Transcript Zawodoznawstwo

Zawodoznawstwo jako
istotny obszar problemowy
doradztwa zawodowego
dr Marian Piekarski
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej
1
Zawodoznawstwo - ???
•
•
•
•
•
•
Charakterystyka zawodowa,
Charakterystyka zawodu,
Opis zawodu,
Profil zawodowy,
Zawód,
Nomenklatura zawodów,
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
2
Zawodoznawstwo - definicje
Dwa znaczenia:
• wąskie,
• szerokie,
Szajek S., System orientacji i poradnictwa zawodowego,
Warszawa 1989
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
3
Zawodoznawstwo – znaczenie
wąskie
• Wiedza o zawodach – czyli znajomość
zawodu,
• Wyniki badań w odniesieniu do
poszczególnych zawodów,
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
4
Zawodoznawstwo – odbiorcy
1. Osoby podejmujące decyzje o wyborze
szkoły, zawodu lub poszukujące pracy, do
których należą:
•
•
•
•
Uczniowie różnych typów szkół, podejmujący
decyzje edukacyjno zawodowe,
Wchodzący na rynek pracy absolwenci tych szkół,
Bezrobotni poszukujący pracy,
Osoby pragnący zmienić pracę,
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
5
Zawodoznawstwo – odbiorcy
2. Pracodawcy poszukujący kandydatów do
pracy,
3. Osoby zatrudnione w różnych instytucjach
świadczących pomoc w podejmowaniu
decyzji dotyczących wyboru szkoły,
zawodu i pracy:
• Doradcy zawodowi,
• Pośrednicy pracy
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
6
Zawodoznawstwo – wiedza
o zawodach
• Podstawa do budowania charakterystyk
i profilów zawodowych występujących
w gospodarce narodowej,
• Umożliwia klasyfikację zawodów
i specjalności,
• Określa kierunki i programy kształcenia
zawodowego,
• Tworzy podwaliny poradnictwa
zawodowego,
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
7
Zawodoznawstwo –
znaczenie szerokie
1. Interdyscyplinarny obszar wiedzy na
pograniczu nauk społecznych,
przyrodniczych i technicznych,
2. Ogół badań nad właściwościami
i warunkami wykonywania zawodów w ich
historycznym, społecznym i kulturowym
znaczeniu, ich klasyfikacją i statystyką
zawodową, wyborem zawodu,
przydatności zawodowej
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
8
Zawodoznawstwo –
znaczenie szerokie
• Definiowanie pojęć i terminów związanych
z zawodami i pracą zawodową,
• Tworzenie i weryfikowanie teorii
opisujących rozwój zawodowy człowieka,
wybór zawodu, zachowania w procesie
pracy,
• Klasyfikacja zawodów wg. różnych
kryteriów
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
9
Zawodoznawstwo –
znaczenie szerokie
• Analizowanie zawodów ze względu na treść
pracy oraz wymagania stawiane
kandydatom,
• Opisywanie zawodów w różnych zakresach
i dla różnych odbiorców,
• Ustalanie podstaw koniecznych do zdobycia
kwalifikacji zawodowych,
• Badanie tendencji rozwojowych
w zawodach,
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
10
Zawodoznawstwo –
znaczenie szerokie
• Badanie hierarchii prestiżu zawodów
(poważanie społeczne),
• Gromadzenie wiedzy o uczestnikach rynku
pracy: pracodawcach oraz osobach
poszukujących pracy,
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
11
Zawodoznawstwo – A. Bańka
• zawodach i związanych z nimi pracach,
• metodach i strategiach badania rynku pracy,
• wykonawcach jako podmiotach pracy
i zawodu,
• pracodawcach jako podmiotach kreujących
miejsca pracy,
• pracownikach jako podmiotach pracy,
• zmianach cywilizacyjnych odnoszących się
do zawodów,
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
12
Zawodoznawstwo – A. Bańka
• zmianach w mentalności ludzi jako
podmiotów pracy,
• zmianach w metodologii zbierania
informacji o rynku pracy, prognozowania
zapotrzebowania na pracę i zawody,
• innych podmiotach rynku pracy.
Bańka A., Zawodoznawstwo, doradztwo zawodowe,
pośrednictwo pracy, Poznań 1995
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
13
Kształcenie przedzawodowe
• Rodzaj oddziaływania pedagogicznego
w okresie przedszkolnym i szkolnym,
poprzedzającym systematyczne kształcenie
zawodowe.
• Głównym celem jest zbliżenie dzieci
i młodzieży do pracy człowieka, kształtowanie
wiedzy o pracy oraz pozytywnego stosunku do
niej, informacja o zawodach, zbliżenie do
świata nauki i techniki.
Wiatrowski Z., Podstawy pedagogiki pracy, Bydgoszcz 2005
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
14
Działalność zawodznawcza
1. Środowisko rodzinne,
2. Przedszkole,
3. Szkoły ogólnokształcące (podstawowa,
gimnazjum, liceum),
4. Placówki opiekuńczo-wychowawcze,
5. Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne,
6. Organizacje młodzieżowe,
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
15
Działalność zawodznawcza
7. Kształcenie zawodowe:
• Zasadnicza Szkoła Zawodowa,
• Technikum,
• Uczelnia wyższa,
8. Aktywność zawodowa człowieka,
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
16
Kategorie analizy zawodu
• Psychologiczne – analiza zadań i czynności
zawodowych, wymagań psychofizycznych,
cech osobowościowych,
• Pedagogiczne – analiza wiadomości,
umiejętności i sprawności zawodowych,
• Socjologiczne – analiza systemu
współdziałania w pracy zawodowej,
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
17
Opis zawodu
•
•
•
•
•
•
•
Zadania i czynności,
Środowisko pracy,
Uwarunkowania społeczne,
Warunki organizacyjne,
Wymagania procesu pracy,
Wymagania fizyczne i zdrowotne,
Przeciwwskazania zdrowotne,
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
18
Opis zawodu
•
•
•
•
•
•
Wymagania psychologiczne,
Kształcenie w zawodzie,
Możliwości zatrudnienia,
Możliwości awansu w hierarchii zawodowej,
Czas pracy,
Zawody pokrewne.
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
19
Metody badania zawodu
• Analiza dokumentacji – czynności
zawodowe, opis stanowiska pracy, wytwór
pracy,
• Obserwacja – proces pracy i jego przebieg,
• Badanie opinii – informacja zwrotna na
temat przebiegu pracy.
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
20
Zawód jako kategoria poznawcza
Zawód jest definiowany jako:
• zespół czynności wymagających określonych
kwalifikacji, wykonywanych poza
gospodarstwem domowym będących
podstawą utrzymania pracownika i jego
rodziny oraz pozycji w społeczeństwie,
• samo wykonywanie czynności oparte na
kwalifikacjach, wykazywanie ich w celach
zarobkowych wynikających z podziału pracy,
Nowacki T., Korabiowska-Nowacka K., Baraniak B., Nowy słownik pedagogiki pracy,
Warszawa 2000.
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
21
Zawód jako kategoria poznawcza
Według Zygmunta Wiatrowskiego zawód stanowi
nie tylko kategorii głównie ekonomiczno socjologicznej,
ale także pedagogiczną, która ma 4 dopełniające się
cechy:
• jest układem wyodrębnionych i powtarzających się
czynności,
• określa pozycję społeczno – zawodową pracownika,
• stanowi źródło utrzymania,
• wymaga specjalnego przygotowania zawodowego,
Wiatrowski Z., Podstawy pedagogiki pracy, Bydgoszcz 2005
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
22
Zmiany w istocie pracy ludzkiej
Praca fizyczna
Mechanizacja
Automatyzacja
Robotyzacja
Informatyzacja - cyfryzacja
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
23
Zawód jako kategoria poznawcza
Tadeusz Nowacki wyróżnia 4 czynniki, które
mają wpływ na wybór zawodu:
• genetyczne;
• środowiskowe;
• edukacyjne;
• dążenia własne jednostki;
Nowacki T., Zawodoznawstwo, Radom 1999.
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
24
Współczesny model
zawodoznawstwa
Zawodoznawstwo
Praca i zawód
człowieka
2015-04-10
Narzędzia
zawodowej
pracy człowieka
Materiały
zawodowej
pracy człowieka
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
Wytwory
zawodowej
pracy człowieka
25
Praca człowieka
• Działalność, której wynikiem są
produkty materialne, usługi lub
wytwory kultury.
Nowacki T., Korabiowska-Nowacka K., Baraniak B., Nowy
słownik pedagogiki pracy, Warszawa 2000.
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
26
Rodzaje pracy ludzkiej
Praca
Ludzie
2015-04-10
Rzeczy
Dane
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
Działalność
artystyczna
27
Narzędzia zawodowej
pracy człowieka
• Przedmioty i urządzenia proste lub złożone
umożliwiające wykonanie czynności
w procesie pracy.
Czarnecki K., Podstawowe pojęcia zawodoznawstwa,
Sosnowiec, 2008.
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
28
Podział narzędzi pracy
Narzędzia
Narzędzia
proste
2015-04-10
Przyrządy
Urządzenia
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
Maszyny
29
Materiały pracy człowieka
• To z czego są wytworzone lub z czego się
składają przedmioty albo powstają rzeczy
lub obiekty w toku pracy człowieka.
Bralczyk J., Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów, Warszawa, 2005.
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
30
Materiały pracy człowieka
Materiały
Naturalne
2015-04-10
Sztuczne
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
31
Wytwory pracy człowieka
 To, co zostało wytworzone, dzieło, produkt
materialny i niematerialny powstały w
efekcie pracy zawodowej człowieka, wynik
procesu produkcyjnego.
Czarnecki K., Podstawowe pojęcia zawodoznawstwa, Sosnowiec
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
32
Wytwory pracy człowieka
Wytwory
Usługowe
2015-04-10
Produkcyjne
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
Twórcze
33
Zawodoznawstwo
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
34
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii
Politechniki Krakowskiej
35
Dziękuję za uwagę
[email protected]
2015-04-10
Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej
36