmanın kapsam ve amacı
 Kapsam
 Özel sektörde engelli istihdamındaki mevcut durum,
 Günümüzde ve gelecekte ihtiyaç duyulan mesleklerdeki engelli
istihdamının yeri,
 Engelli çalıştırma ve çalıştırmama nedenleri ile
 Engelli istihdamına yönelik işveren tutumları.
 Amaç
 Engelli istihdamında yaşanan sorunların, beklentilerin, istihdamı
tercih edilen engelli gruplarının tanımlanması suretiyle sorunların
çözümüne dönük politika önerileri geliştirmek.
 Çalışmanın yöntemi
 Ekim-Kasım 2011 tarihleri arasında 79 İl’e dağılmış bulunan 2573
adet işletmeye gidilmek suretiyle gerçekleşen alan taraması
yöntemi uygulanmıştır.
 Adreste bulunan işyeri sahibi yada yöneticiye yüzyüze görüşme
tekniği ile anket gerçekleştirilmiştir.
 Alan taraması sonucunda1628 adet yanıtlayıcı/anket analize dahil
edilmiştir
Araştırma Kapsamındaki Çalışanların Demografik Özellikleri
Çalışan sayısı
/kişi
Yanıtlayıcı
İşyeri sayısı
Toplam
çalışan
Kadın
çalışan
Erkek
çalışan
Engelli
çalışan
Kadın Engelli
çalışan
Erkek Engelli
çalışan
430.796
131.555
299.241
8.977
1.894
7.083
1.603
1.573
1.596
1.087
610
1.024
97.9
100
90
80
Engelli çalışan
70
Diğer çalışan
67.1
60
50
40
29.1
30
20
10
2.1
1.4
2.4
Kadın
Erkek
0
Toplam çalışan
Engelli Çalışanların İstihdam Koşulları
İşyeri Büyüklüklerine Göre Engelli İstihdamı (s.1603)
100.0
Engelli çalıştıran firma (s.1078)
Engelli çalıştırmayan firma (s.525)
90.0
93.3
80.0
78.7
78.8
70.0
60.0
50.0
40.0
30.0
20.0
21.3
21.2
10.0
6.7
0.0
49 ve altı
50-199
200 ve üzeri
Engelli İstihdam Eden Firmaların Sektörel Dağılımı
25.0
5.1
20.0
3.9
1.1
1.0
0.7
4.4 4.1 3.9 3.7 3.7 3.7 3.3 3.2
3.0 2.5 2.2 2.1
6.6
0.0
1.1 1.5 1.2 2.1
1.5
1.7
3.0
0.9 1.2 2.1
5.0
6.0
19.7
10.0
Hayır
Evet
15.0
M
İTİ
T
DE
EN
ES
K
RA
IV
PE
IĞ
ĞL
OR
SP
Rİ
VE
LE
CE
ET
EN
LİY
NL
AA
Dİ
E,
LF
NC
KU
LE
EN
İM
İ
EĞ
T,
YR
ER
NA
TL
GA
İ
E
A
İY
ER
MI
,S
TL
AL
ITI
ÜR
FA
İYE
AĞ
LT
AL
ET
KÜ
ED
FA
ZM
İV
Hİ
İM
TA
R
ET
OR
ĞE
İG
ÜR
Dİ
ES
AR
R
SV
UH
LE
,B
AN
ET
İ
AZ
LİY
FİN
G
ER
AA
TL
İK,
F
K
TR
İYE
Nİ
İM
AL
EK
EK
TİŞ
EL
FA
ET
Tİ
İLE
E
LV
VE
İ
İZM
SE
Gİ
H
ER
M
K
BİL
TL
İLİ
E
İ, B
EC
İYE
AL
EK
YİY
SL
FA
VE
ME
ET
A
AM
İZM
KL
KH
NA
TE
KO
ES
ED
İV
İ
AR
MA
ER
İD
A
L
...
ŞI
OL
ET
İY
TA
EP
L
AT
RA
AA
ŞA
ED
F
V
İN
KA
ET
MA
LU
İZM
TIR
OR
LH
AŞ
OT
UL
YA
;M
OS
ET
AR
İC
EĞ
VE
SA
AN
PT
N
SA
İN
TO
AT
AL
İM
Engelli Çalışanların 20’li İş Ve Meslek Sınıflandırması
29.8
SATIŞ VE HİZMETLERDE NİTELİKSİZ İŞLERDE ÇALIŞANLAR
24.5
BÜRO ELEMANLARI
6.9
MÜŞTERİ HİZMETLERİ
5.6
DİĞER PROFESYONEL MESLEK MENSUPLARI
4.2
MADENCİLİK, İNŞAAT, İMALAT
4.0
MAKİNE OPERATÖRLERİ VE MONTAJCILARI
DOĞA BİLİMLERİ İLE İLGİLİ YARDIMCI PROFESYONELLER
3.6
DİĞER SANATKÂRLAR VE İLGİLİ İŞLERDE ÇALIŞANLAR
3.5
2.4
KORUMA VE KİŞİSEL HİZMETLER
1.8
MADEN ÇIKARIMI VE İNŞAAT
1.7
MODELLER, SATIŞ VE TANITIM ELEMANLARI
DİĞER YARDIMCI PROFESYONELER
1.7
DOĞA BİLİMLERİ İLE İLGİLİ PROFESYONELLER
1.7
METAL İŞLEME VE MAKİNE İLE İLGİLİ İŞLERDE ÇALIŞAN SANATKÂRLAR
1.5
TARIM, HAYVANCILIK, AVCILIK, ORMANCILIK VE SU ÜRÜNLERİ ÇALIŞANLARI
1.4
SÜRÜCÜLER VE HAREKETLİ MAKİNELERİN OPERATÖRLERİ
1.3
ŞİRKET MÜDÜRLERİ
.8
HASSAS İŞLERDE, EL SANATLARINDA ÇALIŞANLAR
.5
SAĞLIK İLE İLGİLİ YARDIMCI PROFESYONELLER
.3
YAŞAM VE SAĞLIK İLE İLGİLİ PROFESYONEL
.3
EĞİTİMLE İLGİLİ PROFESYONELLER
.3
.3
KÜÇÜK İŞLETMELER VE MÜDÜRLERİ
.2
TARIM, HAYVANCILIK
.1
SABİT TESİS OPERATÖRLERİ
.0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
30.0
35.0
40.0
45.0
50.0
İşyeri Büyüklüğüne Göre Engelli İstihdam Etme Gerekçeleri
8 0 .0
7 4 .3
7 0 .1
Y a s a l Z o ru n lu lu k
7 0 .0
6 0 .0
5 3 .8
S o s ya l S o ru m lu lu k
5 0 .0
İş e U yg u n lu k
4 0 .0
2 8 .8
3 0 .0
2 3 .1
1 9 .9
1 7 .3
2 0 .0
1 0 .0
6 .7
5 .8
0 .0
4 9 ve a ltı
5 0 -1 9 9
2 0 0 ve ü ze ri
İşyerinin Fiziki Koşulları Engelli Çalışmasına Uygun mu?
Hiç uygun değil
Biraz uygun
Tamamıyla uygun
3%
Yarı yarıya uygun
10%
27%
17%
43%
Büyük ölçüde uygun
Yeterli bulunan alanlar
0.0
Mesleki Bilgi
Eksikliği
30.0
Çalışma Hızı Düşük
20.7
Uyum
Sağlayamama
21.1
İçine Kapanık
Diğer
İş Performansları iyi
14.2
Sorumluk Duyguları
Yüksek
15.0
Özverili Olmaları
19.1
Verilen Görevi
Yerine Getirme
20.0
Devamlılık
Çalışma Azmi
Engelli Çalışanlarda Yeterli Bulunan ve Bulunmayan Özellikler
35.0
31.3
27.0
25.0
21.0
18.2
12.9
10.0
9.7
5.0
4.7
Yetersiz bulunan alanlar
Günümüzde ve Gelecekte İhtiyaç Duyulacak Meslekler İle
Engelli Çalışan İstihdam Etme Eğilimleri
45.0
42.8
40.2
günümüzde ihtiyaç duyulan meslekler (s.1935)
40.0
38.2
gelecekte ihtiyaç duyulacak meslekler (s.1665)
35.0
engelliyi çalıştırmayı düşündüğü meslekler (s.1195)
30.0
25.0
19.5
20.0
16.2
15.0
11.8
10.0
7.0 6.8
5.0
.0
1.0
NİTELİKLİ TARIM,
HAYVANCILIK
ÇALIŞANLARI
1.4 1.9
1.2
KANUN
YAPICILAR, ÜST
DÜZEY
YÖNETİCİLER VE
MÜDÜRLER
3.4
7.1
17.4
10.0
8.2
6.6
4.6 4.4
.4 .2
8.3 8.2
8.5
20.4
4.3
HİZMET VE SATIŞ TESİS VE MAKİNE SANATKÂRLAR VE
NİTELİK
ELEMANLARI
OPERATÖRLERİ VE İLGİLİ İŞLERDE GEREKTİRMEYEN
MONTAJCILARI
ÇALIŞANLAR
İŞLERDE
ÇALIŞANLAR
BÜRO VE
MÜŞTERİ
HİZMETLERİNDE
ÇALIŞANLAR
YARDIMCI
PROFESYONEL
MESLEK
MENSUPLARI
PROFESYONEL
MESLEK
MENSUPLARI
İşyerinde Çalıştırılması Tercih Edilen ve
Edilmeyen Engelli Grupları
35.0
Süreğen Hastalık
25.8
59.5
Ruhsal Ve Duygusal
7.5
71.2
Zihinsel
tercih
edilmeyen
özür grubu
8.0
tercih edilen
özür grubu
38.6
İşitme+ Dil Ve Konuşma
37.1
53.8
Görme Özürlü
23.8
10.6
Ortopedik
81.2
41.4
Birden Fazla Özürü Olan
12.4
0.0
10.0
20.0
30.0
40.0
50.0
60.0
70.0
80.0
90.0
Engelli Çalışanı Bulunmayan İşyerlerinin Gerekçeleri
Engelli Çalışanların İşyerine Olumlu Etkileri Nelerdir?
11%
3%
29%
2%
5%
7%
43%
Olumlu Etkisi Yok
Yasalara Uymak
Personeli Teşvik Etmek
Performansı Arttırmak
Vizyon Sağlamak
Diğer
Verimliliği Arttırmak
Engelli Çalışanların İşyerine Olumsuz Etkileri Nelerdir?
(Çoklu yanıt analizi)
7,5
7
7,6
11,3
65,7
12,7
Olumsuz Etkisi Yok
İş Kazası Riskinin Yüksek Olması
İletişim Güçlüğü
Verimi Düşürmek
İşi Yavaşlatmak
Diğer
Çalışan Engellilerin İşyerindeki Çalışma Arkadaşlarının
Verimliliğine Etkileri
7%
1%
5%
43%
44%
Olumsuz Etkiliyor
Kısmen Olumsuz Etkiliyor
Ne Olumlu Ne De Olumsuz Etkiliyor
Olumlu Etkiliyor
Çok Olumlu Etkiliyor
Engelli İstihdamında Kota ve Teşviklerin Yeri
16%
21%
63%
Teşvik Ve Kotanın Dengeli Kullanıldığı Karma Bir Sistem Kurulsun Kota Uygulaması Kaldırılmasın Kota Uygulaması Kaldırılsın
Engelli Çalıştırmaya Dönük Ceza Sisteminin
Değerlendirilmesi
45.0
40.0
35.0
30.0
25.0
20.0
41.1
34.0
15.0
10.0
15.4
5.0
4.8
0.0
Para Cezası Dışında Başka
Yaptırımlar Olmalı
Ceza Gereklidir.
Ceza Azaltılmalı
Ceza Arttırılmalı
Engelli İstihdamını Artırmak İçin Neler Yapılmalıdır?”
(İlk 10’a giren ve %80’nin üzerinde “katılıyorum” diye değerlendirilen öneriler (20 ve 21)
18.Her bir engellinin iş yerinde hangi çalışma
ortamı ve koşullarda çalışabileceği…
10.Engellilerle ilgili, vasıf yeterlilik tanımlamaları
yeniden ve detaylı yapılmalıdır.
19.Mevzuat konusunda rehberlik yapılmalıdır.
11.Yasal zorunluluğu olmayan işletmeler engelli
istihdam etmeye teşvik edilmelidir.
9. Engelli istihdamı sosyal sorumluluk olarak
görülmelidir.
Katılıyorum (%)
Kararsızım (%)
6.İşverene vergi kolaylığı/indirimi getirilmelidir.
Katılmıyorum (%)
7.Engellilerin niteliklerine göre çalıştırması
konusunda, işverene rehberlik edilmelidir.
3. Engellilere istihdam edilecekleri işlere göre
devlet tarafından eğitim ve rehabilitasyon…
20. İŞKUR sektörün ihtiyacına göre eleman
göndermelidir.
21. İŞKUR mesleki ve kişisel eğitim almış
engelliyi yönlendirmeli
0
20
40
60
80
100
“Engelli İstihdamını Artırmak İçin Neler Yapılmalıdır?”
• Araştırmanın amaçlarına ulaşmak için işverenlere, işyerinde
engellilerin istihdamını artırmak için neler yapılabileceği 21 öneri ile
sorulmuştur.
• Engellilere ve işyerlerine eğitim, rehabilitasyon, işe yerleştirme gibi
konularda rehberlik edilmesi gerektiği görüşü ağırlık kazanmaktadır.
• Bu konuda özellikle İŞKUR’UN rolüne önem verildiği gözlenmektedir.
• Örneğin 20. ve 21. ifadeler “İŞKUR mesleki ve kişisel eğitim almış
engelliyi yönlendirmeli” ifadesine katılıyorum diyenlerin yüzdesi
90,9 “İŞKUR sektörün ihtiyacına göre eleman göndermelidir.”
ifadesine katılanların yüzdesi ise 88.8’dir.
• Teşvik konusunda ise; özellikle vergi indirimi ve yasal olarak engelli
istihdam etmesi gerekmeyen işletmelerin, engelli istihdam etmeleri
durumunda teşvik edilmesi beklentisi öne çıkmaktadır.
“Engelli İstihdamını Artırmak İçin Neler Yapılmalıdır?”
(Son 4’e kalan ve %50’nin altında “katılıyorum” diye değerlendirilen öneriler)
2.Engelli çalıştırma kotasına
uymayanlara verilen cezaların
artırılmalıdır.
Katılıyorum (%)
8.Engelli istihdamı gönüllülük
esasına dayandırılmalıdır.
Kararsızım (%)
Katılmıyorum
(%)
17.Ciro engelli istihdamında bir
kriter olmalıdır.
4.Engelli istihdamının
ücretlendirilmesinin tamamı devlet
tarafından karşılanmalıdır.
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Engelli İstihdamını Artırmak İçin Neler Yapılmalıdır?”
(Teşvik Önerileri)
90
80
70
60
50
Katılmıyorum
Kararsızım
40
Katılıyorum
30
20
10
0
6.İşverene vergi kolaylığı/indirimi
getirilmelidir.
11.Yasal zorunluluğu olmayan
işletmeler engelli istihdam
etmeye teşvik edilmelidir.
12.Engelli istihdamında kotayı
aşan işverenlerin enerji
maliyetleri düşürülmelidir.
İşyerinde Engelliye Yönelik Tutum Ölçeği’ne Ait
Betimleyici İstatistikler
Ölçek Ölçek
Min. Maks.
N
Uyg. Uyg.
Aralık Min. Maks.
Ölçek
Ort.
Uyg. Standart
Ort. Sapma
Toplam Ölçek Puanı (47 madde)
Faktör 1 (engelli istihdamına
genel yaklaşım) (20 madde)
Faktör 2 (engellilerin iş
ortamına ve işe uyumuna
ilişkin algı) (15 madde)
Faktör 3) (çalışan engellinin ve
yaptığı işin algılanan niteliği)
(12 madde)
N
1590
47
235
166
67
233 141
1590
20
100
76
24
100
1590
15
75
52
23
1590
12
60
48
12
1590
173,63
20,86
60
78,61
11,61
75
45
55,49
6,87
60
36
39,53
6,69
İşverenlerin İş Yerinde Engelliye Yönelik Tutumları ve İşverenin
ve İş Yerinin Bazı Demografik Özellikleri Arasındaki İlişki
İşverenin yaşı(yaş için r = 0,02, p > 0,05; eğitim için r = 0,003, p > 0,05), eğitim
durumu ve cinsiyeti ile engelli istihdamına genel yaklaşımları, engellilerin iş
ortamına ve işe uyumuna ilişkin algıları ve çalışan engelliyi ve yaptığı işi nasıl
algıladıkları arasında bir farklılık olmadığı görülmüştür.
Engelli Çalışana Yönelik Tutum Ölçeği (ÖÇYTÖ) Puanlarının Cinsiyete ve
Eğitim Düzeyine Göre Karşılaştırılması (t testi sonuçları)
n
Cinsiyet
Eğitim
Düzeyi
X
t
p
1.32
p > 0.05
0.73
p> 0.05
Kadın
539
174.64
Erkek
1048
173.18
Lise Ve Daha Düşük
410
173.02
Ön Lisans. Lisans Ve Lisansüstü
1176
173.89
İşverenlerin İş Yerinde Engelliye Yönelik Tutumları ve
İşverenin ve İş Yerinin Bazı Demografik Özellikleri Arasındaki
İlişki
işverenin ya da işveren temsilcilerinin istihdam açısından yetkisi;
yetkili, kısmen yetkili ve tam yetkili olmasının engelli istihdamına
yönelik tutumlar açısından herhangi bir fark yaratmadığı
görülmektedir.
İşverenin engelli istihdamı ile ilgili mevzuata ilişkin bilgisi; bilgi
sahibi olan ya da olmayan işverenlerin ya da işveren temsilcilerinin
işyerinde engelliye yönelik tutumları farklılaşmamaktadır.
Çalışan
Seçiminde
Yetkili Olma
İlgili
Mevzuat
Bilgisi
N
X
t
p
Kısmen
Yetkili
892
174.54
1.11
p > 0.05
Yetkili
679
Evet
842
2.90
p < 0.01
Biraz ve
Hayır
312
173.43
176.26
172.49
İşverenlerin İş Yerinde Engelliye Yönelik Tutumları ve
İşverenin ve İş Yerinin Bazı Demografik Özellikleri Arasındaki
İlişki
İşverenlerin aile veya arkadaş çevresinde engelli bir yakını olması durumunda;
yakını olan işverenlerin engellilere yönelik tutumları hem genel ölçek puanı hem de
üç alt faktör açısından daha olumludur.
Engelli yakını
Kendisi
Aile Üyesi
Akraba
Arkadaş
Yakın Çevreden
İş Çevresinden
Mahalleden
Hayır
Evet
Hayır
Evet
Hayır
Evet
Hayır
Evet
Hayır
Evet
Hayır
Evet
Hayır
Evet
n
X
t
1565
22
1512
76
1367
220
1375
213
1386
201
173.539
180.545
173.372
178.895
172.818
178.727
172.600
180.333
173.305
175.920
876
711
172.534
174.997
2.34
1421
166
173.040
178.759
3.35
1.56
2.25
3.92
5.07
1.66
p
p>0.05
P<0.05
P<0.01
P<0.01
p>0.05
P<0.05
P<0.01
İşverenlerin İş Yerinde Engelliye Yönelik Tutumları ve
İşverenin ve İş Yerinin Bazı Demografik Özellikleri Arasındaki
İlişki
Engelli Çalışana Yönelik Tutum Ölçeği (ÖÇYTÖ) Puanlarının İşyerinde Engelli Çalışanın Olup
Olmamasına Göre Karşılaştırılması (t testi sonuçları)
Engelli
Çalışan
Var
Yok
n
X
1068
174.94
519
t
p
3.61
P< 0.01
170.92
Engelli Çalışana Yönelik Tutum Ölçeği (ÖÇYTÖ) Puanlarının Geçmişte Engelli
Çalıştırmaya Göre Karşılaştırılması (t testi sonuçları)
Geçmişte
Engelli
Çalışan
Evet
n
X
t
p
105
173.84
2.10
P< 0.05
Hayır
339
168.80
İşverenlerin İş Yerinde Engelliye Yönelik Tutumları ve
İşverenin ve İş Yerinin Bazı Demografik Özellikleri Arasındaki
İlişki
Engelli çalışanlar için herhangi bir işyeri düzenlemesi yapılan işletmelerde,
yapılmayan işletmelere göre engelliye yönelik tutumların daha olumlu
olduğu da bulgular arasındadır.
n
X
319
177.078
t
p
Düzenleme
Yapıldı
P< 0.05
2.20
Yapılmadı
834
174.126
Genel Sonuçlar
• Geleceğe yönelik olarak ön plana çıkacak meslekler tüm çalışanlar için
(engelliler ve diğerleri) profesyonel meslekler ve yardımcı profesyonel
meslek grubu önemli görülmüştür.
• Engel grupları; Bilinen veriyle uyumlu olarak zihinsel engelliler ve ruhsal
duygusal rahatsızlığı olan engellilerin ilk iki sırada istihdamı istenmeyen;
ortopedik , dil işitme konuşma engelli olanların ilk iki sırada istihdamı
istenen engelliler olduğu gözlenmiştir.
• Açık uçlu sorulara verilen cevaplar tutum ölçeğinde verilen olumlu
olumsuz ifadelerle tutarlıdır;
– Engelli istihdamında yaşanan sorunlar (eğitim, kalite, engellilerin isteksizliği
vb.)
– Engellilerin yeterli bulunan özellikleri (çalışma azmi, özveri)
– Engellilerin yeterli bulunmayan özellikler (uyumsuzluk, mesleki bilgi eksikliği),
– Engellilerin iş yerine olumlu etkisi (performans artışı)
– Engellilerin işyerine olumsuz etkileri( iş kazası riski, iletişim güçlüğü, işi
yavaşlatmak vb.).
Genel Sonuçlar
• İşverenlerin genel olarak işyerinde engelliye yönelik
tutumlarının olumlu olduğu;
– Engellilere yakınlık, aynı işyerini paylaşmak gibi onları
tanıma ve ilişki kurma deneyimi.
– İşyeri ölçek büyüklüğü ve şube sayısının artışı
– Engellilere yönelik işyeri düzenlemeleri yapılması
– Performans artırmaya yönelik faaliyetler
• Tüm bunlar bir işletme için kurumsallığının bir göstergesi
olarak değerlendirilirse, kurumsal kimliğiyle öne çıkan
işyerlerinin engellilere yönelik tutumlarının daha olumlu
olduğu yorumu yapılabilir.
Öneriler
• Engelli dostu istihdam politikaları oluşturulmalıdır.
• Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün, bir alt
biriminde tüm engelli araştırmaları toplanmalı, bu birim
araştırma sonuçlarını ve üretilecek politikaları yansıtmakla
yükümlü olmalı, yeni araştırma ihtiyaçları buradan
duyurulmalıdır.
• Engellilerin sosyal hayata katılmasının önündeki ulaşım vb.
engeller kaldırılmalıdır.
• Korumalı işyeri uygulamaya geçirilmelidir.
• Mesleki rehabilitasyon merkezlerinin etkinliği artırılmalıdır.
Öneriler
• Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü ağırlıklı olarak engellilerin
istihdamına yönelik politikalar ve projeler geliştirmelidir.
– Sosyal politikaların sadece engellileri maddi olarak desteklemek
şeklinde olmaması gerekmektedir.
– Sosyal politikalar içinde yaşam alanlarının engelliler için uygun hale
getirilmesinden başlayarak, onların ulaşım, diğer insanlarla
sosyalleşme, bir arada yaşama ihtiyaçlarını gidermeye yönelik pek çok
uygulamayı zorunlu hale getirmesi gerekmektedir.
– Engellilerin istihdamı; engellilerin sosyal hayat içinde var olmaları
konusundan apayrı değildir. Engellilere ilişkin politikaların geliştirileceği
bir merkez, engellilerin sosyal, iş hayatı vb. her alanda
karşılaşabilecekleri problemlere odaklanan farklı alt birimlerden
oluşturulmalı, alt birimler birbiriyle koordineli olarak çalışmalıdır.
– Hükümet yapılanması içinde ilgili bakanlık üretilen politikaların
yürütülmesi için gerekli adımları diğer tüm bakanlıkları koordine
ederek atmalıdır.
Öneriler
• Zihinsel engelliler ve ruhsal duygusal rahatsızlığı olan engelliler
için diğer engel gruplarından ayrı özel bir çalışma yapılmalıdır.
• Engellilere ilişkin çalışma yapılan her birimde, uzman personel
çalıştırılmalıdır (psikolog, sosyal çalışmacı, fizyoterapist, rehber
öğretmen/ psikolojik danışman, özel eğitimci, doktor, sosyolog
ve çalışma ekonomisti).
• Endüstri psikolojisi, ergonomi uzmanlığı, mühendislik
psikolojisi alanlarında uzman kişilerin ülke çapında
üniversitelerin lisansüstü programlarında yetiştirilmesi teşvik
edilmeli ve istihdamı sağlanmalıdır.
• Engellilerin eğitim aldığı alanda istihdam edilmesi işverenler
için yasal zorunluluk olmalıdır.
Öneriler
• Engellilere profesyonel meslekler kazandırmak için eğitim
hayatında, kamusal alanda ve yasal mevzuatta düzenlemeler
yapılmalıdır.
• Farklı engel grupları için eğitim almak istediği alanda eğitim
hayatını kolaylaştıracak düzenlemeler (kütüphane, uygulama
alanı vb.) eğitim kurumlarının yasal zorunluluğu olmalıdır.
• Tüm engelli gruplarında istihdam işverenlerin zorunluluğu
olmalı engel grubu tercihe bırakılmamalıdır.
• Engelliler için İŞKUR içinde rehabilitasyon, mevzuat
değişiklikleri, engelli istihdamı vb. konularında işverenlerin
danışabileceği bir danışman sistemi kurulmalıdır.
Öneriler
• Engelliler için mevcut veri tabanları güncellenmeli, iş, meslek
ve engelli nitelik analizleri yapılarak iş ve engelli
eşleştirmelerinde kullanılmalıdır.
• İş gücü kaybı ve engellilik oranı ayrımı yapılmalıdır. İşgücü
kaybına göre bir envanter çalışması yapılmalıdır.
• Engelli istihdamında yerel yönetimler de sorumluluk almalıdır.
• Kota uygulaması devam etmelidir.
• Engelli istihdam etmeyen veya gerekli işyeri düzenlemelerini
yapmayan işverenlere caydırıcı (işyeri ruhsatını iptal etmek
gibi) ve çeşitli (para cezası dışında iş yeri kapatma vb. şeklinde
farklı cezalar) cezalar verilmelidir.
Öneriler
• Teşvikler artırılmalıdır.
• İşverene vergi kolaylığı/indirimi getirilmelidir.
• Yasal zorunluluğu olmayan işletmelerin engelli istihdam
etmeleri teşvik edilmelidir.
• Yasal zorunluluğu olmayan işletmelerin engelli istihdam
etmeleri durumunda medyada duyurularak onurlandırılmaları
sağlanmalıdır.
• Engelli istihdamında kotayı aşan işverenlerin enerji maliyetleri
düşürülmelidir.
Öneriler
• İşletmelerde kurum kültürünü yerleştirmek ve engelliler ve
diğer çalışanların birlikte ve uyum içinde çalışmalarını
sağlamak için bazı eğitim programları zorunlu tutulmalıdır. Bu
eğitimler;
– Kurum kültürü,
– İşçi sağlığı güvenliği,
– İş etiği,
– İletişim
– Takım çalışması
– Örgütsel çeşitlilik
– Duyarlılık alanlarında olmalıdır.