Transcript Podstawy socjologii

Co to znaczy, że jesteśmy ludźmi?

-
-
Trudność z odpowiedzią na to pytanie:
Antropocentryzm
Zróżnicowanie form realizacji
człowieczeństwa (zróżnicowania kulturowe i
indywidualne)
Rosnąca trudność z oddzieleniem tego, co
ludzkie i nieludzkie (transhumanizm)





Człowiek jest, podobnie, jak inne zwierzęta
organizmem żywym
Człowiek stał osobnym gatunkiem w wyniku ewolucji
Charakterystyczny dla człowieka model adaptacji do
środowiska wyznacza budowa jego organizmu
Budowa naszego organizmu, predyspozycje do
określonych zachowań są wyznaczone przez
specyficzne dla człowieka wyposażenie genetyczne.
Podobnie, jak w przypadku zwierząt część zachowań,
mających postać odruchów, jest wrodzona.

Specyfika cech anatomicznych:
•
•
•
•
wyprostowana postawa ciała
chwytne dłonie i (raczej) niechwytne stopy
oczy umieszczone z przodu głowy
cofnięta część twarzowa czaszki i wysklepiona część
mózgowa
duży mózg i rozwinięty układ nerwowy
mechanizm głosowy
delikatny kościec itd.
•
•
•

Specyfika cech fizjologicznych:
•
•
•
•
•
•
słaby węch i słuch
dobrze rozwinięty zmysł dotyku i wzroku
trwałość popędu płciowego przez cały rok
długi okres zależności od rodziców
brak stałych mechanizmów instynktownych
plastyczność potrzeb itd.

Specyfika zachowania:
•bogactwo i różnorodność zachowań
•umiejętność posługiwania się narzędziami i ich tworzenia
•umiejętność posługiwania się językiem
•wysoki poziom agresji
•umiejętność pamiętania i przewidywania oraz myślenia
teoretycznego (wyobraźnia)
• samoświadomość
• socjalność itd.

Tym, co wyróżnia człowieka nie jest posiadanie tych cech, ale
raczej to, że posiada on je wszystkie jednocześnie.
Biologicznie uwarunkowana zdolność do uwalniania się od
biologicznej determinacji
 Dwa podstawowe środki adaptacyjne: język i narzędzia
 Rola języka w procesach adaptacyjnych:

-

Kategoryzacja i porządkowanie rzeczywistości
Komunikacja, porozumiewanie się
Koordynacja działań, ustalanie wspólnych linii postępowania
Obiektywizacja wewnętrznego doświadczenia, wiedzy
Samoświadomość
Źródło więzi
Rola narzędzi w procesach adaptacyjnych:
-
Poszerzanie możliwości organizmu (fyborg)
Eksterioryzacja pamięci, kumulacja wiedzy
Poznawanie rzeczywistości i własnych ograniczeń
Modyfikowanie środowiska i podporządkowanie go własnym
potrzebom



Kultura jako podstawowe narzędzie adaptacyjne i źródło
przewagi człowieka nad innymi gatunkami
Kultura- specyficzny dla człowieka sposób życia oraz
wszystko to, co jest jego efektem.
Unikalność tego sposobu życia tworzy:
• umiejętność posługiwania się językiem i narzędziami
• zdolność obiektywizacji doświadczeń i komunikacji
poprzez różnorodne systemy znaków
• uregulowanie zachowań przez systemy norm i wartości
• wysoki poziom zależności od artefaktów
• konieczność nauczenia się tego sposobu życia, nie jest
on wrodzony, ale przyswajany podczas socjalizacji

Relacja pomiędzy kulturą i naturą:
-
Kultura wynika z natury w sensie filogenetycznym,
ale
jest
jej
przeciwstawna
w
sensie
ontogenetycznym (A.Kłoskowska)
-
Problem współczesnej kulturalizacji natury
naturalizacji kultury: substytucja przymusów

Człowiek nie jest wyjątkowy w swojej
wyjątkowości (Pierre L. van den Berghe)
i

1.
2.
3.
4.
5.
6.
Zagadnienia do egzaminu
Co to jest antropocentryzm?
Na czym polega rola języka w życiu społecznym?
Na czym polega rola narzędzi w życiu społecznym?
Co jest kultura?
Co to znaczy, iż kultura wynika z natury w sensie filogenetycznym, ale
jest jej przeciwstawna w sensie ontogenetycznym?
Co to znaczy, że człowiek nie jest wyjątkowy w swojej wyjątkowości?

Lektura obowiązkowa: Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Warszawa, 2003, r. Biologiczne podstawy
życia społecznego z perspektywy biologii ewolucyjnej str. 53-73

1.
2.
3.
Zagadnienia do lektury obowiązkowej
Co to jest socjobiologia?
Jaką rolę w życiu człowieka i innych zwierząt odgrywa terytorializm i hierarchia?
Co to znaczy, że człowiek jest gatunkiem biokulturowym? (orientacja biologiczna w naukach
społecznych)