bai giang kinh te cong cong tin chi
Download
Report
Transcript bai giang kinh te cong cong tin chi
MÔN HỌC
KINH TẾ CÔNG CỘNG
Giảng viên: Th.s Nguyễn Thi Hoa
Bài giảng Kinh tế công cộng
1
THÔNG TIN CƠ BẢN
Tên học phần: Kinh tế Công cộng
Số đơn vị học trình: 04
Trình độ: Cho sinh viên năm thứ 2
Phân bổ thời gian:
Giảng trên lớp:
Thảo luận/làm bài tập:
Kiểm tra:
Tổng cộng:
40 tiết
18 tiết
2 tiết
60 tiết
Điều kiện tiên quyết: Đã học xong học
phần Kinh tế vi mô và Kinh tế vĩ mô
Bài giảng Kinh tế công cộng
2
Mục tiêu học phần
lý giải về vai trò và phạm vi can thiệp
của chính phủ trong nền kinh tế thị
trường
phân tích cơ chế ra quyết định trong
khu vực công và các công cụ chính
sách để chính phủ can thiệp vào nền
kinh tế thị trường.
Bài giảng Kinh tế công cộng
3
TÓM TẮT NỘI DUNG HỌC PHẦN
Chương I: lý giải chính phủ phải can thiệp vào nền
kinh tế thị trường; các vai trò cơ bản của chính phủ;
những hạn chế của chính phủ khi can thiệp và giới
thiệu khái quát về học phần.
Các chương tiếp theo (II, III và IV) lần lượt đi sâu
phân tích và đánh giá ba vai trò nói trên của chính
phủ, có liên hệ đến thực tiễn của Việt Nam.
Chương V đề cập đến cơ chế ra quyết định trong khu
vực công
Chương VI hệ thống hoá lại các công cụ chính sách
mà chính phủ sử dụng
Bài giảng Kinh tế công cộng
4
Nhiệm vụ của người học
Tham dự đầy đủ các buổi lên lớp,
kiểm tra, thi hết học phần và phát
biểu tích cực xây dựng bài.
Làm bài tập đầy đủ, chuẩn bị các
chuyên đề phát biểu trong giờ thảo
luận theo phân công của giáo viên.
Bài giảng Kinh tế công cộng
5
Tài liệu học tập
Giáo trình Kinh tế Công cộng - Khoa Kế
hoạch và Phát triển, ĐH KTQD
Giáo trình Kinh tế học công cộng- J.E.
Stiglitz
Giáo trình Public Finance - H.S. Rosen
Giáo trình Public Finance - D.N Hymam
Giáo trình Kinh tế và Tài chính công- Đại
học Kinh tế Quốc dân
Tham khảo các tạp chí kinh tế
Bài giảng Kinh tế công cộng
6
Tiêu chuẩn đánh giá sinh viên:
Ý thức tham gia học tập: Được đánh giá qua
ý thức đi học đầy đủ, đúng giờ, phát biểu xây
dựng bài tích cực và tinh thần tự giác làm bài
tập, thảo luận theo các chuyên đề được phân
công). Sinh viên không tham dự đủ từ 80%
thời gian trên lớp sẽ không đủ điều kiện được
xét tích lũy đủ kiến thức của học phần.
Kiểm tra giữa kỳ: Có một bài kiểm tra giữa
kỳ 60 phút, có báo trước.
Thi hết học phần: Có một bài thi hết môn 90
phút theo hình thức thi trắc nghiệm.
Bài giảng Kinh tế công cộng
7
Thang điểm
Học phần được đánh giá theo thang
điểm 10, trong đó:
Ý thức tham gia học tập: 10% điểm tổng
kết
Kiểm tra giữa kỳ: 20% điểm tổng kết
Thi hết học phần: 70% điểm tổng kết
Bài giảng Kinh tế công cộng
8
Chương I: Vai trò của chính phủ trong nền
kinh tế thị trường và đối tượng nghiên cứu
của môn học Kinh tế Công cộng
1. Chính phủ trong nền kinh tế thị trường
2. Cơ sở khách quan cho sự can thiệp của
chính phủ vào nền kinh tế
3. Chức năng, nguyên tắc và những hạn
chế trong sự can thiệp của chính phủ
4. Đối tương, nội dung và phương pháp
luận nghiên cứu môn học
Bài giảng Kinh tế công cộng
9
Chương II: Chính phủ và vai trò phân bổ
nguồn lực nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế
1.
2.
3.
4.
Độc quyền
Ngoại ứng
Hàng hoá công cộng (HHCC)
Thông tin không đối xứng
Bài giảng Kinh tế công cộng
10
Chương III: Chính phủ và việc đảm bảo công
bằng xã hội và đảm bảo công bằng xã hội
1. Công bằng xã hội trong phân phối thu nhập
2. Các lý thuyết về phân phối lại thu nhập
3. Quan hệ giữa hiệu quả kinh tế và công
bằng xã hội
4. Đói nghèo và các giải pháp xoá đói giảm
nghèo
Bài giảng Kinh tế công cộng
11
Chương IV: Chính phủ với vai trò ổn định và
hội nhập kinh tế trong bối cảnh toàn cầu hoá
1. Chính sách tài khoá và tiền tệ với chức
năng ổn định kinh tế vĩ mô trong điều kiện
nền kinh tế đóng
2. Chính sách ổn định kinh tế vĩ mô của chính
phủ trong bổi cảnh toàn cầu hoá
3. Chính phủ Việt Nam với việc sử dụng chính
sách tài khoá, tiền tệ để ổn định kinh tế vĩ
mô trong điều kiện hội nhập
Bài giảng Kinh tế công cộng
12
Chương V Lựa chọn công cộng
1.
Lợi ích của lựa chọn công cộng
(LCCC)
2. LCCC trong cơ chế biểu quyết trực
tiếp
3. LCCC trong cơ chế biểu quyết đại diện
Bài giảng Kinh tế công cộng
13
Chương VI: Công cụ can thiệp cơ bản của
chính phủ vào nền kinh tế
1. Nhóm công cụ chính sách về các qui định pháp lý
2. Nhóm công cụ chính sách tạo cơ chế thúc đẩy thị
trường
3. Nhóm công cụ chính sách điều tiết bằng thuế và trợ
cấp
4. Nhóm công cụ chính sách sử dụng kinh tế nhà nước
tham gia cung ứng dịch vụ
5. Nhóm công cụ chính sách về bảo hiểm và giảm nhẹ
nguy cơ tổn thương
Bài giảng Kinh tế công cộng
14
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ VAI TRÒ CỦA
CHÍNH PHỦ TRONG NỀN KINH TẾ THỊ
TRƯỜNG VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
CỦA MÔN HỌC KINH TẾ CÔNG CỘNG
Bài giảng Kinh tế công cộng
15
NỘI DUNG CHÍNH
1. CHÍNH PHỦ TRONG NỀN KINH TẾ THỊ
TRƯỜNG
2. CƠ SỞ KHÁCH QUAN CHO SỰ CAN THIỆP
CỦA CHÍNH PHỦ VÀO NỀN KINH TẾ
3. CHỨC NĂNG, NGUYÊN TẮC VÀ NHỮNG
HẠN CHẾ TRONG SỰ CAN THIỆP CỦA
CHÍNH PHỦ VÀO NỀN KINH TẾ THỊ
TRƯỜNG
4. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU MÔN HỌC
Bài giảng Kinh tế công cộng
16
1. CHÍNH PHỦ TRONG NỀN KINH
TẾ THỊ TRƯỜNG
1.1 Quá trình phát triển nhận thức về vai
trò của Chính Phủ
1.2 Sự thay đổi vai trò Chính Phủ trong
thực tiễn phát triển của thế kỷ 20
1.3 Đặc điểm chung của khu vực công cộng
1.4 Khu vực công cộng ở Việt Nam
1.5 Chính Phủ trong vòng tuần hoàn kinh tế
Bài giảng Kinh tế công cộng
17
1.1 Quá trình phát triển nhận thức
về vai trò của Chính Phủ
Khái niệm Chính Phủ: CP là một tổ chức
được thiết lập để thực thi những quyền
lực nhất định, điều tiết hành vi của các
cá nhân sống trong xã hội nhằm phục vụ
cho lợi ích chung của xã hội đó và tài trợ
cho việc cung cấp những hàng hóa, dịch
vụ thiết yếu mà xã hội đó có nhu cầu.
Bài giảng Kinh tế công cộng
18
1.1 Quá trình phát triển nhận thức
về vai trò của Chính Phủ
Chức năng của Chính phủ: thực thi
pháp luật và can thiệp vào nền kinh
tế.
Câu hỏi: Chính phủ có nên can thiệp
vào nền KTTT không và can thiệp ở
mức độ nào?
Bài giảng Kinh tế công cộng
19
1.1 Quá trình phát triển nhận thức
về vai trò của Chính Phủ
Lý thuyết Bàn tay vô hình của Adam
Smith
nền KTTT thuần túy
Quan điểm của Karl Marx, Anghen,
Lenin
nền KT kế hoạch hóa tập trung
Cải cách kinh tế (trong đó có VN)
nền KT hỗn hợp
Bài giảng Kinh tế công cộng
20
1.2 Sự thay đổi vai trò CP trong
thực tiễn phát triển của thế kỷ 20
Thập kỷ 50-70: Chính phủ đóng vai
trò quan trọng
Thập kỷ 80: thu hẹp sự can thiệp của
Chính phủ
Thập kỷ 90: kết hợp với KVTN trong
quá trình phát triển
Bài giảng Kinh tế công cộng
21
1.3 Đặc điểm chung của khu vực
công cộng
Khái niệm khu vực công cộng:là một bộ
phận của nền kinh tế có thể và được phân
bổ nguồn lực theo cơ chế phi thị trường
Phân bổ nguồn lực:
Theo cơ chế thị trường
Theo cơ chế phi thị trường
Bài giảng Kinh tế công cộng
22
1.3 Đặc điểm chung của khu vực
công cộng (tiếp)
Các lĩnh vực cơ bản được coi là KVCC:
Hệ thống các cơ quan quyền lực của NN
Hệ thống quốc phòng, an ninh, trật tự
an toàn XH…
Hệ thống KCHT kỹ thuật và xã hội
Các lực lượng kinh tế của Chính phủ
Hệ thống an sinh xã hội
Bài giảng Kinh tế công cộng
23
1.3 Đặc điểm chung của khu vực
công cộng
Quy mô của KVCC:
Lớn hay nhỏ tùy thuộc vào quan hệ
tương tác giữa KVCC và KVTN
Bài giảng Kinh tế công cộng
24
1.4 Khu vực công cộng ở Việt Nam
Trước năm 1986
KVCC giữ vai trò chủ đạo
KVTN nhỏ bé, bị bóp nghẹt
Sau năm 1986
Nghị quyết ĐH Đảng lần thứ VI: chuyển
nền KT sang vận hành theo cơ chế TT
KVCC có chuyển biến sâu sắc
KVCC bộc lộ những yếu kém chưa theo kịp
yêu cầu đổi mới
Nguyên nhân những yếu kém của KVCC
Bài giảng Kinh tế công cộng
25
1.5 CP trong vòng tuần hoàn kinh tế
9
8
11
CÁC HỘ GIA ĐÌNH
2
3
1
5
Thị trường yếu tố
sản xuất
DOANH NGHIỆP
8
2
4
Thị
trường
hàng
hóa
Thị trờng
vèn
6
10
7
CHÍNH PHỦ
9
Hình 1.1: ChínhBài
phñ
giảng
trong
Kinh vßng
tế côngtuÇn
cộng hoµn kinh tế
26
2. CƠ SỞ KHÁCH QUAN CHO SỰ CAN
THIỆP CỦA CP VÀO NỀN KINH TẾ
2.1 Tiêu chuẩn về hiệu quả sử dụng nguồn
lực
2.2 Định lý cơ bản của Kinh tế học Phúc lợi
2.3 Thất bại của thị trường – cơ sở để
Chính phủ can thiệp vào nền kinh tế
Bài giảng Kinh tế công cộng
27
2.1 Tiêu chuẩn về sử dụng nguồn lực
2.1.1 Hiệu quả Pareto và hoàn thiện
Pareto
Hiệu quả Pareto: Một sự phân bổ nguồn
lực được gọi là đạt hiệu quả Pareto nếu
như không có cách nào phân bổ lại các
nguồn lực để làm cho ít nhất một người
được lợi hơn mà không làm thiệt hại đến
bất kỳ ai khác
Bài giảng Kinh tế công cộng
28
2.1 Tiêu chuẩn về sử dụng nguồn lực
Hoàn thiện Pareto:Nếu còn tồn tại một
cách phân bổ lại các nguồn lực làm cho
ít nhất một người được lợi hơn mà
không phải làm thiệt hại cho bất kỳ ai
khác thì cách phân bổ lại các nguồn lực
đó là hoàn thiện Pareto so với cách phân
bổ ban đầu.
Bài giảng Kinh tế công cộng
29
2.1 Tiêu chuẩn về sử dụng nguồn lực
2.1.2 Điều kiện đạt hiệu quả Pareto
Điều kiện hiệu quả sản xuất:
MRTSX
LK
= MRTSY
LK
Điều kiện hiệu quả tiêu dùng:
MRSA
XY
= MRSB
Bài giảng Kinh tế công cộng
XY
30
2.1 Tiêu chuẩn về sử dụng nguồn lực
2.1.2 Điều kiện đạt hiệu quả Pareto
(tiếp)
Điều kiện hiệu quả hỗn hợp:
MRTXY = MRSA,B
Bài giảng Kinh tế công cộng
XY
31
2.1 Tiêu chuẩn về sử dụng nguồn lực
2.1.3 Điều kiện biên về tính hiệu quả
- MB>MC:chưa hiệu
quả vì tăng sản lượng
còn làm tăng được
PLXH
- MB<MC: chưa hiệu
quả vì giảm sản lượng
làm tăng PLXH
- MB=MC: sản xuất
đạt hiệu quả
MB,MC
S=MC
A
G
E
W↑
B
0
Bài giảng Kinh tế công cộng
Q1
W↓
H
Q0
Q2
D=MB
Q
32
2.2 Định lý cơ bản của Kinh tế học
phúc lợi
2.2.1 Nội dung định lý
“Chừng nào nền kinh tế còn là cạnh
tranh hoàn hảo, tức là những người sản
xuất và tiêu dùng còn chấp nhận giá, thì
chừng đó, trong những điều kiện nhất
định, nền kinh tế sẽ tất yếu chuyển tới
một cách phân bổ nguồn lực đạt hiệu
quả Pareto”.
Bài giảng Kinh tế công cộng
33
2.2 Định lý cơ bản của Kinh tế học
phúc lợi
2.2.2 Hạn chế của tiêu chuẩn Pareto và
Định lý cơ bản của Kinh tế học Phúc lợi
- Định lý cơ bản của Kinh tế học Phúc lợi
chỉ đúng trong môi trường cạnh tranh
hoàn hảo => chức năng thứ nhất của
CP
- Hiệu quả Pareto chỉ quan tâm đến hiệu
quả mà không quan tâm đến công bằng
=> chức năng thứ hai của CP
Bài giảng Kinh tế công cộng
34
2.2 Định lý cơ bản của Kinh tế học
phúc lợi
2.2.2 Hạn chế của tiêu chuẩn Pareto và
Định lý cơ bản của Kinh tế học Phúc lợi
- Tiêu chuẩn Pareto chỉ đưa ra dấu hiệu
tốt về hiệu quả phân bổ nguồn lực trong
điều kiện nền kinh tế ổn định => chức
năng thứ ba của CP
- Định lý cơ bản của Kinh tế học Phúc lợi
nghiên cứu trong bối cảnh 1 nền kinh tế
đóng => chức năng thứ tư của CP
Bài giảng Kinh tế công cộng
35
Các chức năng của chính phủ
Phân bổ nguồn lực
Phân phối lại thu nhập để giải quyết
công bằng xã hội
Ổn định kinh tế vĩ mô
Đại diện quốc gia trên trường quốc tế
Bài giảng Kinh tế công cộng
36
2.3 Thất bại của thị trường – cơ sở
để CP can thiệp vào nền kinh tế
Thất bại của thị trường: là những trường
hợp mà thị trường cạnh tranh không thể
sản xuất ra hàng hóa và dịch vụ ở mức
như xã hội mong muốn.
Những thất bại thị trường chủ yếu gồm:
Bài giảng Kinh tế công cộng
37
2.3 Thất bại của thị trường – cơ sở để
CP can thiệp vào nền kinh tế (tiếp)
2.3.1 Thất bại về tính hiệu quả (C2)
-
Độc quyền
Ngoại ứng
Hàng hóa công cộng
Thông tin không đối xứng
Bài giảng Kinh tế công cộng
38
2.3 Thất bại của thị trường – cơ sở để
CP can thiệp vào nền kinh tế (tiếp)
2.3.2 Thất bại do sự bất ổn định mang
tính chất chu kỳ của nền kinh tế (C4)
2.3.3 Thất bại về công bằng (C3)
2.3.4 Hàng hóa khuyến dụng và phi
khuyến dụng
Bài giảng Kinh tế công cộng
39
3. CHỨC NĂNG, NGUYÊN TẮC VÀ
NHỮNG HẠN CHẾ TRONG SỰ CAN
THIỆP CỦA CP VÀO NỀN KTTT
3.1 Chức năng của CP
3.1.1 Phân bổ nguồn lực nhằm nâng cao
hiệu quả kinh tế
3.1.2 Phân phối lại thu nhập và đảm
bảo công bằng xã hội
3.1.3 Ổn định hóa kinh tế vĩ mô
3.1.4 Đại diện cho quốc gia trên trường
quốc tế
Bài giảng Kinh tế công cộng
40
3.2 Nguyên tắc cơ bản cho sự can
thiệp của CP vào nền KTTT
3.2.1 Nguyên tắc hỗ trợ
Trả lời cho câu hỏi: CP có nên can thiệp vào nền
KT hay ko?
3.2.2 Nguyên tắc tương hợp
Trả lời cho câu hỏi: CP nên can thiệp vào nền KT
như thế nào?
Bài giảng Kinh tế công cộng
41
3.3 Những hạn chế của Chính phủ
khi can thiệp
3.3.1 Hạn chế do thiếu thông tin
3.3.2 Hạn chế do thiếu khả năng kiểm
soát phản ứng của các cá nhân
3.3.3 Hạn chế do thiếu khả năng kiểm
soát bộ máy hành chính
3.3.4 Hạn chế do quá trình ra quyết
định công cộng
Bài giảng Kinh tế công cộng
42
4. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG, PHƯƠNG
PHÁP NGHIÊN CỨU MÔN HỌC KTCC
4.1 Đối tượng môn học KTCC
4.1.1 Sản xuất cái gì?
4.1.2 Sản xuất như thế nào?
4.1.3 Sản xuất cho ai?
4.1.4 Các quyết định công cộng được
đưa ra như thế nào?
Bài giảng Kinh tế công cộng
43
4. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG, PHƯƠNG
PHÁP NGHIÊN CỨU MÔN HỌC KTCC
4.2 Nội dung môn học KTCC
Làm rõ chức năng, vai trò của CP để thấy
rằng nền KTTT có cần CP can thiệp ko?
Làm rõ thất bại của TT để khẳng định vai trò
của CP.
Tìm hiểu xem KVCC tham gia hoạt động kinh
tế nào và chúng được tổ chức ra sao?
Tìm hiểu và dự đoán trước tác động mà một
chính sách của CP có thể gây ra.
Đánh giá các phương án chính sách như
Bài giảng Kinh tế công cộng
44
chính sách thuế,
trợ cấp...
4. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG, PHƯƠNG
PHÁP NGHIÊN CỨU MÔN HỌC KTCC
4.3 Phương pháp nghiên cứu môn học KTCC
4.3.1 Phương pháp phân tích thực chứng là
một phương pháp phân tích khoa học
nhằm tìm ra mối quan hệ nhân quả giữa
các biến số kinh tế
4.3.2 Phương pháp phân tích chuẩn tắc là
phương pháp phân tích dựa trên những
nhận định chủ quan cơ bản về điều gì đáng
có hoặc cần làm để đạt được những kết
quả mong muốn
Bài giảng Kinh tế công cộng
45