Transcript Slide 1
Investim në zhillim në fëmijëri të hershme 18 Shtator 2013 Afërdita Spahiu, UNICEF Përmbajtja Çfarë nënkuptohet me Zhvillimin në fëmijëri të hershme? Pse është i rëndësishëm? Pse zhvillimi i hershëm është i rëndësishëm për Kosovën? Cka eshte zhvillimi ne femijeri te hershme •Zhvillimi holistik – kognitiv,social, fizik, emocional, gjuhësor, shpirtëror, moral etj. nga faza prenatale deri në moshën 8 vjeçare •shërbime të koordinuara dhe cilësore për fëmijët e vegjël dhe familjet •Shëndet, të ushqyerit, stimulimi i hershëm, bashkëveprime pozitive sociale dhe emocionale me kujdestarët, të lozurit, mundësitë e të mësuarit, dhe mbrojtja nga dhuna Pse është i rëndësishëm? Vitet e para janë të rëndësishme… Të Drejtat e njeriut (jeta, mbijetesa dhe zhvillimi, mosdiskriminimi, interesi më i mirë për fëmijën, arsimimi, shëndeti, pjesëmarrja) Neurobiologjia (neuronet, përvojat formësojnë kapacitetin e trurit) Zvillimi i kapitali njerëzor Zvogëlimi i varfërisë lindja 6 vjet 14 vjet (700 sinapsa të formuara për sekondë në vitet e hershme) Zhvillimi trurit Pas Neglizhencës në Fëmijëri të Hershme Human Development Case: Vulnerability Investimet në kapital njerëzore “ Rate of return to investment in human capital Rates of Return to Human Capital Investment Opportunity cost of funds r Preschool 0 School Post-School Age Përfitimet Pse në Kosovë Me pak Foshnje me peshë të ulët Me pak fëmijë me aftësi të kufizuara = kosto më e ulët për sistemin • 16% e fëmijëve vuajnë nga rritja e pamjaftueshme • 12 vdekje maternale raportuar në 2009 • 40% e të gjithë njerëzve të Kosovës jeton me më pak se 2.50 US$ • Fëmijët me aftësi të kufizuara që jetojnë nuk i gëzojnë plotësisht të drejtat e tyre • 15.5% regjistrimi ne arsimin parashkollor të moshës 0 deri 5 • 26% regjistrimi në nivelin parashkolli/parafillor • 75% shkalla e pranimit në arsimin parafillor Suksesi i nxënësve më i lartë = shpenzimet më të vogla për arsim Femra fuqi punëtore = rritje ekonomike Prindësi më e mirë = kosto më e ulët për mbrojtjen e fëmijëve