Transcript ขอบเขตความรับผิดชอบของพยาบาลในการบริหารยา

ขอบเขตความรับผิดชอบของพยาบาลในการบริหารยา
บำเพ็ญ พงศ์ เพชรดิถ
วัตถุประสงค์
1.สำมำรถนำควำมรู้เรื่องยำไปใช้ ในกำรให้ ยำผู้ป่วยได้ ถูก้้ อง
2.สำมำรถวิเครำะห์ บทบำทขอบเข้ควำมรับผิดชอบของกำรให้
ยำได้
3.สำมำรถให้ คำแนะนำในกำรใช้ ยำแก่ ผ้ ูรับบริกำรได้ เหมำะสม
กับสถำนกำรณ์ ได้
4.สำมำรถสืบค้ นข้ อมูลเรื่องยำจำกแหล่ งข้ อมูลได้
การให้ ยา 6 ประการทุกครั้งคือ
•
•
•
•
•
•
Right drug
Right dose
Right time
Right patient
Right route
Right technique
ให้ ยำถูกชนิดของยำ
ให้ ยำถูกขนำด
ให้ ยำถูกเวลำ
ให้ ยำถูกผู้ป่วย
ให้ ยำถูกทำง
ให้ ยำถูกเทคนิค
การบริหารยา
• ซักประวั้กิ ำรแพ้ ยำของผู้ป่วย ก่ อนที่จะให้ ยำและลงบันทึกไว้
อย่ ำงชัดเจน
• ประเมินภำวะของผู้ป่วยก่ อนที่จะให้ ยำ เช่ น กำรวัดควำมดัน
โลหิ้ผู้ป่วยที่มีควำมดันโลหิ้สูง ก่ อนที่จะให้ ยำที่จะมีผลทำให้
ควำมดันโลหิ้เปลี่ยนไป หรือกำรฟั งเสียงกำรทำงำนของปอด
ก่ อนที่จะให้ ยำขยำยหลอดลม เป็ น้้ น เพื่อที่จะได้ สังเก้อำกำร
หลังจำกที่ผ้ ูป่วยได้ รับยำได้ ถูก้้ อง
• สังเก้อำกำรก่ อนและหลังกำรให้ ยำ
การให้ ยาผู้ป่วยทุกครั้งมีหลักการปฏิบัติ
• ขณะจัดยำ้้ อง
– บันทึกกำรให้ ยำ (medication record) หำกมีข้อสงสัยให้
สอบถำมแพทย์ ท่ เี ป็ นผู้ส่ ังแผนกำรรั กษำนัน้
– ขณะจัดยำ้้ องอ่ ำนชื่อยำ 3 ครั ง้ ครั ง้ แรกเมื่อจะหยิบขวดยำ ครั ง้ ที่สอง
ขณะรินยำหรื อหยิบยำ และครั ง้ ที่สำมเมื่อวำงขวดยำ
– บริเวณที่จัดยำ้้ องสะอำด
• พยำบำล้้ องมีสมำธิขณะที่เ้รียมยำและให้ ยำแก่ ผ้ ูป่วย
• ถำมชื่อผู้ป่วยก่ อนที่จะให้ ยำทุกครัง้
การให้ ยาผู้ป่วยทุกครั้งมีหลักการปฏิบัติ
• ให้ ผ้ ูป่วยรั บประทำนยำ้่ อหน้ ำพยำบำลไม่ วำงทิง้ ไว้ ข้ำงเ้ียง
• ลงบันทึกหลังจำกที่ให้ ยำแก่ ผ้ ูป่วยเรียบร้ อยแล้ ว
• ช่ วยให้ ผ้ ูป่วยได้ รับยำง่ ำยขึน้ เช่ น กรณียำที่มีรสขม หรือรสเฝื่ อน
อำจจัดของเปรีย้ ว หรือนำ้
• ประเมินประสิทธิภำพของยำที่ให้ เช่ น ยำแก้ ปวดสำมำรถลด
อำกำรปวดได้ เพียงใด
• สังเก้อำกำรก่ อนและหลังกำรให้ ยำ
• จัดเก็บยำให้ ถกู ้้ อง้ำมคำแนะนำ
ยาที่ใช้ กนิ
• ยำที่ใช้ ฉีด (ยำฉีดเข้ ำใ้้ ผิวหนัง เข้ ำกล้ ำมเนือ้ เข้ ำหลอดเลือด
ดำ เข้ ำข้ อ้่ ำงๆ)
• ยำที่ใช้ ภำยนอก (ยำทำ ยำดม ยำหยอด ยำล้ ำงแผลหรือโพรง
้่ ำงๆของร่ ำงกำย)
• ยำที่มีลักษณะเป็ นของแข็ง ได้ แก่
ยาผง ยาแคปซูล ยาเม็ดอัด ยาเม็ด
เคลือบ
ยาเม็ดกลม
ตัวย่ อ
คาเต็มภาษาละติน
ความหมาย
a.c.
Ante cibum
ก่อนอาหาร
p.c.
Post cibum
หลังอาหาร
b.i.d.
Bis in die
วันละ 2 ครั้ง
q.i.d.
Quaque in die
วันละ 4 ครั้ง
t.i.d.
Ter in die
วันละ 3 ครั้ง
o.d.
Ommi die
วันละครั้ง
h.s.
Hora somni
ก่อนนอน
ตัวย่ อ
คาเต็มภาษาละติน
ความหมาย
p.r.n.
Pro re nata
เป็ นครั้งคราวเมื่อจาเป็ น
q.
Quaque
ทุกๆ
q. 2 h.
Quaque 2 hora
ทุก 2 ชั่วโมง
q. 4 h.
Quaque 4 hora
ทุก 4 ชั่วโมง
s.o.s.
Si opus sit
เมื่อจาเป็ น
Stat
Statim
ทันทีทนั ใด
t.i.n.
Ter in nocte
คืนละ 3 ครั้ง
การให้ยาทางปาก
การให้ยาทางปาก
การหยอดตา และการป้ ายตา
การให้ยาทางหู
การให้ยาทางจมูก
การให้ ยาทางช่ องคลอด
• รูปครีม เม็ด เจล โฟม ยำเหน็บ หรือสวน
• กำรให้ ยำทำงทวำรหนัก
• กำรให้ ยำโดยกำรสวนเก็บ
การบริหารยา
• เมื่อ 5R เผชิญกับ 5R ระหว่ ำงหลักกำรประกันควำมถูก้้ องกับ
สิทธิท่ ้ี ้ องประกัน
• 5R ที่สอง “Five Rights” นีเ้ ป็ นสิทธิ ของผู้ป่วยหรือ
ผู้รับบริกำร
• ที่ม่ ุงผู้ป่วยเป็ นศูนย์ กลำง
สิ ทธิตาม 5 R
•
•
•
•
•
สิทธิท่ จี ะได้ รับกำรประเมิน
สิทธิท่ จี ะได้ รับกำรบันทึกเอกสำรที่ ถูก้้ อง เหมำะสม
สิทธิท่ จี ะได้ รับข้ อมูลและควำมรู้
สิทธิท่ จี ะได้ รับกำรประเมินผล
สิทธิในกำรปฏิเสธที่จะไม่ รับกำรรักษำพยำบำลที่ไม่ เหมำะสม
• หลักกำรที่ 1 กำรประกันควำมถูก้้ องด้ ำนผู้ป่วย (Right
patient/client)
• หลักกำรที่ 2 กำรประกัน ควำมถูก้้ องด้ ำนยำ (Right drug)
• หลักกำรที่ 3 กำรประกันควำมถูก้้ องด้ ำนขนำดยำ (Right
dose)
• หลักกำรที่ 4 กำรประกันควำมถูก้้ องด้ ำนเวลำ (Right time)
• หลักกำรที่ 5 กำรประกันควำมถูก้้ องด้ ำนวิถีทำงของกำรบริหำร
ยำ (Right route)
• หลักกำรที่ 6 กำรประกันควำมถูก้้ องด้ ำนเทคนิค (Right
technique)