Transcript dojrzewanie - WIEK NIEPOKOJÓW

DOJRZEWANIE
- WIEK NIEPOKOJÓW…
Opracowanie: Joanna Zamojska
DOJRZEWANIE JEST UZALEŻNIONE OD CZYNNIKÓW GENETYCZNYCH,
PŁCIOWYCH, ŚRODOWISKOWYCH, KLIMATYCZNYCH, KULTUROWYCH.
Adolescencja czyli dojrzewanie - okres życia
między dzieciństwem, a dorosłością,
charakteryzujący się:
- przeobrażeniami w budowie i wyglądzie ciała
(dojrzewanie biologiczne),
- psychice - kształtowaniu osobowości (dojrzewanie
psychiczne),
- postawach wobec własnej i drugiej płci
(dojrzewanie psychoseksualne),
- pełnieniu roli społecznej (dojrzewanie społeczne).

FAZY DOJRZEWANIA

Okres dojrzewania na ogół bywa dzielony na 3
fazy:
1) przygotowawcza - prepubertalna, czyli
przedpokwitaniowa, trwająca 2-3 lata
od ok. 8-9 do 10-12 roku życia,
2) właściwego dojrzewania - pubertalna, czyli
pokwitaniowa, trwająca na ogół
4 lata od 11-12 do 15-16 roku życia,
3) pełnej dojrzałości - postpubertalna, czyli
popokwitaniowa (dorastania), trwająca u
dziewcząt do ok. 16-18 roku życia, u chłopców do
18-21 roku życia.
DOJRZEWANIE JEST PROCESEM
INDYWIDUALNYM …
Niektóre cechy i oznaki dojrzałości mogą się pojawiać
w innym czasie niż u rówieśników, jak i sam proces
może rozpocząć się w diametralnie innym czasie.
Zdarza się przypadki, że w jednej klasie u
niektórych dzieci proces dojrzewania jest bardzo
zaawansowany i tacy, którzy nie zaczęli jeszcze
dojrzewać.
To może stwarzać nowe problemy i podziały w grupie
rówieśników.
DOJRZEWANIE NIE POLEGA WYŁĄCZNIE NA ZMIANACH
WIELKOŚCI
I KSZTAŁTU CIAŁA
Zachodzą istotne zmiany dotyczące czynności
poznawczych
Przejście ze stadium operacji konkretnych do
stadium operacji formalnych
 Rozwój logicznego i abstrakcyjnego myślenia
 Zmiany w zakresie procesów informacyjnych
 Rozwój ujęć wartościujących

Dochodzi do stadium
autonomii moralnej
Pojawia się rygoryzm
moralny
Występuje idealizm
młodzieńczy
Wiara i religia są terenem
poszukiwania własnego
stosunku do Boga, czasem
buntu.
zwrot
ku
światu
wewn
ętrzne
mu
ROZWÓJ UCZUCIOWY
W okresie młodzieńczym życie uczuciowe jest
szczególnie intensywne. Uczucia dorastających są
szczególnie chwiejne, sprzeczne
i bezprzedmiotowe. Łatwo młodzi przechodzą od
uczuć o zabarwieniach pozytywnych do
negatywnych. Niewiedzą dlaczego w tych samych
sytuacjach odczuwają raz radość a raz smutek.
Wyróżnić można trzy grupy uczuć:
 Stany agresywne - złość, nienawiść, wrogość,
zazdrość.
 Stany obronne - strach, niepokój, smutek, żal
 Stany pozytywne - miłość, wzruszenie,
pobudzenie
TYPOWE TRUDNOŚCI PRZEŻYWANE PRZEZ
MŁODZIEŻ W OKRESIE DOJRZEWANIA
Naruszenie równowagi psychofizycznej
 Huśtawka uczuć przejawiająca się w
przesadnych, prowokujących zachowaniach
 Przejściowe zaburzenia koncentracji uwagi i
zdolności do długotrwałego wysiłku umysłowego
prowadzące do pogorszenia wyników w nauce
 Kryzys autorytetu dorosłych, bunt przeciwko
nakazom, manifestacja niezależności i dorosłości
 Brak umiejętności z radzeniem sobie z
trudnościami
 Wagary, ucieczki z domów, anoreksja, bulimia,
depresja

ZMIANY W ORGANIZMIE
Podstawą zmian jest działanie gruczołów
dokrewnych, które wydzielają do krwi hormony,
wpływające na przemianę materii.
Następuje rozwój układu: płciowego, kostnego,
ruchowego, mięśniowego
i nerwowego.
Tym zmianom towarzyszy silny rozwój w sferze
psychicznej, umysłowej, procesach woli, pamięci,
zainteresowań i światopoglądzie
CO POWODUJĄ TE ZMIANY?
Dzieci bywają: uparte,
kapryśne,
niecierpliwe,
samowolne,
zbuntowane.
Dziewczęta mogą być:
przeczulone, wrażliwe,
poszukujące
samotności, smutne,
pozornie leniwe i
przygnębione.
Chłopcy mogą być:
aroganccy, szorstcy,
zbuntowani.

Relacje w rodzinie:
ulegają rozluźnieniu,
dzieci obserwują
dorosłych,
oceniają ich wady
oraz niekonsekwencję
postępowania,
dążą do
usamodzielniania
RODZINA ?
W okresie dojrzewania osłabia się więź emocjonalna z
rodzicami. Objawia się to:
 np. w unikaniu towarzystwa rodziców, odtrącaniu
objawów czułości, zamykaniu się w sobie, obojętności
na kłopoty i problemy rodzinne.
 Młodzież w tym okresie nie traci jednak potrzeby
miłości rodzicielskiej. Przeciwnie, zawsze potrzebuje
oparcia i dowodów tej miłości.
 Bardzo jest im potrzebna pewność, że są przez
rodziców akceptowani, że zawsze mogą liczyć na ich
pomoc i zrozumienie. Podkreśla się tu doniosły wpływ
atmosfery wychowawczej i stylu wychowania w
rodzinie oraz wzajemne stosunki między rodzicami a
dziećmi.
RODZINA ?
Ze względu na potrzebę aktywności i czynu,
należy dać dzieciom szansę na zrealizowanie
zainteresowań oraz rozwijanie ich aktywności w
pozytywnym kierunku np.
 poprzez zajęcia sportowe,
 pozalekcyjne,
 koła zainteresowań,
 harcerstwo itp.
W ten sposób zostaje zaspokojona potrzeba
aktywności i kontaktów społecznych.

RODZINA ?
W przeciwnym razie młodzież szuka kontaktów w
środowiskach patologicznych: modne stroje,
palenie papierosów, picie alkoholu, itp….
 Często te objawy dorosłości są bardzo
przejaskrawione, wyolbrzymione, tylko po to, aby
zostać zauważonym i zwrócić na siebie uwagę
dorosłych.
 Jeśli sytuacja taka nie zostanie w porę
zauważona, pojawiają się wkrótce problemy w
szkole i w domu, a nieraz kończy się to skrajnym
niedostosowaniem społecznym ( ucieczki z domu,
wagary, kradzieże, itp.)

WZRASTA ZNACZENIE GRUPY
RÓWIEŚNICZEJ, KTÓRA SPEŁNIA
WIELE ZADAŃ
GRUPA RÓWIEŚNICZA
 Zastępowanie
rodziny
 Stabilizacja osobowości
 Wzbudzania poczucia własnej wartości
 Określania standardów zachowania
 Zapewnianie „bezpieczeństwa
wynikającego z liczebności”
 Stwarzanie okazji do rozwijania
społecznych kompetencji
 Stwarzanie warunków do przyjęcia wzorów i
do ich naśladowania
POJAWIAJĄ SIĘ OBSZARY
KONFLIKTOWE W RODZINIE, KTÓRE
WYNIKAJĄ CZĘSTO
ZE SPRZECZNOŚCI:
OBSZARY

między kontrolą ze strony rodziców – a potrzebą
swobody u dorastających;

między odpowiedzialnością rodziców
dzieleniem się nią z dorastającymi;

między przykładaniem przez rodziców dużej
wagi do nauki szkolnej – a poświęceniem czasu
na
inne
rodzaje
aktywności
przez
dorastających.
–
a
ZALECENIA WYCHOWAWCZE
 Zorganizować
życie domowe z
zachowaniem właściwej proporcji pracy i
wypoczynku
 Regularne posiłki, prawidłowa dieta, sen 8
– 9 godzin na dobę
 Odpowiednie warunki do odrabiania
lekcji, spokój do pracy
 Zapewnić własne terytorium
 Akceptować udział w zajęciach
rekreacyjno-sportowych, kołach
zainteresowań, organizacjach
ZALECENIA WYCHOWAWCZE








Nie wojować z dzieckiem (utrzymać wzajemny
szacunek)
Nie narzucać swojej opinii, ale jedynie
przekonywać
Postępować zawsze serdecznie, ale
konsekwentnie
Obserwować, czuwać, interesować się
dzieckiem, ale bardzo dyskretnie
Zachęcać, chwalić, dyskretnie doradzać,
nagradzać (ale nie pieniężnie)
Wszystkie przeżycia dziecka traktować
poważnie, nigdy nie śmiać się z jego problemów
Rozmawiać o trudnych sprawach przyjaźni,
odpowiedzialności i miłości
Poprzez szczere rozmowy wyjaśniać dziecku
przyczyny jego problemów
VADEMECUM BUDOWANIA
POCZUCIA
WŁASNEJ WARTOŚCI U DZIECI
1.
Nie żartuj ze słabych cech
dziecka, zwłaszcza z tych,
z których żartują inni
2.
Chwal dziecko – to
wzmocni w nim pozytywne
i konstruktywne
zachowania
3.
4.
Oducz je obwiniania
samego siebie – ciągła
samokrytyka to zły nawyk,
jeśli się powtarza zbadaj
przyczyny i pomóż
rozwiązać problem
Przyglądaj się jego
wynikom w nauce i staraj
się poznać naturę
trudności
5.
Wystrzegaj się
nadopiekuńczości i
uzależnienia dziecka – ucz
je odpowiedzialności i daj
mu swobodę odpowiednią
dla jego wieku
6.
Traktuj je z miłością i
szacunkiem, nawet wtedy
gdy je karcisz
7.
Znajdź czas na rozmowę o
jego sprawach
i bądź wtedy uważny
8.
Pozwól mu wyrażać i
bronić własnego zdania
9.
Nigdy nie porównuj go z
rodzeństwem,
rówieśnikami ani sobą
samym – uznaj jego
odmienność
SZTUKA KONWERSACJI
„Najtrudniej dogadać się z własnym
dzieckiem”- narzekają rodzice
nastolatków.
I choć największymi błędami w tym
okresie są błędy komunikacyjne, nie
wolno się poddawać, tylko
nieustannie podejmować dialog.
KIEDY DZIECI CHCĄ PRZEJĄĆ WŁADZĘ?
Czas poświęcany
dziecku a:
 1)telewizja
 2)komputer
 3)telefon komórkowy

Czynniki niesprzyjające
atmosferze spokoju w
domu
Mechanizm kontroli i
sprawowania władzy :
Krzyk, płacz, szantaż
sięgają granic
wytrzymałości
(rodzica lub dziecka),
która kapitulując
ulega presji.
PRZYKŁADOWA SYTUACJA
RODZIC
„Nie chciałbyś?...”
 „Chodźmy proszę Cię”
 „Zrobisz lepiej jeśli”
(krzyk)
 „Lepiej to zrób
natychmiast”


„Ok., ok…(wycofanie
rozkazu)
DZIECKO
Ignoruje Was
 Opóźnia działanie
 Przeprasza,
argumentuje
 Wchodzi w kryzys,
kłóci się, staje
agresywne
 Niknie kryzys i
kłótnia

O POSŁUSZEŃSTWIE U ADOLESCENTÓW!
Młodzi, którzy manifestują trudne
zachowania osiągają cele edukacyjne
tylko wtedy, kiedy nacisk zostanie
położony na
prewencję i proaktywność
DAWANIE WYBORÓW.
TYPY POLECEŃ
Typu alfa
Prośba jasna, wyrażona
wprost i precyzyjnie
skierowana do dziecka
bez dodatkowych
słownych komentarzy
np.
„ Darku, chcę żebyś
natychmiast po
skończeniu gry
posprzątał swój pokój”
„Madziu powiedz mi, o
której masz być na lekcji
tańca”

Typu beta
Fale licznych próśb,
rozkazów, wskazówek, nie
zawierają żadnego
szczegółowego kryterium
pozwalającego określić,czy
posłuszeństwo miało miejsce
np..
„Michał skończ te wygłupy”
„Julia jesteś chyba
niepoważna”
„Jacek twój pokój jak zawsze
do góry nogami” Jestem
taka zmęczona tym
codziennym sprzątaniem po
tobie”

ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW
– SZEŚĆ KROKÓW
WEDŁUG A.FABER I E.MAZLISH „JAK MÓWIĆ
ŻEBY DZIECI SIĘ UCZYŁY?”
SCENKA Z ŻYCIA RODZINNEGO:
 Bitwa
 Kiedy
o odrabianie lekcji…..
masz zamiar odrobić lekcje? –
Później
 Wyłącz telewizję, musisz odrobić lekcje! –
Jak się skończy ten program
 Wszystko odkładasz na ostatnią chwilę,
mam tego dość! – Zrobię lekcje,
powiedziałem że zrobię
 Kiedy? – Za chwilę
cdn………….
WYSŁUCHAJ CO DZIECKO CZUJE I JAKIE
MA PROBLEMY


Pewnie ciężko jest zabrać się do lekcji. Po
kilku godzinach w szkole wolałbyś się
pewnie zająć czymś innym? – Tak chcę
pograć z kolegami w piłkę, poza tym
lepiej się pracuje wieczorami, kiedy
jest cicho
Acha, chciałbyś mieć czas na zabawę i
odrabiać lekcje później, gdy w domu jest
cicho cdn….
PRZEDSTAW SWOJE ODCZUCIA I POTRZEBY



Niepokoją mnie dwie rzeczy: że muszę co
wieczór pilnować czy odrobiłeś lekcje i że
siedzisz do późna a rano jesteś zmęczony
Zastanawiałem się czy możemy wspólnie
wymyśleć jakieś rozwiązania, które
zadowolą obie strony
Będę wszystko zapisywał. Ty zaczynasz.
ZAPISZ WSZYSTKIE POMYSŁY NIE
OCENIAJĄC ICH
 Przestań
mnie popędzać (DZ)
 Odrabiaj lekcje zaraz jak wrócisz do domu
(R)
 Połóż mąłą wcześniej spać a ja wtedy
będę odrabiać lekcje (DZ)
 Odrabiaj lekcje w dwóch etapach:
łatwiejszą część gdy wrócisz do domu a
trudniejszą później ( R)
 Niech Kasia się koło mnie nie kręci,
kiedy pracuję (DZ)
ITP…….
ZADECYDUJCIE
WSPÓLNIE, KTÓRE POMYSŁY WAM
SIĘ NIE PODOBAJĄ A KTÓRE MOŻECIE
ZAAKCEPTOWAĆ





Chętnie przestałbym cię popędzać, gdybyś sam
dopilnował lekcji – Czy mógłbyś wcześniej kłaść
Kasię?
To nie byłoby w porządku wobec niej, dopilnuję żeby
Ci nie przeszkadzała – Dobrze ale punkt 2 odpada
nie ma mowy żebym odrabiał lekcje po szkole
Możesz zrobić w połowie , będziesz miał mniej pracy –
Nie ,dopilnuj żeby mi nie przeszkadzała a ja
opracuję harmonogram
Zgoda ale musisz mieć pewność, że będziesz w stanie
go przestrzegać
Nie ma problemu tato, zaraz go opracuję i
zawieszę na mojej tablicy
ZASADY, O KTÓRYCH WARTO PAMIĘTAĆ
PODCZAS ROZMOWY:







Nie podnoś głosu. Twój krzyk to dla dziecka sygnał, że mu nie
pomożesz.
Najpierw wysłuchaj. Pozwól mu przedstawić swój punkt widzenia. Nie
przerywaj komentarzami.
Zadawaj pytania. Jeśli widzisz, że dziecko ma problem z odpowiedzią,
nie nalegaj. Może za kilka minut będzie gotowe ci odpowiedzieć.
Naciskając, tylko je zniechęcisz.
Jeśli czegoś dziecku zabraniasz, uzasadnij dlaczego. Przyznaj:
"Martwię się o ciebie. Nie chce cię puścić na ten koncert, bo nie jestem
w stanie zapobiec temu, co może cię tam spotkać". Dziecko poczuje, że
się o nie troszczysz. Może zaproponuj, że je na ten koncert zawieziesz i
odbierzesz.
Zadziw trochę swoje dziecko, zaskocz. Potraktuj problem z humorem.
Rozładuj napięcie, niech dziecko wie, że ma fajnego rodzica.
Nie mów: "Ja w twoim wieku, to...", ani "Mnie było gorzej, ty masz
wszystko" - to na nic. Lepiej zabierz dziecko na zakupy, pokaż, ile coś
kosztuje i jak długo trzeba na to pracować.
Nie wygłaszaj wykładów ani nie zwracaj się jak do malucha. Traktuj
dziecko jak partnera. Tłumacz w sposób prosty, zrozumiały
"DZIECKO MOŻE NAUCZYĆ
DOROSŁYCH TRZECH RZECZY:
CIESZYĆ SIĘ BEZ POWODU, BYĆ
CIĄGLE CZYMŚ ZAJĘTYM I DOMAGAĆ
SIĘ ZE WSZYSTKICH SIŁ, TEGO CZEGO
SIE PRAGNIE"
Paulo Coelho