Transcript Öğrenme ve Öğretim İlkeleri

Öğrenme ve
Öğretme İlkeleri
Öğr. Gör. Osman ALBAYRAK
İLKE NE DEMEKTİR ?
İlke, bilimsel yöntemde nesnel
gerçeğin belirgin özelliklerinin ve
yasaların genelleştirilmesi ile elde
edilen ve insana hem teorik
çalışmalarında, hem de uygulama
faaliyetlerinde yol gösteren genel
dayanak noktasıdır.
Eğitim açısından Öğretim ilkeleri ise;
doğruluğu kabul edilen, eğitim-öğretim
etkinliklerinin
amaçlarına
başarıyla
ulaşacak
şekilde
düzenlenip
yürütülmesine
kılavuzluk
ederek
yönlendiren öncü fikirlerdir.
• Öğretmenin başarısı büyük ölçüde bu
ilkeleri
anlayıp
uygulamasına
ve
benimsemesine bağlıdır
Gerek ders kitaplarının
yazılmasında gerekse o
dersin sınıflarda
öğretmenler tarafından
işlenmesinde esas alınan
genel ilkeler vardır

Öğrencilerde
kalıcı
öğrenmeleri
gerçekleştirebilmek
için
bir
eğitimcinin dikkate alması gereken
öğrenme ve öğretme ilkleri söz
konusudur.
ÖĞRENMEYİ
KOLAYLAŞTIRAN
ÖĞRENENİN VE
ÖĞRETENİN DİKKATE
ALMASI GEREKEN
 ÖĞRENME İLKLERİ

a) OLGUNLAŞMA


Organizmanın türe özgü genetik yapı
tarafından önceden belirlenmiş bir plan
dâhilinde yaşantılarından bağımsız olarak
ortaya çıkardığı biyolojik değişimlerdir.
Olgunlaşma,
zamanla
ve
kendiliğinden
meydana gelen değişmedir.
Çocuğu 4 yaşında olmasına rağmen okula
yazdırmak isteyen Hakan Bey'e okul müdür
yardımcısı, "Çocuk henüz okuma-yazmaya
hazır duruma gelmemiştir, bir kaç yıl sonra
okuma-yazmaya hazır hale gelince yazdırın."
demiştir.
b) Hazırbulunuşluk



Bireyin olgunlaşmasının yanında önceki
öğrenmeleri (önbilgiler) , ilgileri,
tutumları, güdülenmişliği
( isteklilik
düzeyi ) olarak tanımlanabilir.
Hazırbulunuşluk = Olgunlaşma +Önbilgi
+ İlgi + Tutum + Güdülenmişlik
Bir bireyin bir konuyu tam olarak
öğrenebilmesi için o konunun
gerektirdiği gelişim ve güdülenme
düzeyine ulaşması gerekir
C) GÜDÜLENME



GÜDÜ: Bir ihtiyaç sonucu organizmayı
davranışa iten güçtür. Güdülerimizin
kaynağı ihtiyaçtır.
Bir güdü; İhtiyacın hissedilmesi =>
İhtiyacı gidermek için gösterilen
davranış => İhtiyacın giderilmesi
şeklinde meydana gelmektedir.
Öğrencide güdülenmeyi sağlayabilmek
için bir ihtiyaç hissettrimek gereklidir.
D) TEKRAR

Tekrar öğrenmeyi daha da
pekiştirir kalıcı hale getirir. En
etkili tekrar aralıklı yapılan
tekrardır.
e) ETKİN KATILIM ( AKTİVİTEİŞ İLKESİ )

Öğrencinin öğrenme süreçlerine
etkin bir şekilde katılması daha
kalıcı öğrenmeler
gerçekleştirmesini sağlar
f) PEKİŞTİRME


Pekiştirme, davranışın sıklığını artıran
uyarıcıların verilmesidir.
Olumlu davranışın peşinden aferin
alan çocuk o davranışı bir daha
göstermek ister
g) GERİ BİLDİRİM- DÖNÜT

Öğrenciye öğrenmelerin doğruluğu
ya da yanlışlığı hakkında geri dönüt
vermek, öğrenme düzeyinin
artmasını sağlar
ÖĞRENMEYİ
KOLAYLAŞTIRAN ÖĞRETİM
İLKELRİ

Çocuğa görelik
(öğrenciye görelik – Öğretimim
Bireyselleştirme ) ilkesi
Ders programının
hazırlanmasında veya dersin
işlenmesinde, öğrencinin
fizyolojik ve psikolojik
özelliklerinin, bireysel
farklılıklarının esas alınmasıdır
2. "Bilinenden bilinmeyene"
ilkesi
öğrencinin o zamana
kadarki bilgi ve
tecrübelerinden hareket
etmek, yeni bilgi ve
tecrübelerin bunlar
üzerine kazandırılması
3. "Somuttan soyuta"
ilkesi
Çocuktaki zihin gelişimi
somuttan soyuta doğrudur.
Somut daha kolay öğrenilir.
(eşya ve nesneler; model,
fotoğraf veya simgeler)
4. "Yakından uzağa" ilkesi
Yer, yaşayış ve zaman
açısından öğrencinin en
yakınından hareket etmek
gerekir "Çevreye görelik",
"topluma görelik" gibi bazı
ilkeler de bu çerçevede
düşünülebilir.
5. Tasarrufluk (ekonomiklik)
ilkesi
Her türlü eğitim-öğretim
faaliyeti en az zaman, en az
emek ve enerji sarf edilerek,
en yüksek verim elde edilecek
şekilde düzenlenmelidir
Bunun için planlama önemlidir
6. Açıklık ( Ayanilik ) ilkesi
Somut örnekler,
malzemeler
Sade, anlaşılır konuşma
7. Hayata yakınlık
( Aktüalite) ilkesi
Okul ve öğretim ortamı
hayattan kopuk, yapay bir
ortam olmamalı.
Okul hayata hazırlamalı,
hayatın kendisi olmalıdır.
8. Bütünlük İlkesi
Çocuğun eğitilecek yönlerinin
(zihin, beden, ruh)
bir bütün olarak ele alınıp
değerlendirilmesidir.
9. Yaparak- Yaşayarak
İlkesi
Öğrenme
Yaparak yaşayarak
öğrenilen bilgiler daha
kolay ve kalıcı bir şekilde
öğrenilir
10-Otoriteye itaat ve özgürlük
ilkesi (sosyallik ilkesi)

Eğitimin en baş görevlerinden biri, çocukları
dengeli
olarak
sosyalleştirmektir.
Bu
sosyalleşmenin içinde anne-baba, okul yönetici
ve
öğretmenleri,
yönetmelikler,
yasalar,
toplumun manevî otoriteleri olan din, ahlâk,
gelenek, töre gibi güçleri tanımalı, saygı
göstermelidir. Çünkü bu güçler toplumsal
yapının direkleridir ve çocuk da daha sonra
yetişkin olduğunda bu rolleri üstlenecek, bu
güçlerin temsilcisi olacaktır.
11. Tümdengelim ( Bütünden
Parçaya ) İlkesi
Öğretilecek bilgi veya
konuların bütünden parçaya
doğru sıralanması öğrenmeyi
kolaylaştırır

12. Transfer ( Bilginin
Kullanılması ) İlkesi

Daha önce öğrenilen
bilgilerin yeni
durumlarda da
kullanılması gerekir.
13. Aktüellik ( Güncellik)

Eskimiş
hayatta
hiç
kullanılmayacak bilgilerin
öğrenilmesine
yönelik
harcanan
zaman
gereksizdir. Bilgi güncel
olmalıdır.
EĞİTİM ÖĞRETİMİN
NİTELİĞİNİ ARTIRMADA
DİKKAT EDİLECEK DİĞER
BAZI İLKELER İSE
ŞUNLARDIR;

Öğretmenlerin konu alan bilgilerinin
yeterli olması
 Öğretmenlerin pedagojik bilgi ve
becerilerinin yeterli olması
 Öğretmenin deneyimli olması
 Öğretmen ve öğrenci arasında
sağlıklı iletişimin kurulması
 Öğretimde yüksek beklentilerin
oluşturulması







İşbirliği ortamının oluşturulması
Öğrencilerin hazırbulunuşluklarının
dikkate alınması
Öğrencilerin bireysel farklılıklarının
dikkate alınması
Etkinliklerin öğrenci ilgilerine
dayandırılması
Motivasyon sağlanması
Öğrencilerin dersin hedeflerinden
haberdar edilmesi





Öğrencilerin öğrenmelerinde
sorumluluk almalarının sağlanması
Seçilen etkinliklerin öğrenene uygun
olması
Öğrenilecek konunun anlamlı olması
Öğretimde dönüt sağlanması
Daha fazla duyu organına hitap
edilmesi








İçeriğin küçük adımlarla sunulması
Konu içeriğinin zengin olması
Özel iletişimde güvenlik esasına
uyulması
Teknolojinin kullanılması
Anlamlı tekrarın yapılması
İpuçlarının verilmesi
Pekiştireçlerin verilmesi
Mantık ilkesi


Öğrencilere uygun fırsatların
sunulması
Objektif değerlendirmenin yapılması
KPSS SORU
ÖRNEKLERİ






1. Çocuğun içinde yaşadığı çevre onun
öğrenme sürecini etkiler. Öğretim stratejileri
belirlenirken bu çevreye dikkat edilmeli ve
çevre, öğrenme sürecinde etkin olarak işe
koşulmalıdır.
Yukarıdaki
ifade
öğretim
ve
öğrenme
yöntemlerinin
hangi
ilkesiyle doğrudan ilişkilidir? (2007)
A) Basitten karmaşığa
B) Somuttan soyuta
C) Ekonomiklik
D) Açıklık
E) Yakından uzağa
E
2. Sınıfta matematik problemlerini çözmede başarılı olan bir
öğrenci bakkaldan yaptığı alışverişlerde para üstünü
hesaplamada güçlük çekmektedir.
Aşağıdakilerden hangisi bu öğrencinin durumunu en iyi
açıklamaktadır? (2006)
A) Sınıfta edinilen bilgilerin günlük yaşama taşınamaması
B) Sınıfiçi etkinliklerin öğrencinin düzeyine uygun olmaması
C) Öğrencinin sayısal becerilerinin yetersiz olması
D) Sınıf-içi etkinliklerde öğrenci farklılıklarının dikkate
alınmaması
E) Sınıf ortamının öğrenmeyi destekleyici bir şekilde
düzenlenmemesi
A
3.Çevremizi
Tanıyalım"
konusunda
sırayla "Bölgemiz, İlimiz, Yurdumuz,
İlçemiz" ile ilgili çalışmalar yaptıran
bir öğretmen, bu dersin içeriğinin
düzenlenmesinde hangi ilkeye aykırı
davranmıştır? (2006)
A) Somuttan soyuta
B) Basitten karmaşığa
C) Günümüzden geçmişe
D) Bütünden parçaya
E) Yakından uzağa
E
4. Öğrenci, öğretim sürecine bizzat katılmalı,
okumalı, yazmalı, konuşmalı, tartışmalı ve
bilgiyi geçmiş yaşantılarıyla ilişkilendirmelidir.
Bu açıklama aşağıdaki öğretim ilkelerinden
hangisiyle doğrudan ilgilidir? (2003)
A) Öğretmen, öğrencileri içeriğe
yönlendirmelidir.
B) Öğrencinin olgu ve olayları çok yönlü olarak
değerlendirmesi sağlanmalıdır.
C) Öğrencinin hazırbulunuşluk düzeyi dikkate
alınmalıdır.
D) Bilginin teorik temellerine inilmelidir.
E) Öğrencinin yaşayarak öğrenmesi
sağlanmalıdır.
E
5. Öğretmenin öğrencilerle etkili
bir iletişim kurmasında, mesajın
aşağıdaki özelliklerden hangisini
öncelikle dikkate alması gerekir?
(2002)
A) Göz temasıyla desteklenmesi
B) Dolaylı olarak iletilmesi
C) Sözel olarak iletilmesi
D) Açık, net ve anlaşılır olması
E) Beden diliyle iletilmesi
D






6.
Öğretimin
bireyselleşmesi
esasına
dayalı olarak Skinner tarafından ortaya
atılan Programlı Öğretimde yer alan
"öğrenme işi bizzat öğrencinin kendi
tarafından yapılmalıdır" tanımı programlı
öğretimin hangi ilkesi ile ilgilidir?
A) Küçük adımlar ilkesi
B) Etkin katılım ilkesi
C) Başarı ilkesi
D) Anında düzeltme ilkesi
E) Bireysel hıza göre ilerleme ilkesi
7. Bir sosyal bilgiler öğretmeni, yavaş okuyan öğrencilerden
oluşan bir sınıfa ders vermektedir. Dersin başında, daha
önceden öğretim programını inceleyerek hazırlamış olduğu
ders notunu sınıfa dağıtır ve hemen ardından bu nota dayalı
olarak soru-cevap yöntem/tekniği ile ders işler. Ders
süresince etkin katılımın düşük olduğunu fark eder.
Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? ( KPSS
2010)
A) Öğretmenin, öğrencileri rahatlatıcı bir tutum içinde
olmaması
B) Öğretmenin, dersi planlarken öğrencilerin özelliklerini
göz önünde bulundurmaması
C) Yavaş okuyan öğrencilere soru-cevap tekniğini
uygulaması
D) Kullanılan ders notunun öğrencilerin öğrenme ihtiyacını
karşılayıcı nitelikte olmaması
E) Hazırlanan ders notuyla kazanımlar arasında yeterli
ilişki bulunmaması
8. Ahmet yavaş öğrenen bir öğrencidir. Öğretmeni sınıfa bir
etkinlik verdiğinde arkadaşlarından sıklıkla geri kalmakta ve
bazen görevini arkadaşlarıyla aynı anda bitiremediği için
ağlamaktadır.
Öğretmenin Ahmet’e yardım etmek için benimseyeceği
en iyi yol aşağıdakilerden hangisidir? ( KPSS 2010 )
A) Küçük adımlardan oluşan bir öğrenme süreci düzenlemek
ve her adımdan sonra geribildirim vermek
B) Ahmet ağladığında arkadaşlarının rahatsız olmaması
için onu arkadaşlarından uzağa oturtmak
C) Ahmet’e yardımcı olması için onu özel eğitim öğretmenine
yönlendirmek
D) Ahmet çalışmaktan çok sıkıldığında bir süreliğine ara
vermesine izin vermek
E) Ahmet’i öğrenmeye daha fazla güdülemek için ona ek
ödevler vermek
KPSS 2012 ) Birinci sınıf öğretmeni matematik dersinde
“Nesne sayısı 10’dan az olan bir toplulukta nesnelerin sayısını
belirler, bu sayıyı rakamla yazar.” kazanımına yönelik olarak
öğrencilerin önce parmaklarını kullanarak saymalarını sağlar,
sonra öğrencileri okul bahçesine
çıkararak ağaçları saydırır.
Öğretmenin bu süreçte başvurduğu öğretim ilkeleri
aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir?
A) Somuttan soyuta - Hayatilik
B) Somuttan soyuta - Ekonomiklik
C) Hayatilik - Soyuttan somuta
D) Açıklık - Soyuttan somut
E) Somuttan soyuta - Açıklık
KPSS 2012 ) Tarih dersinde öğrencilerini, “Osmanlı Devleti’nin
kuruluşuyla ilgili temel olgular bilgisi” kazanımına ulaştırmaya çalışan
bir öğretmenin, derse girişte öğrencilerin dikkatini çekmek üzere
aşağıdakilerden hangisini yapması, hedefe uygunluk ilkesi açısından
daha uygundur?
A) Öğrencilere “Osman Bey’in Söğüt çevresindeki tekfurlarla iyi ilişkiler
kurmaya çabalamasının nedeni ne olabilir?” sorusunu sorması
B) “Siz Osman Bey’in yerinde olsaydınız nasıl bir stratejiyle başlardınız?”
şeklinde bir beyin fırtınası yaptırması
C) Osman Bey ile Şeyh Edebali arasında kurulan güçlü bağı anlatan bir olayı,
anekdotu anlatması
D) Konuyla ilgili kavramları harita üzerinden anlatmaya başlaması
E) Kuruluşta yerleşim yeri seçimiyle ilgili yaşanan bir soruna çözüm
üretmelerini istemesi
KPSS- 2013 )
Bir sınıf öğretmeni, ilkokula yeni başlayan
öğrencilerinin, zihinlerinde sayı kavramını
oluşturmalarına yardımetmek için fasulye taneleri
ile oluşturduğu kümelerle
rakamları eşleştirmiştir.
Buna göre, öğretmen aşağıdaki öğretim ilkelerinden
hangisini kullanmıştır?
A) Açıklık
B) Bilimsellik
C) Bilinenden bilinmeyene
D) Somuttan soyuta
E) Ekonomiklik