Transcript Lisans Anlaşmalarını Anlamak- Selma ASLAN

Selma Aslan
ANKOS Yürütme Kurulu Üyesi
TOBB ETÜ Kütüphane Müdürü
Çeşme, 2011
İçerik





Mahiyet, kapsam
Anlaşma türleri
Bölümler
Temel noktalar – Haklar ve Kısıtlar
Lisans Anlaşmaları Grubu ve çalışmaları
Lisans Anlaşmalarının Mahiyeti ve Kapsamı
 Anlaşma, alınan lisansın hangi koşullar ve kurallar çerçevesinde




kullanılabileceğini belirleyen belgedir. Genelde lisans bir ücret karşılığı
alınır ama serbest kullanıma açık yazılımların da lisans anlaşmaları vardır.
Satın alma modeli söz konusu olsa bile telif hakları üreticide kalmakta ve
yalnızca belirli koşullarla kullanım hakları verilmektedir.
Koşullar genelde konsorsiyum çapında görüşmeye açık olmakla birlikte
olduğu gibi kabul edilmek durumunda kalınan lisans anlaşmaları da vardır.
Kapsamı bir veri tabanındaki tüm içerik olabileceği gibi olmayabilir de,
nelere erişilebileceği, taraflar arasında varılan anlaşmaya bağlıdır.
Bazıları coğrafi olarak dağınık yerleşkeli kurumları bütün olarak görürken ,
kimi aynı coğrafi alanda olunması koşulunu taşıyabilmektedir.
Bölümler

Bölümler






Taraflar (Parties)
Tanımlar (Definitions)
Lisans verilmesi ve ücretler (Grant of License & Fees)
Kullanım hakları (Usage Rights)
Yasaklar (Prohibited Uses)
Yayıncının teminat, güvence ve sorumlulukları
(Warranties, Indemnities & Limitation of Liability)


Yayıncının yükümlülükleri (Undertakings by Publisher)
Konsorsiyum ve üyelerin yükümlülükleri
(Undertakings by Consortium & Members)



Süre ve son bulma (Term and Termination)
Genel Hükümler (General)
Ekler (Appendices / Schedules)
Taraflar (Parties)
 Bazı anlaşmalar ANKOS Başkanlığı ile Firma,
 Bazıları üye kurumlarla Firma arasında
imzalanmakta;
 ANKOS Başkanlığı ile Firma arasında imzalanan
anlaşmaların bir kısmı için ayrıca üye kurumlar
katılım formu imzalamaktadırlar.
 Her durumda her kurum kendi kullanımından
sorumludur.
Anlaşma İmzalama
Tüm anlaşmalara web sitemizin Üyeler alanından erişilebilir.
 Bir anlaşma Firma ile ANKOS arasında imzalanmış olsa bile
Konsorsiyumun tüm üyeleri için bağlayıcıdır ve uygulamada
esas alınması gerekir.
 Firma ile ANKOS arasında imzalanan ve üyelerin katılım
belgesi imzaladıkları anlaşmalarda ana anlaşma üyeler alanına
konulduktan sonra katılım formu üyelere iletilir. Üyeler
anlaşmayı indirip inceledikten sonra formu imzalamalıdırlar.
 Doğrudan Firma ile Üye Kurum arasında imzalanmak üzere
üyelere gönderilen anlaşmalar imzalanmadan önce webdeki
Başkanlık paraflı kopya ile karşılaştırılmalı, aynısı olduğundan
emin olunarak imzalanmalıdır.
Tanımlar (Definitions)
 Anlaşma metninde kullanılan terimlerin açıklamaları
koşulları belirleyici anlamlar taşımaları itibariyle
önemlidir.
 Örn. yetkili kullanıcıların kimleri kapsadığı bu
kısımda ifade edilmiş olabilir.
Lisans verilmesi ve ücretler (Grant of License &
Fees)
 Genelde eklere referans verilerek hangi ürün(ler)e
karşılık ne kadar, nasıl ve kime ödeme yapılacağı,
lisansın geçerli olduğu süre ve ödemenin
gerçekleşmesi için verilen süre gibi hususlar bu
bölümde yer alır.
 Standart anlaşmalarda süre 30 gün olmakla birlikte
esneklik sağlanmaya çalışılmaktadır. Ödemenin
gecikmesi halinde faiz alınacak süre de olabildiğince
ötelenmektedir.
 Bazı anlaşmalarda otomatik yenileme söz konusu
olabilmektedir.
 3 yıllık anlaşmalarda girip /çıkma esnekliği
Kullanım hakları
(Usage Rights)
 Tüm kaynaklar taranabilinir ve görüntülenebilir,
 Kaydetme, baskı alma, arşivleme hakları veri
tabanından veri tabanına farklılık gösterir.
 Ders Paketleri veya E-Rezerv e değinilmemişse bu
amaçlarla kullanmak için izin almak gerekir. Bazen bu
tür kullanımlar ayrı ücrete tabi olabilmektedir.
Belge Sağlama
CONTU Kılavuz İlkeleri
 Tüm isteklerde telif haklarının gözetildiğine dair
isteyen kütüphanenin bildiriminin olması,
 Karşılanan ve karşılanmayan tüm isteklerin
kayıtlarının 3 yıl süre ile saklanması.
 http://www.copyright.gov/title17/
Belge Sağlama
 Adil kullanım sınırları içinde basılı makale, posta veya
faksla gönderilir.
 Elektronik kopya eğer anlaşmada izin verilmişse
güvenli ortamda, alan kütüphanenin makaleyi
kullanıcıya basarak teslim edip elektroniğini silmesi
kaydıyla gönderilebilir.
Belge Sağlama
CONTU Kılavuz İlkeleri
Beşe beş kuralı
 Ödünç alan açısından
 Kullanıcılardan son beş yılda yayınlanmış makalelerle
ilgili olarak

Bir takvim yılında aynı derginin aynı sayısından beşten fazla
makale istenirse
 İsteği reddedin
 Dergiye abonelik başlatın
 Sınırı aşan makaleler için telif ödeyin
Yasaklar (Prohibited Uses)
 Materyalin kime ait olduğu, nerede yayınlandığı
türünden mülkiyet bilgilerinin silinmemesi,
 Kısaltma, değişiklik, uyarlama yapılmaması,
 Sistematik indirme, çoklu kopyalama yapılmaması,
 Materyalin bir kısmının güvenli ağ dışında açık olarak
Internet’e konulmaması
 Ticari amaçla kullanılmaması
Yayıncının teminat ve güvenceleri, sorumluluklarının
sınırları
(Warranties, Indemnities & Limitation of Liability)
 Yayıncı, lisanslı materyalin kullanımının telif hakkı
ihlaline yol açmayacağı ve bu hizmeti verme yetkisine
sahip olduğu güvencesini verir,
 Erişimi bakım gibi nedenlerle kısa kesintiler dışında
sürekli sağlayacağını taahhüt eder,
 Materyalin içerdiği bilgileri olduğu gibi sunduğunu ve
içeriğin sorumluluğunu taşımadığını belirtir.
 Tazminat söz konusu olursa miktarı ürünün değerini
aşmaz.
Yayıncının yükümlülükleri (Undertakings by
Publisher)
 Anlaşma ekinde listenen materyallerin belirlenen
ortam, format ve zamanda sağlanması,
 Değişiklik olması halinde bilgi verilmesi,
 Bazı materyalin hizmetten çekilmesi halinde
durumun ne olacağı
 Yeni aboneliklerde ilk 30 gün içinde erişimin açılması,
 Arşivle ilgili sunulan hizmetler vb
Konsorsiyumun yükümlülükleri
(Undertakings by Consortium)
 Üyelerin bilgilendirilmesi,
 İhlal bilgisi alınırsa üyenin önlem almasını sağlamak
için elden gelenin yapılması ve
 Firmanın bilgilendirilmesi.
Üyelerin yükümlülükleri
(Undertakings by Members)
 Erişimin yalnızca yetkili kullanıcılara açılması,
kendilerinin yararlanma koşulları hakkında
bilgilendirilmeleri ve kaynakların anlaşma koşullarına
uygun biçimde kullanılması için çaba gösterilmesi,
 İhlal saptandığı takdirde ortadan kaldırılması ve
tekrarlanmaması için önlemler alınması,
 Erişimin açılabilmesi için gerekli bilgilerin Firmaya
iletilmesi.
 Kurum, yetkili kullanıcıların ihlallerinden, kendisi bu
duruma yol açmadıkça ve devamına göz yummadıkça
sorumlu tutulmaz.
Süre ve son bulma
(Term and Termination)
 İhlal halinde 30 gün içinde durum telafi edilmezse
sonlandırılacağı,
 Anlaşmanın sona ermesinden sonra erişim hakkı,
kullanım ve yükümlülüklerle ilgili durumun ne
olacağı
 Anlaşma sonrasında hangi koşullarda hangi
hükümlerin ne kadar süreyle geçerli kalacağı
General
Genel Hükümler
 Daha önce imzalanmış belgeler varsa geçersiz
olacakları,
 Savaş, afet gibi mücbir durumlarda hizmet
kesintisinin ihlal sayılmayacağı (force majeur) ,
 Bir maddenin geçersiz ve uygulama dışı kalması
halinde diğer maddelerin geçerliliğini koruyacağı,
 Anlaşmazlık halinde neler yapılacağı vb
Ekler
(Appendices / Schedules)
 Sağlanacak materyallerin listesi (Erişim
hakkı
alınan içerik veri tabanında sunulan tüm
kaynaklar olmayabilir),
 Konsorsiyum üyelerinin listesi, iletişim bilgileri, IP
adresleri
 Ücretler
 Anlaşma ve ekleri dışında bazen sipariş formları da
kullanılmaktadır.
Haklar ve Kısıtlar
 Her bir anlaşmanın belli başlı maddelerinin
özetlerine ANKOS web sitesinin üyelere özel
bölümündeki Haklar ve Kısıtlar sayfasından
erişilebilinir.
http://www.ankos.gen.tr
Lisans Anlaşmaları Grubu
 Lisansları incelemekte ve uygun bulunmayan
maddelerin değiştirilmesi için çaba harcamaktadır.
 Mensupları: Zühal Topaloğlu, ODTÜ, Kıbrıs; İlkay
Holt, Özyeğin Üniv; Ata Türkfidanı, Yaşar Üniv.;
Ahmet Emre Aydın, ULAKBİM
Çok Disiplinli Dergi Paketlerinde
Konsorsiyal Fiyatlama Modelleri
Büyük anlaşma – Big deal
(Mevcut aboneliklerin korunması)
 Abonelik bedelleri+ aboneliği olmayanlara minimum
abonelik bedeli+ Büyüklüğe göre derecelendirilmiş
erişim ücreti: Cambridge, Sage, Oxford.
 Abonelik bedelleri + Erişim Bedeli; aboneliği
olmayanlara sabit ücret : Springer, Wiley (2012’ye dek)
 Kurumsal abonelikler hesaba katılmaksızın üzerinde
anlaşmaya varılmış bir formüle göre maliyet paylaşımı
(2012-14)
Model Uygulamaları
 Bütçe, kullanım veya nüfus esas alınabilmekte,
değişen oranlarda bunların tümü veya bazılarının bir
kombinasyonu uygulanabilmektedir.
 Anderson, genel bütçe veya kaynak alım bütçesi, yıllık
dolaşım, derme büyüklüğü
 Yaygın olarak kullanıma dayalı paylaşım modelleri
uygulanmaktadır
Anderson, D. (March 2006), “Allocation of Costs for Electronic Products in Academic
Library Consortia,” College & Research Libraries. 123-135
Avrupa’dan Bir Örnek
 % 40 eşit dağıtım
 % 30 Bütçeye göre paylaşım
 % 30 Nüfusa göre paylaşım
FUB Göstergesi
 Yeni katılan üyelere uygulanan sabit fiyata denk bir
miktarın tüm üyelere eşit dağıtımdan sonra kalanın
 % 33 Üniversite bütçesine
 % 33 Nüfusa
 % 33 kullanıma göre paylaşımı
Örnek Kurumların Büyüklükleri
DÇK
DK
DOA
DO
DOÜ
DB
DÇB
ÖK
ÖOA
ÖO
< 2.499
2.500 – 4.999
5.000 – 9.999
10.000 – 19.999
20.000 – 29.999
30.000 – 39.999
40.000-59.999
< 4.999
5.000 – 9.999
> 10.000
Örnek Kurum
Springer 2011 İçerik
Springer 2011
Erişim
Springer 2011
2011 Modeli + % 5
2012 Formüle Göre
2012 Uygulama
Bir Avrupa Modeli
Sage Modeli
DÇK
< 2499
Ağrı İÇ
€ 19.294
€ 20.258
€ 20.693
€ 20.341
€ 14.501
€ 13.037
DK
2500 - 4999
Mehmet Akif
€ 19.294
€ 20.258
€ 22.005
€ 20.529
€ 17.525
€ 13.037
DKS
2500 - 4999
İYTE
€ 28.818
€ 30.259
€ 23.630
€ 28.530
€ 16.358
€ 32.438
DOA
5000 - 9999
Harran
€ 19.294
€ 20.258
€ 24.629
€ 20.644
€ 21.795
€ 13.037
DOAS
5000 - 9999
Gaziantep
€ 31.544
€ 33.122
€ 26.704
€ 31.229
€ 25.045
€ 27.013
DO
10000 - 19999
Yüzüncü Yıl
€ 19.294
€ 20.258
€ 28.075
€ 20.644
€ 28.577
€ 15.320
DOS
10000 - 19999
Ondokuz Mayıs
€ 35.046
€ 36.798
€ 32.665
€ 35.046
€ 35.540
€ 40.410
DOÜ
20000 - 29999
SDÜ
€ 19.294
€ 20.258
€ 32.162
€ 20.837
€ 35.584
€ 17.175
DOÜS
20000 - 29999
İTÜ
DBS
30000 - 39999
Ankara
DÇB
40000-59999
Selçuk
DÇBS
40000-59999
Gazi
ÖK
< 4999
Çankaya
ÖKS
< 4999
Koç
ÖOA
5000 - 9999
Bahçeşehir
€ 19.294
€ 20.258
€ 23.251
€ 20.644
€ 20.636
€ 13.037
ÖO
> 10000
Bilgi
€ 19.294
€ 20.258
€ 23.798
€ 20.644
€ 21.154
€ 15.320
€ 21.829
€ 16.662
€ 27.248
€ 6.989
€ 14.882
€ 7.798
€ 149.250
€ 7.798
€ 157.048
€ 164.900
€ 39.459
€ 144.155
€ 43.619
€ 170.368
€ 21.620
€ 9.503
€ 31.123
€ 32.679
€ 46.613
€ 33.301
€ 62.535
€ 36.356
€ 19.294
€ 20.258
€ 43.248
€ 21.223
€ 61.539
€ 17.175
€ 41.530
€ 11.108
€ 6.070
€ 8.185
€ 47.600
€ 49.980
€ 51.440
€ 49.980
€ 70.686
€ 57.261
€ 19.294
€ 20.258
€ 21.835
€ 20.529
€ 17.551
€ 13.037
€ 19.294
€ 20.258
€ 24.465
€ 20.644
€ 19.257
€ 21.181
Örneklemde:
Minimum
19.294
20.258
20.693
20.341
14.501
13.037
157.048
164.900
51.440
144.155
70.686
170.368
32.757
34.395
30.292
33.058
31.994
32.200
Minimum
20.289
20.341
13.420
Maksimum
60.565
144.155
82.986
Ortalama
27.593
27.593
27.593
Maksimum
Ortalama
Gerçek verilerde:
[email protected]