Transcript MERS-CoV - Adana Halk Sağlığı Müdürlüğü

T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV
A. SEZA INAL
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
İlk Bildirim
Published Date: 2012-09-20 15:51:26
Subject: PRO/EDR> Novel coronavirus - Saudi Arabia: human isolate
Archive Number: 20120920.1302733
NOVEL CORONAVIRUS - SAUDI ARABIA: HUMAN ISOLATE
***********************************************
A ProMED-mail post
http://www.promedmail.org
ProMED-mail is a program of the
International Society for Infectious Diseases
http://www.isid.org
Date: Sat 15 Sep 2012
From: Ali Mohamed Zaki <[email protected]> [edited]
A new human coronavirus was isolated from a patient with pneumonia by Dr Ali Mohamed Zaki at the Virology Laboratory of Dr Soliman Fakeeh
Hospital Jeddah Saudi Arabia.
The virus was isolated from sputum of a male patient aged 60 years old presenting with pneumonia associated with acute renal failure. The virus
grows readily on Vero cells and LLC-MK2 cells producing CPE in the form of rounding and syncetia formation.
[The clinical isolate] was initially tested for influenza virus A, influenza virus B, parainfluenza virus, enterovirus and adenovirus, with negative
results. Testing with a pancoronavirus RT-PCR yielded a band at a molecular weight appropriate for a coronavirus. The virus RNA was tested
also in Dr. Ron Fouchier's laboratory in the Netherlands and was confirmed to be a new member of the beta group of corononaviruses, closely
related to bat coronaviruses. Further analysis is being carried out in the Netherlands.
The Virology Laboratory at the Dr Fakeeh Hospital will be happy to collaborate with others in studies of this virus.
Ali Mohamed Zaki
Professor of Microbiology
Dr. Fakeeh Hospital Jeddah Saudi Arabia
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
CORONAVİRÜSLER
 İnsanlarda dolaşımda olan Coronavirüsler




HCoV-229E
HCoV-OC43
HCoV-NL63
HKU1-CoV
 SARS-CoV
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
 Yeni bir “β coronavirus”
 MERS-CoV
 “Middle East Respiratory Syndrome”
 nCoV: novel coronavirus
 Human coronavirus EMC
 Erasmus Medical Center
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV
 İnsandan insana bulaşma
 Virüsün kaynağı
 Bulaş yolu
 Kuluçka dönemi
 Bulaştırıcılık süresi
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Yarasa koronavirüsleri ile yakın akraba
 MERS-CoV yarasa kaynaklı hücre
kültürlerinde üretilebiliyor
İnsan hücrelerinde
 Alt solunum yolu h
 Üst solunum yolu h DEĞİL!
 Böbrek h
 Barsak h
 Karaciğer h
 Histiyositler
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV ile Enfekte Vero Hücreleri
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV’un Virolojisi
Betakoronavirüs reseptörü:
 Dipeptidil peptidaz (DPP4): CD26
 Silyasız bronş epitel hücreleri
 Doku tropizmi en geniş spektrumlu koronavirus
 Solunum, böbrek, bağırsak,
 Diğer memelileri de enfekte edebiliyor
 İnsan harici primatlar
 Domuz
 Misk kedisi
-Yarasa
-Tavşan
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Mısır’daki 110 binek devesinde MERS CoV Antikoru pozitif!
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV Yayılımı
 Hayvanların seyahati
 İnsanların seyahati
 Hayvansal ürünlerin
dolanımı
 Muhtemelen Haziran
2011’de ortaya çıktı
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS CoV Kaynağı ve Bulaşma Yolları
 Hayvan kaynaklı
 Yarasa
 Deve – ara konak
 İnsandan insana bulaşma var
 Suudi Arabistan’da serolojik tarama: Geçirme oranı düşük
 Hacılarda tarama: Nazofarinks salgılarında pozitiflik yok
 22 ülkeden 5225 hacı (nazofarinks)
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV
ECDC 17 Ekim 2014 güncellemesi
14 Ekim 2014 itibarıyla
 Doğrulanmış olgu sayısı :896
 Ölen olgu sayısı
:357
http://www.ecdc.europa.eu/en/press/news/_layouts/forms/News_DispForm.aspx?List=8db7286c-fe2d-476c-9133-18ff4cb1b568&ID=1087
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Pandemi Potansiyeli Düşük
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV (13.10.2014 itibarıyla)
MERS CoV (+) Olgu Sayısı
Fatal Olgu Sayısı
Suudi Arabistan
762
324
Birleşik Arap Emirlikleri
73
9
Katar
8
4
Ürdün
18
5
Umman
2
2
Kuveyt
3
1
Mısır
1
0
Yemen
1
1
Lübnan
1
0
İran
5
2
Ülke
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV (13.10.2014 itibarıyla)
MERS CoV (+) Olgu Sayısı
Fatal Olgu Sayısı
Avusturya
1
0
Birleşik Krallık
4
3
Almanya
2
1
Fransa
2
1
İtalya
1
0
Yunanistan
1
1
Hollanda
2
0
Tunus
3
1
Cezayir
3
1
Malezya
1
1
Ülke
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV (13.10.2014 itibarıyla)
MERS CoV (+) Olgu Sayısı
Fatal Olgu Sayısı
Filipinler
1
0
Amerika Birleşik Devletleri
2
0
Türkiye (18.10.2014)
1
1
Toplam
1
1
Ülke
Doğrulanmış olgu sayısı*
Ölen olgu sayısı*
*Yeni bildirim 18.10.2014
:358
:897
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Ülkemizde Yürütülen Çalışmalar
 Yeni Coronavirüs Bilim Kurulu (Ekim 2012)
 Grip Bilim Kurulu (Nisan 2013)
 Grip Bilim Kurulu (Haziran 2013)
 Grip Bilim Kurulu (Kasım 2013)
 Yeni Coronavirüs Bilim Kurulu (Nisan 2014)
 Sağlık çalışanlarımızın bilgilendirilmesi
 Hacılarımızın bilgilendirilmesi, Hac dönüşü takipleri
 MERS Sürveyansı: Yaklaşık 500 olası olgunun takibi
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Lancet Infect Dis 2013;13:752
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
 Ortalama 5,2 gün
 1,9-14,7 gün
İnkübasyon Periyodu
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Klinik Tablo
Bulgu
%
 Ateş (>38C)
98
 Pnömoni
 Üşüme ve titreme ile ateş
87
 ARDS
 Öksürük
83
 Böbrek yetmezliği
 Solunum sıkıntısı
72
 DIK
 Miyalji
32
 Septik şok
 İshal
26
 Perikardit
 Kusma
21
 GİS semptomları
 Boğaz ağrısı
21
 Hemoptizi
17
 Radyolojik bulgu
100
Lancet Infect Dis 2013;13:752
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Ağır Klinik Tablo
 Yoğun bakım ihtiyacı
% 89
 Mekanik ventilasyon ihtiyacı
% 72
 Ölüme kadar geçen süre
16,5 gün
 Gebe 2 kadın
 İlki 5. ayda spontan ölü doğum
 İkincisi terminde gebe kadın, sağlıklı bebek, anne doğum sonrası ex
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Klinik Tablo
 Komorbidite ve ölüm oranı %96
• Ortalama yaş 50
• 9 ay - 94 yaş
• %77 erkek x %23 kadın
– Erkek/kadın oranı
3,3:1
• Mortalite % 35
• Komorbidite olanlarda %60
• Ölüme kadar geçen süre 16,5 gün






DM
%68
KBH
%49
HT
%34
Kardiyak hastalık
%28
Sigara
%23
Malign hastalık
%2
 Yoğun bakım hastalarında 90. günde mortalite
%58
• Yoğun bakımda kalış süresi 30 gün
McIntosh Uptodate 2014
CDC
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Laboratuvar
Bazı hastalarda
 Lenfopeni
%34
 Trombositopeni
%36
 LDH artışı
%49
 ALT yüksekliği
%11
 AST yüksekliği
%15
Lancet Infect Dis 2013;13:752
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Radyolojik Bulgular –Ac Grafisi
 Hafif  Şiddetli
 Bilateral veya ünilateral






Bronkovasküler dallanmada belirginleşme
İnterstisyel tutulum
Yama tarzında veya birleşme gösteren infiltrasyonlar
Retikülonodüler gölgelenme
Plevral effüzyon
Tüm akciğerin veya bir lobun total opasifikasyonu
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Radyolojik Bulgular BT
 Subplevral ve bazal havalanma bozuklukları
 Buzlu cam görünümü (konsolidasyondan daha fazla)
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Hastanede MERS-CoV Salgını
N Engl J Med 2013;369:407
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Hastanede MERS-CoV Salgını
 23 olgu
 İyileşme %26 (6)
 %74 erkek
 Hastanede kalan %2 (9)
 Medyan yaş: 56 (24-94)
 Exitus %65 (15)
 Hastaneye yatış %96 (22)
 Yoğun Bakıma yatış %78 (18)
 Mekanik ventilasyon ihtiyacı %78 (18)
N Engl J Med 2013;369:407
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Ac Histopatolojisi
 Rhesus makakları
 Ac grafisinde yaygın, multifokal birleşme gösteren infiltrasyonlar
 “Akut interstisyel pnömoni ile uyumlu”
 “Nötrofil ve makrofajların infiltrasyonu”
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Tanı
 DSÖ : Hastanın değerlendirilmesi için bir sorgu formu
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Olası Vaka Tespit Edildiğinde
• Klinisyen olası vaka ile karşılaştığında MERSCoV Olası Vaka Bilgi ve Laboratuvar İstem
Formunu 3 nüsha halinde düzenleyip imzalar
ve HSM’ne uygun olarak alınan numune ile
birlikte iletilir
• HSM, formlardan birini HSM’de tutar, birini
numune ile birlikte uygun koşullarda Referans
Laboratuvarına iletir diğerini de THSK Bulaşıcı
Hastalıklar Daire Başkanlığı’na fax ya da email ile iletir.
• İl Temas Noktası: HSM tarafından
doldurulacaktır
• THSK Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı:
• [email protected]
• Fax: 0 312 432 29 94
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Örnek Alımı ve Taşınması
 Alt solunum yolu örnekleri = Balgam, endotrakeal aspirat, bronkoalveolar lavaj, plevral sıvı

Steril, vida kapaklı ve sızdırmaz kaplara 2-3 ml alınmalıdır. Alındıktan hemen sonra buzdolabında (2-8 derece arası)
muhafaza edilmeli ve en fazla 72 saat içerisinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. Eğer ulaştırma süresi 72 saati geçerse, 70 derecede muhafaza edilmeli ve kuru buz ile gönderilmelidir.
 Üst solunum yolu örnekleri = Boğaz - burun sürüntüsü, nazofaringeal sürüntü



Alt solunum yolu örnekleri alınamadığı durumlarda alınabilir
Viral taşıyıcı ortamlarda (virocult veya benzeri) gönderilmelidir.
Viral taşıma vasatı Halk Sağlığı Müdürlüklerinden temin edilecektir
 Başka bir viral taşıyıcı ortam kullanılması söz konusu ise laboratuvar ile temasa geçilmelidir.
 Örneklerin uygun koşullarda ve sürede ulaştırılmalıdır
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Vaka Tanımları
 MERS-CoV kesin vaka tanımı:
 Laboratuvar yöntemleriyle MERS-CoV enfeksiyonu saptanan olgular
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Vaka Tanımları - Temmuz 2014 öncesi
DSÖ MERS-CoV olası vaka tanımı:
 Akut solunum enfeksiyonu (ateşi olsun ya da olmasın) ve
 Pulmoner parankim hastalığı olan
 Klinik
 Radyografik
 Histopatolojik olarak
 Laboratuvarda doğrulanma şansı olmayan
 Laboratuvarca doğrulanmış vaka ile yakın teması olan
 Hastaya bakan, onu ziyaret eden, sağlık personeli vb.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Vaka Tanımları - 14 Temmuz 2014 Güncellemesi
Olası Vaka 1
Ateşli solunum hastalığı (ac parankim tutulumu)
Klinik, radyolojik, histopatolojik; pnömoni veya ARDS
VE
Doğrulanmış MERS-CoV olgusuyla doğrudan epidemiyolojik bağlantı
VE
Eğer MERS-CoV testi yapılamayacaksa veya sonuçsuz kaldıysa
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Vaka Tanımları - 14 Temmuz 2014 Güncellemesi
Olası Vaka 1
Ateşli solunum hastalığı (ac parankim tutulumu)
Klinik, radyolojik, histopatolojik; pnömoni veya ARDS
VE
Doğrulanmış MERS-CoV olgusuyla doğrudan epidemiyolojik bağlantı
VE
Eğer MERS-CoV testi yapılamayacaksa veya sonuçsuz kaldıysa
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Doğrulanmış MERS-CoV olgusuyla doğrudan epidemiyolojik bağlantı
 Sağlık hizmeti ile ilişkili temas, MERS-CoV hastası sağlık çalışanı ile birlikte
çalışmak, onu ziyaret etmek, MERS-CoV hastasının bulunduğu kapalı
ortamda bulunmak;
 MERS-CoV hastası ile yakın olarak çalışmak veya aynı odayı paylaşmak;
 Herhangi bir taşıtla MERS-CoV hastası ile birlikte seyahat
 MERS-CoV hastası ile birlikte aynı evde yaşamak
 Bu bağlantı hastalık başlangıcından 14 gün önce ve sonrasını kapsayacak
şekilde dikkate alınmalıdır
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Vaka Tanımları - 14 Temmuz 2014 Güncellemesi
Olası Vaka 1
Ateşli solunum hastalığı (ac parankim tutulumu)
Klinik, radyolojik, histopatolojik; pnömoni veya ARDS
VE
Doğrulanmış MERS-CoV olgusuyla doğrudan epidemiyolojik bağlantı
VE
Eğer MERS-CoV testi yapılamayacaksa veya sonuçsuz kaldıysa
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV testinin sonuçsuz (yorumlanamaz) olması
(aşağidakilerin bulunmaması)
 rRT-PCR pozitif olgu
 Tek örnek yeterli
 Moleküler test sonucu yok iken tek testte serolojik olarak bulgu
 İdeal olarak 14 gün sonra alınmış kan örneği
 Tarama testi (ELISA veya IFA)
 Nötralizasyon testi
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Vaka Tanımları - 14 Temmuz 2014 Güncellemesi
Olası Vaka 2
Ateşli solunum hastalığı (ac parankim tutulumu)
Klinik, radyolojik, histopatolojik; pnömoni veya ARDS
VE
MERS CoV enfeksiyonlu hasta ve develerin bulunduğu
Orta Doğu ülkelerinde oturan veya oraya seyahat etmiş kişi
VE
Eğer MERS-CoV testi yapılamayacaksa veya sonuçsuz kaldıysa
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Vaka Tanımları - 14 Temmuz 2014 Güncellemesi
Olası Vaka 3
Ateşli solunum hastalığı (herhangi bir klinik şiddet)
Klinik, radyolojik, histopatolojik; pnömoni veya ARDS
VE
Doğrulanmış MERS-CoV olgusuyla doğrudan epidemiyolojik bağlantı
VE
Eğer MERS-CoV testi yapılamayacaksa veya sonuçsuz kaldıysa
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Kimlere Test Yapılmalı
 Akut solunum enfeksiyonu (ateşi olsun ya da olmasın) ve
 Pulmoner parankim hastalığı olan (klinik ve radyolojik)
 Pnömoni
 ARDS
 Hastaneye yatış gerektiren
ve
 Son 14 gün içinde kümelenme (salgın özelliği) gösteren

Özellikle okul, kışla, yatakhane vb. yerlere dikkat
 Ağır solunum hastalarına bakan sağlık personelinde
 Son 14 gün içinde Orta Doğu ülkelerine seyahat öyküsü
 Umulmadık seyir gösteren ağır hastalık gelişen bireyler
 Akut solunum yolu enfeksiyonu (hastalık süresi 14 gün içinde) olup
doğrulanmış MERS-CoV olgusu ile yakın temas öyküsü olan
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Tanı
 rRT-PCR




Balgam, BAL, endotrakeal aspirat
Üst solunum yolu örnekleri
Kan
Dışkı
 Seroloji
 ELISA
 IFA
 Nötralizasyon testi
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Tedavi
 Etkili antiviral YOK!
 Deneysel çalışmalar
 DPP-4 inhibitörleri
 K22 inhibitörleri
 Peg-Ifn + Ribavirin
 Hücre kültüründe umut verici
 Makaklarda denenmiş; yararlı?
 İnsanlarda denenmiş, başarısız!
 Yoğun bakımdaki ağır olgular
 Ortalama 19 günde verilmiş
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Göz Önünde Bulundurulması Gereken Bilgiler
 Hastalık insandan insana bulaşabilmektedir
 Vakaların çoğu erkektir
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Göz Önünde Bulundurulması Gereken Bilgiler
 Vakalar immün sistemi baskılanmış kişilerde atipik semptomlar
taşıyabilmektedir.
 Hastalık kendisini hafif semptomlarla da gösterebilmektedir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Korunma
 Enfeksiyon kontrol önlemleri
 Şüpheli
 Doğrulanmış olgulara önlem
 Standart önlemler
 Damlacık önlemleri
 Temas önlemleri ve gözlük
 Solunum izolasyon önlemleri:
 Aerosolizasyon riski olan durumlarda
 CDC tümünü öneriyor!
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Korunma
 Evde izolasyon
 Şüpheli, tetkik edilen
 İyi durumdaki olgular
 Develerle temastan kaçının!
 Hijyen önlemlerine uyun
 Seyahat önlemleri
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
DSÖ: 14 gün içinde Seyahat Öyküsü
 Bahreyn
 Umman
 Irak
 Filistin toprakları
 İran
 Katar
 İsrail
 Suudi Arabistan
 Ürdün
 Suriye
 Kuveyt
 Birleşik Arap Emirlikleri
 Lübnan
 Yemen
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Suudi Arabistan Sağlık Bakanlığı Önerileri-2014
 Hac veya umre planı yapanlardan aşağıdaki özellikleri olan
bireyler seyahatlerini ertelemelidirler:






> 65 yaş
Çocuklar
Kronik hastalığı olanlar (DM, KBY, kalp, akciğer veya nörolojik hastalığı )
Bağışıklık sistemi zayıf olanlar
Kanser veya başka bir hastalığın son döneminde olanlar
Gebe kadınlar
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Seyahat Önerileri
 Solunum semptomları olan bireylerden uzak durulması
 Sık el yıkama (özellikle hasta insana temas edilirse)
 Gıda güvenliği ve temizlik önlemlerine uymak
 Canlı çiftlik hayvanları veya vahşi hayvanlara temastan kaçınılması
 Orta Doğu’da seyahatten dönenlerde belirti ortaya çıkarsa hastaneye
başvurulması
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Korunma
 Henüz onaylanmış aşısı yok
 Yüzey spike proteinlerinden deneysel aşı
http://www.novavax.com/download/releases/2013-06-06%20CoronaV%20FINAL%20PR.pdf
 Full-length enfeksiyöz cDNA klonu
 Full-length enfeksiyöz “spike” protein
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Teşekkür Ederim