Transcript Τρόποι πειθούς

Φέτος στο μάθημα της έκφρασηςέκθεσης θα ασχοληθούμε με την πειθώ.
Συγκεκριμένα θα μάθουμε:



Ποιοι τρόποι πειθούς υπάρχουν.
Ποια μέσα/τεχνικές πειθούς
χρησιμοποιούνται σε κάθε τρόπο.
Σε ποιες περιστάσεις
χρησιμοποιείται η πειθώ.
Πειθώ
Σε κάθε επικοινωνιακή πράξη έχουμε ως στόχο:
 Μετάδοση πληροφοριών
 Ερμηνεία φαινομένων/ γεγονότων
 Ανάλυση εννοιών
 Υποστήριξη άποψης
τελικός σκοπός = να πείσουμε το ακροατήριό
μας ότι οι απόψεις μας είναι οι σωστές, ώστε
να τις υιοθετήσει ή να ενεργήσει σύμφωνα με
αυτές.
Για να πείσουμε για τις απόψεις
μας χρησιμοποιούμε διάφορους
τρόπους πειθούς. Αυτοί είναι:
Α. Επίκληση στη λογική
Β. Επίκληση στο συναίσθημα
Γ1. Επίκληση στο ήθος του πομπού
2. Επίθεση στο ήθος του αντιπάλου
3. Επίκληση στην αυθεντία
Πού χρησιμοποιείται η πειθώ
στην καθημερινότητά μας;




Διαφήμιση
Δικανικός λόγος
Πολιτικός λόγος
Επιστημονικός λόγος
ΠΕΙΘΩ

ΤΡΟΠΟΙ
Α. Επίκληση στη λογική
Β. Επίκληση στο συναίσθημα
Γ1. Επίκληση στο ήθος του
πομπού
2. Επίθεση στο ήθος του
αντιπάλου
3. Επίκληση στην αυθεντία





ΜΟΡΦΕΣ
Διαφήμιση
Δικανικός λόγος
Πολιτικός λόγος
Επιστημονικός λόγος
Α. Επίκληση στη λογική
Μέσα πειθούς

Επιχειρήματα: λογικές

προτάσεις που συνήθως
διευθετούνται σε κλιμακωτή
σειρά για την απόδειξη μιας θέσης

Συλλογισμός (οργάνωση)
ΔΟΜΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ
 Μείζων προκείμενη
 Ελάσσων προκείμενη
 Συμπέρασμα
Τεκμήρια: συγκεκριμένα
στοιχεία που αναφέρονται σε μια
ορισμένη εμπειρία







αλήθειες
παραδείγματα
γεγονότα
πορίσματα επιστημονικής
έρευνας
στατιστικά στοιχεία
αυθεντίες
ιστορικά τεκμήρια
Επιχείρημα

Ονομάζεται το σύνολο αλληλένδετων
λογικών προτάσεων/ κρίσεων
(προκείμενες) που καταλήγουν στην
αποδοχή μιας άλλης πρότασης
(συμπέρασμα). Η διαδικασία παράθεσης
ενός επιχειρήματος ονομάζεται
συλλογισμός.
Επιχείρημα
Παράδειγμα:



Τα φάρμακα που έχουν επικίνδυνες παρενέργειες
πρέπει να αποσύρονται από την κυκλοφορία.
(μείζων προκείμενη)
Το φάρμακο Χ αποδείχτηκε ότι έχει επικίνδυνες
παρενέργειες. (ελάσσων προκείμενη)
Άρα, το φάρμακο Χ πρέπει να αποσυρθεί από την
κυκλοφορία. (συμπέρασμα)
Είδη συλλογισμών
Κριτή
ρια
Α
Συλλογιστική
πορεία
Β
Είδος Προκειμένων
Γ
Αριθμός
προκειμένων
Παραγωγικός
Κατηγορικός
Άμεσος
Επαγωγικός
Υποθετικός
Έμμεσος
Αναλογικός
Διαζευκτικός
ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ
Α. με κριτήριο τη συλλογιστική πορεία
Οι συλλογισμοί ανάλογα με τη συλλογιστική
πορεία διακρίνονται σε 3 είδη:
παραγωγικός, επαγωγικός, αναλογικός.
Ο ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ
Στον παραγωγικό συλλογισμό ξεκινάμε από το γενικό και
καταλήγουμε στο ειδικό.



Τα φυτά είναι οργανισμοί.
Η μηλιά είναι φυτό.
Άρα, η μηλιά είναι οργανισμός.
Όπου
απουσιάζει ο ανταγωνισμός, ο άνθρωπος δεν
πλουτίζει τα εφόδιά του. Σε παλαιές εποχές
απουσίαζε ο ανταγωνισμός. Άρα, ο άνθρωπος σε
παλαιές εποχές δεν πλούτιζε τα εφόδιά του.
(Πανελλαδικές, 2004).

Οι συλλογισμοί στην τυπική τους
μορφή περιέχουν μόνο προτάσεις.

Ωστόσο μέσα σε κείμενα είναι
ανεπτυγμένοι και διατυπωμένοι
πολύπλοκα.

Ας δούμε παραδείγματα.
§1. Η θανατική ποινή αποτελεί καθαρό παραλογισμό
από τη σκοπιά του σωφρονισμού του παραβάτη, ο
οποίος επιδιώκεται πρωταρχικά με την άσκηση
συγκράτησης και ελέγχου, σε εκείνον που έχει ήδη
εγκληματήσει για να μην υποτροπιάσει. Γιατί ο
σωφρονισμός προϋποθέτει, βέβαια, τη φυσική ύπαρξη
του ανθρώπου, την οποία η θανατική ποινή
καταστρέφει.
§2. Σχολικό βιβλίο σελ. 36-37, η
παράγραφος του κειμένου του Π. Σούρλα.
τελευταία
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΩΝ
Ένα επιχείρημα όταν χαρακτηρίζεται
έγκυρο + αληθές, θεωρείται ορθό.
ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ + ΑΛΗΘΕΙΑ=
ΟΡΘΟΤΗΤΑ
Ο συλλογισμός που δίνει ορθό συμπέρασμα
ονομάζεται ΑΠΟΔΕΙΞΗ
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΩΝ
ΚΡΙΤΗΡΙΑ
Εγκυρότητα
Αλήθεια
Αφορά τη μορφή του
συλλογισμού
Αφορά το
περιεχόμενο, δηλ. την
αντιστοιχία των
προκείμενων με την
πραγματικότητα
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Κάθε κράτος- μέλος της
Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι
υποχρεωμένο να εφαρμόζει το
Ευρωπαϊκό Δίκαιο.
Αλήθεια; ΝΑΙ
Η Ελλάδα είναι κράτος- μέλος
της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αλήθεια; ΝΑΙ
Συνδέονται οι προκείμενες
με λογική αναγκαιότητα,
δηλ. έγκυρα; ΝΑΙ
Άρα, η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη
να εφαρμόζει το Ευρωπαϊκό Δίκαιο
Αληθές + έγκυρο
ΟΡΘΟ
Όσοι δεν εργάζονται
είναι τεμπέληδες.
Αλήθεια;
Ο Παντελής δεν
εργάζεται.
Αλήθεια;
Συνδέονται οι προκείμενες
με λογική αναγκαιότητα,
δηλ. έγκυρα;
Άρα, είναι τεμπέλης.
Ο ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ
Στον επαγωγικό συλλογισμό ξεκινάμε από το ειδικό και
καταλήγουμε στο γενικό.

Το άλογο, το λιοντάρι, η φάλαινα …είναι θηλαστικά.
Το άλογο, το λιοντάρι, η φάλαινα…είναι ζώα

Άρα, τα θηλαστικά είναι ζώα.

ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ: Παράδειγμα
§1. Τα κρούσματα των αθλητών που έχουν κάνει χρήση
αναβολικών πολλαπλασιάζονται στην Ελλάδα και στο
εξωτερικό. Είναι σαφές ότι, αν δεν έχει πεθάνει τελείως ο
ευγενής ανταγωνισμός, που αποτελούσε την πεμπτουσία
του αθλητικού ιδεώδους, κινδυνεύει.
Στην παράγραφο αυτή η συλλογιστική πορεία είναι
επαγωγική και ο τρόπος πειθούς είναι η επίκληση
στη λογική.
ΕΙΔΗ ΕΠΑΓΩΓΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ



Γενίκευση
Αίτιο – αποτέλεσμα: αναγκαία +
επαρκής αιτία
Αναλογία
Στην αξιολόγηση των επαγωγικών συλλογισμών μόνον η
ΤΕΛΕΙΑ ΕΠΑΓΩΓΗ οδηγεί σε βέβαιο συμπέρασμα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Γενίκευση
Αίτιο –αποτέλεσμα
Αναλογία
Ο Γιάννης είναι ευγενής.
Ο Γιάννης είναι
Έλληνας. Όλοι οι
Έλληνες είναι ευγενείς.
ΑΤΕΛΗΣ ΕΠΑΓΩΓΗ
1. Σήμερα το πρωί τράκαρα.
Φυσικό, αφού είδα μαύρη
γάτα. ΑΤΕΛΗΣ ΕΠΑΓΩΓΗ.
2. Έχω καλύψει τις βιοτικές
μου ανάγκες, ζω ποιοτικά.
ΑΤΕΛΗΣ ΕΠΑΓΩΓΗ
3. Τα προβλήματα της
ελληνικής οικονομίας
οφείλονται στη χαμηλή
παραγωγικότητα. ΑΤΕΛΗΣ
ΕΠΑΓΩΓΗ
Το ποδόσφαιρο είναι σαν τη
ζωή. Διδάσκει στα παιδιά
τη συνεργασία, την
υπευθυνότητα και την
επίμονη προσπάθεια μέχρι
την τελική νίκη. Αυτά τα
μαθήματα μας δίνει και η
ζωή. ΑΤΕΛΗΣ ΕΠΑΓΩΓΗ
Όπως καταφέραμε και
νικήσαμε στον ξεσηκωμό
του 1821, έτσι και σ’ ένα
μελλοντικό πόλεμο θα
νικήσουμε.
Γενίκευση
Αίτιο –αποτέλεσμα Αναλογία
Το σώμα α θερμαινόμενο
διαστέλλεται.
Το σώμα β θερμαινόμενο
διαστέλλεται.
Το σώμα γ θερμαινόμενο
διαστέλλεται.
Τα σώματα α,β,γ είναι
μέταλλα.
Άρα τα μέταλλα
θερμαινόμενα
διαστέλλονται.
ΤΕΛΕΙΑ ΕΠΑΓΩΓΗ
Το νερό βράζει. Σίγουρα
η θερμοκρασία του
ανέβηκε στους 100ο C.
ΤΕΛΕΙΑ ΕΠΑΓΩΓΗ.
Τα παιδιά είναι σαν τα
λουλούδια. Όπως ένα
λουλούδι χρειάζεται
περιποίηση, για να
ανθίσει, έτσι και ένα
παιδί χρειάζεται
φροντίδα, για να
αναπτυχθεί.
ΤΕΛΕΙΑ ΕΠΑΓΩΓΗ
Διαβάστε και αξιολογήστε τους παρακάτω
επαγωγικούς συλλογισμούς:



Είναι Τρίτη και 13. Κάτι κακό θα μου
συμβεί.
Ένας αστυνομικός σκότωσε νεαρό μαθητή.
Όλοι οι αστυνομικοί είναι βίαιοι κι
επικίνδυνοι.
Η χρήση ναρκωτικών οδηγεί στο θάνατο.
Ο ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ
Στον αναλογικό συλλογισμό από τα επιμέρους
συμπεραίνουμε και πάλι για τα επιμέρους.




Κάποια καλή μαθήτρια βραβεύτηκε.
Η Ελπίδα είναι καλή μαθήτρια.
Η Ελπίδα είναι πιθανό να βραβευτεί.
Ο αναλογικός συλλογισμός έχει πιθανολογικό
χαρακτήρα και δεν είναι απόλυτος στο
συμπέρασμά του, όπως ο παραγωγικός κι ο
επαγωγικός.
Παραδείγματα αναλογικών συλλογισμών
1. Το αυτοκίνητο που αγόρασε ο πατέρας μου
έχει αερόσακους. Άρα, και αυτό που
σκέφτομαι να αγοράσω θα έχει αερόσακο.
2. Στο παλιό μου σχολείο υπάρχει γυμναστήριο.
Στο σχολείο του φίλου μου, επίσης. Άρα, και
στο νέο μου σχολείο θα υπάρχει
γυμναστήριο.
ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ
Β. με κριτήριο το είδος των προκειμένων
Οι συλλογισμοί ανάλογα με το είδος των
προκειμένων διακρίνονται σε 3 είδη:
κατηγορικός, υποθετικός, διαζευκτικός.
Κατηγορικός
Υποθετικός
Διαζευκτικός
Τα φάρμακα που
έχουν επικίνδυνες
παρενέργειες πρέπει
να αποσύρονται από
την κυκλοφορία.
Το φάρμακο Χ.
αποδείχτηκε ότι
έχει επικίνδυνες
παρενέργειες.
Άρα, το φάρμακο Χ.
πρέπει να αποσυρθεί
από την κυκλοφορία.
Αν χιονίσει
πολύ, τα
σχολεία θα
κλείσουν.
Χτες χιόνισε
πολύ.
Άρα, τα
σχολεία θα
κλείσουν.
Οι μαθητές του
Λυκείου ακολουθούν
είτε τη θεωρητική
είτε τη θετική
είτε την
τεχνολογική
κατεύθυνση.
Η Ελένη απέρριψε
τη θετική και τη
θεωρητική.
΄Αρα, η Ελένη
επέλεξε την
τεχνολογική
κατεύθυνση.
ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ
Β. με κριτήριο τον αριθμό των προκειμένων
Οι συλλογισμοί ανάλογα με τον αριθμό των προκειμένων
διακρίνονται σε 2 είδη
Άμεσος
Μέχρι στιγμής ο ήλιος
ανατέλλει από την
ανατολή. Άρα, αύριο θα
ανατείλει από την
ανατολή.
Έμμεσος
Αυτός ο σκηνοθέτης
διαλέγει καλούς
ηθοποιούς. Η Μαρία
συμμετέχει στην
παράστασή του, άρα
είναι καλή ηθοποιός.

Τεκμήρια: συγκεκριμένα στοιχεία που
αναφέρονται σε μια ορισμένη εμπειρία

αλήθειες
γνωμικά
παραδείγματα
γεγονότα
πορίσματα επιστημονικής έρευνας
στατιστικά στοιχεία
αυθεντίες
ιστορικά τεκμήρια







Κείμενο σχολικού βιβλίου στη σελ. 24-26 .
Β. Επίκληση στο συναίσθημα
Πολλές φορές, για να πείσουμε κάποιον ή να
κερδίσουμε την εύνοιά του, χρησιμοποιούμε διάφορα
μέσα για να τον διεγείρουμε συναισθηματικά, να τον
συγκινήσουμε. Αυτά είναι:
• Αφήγηση
• Περιγραφή
• Χιούμορ • Ειρωνεία
• Ποιητική γλώσσα • Ρητορικά ερωτήματα
Οι τρεις αυτές λέξεις, ‘δικαιώματα του ανθρώπου’
συνοψίζουν μακραίωνους αγώνες, συνοδευόμενους από τη
θυσία χιλιάδων ανθρώπων που αφιέρωσαν την ζωή τους
παλεύοντας για να καταργηθεί η δουλεία……….»
(Π. Σούρλας, σελ. 35 του σχολ. βιβλίου)
Γ. Επίκληση στο ήθος
1. Του πομπού
Ο πομπός προβάλλει την αξιοπιστία του με στόχο να κερδίσει
την εμπιστοσύνη του δέκτη.
2. Επίθεση στο ήθος του αντιπάλου
Ο πομπός ασκεί κριτική στον χαρακτήρα και την ιδιωτική
ζωή του αντιπάλου. Θέλει να τον μειώσει ηθικά.
3. Αυθεντία.
• Αναφορά στη γνώμη ειδικού
• Παράθεση θέσης του ειδικού
1. Προσωπικώς αισθάνομαι τη στιγμή αυτή βαθυτάτη
συγκίνηση. Ένας σταθερός οραματισμός και μια
αταλάντευτη πίστη στην αναγκαιότητα της Ενωμένης
Ευρώπης και στην ευρωπαϊκή μοίρα της χώρας μου
βρίσκουν σήμερα, ύστερα από 18 χρόνια, την δικαίωσή
τους.
2. Η κυβέρνηση και ο ίδιος ο πρωθυπουργός είναι πλέον
αναξιόπιστοι. Άλλα υποστήριζαν ως αντιπολίτευση και
άλλα πράττουν ως κυβέρνηση.
3. Έχουμε την απόφαση να είμαστε όλοι Ευρωπαίοι, όπως
θα έλεγε και ο Τσώρτσιλ. Και όλοι Έλληνες, όπως θα
έλεγε ο Σέλλεϋ. Γιατί, όπως έγραψε ο Ισοκράτης,
«Έλληνες δεν είναι εκείνοι που γεννήθηκαν στην
Ελλάδα, αλλά όλοι εκείνοι που υιοθέτησαν το πνεύμα
το κλασσικό».