Transcript 6 – 1 Gerð frumeindar

Kjarnorka
• 6 – 1 Gerð frumeindar
• Þekktar eru um 100
tegundir öreinda sem
settar eru saman úr
kvörkum s.s d, u, s, c,
b og t-kvarkar.
Kjarnorka
• Róteindir í kjarna eru samkynja hleðslur sem
hafa fráhrindikrafta en sterki
víxlverkunarkrafturinn vegur upp
fráhrindikraftana og heldur öreindunum saman
þó áhrif hans nái ekki langt.
• Einnig verkar veiki víxverkunarkrafturinn innan
frumeindarinnar en hann heldur róteindum og
rafeindunum á sínum stað.
• Þetta kallast einnig kjarnorka.
Kjarnorka
• Milli frumeinda verka
einnig rafkraftar og
þyngdarkraftar.
• Fjöldi rót- og rafeinda
skipta máli um gerð
frumeindar.
• Fjöldi róteinda ákvarðar
sætistölu frumeindar.
• Samsætur frumefnis segir
til um breytilegan fjölda
nifteinda í kjarna
frumeindar
Kjarnorka
• 6 – 2 Frumeindabreytingar og
geislavirkni
• Frumefnabreyting er það þegar
frumefni breytist vegna
breytinga í kjarna fyrir
tilstuðlan náttúrunnar eða
manna.
• Sumar kjarnasamsætur
frumeinda eru óstöðugar t.d. C14 og hafa tilhneigingu til að
brotna niður þetta kallast
geislavirk sundrun og losnar þá
orka í formi ljóseinda eða
rafeinda.
Kjarnorka
• Þetta gerist með
mismunandi hraða sem
kallast helmingunartími og
er hann hjá C-14 um 5568
ár en hjá U-238 um
4500milj. ár
Kjarnorka
• Alfasundrun losar tvær róteindir og tvær nifteindir úr
kjarna.
• Þetta verður í raun helínkjarni.
• Kjarni efnisins sem sundrast missir tvær róteindir og
sætistalan verður tveimur lægri en upprunalega efnið.
94Pu
(plúton) => 92U (úran)
Kjarnorka
Gammasundrun við
kjarnabreytingu losnar
gríðarleg orka í formi
gammageisla og fylgir því
oft alfa- og betasundrun.
Þá á sér ekki stað
efnabreyting því einu
eindirnar sem losna eru
ljóseindir.
Þetta er hægt að framkalla í
eindarhraðli.
Kjarnorka
• 6 – 3 Nýting kjarnorku.
• Kjarnaklofnun er það þegar
kjarnafrumeindir klofna í tvo
minni kjarna.
Kjarnorka
• Kjarnaofnar nota U-235
stangir.
• Hægt er á nifteindunum með
hemilefnum s.s. þungavatni og
kadmíumstýristöngum sem
gleypa nifteindirnar og hægja á
keðjuverkuninni.