Transcript Antropolog w szafie „U Przyjaciół” • • • • • • • • Informacje ogólne Jesteśmy niszowi Dlaczego Oni? Nie jesteśmy grupą w sensie społecznym Wnikanie Czy jednak zamknięci? Plener – czas oswojenia I co dalej? Informacje ogólne • • • • Obiekt.

Antropolog w szafie „U Przyjaciół”
•
•
•
•
•
•
•
•
Informacje ogólne
Jesteśmy niszowi
Dlaczego Oni?
Nie jesteśmy grupą w
sensie społecznym
Wnikanie
Czy jednak zamknięci?
Plener – czas oswojenia
I co dalej?
Informacje ogólne
•
•
•
•
Obiekt badań:
- grupa teatralna KLUB – TEATR – KAWIARNIA
U PRZYJACIÓŁ
Czas badań: (25 XI 2006 – 10 II 2007)
- badania nad grupą rozpoczęły 25 listopada 2006 roku od
wstępnej rozmowy z liderem grupy
- początkowo były to spotkania bardzo sporadyczne, często
nieformalne ale w przestrzeni zajmowanej przez Teatr
- później stały się częstsze (do dwóch spotkań tygodniowo w
różnorodnym natężeniu czasowym: od bardzo krótkich do
długich aż 5-6 godzinnych)
Rodzaje spotkań:
- nieformalne
- spotkania związane ze spektaklami (przed, w trakcie i po)
- trzydniowy plener (02 – 04 II 2007)
Metoda badań:
- obserwacja uczestnicząca jawna
- brak ankiet i wywiadów (mało pytań)
- podstawa zarówno badania jak i wnikania: bycie
Jesteśmy niszowi
•
•
•
Teatr U Przyjaciół powstał w 2003
roku w Kawiarni Literackiej U
Przyjaciół. Twórcy teatru deklarują, iż
ich działania mają charakter
społeczny, a efektem pracy ma być
możliwość dalszego działania.
Mówią, o sobie, że są niszowi i ich
twórczość, mimo pierwotnych realizacji
wystawianych z wielkim rozmachem,
jest skierowana raczej do wąskiego
grona odbiorców. Pomysły na spektakle
i filmy krótkometrażowe czerpią
głównie z literatury, posługując się
przy tym sporą dozą czarnego humoru
i absurdalnych skojarzeń.
Dla swoich potrzeb realizatorskich
oswajają Dziedziniec Poznańskiego
Towarzystwa Przyjaciół Nauk, przy
którym mieści się również kawiarnia,
oraz stary zakurzony strych,
dodający kolejnym spektaklom trochę
jakby zamierzonego, przerażającego
klimatu.
Dlaczego oni?
•
•
Po spektaklach, „U Przyjaciół”, które
widziałam przed podjęciem badań,
utkwiło mi w pamięci to, że twórcy
dają widzowi złudzenie bliskości, są
na wyciągnięcie ręki, przemawiają do
niego, czasem nawet wchodząc z nim
dialogi, a mimo wszystko tworzą
nieprzenikniony dystans. Dystans
ten zwiększa się jeszcze bardziej z
powodu dopracowanych kostiumów i
makijaży, w których aktorzy
zmieniają się w odgrywane przez
siebie postacie i ukrywają zarazem.
Właśnie ten dystans był dla mnie nie
tyle intrygujący co pociągający.
Cel:
- wniknięcie w grupę
- sprawdzenie czy i na ile grupa jest
zamknięta
Nie jesteśmy grupą w sensie
społecznym
•
•
•
Autor tych słów miał na myśli to, że
grupa nie jest stała, że się zmienia jej
skład, a zaangażowanie
poszczególnych osób jest bardzo
różnorodne, więc w gruncie rzeczy, jej
trzon stanowi zaledwie kilka osób.
Żadna grupa nie jest stała, a Teatr
jest jednak pewną całością. Jak każda
grupa posiada liderów (zarówno
jawnych jak i ukrytych), każdy pełni
w grupie różne funkcje.
Mimo swojej deklaracji o nie
tworzeniu „grupy w sensie
społecznym”, autor tych słów, kiedy
pojawiały się jakieś konflikty, używał
sformułowań typu „działał na
niekorzyść grupy” czy też „przeciw
grupie”.
Wnikanie
•
•
Pierwsza rozmowa – „teatr”.
Podstawą wnikania – szczerość i działanie.
•
Taki sposób „wnikania” choć wybrany podświadomie
okazał się słuszny, ze względu na to, że nie mogąc
doświadczyć perspektywy innych, mogłam podzielić
dane doświadczenia, a podzielność doświadczenia
oznacza, że jesteśmy częścią układu. Daje to
sposobność, a wg Kristen Hastrup nawet pewność,
do zrozumienia „światów”, tego, w jaki sposób są
tworzone i przetwarzane wewnątrz układu[1].
•
Obawy części osób, związane z moim pobytem w
grupie.
Unikanie wypowiadania się przy mnie, o sytuacjach
konfliktowych czy negatywnych.
Wszelkie moje wypowiedzi na temat członków grupy
często odczytywano jako część eksperymentu,
realizowanego planu czy analityczne opinie.
•
•
Cytaty:
- Myślałam, że będziesz siedzieć z notatnikiem
i chłodno wszystko analizować.
- Sylwia notuj! (podczas konfliktowej sytuacji)
- ...a... to taki etap wtajemniczenia...
- (Słyszałem), dlaczego tu jesteś, ale wiesz, już
zapomniałem o tym.
- Dlaczego tak na mnie patrzysz?
- Kreujemy się na grupę hermetyczną.
- Będę podkopywał ten projekt.
Czy jednak zamknięci?
•
<<Nie jesteśmy grupą zamkniętą –
jeśli chciałbyś ciężko pracować przy
„Tworzeniu Sztuki” napisz do nas
(prześlemy do wypełnienia formularz
„Adepta starającego się”)>>[2].
•
<<Teatr U Przyjaciół nie jest grupą
zamkniętą....Jeśli ktoś czuje, że został
zaproszony, jeśli ma przekonanie, że
ludzie, którzy to tworzą są
interesujący, to rozpoczyna
działanie>>[3].
•
Czy sformułowanie „grupa nie jest
zamknięta” dotyczy tego, że skład się
zmienia, czy że każdy może do grupy
wstąpić?
Wyraźnie są sygnały, że trzeba
przejść eliminację: wypełnić
formularz, lub zostać zaproszonym.
•
Plener – czas oswojenia
•
•
•
•
Antropolog odkrywa i definiuje świat, przez to, że staje się jego częścią
i bierze w nim udział[4].
Plener:
- trzydniowy wyjazd w celu realizacji serii krótkich filmów
- skład: 18 osób (w tym część z nich po raz pierwszy)
- udział własny (obsługa kamery)
- przekroczenie opozycji – ja/oni („czy to nasze?”)
Intensywne działania podczas pleneru związane z filmowaniem,
spowodowały zatarcie dystansu między mną a grupą. Doprowadziły do
przekroczenia pewnej bariery w sensie praktycznym przeze mnie,
a w sensie mentalnym – przez grupę.
Oko kamery jednak, to ciągle oko podglądacza i wiem, że nadal tak
jestem postrzegana.
Wnioski
•
•
•
•
•
Grupa U Przyjaciół jest grupą zamkniętą pozornie. Przynależność do grupy
wiąże się przede wszystkim z działaniem osoby w grupie i wzajemnej
akceptacji.
Jest to ważne z tego powodu, że w Teatrze nie ma posad i gaży, a sztukę
„się robi” czyli wypracowuje przez długi okres. Trzeba na to poświęcić sporo
czasu i co za tym idzie wspólnie przebywać. Nie może być więc mowy
o nie-przyjacielskich stosunkach.
Nie należy przez to rozumieć, że w grupie nie ma konfliktów, jak na razie nie
są one na tyle istotne by stały się przyczyną załamania struktury grupy.
Nazwa U Przyjaciół to nazwa jak najbardziej trafna, a lider grupy nie
ukrywa, że zapraszając kogoś w krąg teatralnych przyjaciół, kieruje się
intuicją i podchodzi do tego bardziej emocjonalnie niż racjonalnie. Nowe
osoby w grupie, to przede wszystkim (choć nie tylko) znajomi jej członków,
lecz osoby te muszą wykazywać zaangażowanie.
Grupa teatralna posiada również strukturę zbudowaną przez wzajemne
i różnorodne relacje jakie w niej zachodzą. W tym sensie jest więc grupą
społeczną.
I co dalej?
•
•
•
Przychodząc do U Przyjaciół nie miałam konkretnych planów, a
otwarta rola podglądacza codziennego życia nie odpowiadała mi w tej
relacji. Dlatego też od początku chciałam dać coś w zamian i głośno o
tym mówiłam. Dzielenie wspólnego doświadczenia dało mi nie tylko
wiedzę o grupie ale i wiedzę o mnie samej.
Nie zamierzam kończyć współpracy z Teatrem, mając nadzieję, że uda
nam się wypracować układ, dający możliwość czerpania wiedzy o nas
samych przez wspólne działania i wzajemne kontakty.
Większość badań w naukach społecznych wymaga bezpośredniego,
intymnego zetknięcia z konkretnymi aspektami współczesnego życia,
co staje się źródłem większych i mniejszych zakłóceń. Jest to ten
rodzaj zetknięcia, który niezbyt pomaga, lecz pobudza wrażliwość
uczestniczących w nim osób[5].
Przypisy
•
•
[1] K. Hastrup, O ugruntowywaniu się światów – podstawy empiryczne
antropologii, [w]: Badanie kultury, Kontynuacje, Warszawa 2004, PWN, s. 92.
[2] http://www.uprzyjaciol.pl
[3] Przyjaciele z teatru, Głos Wielkopolski, Nr 31/637, 5/6 sierpnia 2006r, s. 8.
[4] K. Hastrup, O ugruntowywaniu się światów – podstawy empiryczne
antropologii, [w]: Badanie kultury, Kontynuacje, Warszawa 2004, PWN, s. 95.
[5] C. Geerttz, Zastane światło, Kraków 2003, Universitas, s. 35.
•
Wykorzystane w prezentacji zdjęcia są własnością U Przyjaciół.
•
•
•
koniec