Transcript Türkiye Halk Sağlığı Kurumu - Adana Halk Sağlığı Müdürlüğü

T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV
TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU
BULAŞICI HASTALIKLAR DAİRE BAŞKANLIĞI
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
İlk Bildirim
Published Date: 2012-09-20 15:51:26
Subject: PRO/EDR> Novel coronavirus - Saudi Arabia: human isolate
Archive Number: 20120920.1302733
NOVEL CORONAVIRUS - SAUDI ARABIA: HUMAN ISOLATE
***********************************************
A ProMED-mail post
http://www.promedmail.org
ProMED-mail is a program of the
International Society for Infectious Diseases
http://www.isid.org
Date: Sat 15 Sep 2012
From: Ali Mohamed Zaki <[email protected]> [edited]
A new human coronavirus was isolated from a patient with pneumonia by Dr Ali Mohamed Zaki at the Virology Laboratory of Dr Soliman Fakeeh Hospital
Jeddah Saudi Arabia.
The virus was isolated from sputum of a male patient aged 60 years old presenting with pneumonia associated with acute renal failure. The virus grows
readily on Vero cells and LLC-MK2 cells producing CPE in the form of rounding and syncetia formation.
[The clinical isolate] was initially tested for influenza virus A, influenza virus B, parainfluenza virus, enterovirus and adenovirus, with negative results. Testing
with a pancoronavirus RT-PCR yielded a band at a molecular weight appropriate for a coronavirus. The virus RNA was tested also in Dr. Ron Fouchier's
laboratory in the Netherlands and was confirmed to be a new member of the beta group of corononaviruses, closely related to bat coronaviruses. Further
analysis is being carried out in the Netherlands.
The Virology Laboratory at the Dr Fakeeh Hospital will be happy to collaborate with others in studies of this virus.
Ali Mohamed Zaki
Professor of Microbiology
Dr. Fakeeh Hospital Jeddah Saudi Arabia
2
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
3
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
4
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
5
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
6
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
CORONAVİRÜSLER
• İnsanlarda dolaşımda olan Coronavirüsler
– HCoV-229E
– HCoV-OC43
– HCoV-NL63
– HKU1-CoV
• SARS-CoV
7
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
• Yeni bir “β coronavirus”
• MERS-CoV
– “Middle East Respiratory Syndrome”
– nCoV: novel coronavirus
– Human coronavirus EMC
• Erasmus Medical Center
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV
•
•
•
•
•
İnsandan insana bulaşma
Virüsün kaynağı
Bulaş yolu
Kuluçka dönemi
Bulaştırıcılık süresi
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Yarasa koronavirüsleri ile yakın akraba
• MERS-CoV yarasa kaynaklı hücre
kültürlerinde üretilebiliyor
İnsan hücrelerinde
• Alt solunum yolu h
– Üst solunum yolu h DEĞİL!
•
•
•
•
Böbrek h
Barsak h
Karaciğer h
Histiyositler
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV ile Enfekte Vero Hücreleri
11
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV’un Virolojisi
Betakoronavirüs reseptörü:
• Dipeptidil peptidaz (DPP4): CD26
– Silyasız bronş epitel hücreleri
• Doku tropizmi en geniş spektrumlu koronavirus
– Solunum, böbrek, bağırsak,
• Diğer memelileri de enfekte edebiliyor
– İnsan harici primatlar
– Domuz
– Misk kedisi
-Yarasa
-Tavşan
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Mısır’daki 110 binek devesinde MERS CoV Antikoru pozitif!
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV Yayılımı
• Hayvanların seyahati
• İnsanların seyahati
• Hayvansal ürünlerin dolanımı
• Muhtemelen Haziran
2011’de ortaya çıktı
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS CoV Kaynağı ve Bulaşma Yolları
• Hayvan kaynaklı
– Yarasa
– Deve – ara konak
– İnsandan insana bulaşma var
– Suudi Arabistan’da serolojik tarama: Geçirme oranı düşük
– Hacılarda tarama: Nazofarinks salgılarında pozitiflik yok
• 22 ülkeden 5225 hacı (nazofarinks)
15
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV
ECDC 17 Ekim 2014 güncellemesi
14 Ekim 2014 itibarıyla
• Doğrulanmış olgu sayısı :896
• Ölen olgu sayısı
:357
http://www.ecdc.europa.eu/en/press/news/_layouts/forms/News_DispForm.aspx?List=8db7286c-fe2d-476c-9133-18ff4cb1b568&ID=1087
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Pandemi Potansiyeli Düşük
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV (13.10.2014 itibarıyla)
Ülke
MERS CoV (+) Olgu Sayısı
Fatal Olgu Sayısı
Suudi Arabistan
762
324
Birleşik Arap Emirlikleri
73
9
Katar
8
4
Ürdün
18
5
Umman
2
2
Kuveyt
3
1
Mısır
1
0
Yemen
1
1
Lübnan
1
0
İran
5
2
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Ülke
MERS-CoV (13.10.2014 itibarıyla)
MERS CoV (+) Olgu Sayısı
Fatal Olgu Sayısı
Avusturya
1
0
Birleşik Krallık
4
3
Almanya
2
1
Fransa
2
1
İtalya
1
0
Yunanistan
1
1
Hollanda
2
0
Tunus
3
1
Cezayir
3
1
Malezya
1
1
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MERS-CoV (13.10.2014 itibarıyla)
Ülke
MERS CoV (+) Olgu Sayısı
Fatal Olgu Sayısı
Filipinler
1
0
Amerika Birleşik Devletleri
2
0
Türkiye (18.10.2014)
1
1
Toplam
1
1
Doğrulanmış olgu sayısı*
:897
Ölen olgu sayısı*
:358
*Yeni bildirim 18.10.2014
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
21
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Ülkemizde Yürütülen Çalışmalar
•
•
•
•
•
•
•
Yeni Coronavirüs Bilim Kurulu (Ekim 2012)
Grip Bilim Kurulu (Nisan 2013)
Grip Bilim Kurulu (Haziran 2013)
Grip Bilim Kurulu (Kasım 2013)
Yeni Coronavirüs Bilim Kurulu (Nisan 2014)
Sağlık çalışanlarımızın bilgilendirilmesi
Hacılarımızın bilgilendirilmesi, Hac dönüşü takipleri
• MERS Sürveyansı: Yaklaşık 500 olası olgunun takibi
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Lancet Infect Dis 2013;13:752
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
İnkübasyon Periyodu
• Ortalama 5,2 gün
• 1,9-14,7 gün
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Bulgu
•Ateş (>38C)
98
•Üşüme ve titreme ile ateş
•Öksürük
•Solunum sıkıntısı
72
•Miyalji
•İshal
26
•Kusma
•Boğaz ağrısı
21
•Hemoptizi
•Radyolojik bulgu
Klinik Tablo
%
87
83
32
21
17
100
•
•
•
•
•
•
•
Pnömoni
ARDS
Böbrek yetmezliği
DIK
Septik şok
Perikardit
GİS semptomları
Lancet Infect Dis 2013;13:752
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Ağır Klinik Tablo
• Yoğun bakım ihtiyacı
% 89
• Mekanik ventilasyon ihtiyacı % 72
• Ölüme kadar geçen süre 16,5 gün
• Gebe 2 kadın
– İlki 5. ayda spontan ölü doğum
– İkincisi terminde gebe kadın, sağlıklı bebek, anne doğum sonrası ex
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Klinik Tablo
• Komorbidite ve ölüm oranı %96
• Ortalama yaş 50
• 9 ay - 94 yaş
• %77 erkek x %23 kadın
– Erkek/kadın oranı
3,3:1
• Mortalite % 35
• Komorbidite olanlarda %60
• Ölüme kadar geçen süre 16,5 gün
• Yoğun bakımda kalış süresi 30 gün
–
–
–
–
–
–
DM
KBH
HT
Kardiyak hastalık
Sigara
Malign hastalık
%68
%49
%34
%28
%23
%2
• Yoğun bakım hastalarında 90.
günde mortalite %58
McIntosh28Uptodate 2014
CDC
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Laboratuvar
Bazı hastalarda
•Lenfopeni
%34
•Trombositopeni%36
•LDH artışı
%49
•ALT yüksekliği
%11
•AST yüksekliği
%15
Lancet Infect Dis 2013;13:752
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Radyolojik Bulgular –Ac Grafisi
• Hafif  Şiddetli
• Bilateral veya ünilateral
– Bronkovasküler dallanmada belirginleşme
– İnterstisyel tutulum
– Yama tarzında veya birleşme gösteren infiltrasyonlar
– Retikülonodüler gölgelenme
– Plevral effüzyon
– Tüm akciğerin veya bir lobun total opasifikasyonu
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Radyolojik Bulgular BT
–Subplevral ve bazal havalanma bozuklukları
–Buzlu cam görünümü (konsolidasyondan daha fazla)
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Hastanede MERS-CoV Salgını
N Engl J Med 2013;369:407
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Hastanede MERS-CoV Salgını
• 23 olgu
• İyileşme %26 (6)
• %74 erkek
• Hastanede kalan %2 (9)
• Medyan yaş: 56 (24-94)
• Exitus %65 (15)
• Hastaneye yatış %96 (22)
• Yoğun Bakıma yatış %78 (18)
• Mekanik ventilasyon ihtiyacı %78 (18)
N Engl J Med 2013;369:407
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Ac Histopatolojisi
• Rhesus makakları
• Ac grafisinde yaygın, multifokal birleşme gösteren infiltrasyonlar
• “Akut interstisyel pnömoni ile uyumlu”
• “Nötrofil ve makrofajların infiltrasyonu”
34
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Tanı
• DSÖ : Hastanın değerlendirilmesi için bir sorgu formu
35
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Olası Vaka Tespit Edildiğinde
• Klinisyen olası vaka ile karşılaştığında MERS-CoV
Olası Vaka Bilgi ve Laboratuvar İstem Formunu 3
nüsha halinde düzenleyip imzalar ve HSM’ne
uygun olarak alınan numune ile birlikte iletilir
• HSM, formlardan birini HSM’de tutar, birini
numune ile birlikte uygun koşullarda Referans
Laboratuvarına iletir diğerini de THSK Bulaşıcı
Hastalıklar Daire Başkanlığı’na fax ya da e-mail ile
iletir.
• İl Temas Noktası: HSM tarafından doldurulacaktır
• THSK Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı:
• [email protected]
• Fax: 0 312 432 29 94
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Örnek Alımı ve Taşınması
• Alt solunum yolu örnekleri = Balgam, endotrakeal aspirat, bronkoalveolar lavaj, plevral sıvı
– Steril, vida kapaklı ve sızdırmaz kaplara 2-3 ml alınmalıdır. Alındıktan hemen sonra buzdolabında (2-8 derece arası)
muhafaza edilmeli ve en fazla 72 saat içerisinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. Eğer ulaştırma süresi 72 saati geçerse, -70
derecede muhafaza edilmeli ve kuru buz ile gönderilmelidir.
• Üst solunum yolu örnekleri = Boğaz - burun sürüntüsü, nazofaringeal sürüntü
– Alt solunum yolu örnekleri alınamadığı durumlarda alınabilir
– Viral taşıyıcı ortamlarda (virocult veya benzeri) gönderilmelidir.
– Viral taşıma vasatı Halk Sağlığı Müdürlüklerinden temin edilecektir
• Başka bir viral taşıyıcı ortam kullanılması söz konusu ise laboratuvar ile temasa geçilmelidir.
• Örneklerin uygun koşullarda ve sürede ulaştırılmalıdır
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Vaka Tanımları
• MERS-CoV kesin vaka tanımı:
– Laboratuvar yöntemleriyle MERS-CoV enfeksiyonu saptanan olgular
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Vaka Tanımları
DSÖ MERS-CoV olası vaka tanımı:
•Akut solunum enfeksiyonu (ateşi olsun ya da olmasın) ve
•Pulmoner parankim hastalığı olan
– Klinik
– Radyografik
– Histopatolojik olarak
•Laboratuvarda doğrulanma şansı olmayan
•Laboratuvarca doğrulanmış vaka ile yakın teması olan
• Hastaya bakan, onu ziyaret eden, sağlık personeli vb.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Kimlere Test Yapılmalı
• Akut solunum enfeksiyonu (ateşi olsun ya da olmasın) ve
– Pulmoner parankim hastalığı olan (klinik ve radyolojik)
• Pnömoni
• ARDS
• Hastaneye yatış gerektiren
ve
– Son 14 gün içinde kümelenme (salgın özelliği) gösteren
•
Özellikle okul, kışla, yatakhane vb. yerlere dikkat
– Ağır solunum hastalarına bakan sağlık personelinde
– Son 14 gün içinde Orta Doğu ülkelerine seyahat öyküsü
– Umulmadık seyir gösteren ağır hastalık gelişen bireyler
• Akut solunum yolu enfeksiyonu (hastalık süresi 14 gün içinde) olup doğrulanmış
MERS-CoV olgusu ile yakın temas öyküsü olan
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Tanı
• rRT-PCR
– Balgam, BAL, endotrakeal aspirat
– Üst solunum yolu örnekleri
– Kan
– Dışkı
• Seroloji
– ELISA
41
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Tedavi
• Etkili antiviral YOK!
– Deneysel çalışmalar
• DPP-4 inhibitörleri
• K22 inhibitörleri
• Peg-Ifn + Ribavirin
– Hücre kültüründe umut verici
– Makaklarda denenmiş; yararı?
• İnsanlarda denenmiş, başarısız!
– Yoğun bakımdaki ağır olgular
– Ortalama 19 günde verilmiş
42
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Göz Önünde Bulundurulması Gereken Bilgiler
• Hastalık insandan insana bulaşabilmektedir
• Vakaların çoğu erkektir
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Göz Önünde Bulundurulması Gereken Bilgiler
• Vakalar immün sistemi baskılanmış kişilerde atipik semptomlar
taşıyabilmektedir.
• Hastalık kendisini hafif semptomlarla da gösterebilmektedir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Korunma
• Enfeksiyon kontrol önlemleri
– Şüpheli
– Doğrulanmış olgulara önlem
• Standart önlemler
• Damlacık önlemleri
• Temas önlemleri ve gözlük
• Solunum izolasyon önlemleri:
– Aerosolizasyon riski olan durumlarda
– CDC tümünü öneriyor!
45
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Korunma
• Evde izolasyon
– Şüpheli, tetkik edilen
– İyi durumdaki olgular
• Develerle temastan kaçının!
– Hijyen önlemlerine uyun
• Seyahat önlemleri
46
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
DSÖ: 14 gün içinde Seyahat Öyküsü
•
•
•
•
•
•
•
Bahreyn
Irak
İran
İsrail
Ürdün
Kuveyt
Lübnan
•
•
•
•
•
•
•
Umman
Filistin toprakları
Katar
Suudi Arabistan
Suriye
Birleşik Arap Emirlikleri
Yemen
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Suudi Arabistan Sağlık Bakanlığı Önerileri-2014
• Hac veya umre planı yapanlardan aşağıdaki özellikleri olan bireyler
seyahatlerini ertelemelidirler:
– > 65 yaş
– Çocuklar
– Kronik hastalığı olanlar (DM, KBY, kalp, akciğer veya nörolojik hastalığı )
– Bağışıklık sistemi zayıf olanlar
– Kanser veya başka bir hastalığın son döneminde olanlar
– Gebe kadınlar
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Seyahat Önerileri
• Solunum semptomları olan bireylerden uzak durulması
• Sık el yıkama (özellikle hasta insana temas edilirse)
• Gıda güvenliği ve temizlik önlemlerine uymak
• Canlı çiftlik hayvanları veya vahşi hayvanlara temastan kaçınılması
• Orta Doğu’da seyahatten dönenlerde belirti ortaya çıkarsa hastaneye
başvurulması
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Korunma
• Henüz onaylanmış aşısı yok
• Yüzey spike proteinlerinden deneysel aşı
http://www.novavax.com/download/releases/2013-06-06%20CoronaV%20FINAL%20PR.pdf
• Full-length enfeksiyöz cDNA klonu
• Full-length enfeksiyöz “spike” protein
50
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Teşekkür Ederim