Transcript ORGANI ZA DISANJE

ORGANI
ZA
DISANJE
Disanje je znak života
• Sva živa bića koriste za održavanje života
vazduh, vodu i hranu.
• Ljudi, kao i ostala živa bića dišu stalno, danju i
noću. Disanjem u naše tijelo unosimo vazduh.
Živa bića ne mogu živjeti bez vazduha.
• OGLED: Izbroj koliko puta u minuti udahneš.
Napravi 10 čučnjeva pa ponovo izbroj koliko
puta udahneš u minuti. Zapiši i uporedi
dobijene rezultate!
KAKO DIŠEMO
• Vazduh u naše tijelo ulazi kroz nos ili usta.
Prolaskom kroz nos, vazduh se ugrije i navlaži.
• Iz usta ili nosa zrak putuje kroz cijev, koju zovemo dušnik, u dva plućna
krila. Dušnik se u plućima razdvaja na veliki broj manjih cijevi i cjevčica
koje na kraju završavaju u plućnim mjehurićima.
• Oko plućnih mjehurića nalazi se splet tankih, jedva vidljivih krvnih
sudova – kapilara ili krvnih žilica. U plućnim mjehurićima kiseonik iz
vazduha prelazi u krv. Krv raznosi preuzeti kiseonik po cijelom tijelu do
svake ćelije.
• Kiseonik služi za razgradnju hrane i dobijanje energije koja organizam
održava u životu i omogućava obavljanje različitih poslova. Iz hrane i
pomoću kiseonika kojima krv opskrbljuje ćelije, oslobađa se energija bez
koje ljudi ne bi mogli raditi, učiti ni živjeti.
• Istovremeno, krv iz ćelija preuzima ugljen- dioksid i prenosi ga do
pluća. Iz pluća, ugljen- dioksid disanjem, izlazi iz tijela.
ČOVJEK BEZ VAZDUHA MOŽE DA IZDRŽI SAMO 2-3 MINUTE.
• Pluća su najvažniji dio
”pribora” za disanje.
Nalaze se u grudnoj
duplji i sastoje se od dva
plućna krila. Pluća su
šupljikav i elastičan
organ sastavljen od
bronhija,
ogromnog
broja plućnih mjehurića
od kojih je svaki okružen
mrežom krvnih kapilara.
Kroz endotel mjehurića
vrši se razmjena gasova.
• Plućna maramica je
tanka opna koja obavija
oba plućna krila. Sastoji
se od dva lista, od kojih
je jedan srastao sa
plućima, a drugi sa
zidom grudnog koša.
Pluća posjeduju razgranatu mrežu disajnih
(vazdušnih) puteva koja se naziva bronhijalno
stablo.
Plućni mjehurići
2 plućna krila
KAKO DIŠEMO
• Dišemo širenjem i skupljanjem prsne duplje. Pri
udisaju, prsna se duplja širi i vazduh ulazi u pluća.
Skupljanjem prsne duplje, vazduh izlazi iz pluća.
• U širenju i skupljanju
prsne duplje sudjeluju rebra i mišićna opna dijafragma.
• Pri udisanju dijafragma se
pomjera prema trbušnoj
duplji tj. dolje i tako
omogućava udisanje.
• Prilikom
izdisanja
dijafragma se vraća u
prvobitni položaj tj. gore,
pa se time smanjuje
zapremina
i
istiskuje
vazduh iz pluća.
Kako se čuvaju organi za disanje
• Važno je izbjegavati udisanje zagađenog vazduha i prašine.
• Treba izbjegavati dodir sa oboljelim osobama.
• Duvanski dim je vrlo štetan za pluća pa zato ne treba pušiti
niti udisati duvanski dim.
• Plućima šteti i hladan vazduh.
• Boravak na svježem vazduhu,
bavljenje sportom i fizičkim
aktivnostima povoljno utiču na
razvoj grudnog koša i pluća.
• Prije spavanja treba provjetriti
sobu, kao i za vrijeme odmora
provjetriti učionicu.
ŠTETNO
KORISNO
SPIROMETRIJA
• Volumen vazduha koji se pri običnom udisanju bez
naprezanja unese u pluća, odnosno pri običnom
izdisaju istisne iz pluća naziva se RESPIRATORNI
VAZDUH. Njegova zapremina iznosi oko 0,5 litara. To je
samo dio vazduha koji pluća mogu da prime.
• Ona količina vazduha koja se poslije običnog udisaja
može udahnuti maximalnim udisajem naziva se
REZERVNI INSPIRATORNI VAZDUH i iznosi oko 1,9 l za
žene, odnosno 3,3 l za muškarce.
• Zapremina vazduha koja se poslije običnog izdisaja
može izbaciti iz pluća maximalnim izdisajem naziva se
REZERVNI EXPIRATORNI VAZDUH i iznosi oko 0,7 l za
žene, odnosno 1,2 l za muškarce. Na osnovu ovih
volumena procjenjuje se funkcionalna sposobnost
pluća.
ZANIMLJIVOSTI
• Zašto ne možemo jako dugo zadržati disanje?
Zato što nam to ne dopušta naš mozak kome neprestano
treba kiseonik! Mozak kontroliše ritam disanja.
• Zašto vazduh koji izdišemo stvara maleni oblačić kad je hladno?
Zato što je vazduh koji izlazi iz našeg tijela topliji od vazduha na
otvorenom. Susret toplog i hladnog vazduha proizvodi maleni
oblačić pare.
• Zašto zatvaramo oči kad kišemo?
Zato što vazduh koji se nalazi u plućima pod pritiskom izlazi
iz nosa brzinom većom od 150 kilometara na čas.
• Jedan je čovjek štucao 20 do 28 puta u minuti tokom 68 godina. To
ga ipak nije spriječilo da se dva puta oženi i ima osmoro djece.
• Nakon što je pročistio pluća čistim kiseonikom, jedan je čovjek uspio
zadržati dah pod vodom 15 minuta i 13 sekundi.
TREBA ZAPAMTITI
SISTEM ORGANA ZA DISANJE:
- nos i usta,
- ždrijelo,
- dušnik i dušničke cjevčice,
- plućna krila sastavljena od plućnih mjehurića
(bronhije),
- dijafragma (mišićna opna) i
- kapilari (sitni krvni sudovi).
DISANJE je izmjena gasova (kiseonika i ugljendioksida) između tijela i okoline
- udahnuti vazduh – kiseonik ulazi u tijelo
- izdahnuti vazduh – ugljen- dioksid izlazi iz tijela
ZAŠTITA ORGANA ZA DISANJE:
- korisno – svježi zrak, aktivnosti na svježem vazduhu, provjetravanje prostorija,...
- štetno – pušenje, dodir sa bolesnim osobama, zagađen vazduh,....