तारे आणि आपली सूर्यमाला

श्रद्धा थरवळ



आपली सूर्यमाला

सूर्य, त्र्ाभोवती पररभ्रमि करिारे 8 ग्रह,त्र्ाांचे चांद्र, लघुग्रह, धुमकेतू र्ा सगळर्ाांची णमळून आपली सूर्यमाला बनली आहे.

सूर्य

 आपल्र्ा सूर्यमालेच्र्ा केंद्रस्थानी सूर्य हा एक मध्र्म आकाराचा तारा आहे . त्र्ाचे तापमान सुमारे 6000 अांश से आहे . सूर्य इतका मोठा आहे की त्र्ा मध्र्े 13 लाख पृथ्वी सहज समावून घेइल .

ग्रह

सूर्ायभोवती बुध , शुक्र , पृथ्वी , मांगळ , गुरू , शनी , र्ुरेनस आणि नेपच्र्ुन असे एकूि 8 ग्रह आहेत .

सूर्ायभोवती पररभ्रमि करता करता ग्रह आपल्र्ा स्वतःभोवतीही फिरतात म्हिजे पररवलन करतात.

ग्रहाला सूर्ायभोवती एक िेरी करण्र्ास जो वेळ लागतो , त्र्ास त्र्ा ग्रहाचा पररभ्रमि काल म्हितात .

बुध

बुध हा सूर्ायच्र्ा सगळर्ाांत जवळचा आणि सगळर्ाांत लहान ग्रह आहे पाहता र्ेते .

.

लहान असल्र्ा कारिाने तो सहज बघता र्ेत नाही. परांतु सूर्ायस्त ककांवा सूर्ोदर्ाच्र्ा वेळी णिणतजा जवळ त्र्ाला

शुक्र र्ा ग्रहाला पहाटतारा

शुक्र

असेही म्हितात .

तो पहाटे ककांवा सांध्र्ाकाळी अत्र्ांत तेजस्वी फदसतो .

शुक्र हा स्वतःभोवती पूवककूून पणिमेकूे पररवलन करतो , तर इतर ग्रह पणिमेकूून पूवककूे पररवलन करतात .

पृथ्वी

हवा , र्ोग्र् तापमान वातावरि , , पािी ओझोन , , इत्र्ादी िक्त पृथ्वी वरच

पृथ्वी

जीवनाला आवश्र्क असिारे सांरिि आढळते . सूर्यमालेतील र्ा ग्रहावर जीवसृष्टी आहे .

पृथ्वी

णवषुवृत्त णिज्र्ा : 6379.137 फकमी एकूि जमीन : 14,89,39,100 चौ .

फक .

मी एकूि पािी : 36,11,26,400 चौ फक .

मी वस्तुमान : 59,736*10 24 .

फकलो वातावरि : होतो .

तपाांबर , णस्थताांबर व दलाांबर र्ाच्र्ा समावेश णस्थताांबर ओझोन पट्टा आहे .

तपाांबरातून णवमाने व पिी उूतात .

णस्थताांबराच्र्ा खालच्र्ा थरातून काही णवमाने उूतात .

मी

पृथ्वीची आांतरचना

भूकवच प्रवरि पृथ्वीच्र्ा सवायत वरचे आवरि म्हिजे भूकवच .

त्र्ाखाली प्रवरिा असते .

प्रवरिाखाली बाह्यगाभा व त्र्ाखाली अांतगायभा असतो .

भूकवच फक .

मी .

जाूीचे आहे.

30 अर्नतयगाभा बाह्यगाभा

पृथ्वीचा उपग्रह चांद्र

चांद्र पृथ्वीभोवती पररभ्रमि करतो , म्हिून त्र्ाला पृथ्वीचा उपग्रह म्हितात .

पृथ्वीपासून सरासरी अांतर 3,84,400 फकमी एवढे आहे.

मातीला रीगोलीथ असे सांबोधतात .

मांगळ

पृथ्वीच्र्ा किेच्र्ा आत असलेला बुध र्ाांना अांतरग्रह तर किेबाहेरील ग्रहाांना बाह्यग्रह म्हितात .

मांगळ हा पणहला बाह्यग्रह आहे .

लोह असल्र्ाने त्र्ाचा रांग लालसर फदसतो .

मातीत

गुरु

सूर्यमालेतील सगळर्ाांत मोठा ग्रह आहे .

केवळ फिरतो .

गुरुमध्र्े 318 1397 पट आहे .

पृथ्वीगोल सहज मावतील इतका तो मोठा आहे. पि त्र्ाचे वस्तुमान पृथ्वीच्र्ा गुरु मोठा असूनही स्वताः भोवती िार वेगाने त्र्ाचे एक पररवलन िक्त 10 तासाांत पूिय होते. दुर्बयिीतून आपि त्र्ाचे िक्त चारच उपग्रह पाहू शकतो .

शनी

शनी हा एक वैणशष्ट्यपूिय ग्रह आहे .

त्र्ाच्र्ाभोवती कूी आहेत .

र्ा ग्रहाची दुसरी एक णवशेषता म्हिजे त्र्ाची घनता .

ती पाण्र्ापेिा कमी आहे .

र्ुरेनस आणि नेपच्र्ून

हे दोर्नही ग्रह सूर्यमालेच्र्ा टोकाचे ग्रह आहेत दुर्बयिीणशवार् पाहता र्ेत नाहीत करतो . .

.

त्र्ामुळे ते शुक्राप्रमािे र्ुरेनसदेखील पूवककूून पणिमेकूे स्वतःभोवती पररवलन

लघूग्रह

मांगळ आणि गुरू र्ा बाह्यग्रहाांमध्र्े खूप अांतर आहे .

त्र्ात लहान लहान खगोलीर् अवशेष फिरताना फदसतात .

त्र्ाांना लघूग्रह म्हितात .

लघूग्रह पृथ्वी

धूमकेतू

धूमकेतू सूर्ायभोवती लांबवतुयळाकार किेत फिरतात , त्र्ाांचा पररभ्रमि काळ िार जास्त असतो .

साधारि 1 वषय ते 200 वषक .

धूमकेतू शीषयस्थानी एक तेजस्वी गोल असतो आणि त्र्ाला एक लाांब पुच्छ असते .

उल्का

एक खगोलीर् वस्तू पृथ्वीच्र्ा जवळ र्ेते तेव्हा पृथ्वी णतला आपल्र्ाकूे खेचून घेते फदसते .

वातावरिातून घषयिामुळे जळून खाक झालेल्र्ा वस्तूची दृश्र् .

त्र्ा वेळी ती िार वेगाने पृथ्वीच्र्ा वातावरिातून खाली र्ेते .

खाली र्ेताना ती िार तेजस्वी तेजोरेषा म्हिजे उल्का होर्.

कृणिम उपग्रह

मानवाच्र्ा कल्र्ािासाठी , उत्कषायसाठी भारताने पृथ्वीच्र्ा किेत अनेक उपग्रह सोूलेले आहेत .

र्ाांना मानवणनर्मयत ककांवा कृणिम उपग्रह म्हितात पररभ्रमि करतात . .

हे उपग्रह पृथ्वीभोवती

कृणिम उपग्रहाची माणहती

भारताचा पणहला उपग्रह आर्यभट्ट ,19 एणप्रल रोजी सोूण्र्ात आला व त्र्ानांतर इनसॅट , कल्पना -1, एजूसॅट , 1975 आरआर्एस भास्कर इत्र्ादी उपग्रह सोूले गेले.

, इस्त्रो (ISRO) र्ा सांस्थेमाियत आतापर्ंत 21 उपग्रह सोूण्र्ात आले .

हे उपग्रह पृथ्वीच्र्ा िेििळावरील णवणवध रठकािची माणहती आपल्र्ापर्ंत पोहचवतात .

उदा .

जगात कुठेही चालू असलेला फक्रकेटचा सामना आपि त्र्ाच वेळी पाहू शकतो .

एजूसॅट आर्यभट्ट इनसॅट आरआर्एस