Transcript D Vitamini Eksikliği

D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ
Dr.Rahman KURİ
D Vitamini
Kaynakları bakımından farklı, fakat yapı ve
oluşumları bakımından birbirine benzeyen 2 türlü
D vitamini vardır.
Kolekalsiferol (D3 vit.)
Vücutta sentezlenir. Bu
Kalsiferol (D2 vit.)
Bitkiler içinde bulunan, nedenle gerçek bir
vitamin değil, bir hormon
bir ön vitamin olan
prekürsörüdür. Hayvansal
ergosterol şeklinde
kaynaklı besinler içinde
alınır; ciltte toplanır.
de alınabilir (balıklar;
özellikle sardalya eti ve
balık yağı).


Süt D vitamini içeriği yönünden zengin değildir.
D Vitamini Metabolizması
Absorbsiyon
İnce barsaktan absorbe edilirler.
D3 daha hızlı ve daha fazla absorbe edilir.
Absorbsiyonları safra asitlerine gereksinim duyar.
Dağılım
D vitamini bağlayan proteine bağlanarak
taşınırlar.
Karaciğer ve yağ dokusunda depolanırlar.
Kalsiferol (D2) (Ergokalsiferol)
Cilt
Ergosterol
UV
Karaciğer
25 hidroksilasyon
Besinlerle
(Bitkisel kaynaklı)
25-Hidroksikalsiferol
25-(OH)D2
Böbrek
(proksimal tubulus)
1-hidroksilasyon
1,25-Dihidroksikalsiferol
1,25-(OH)2D2
D Vitaminlerinin
Biyoaktivasyonu
Besinlerle
(Hayvansal kaynaklı)
Kolekalsiferol (D3)
Cilt
7-dehidrokolesterol
UV
Karaciğer
25 hidroksilasyon
5-kolestan
25-Hidroksikolekalsiferol
25-(OH)D3
Kalsifediol
(-)
Ca2+ 
Ca2+ 
(+)
Böbrek
(proksimal tubulus)
1-hidroksilasyon
HIZ
KISITLAYICI
BASAMAK
(+)
(+)
Parathormon
(-)
1,25-Dihidroksikolekalsiferol
1,25-(OH)2D3
Kalsitriol
Böbrekte oluşan
diğer ürünler
25,26-(OH)2D3
1,24,25-(OH)3D3
1,25,26-(OH)3D3
25-(OH)26,23 lakton
(-)
(-)
1,25-(OH)2D3
(+)
Fosfat 
(+)
Fosfat 
(+)
GH
Prolaktin
D Vitamini Metabolizması
Eliminasyon
Karaciğerde hidroksillenme ve konjugasyon mekanizmaları
ile inaktive edilirler (karaciğer mikrozomal enzimleri bu
olayda kısmen rol oynar).
Metabolitlerin büyük bir kısmı safra içinde atılırlar ve
enterohepatik dolanıma girerler.
Fenitoin ve fenobarbital enzim indüksiyonu yaparak
inaktivasyonu hızlandırırlar ve uzun süreli kullanılmaları ile
D vitamini eksikliğine yol açabilirler.
İzoniazid D vitamininin aktif hidroksilli türevlerine
dönüşmesini engeller; izoniazid ile birlikte profilaktik olarak
D vitamini verilmelidir.
D Vitamininin Değişik
Dokulardaki Etkileri
Barsak
Kalsiyum ve fosfor emilimi
Böbrek
Kalsiyum reabsorbsiyonu
Paratiroid
Parathormon baskılanması
Lenfoid doku
İmmun sistem uyarılması
Kemik
Osteoblastların uyarılması
(kemik oluşumu)
Diğer
• Hücresel proliferasyon baskılanması
• Anjiyogenezis baskılanması
• İnsülin üretimi uyarılması
• Renin üretimi baskılanması
Serum 25(OH)D3 Düzeyi
D
vitamini eksikliği →<20 ng/ml
11-20 ng/ml→Hafif
5-10 ng/ml→Orta
≤5 ng/ml →Ciddi
D
vitamini yetersizliği → 21-29 ng/ml
D
vitamini yeterli → ≥30 ng/ml
D Vitamini Eksikliği Belirtileri
 Halsizlik,
 Yorgunluk,
 Depresyon
eğilimi,
 Vücutta kramp hissi ve
 Güneş enerjisinden yeterli
faydalanılmaması
D Vitamini Eksikliği Nedenleri

Nutrisyonel D vitamini eksikliği
Yetersiz beslenme
Yeterince güneş ışığı alamama
D Vitamini Emilimini Engelleyen Hastalıklar
İlaçlar
Karaciğer ve Böbrek Hastalıkları

Metabolik D vitamini eksiklikleri
Kalıtsal olmayan
Kalıtsal olan
Yetersiz D Vitamini Alımı
 Bebekler, çocuklar, ve yaşlılarda sıklıkla görülür.
Anne sütünde D vitamini çok azdır, hazır
mamaların bazıları D vitamini ile zenginleştirilmiştir.

Yaşlılar, hastalıkları nedeniyle gıda kısıtlamaları
olduğundan (damar sertliği vs için) süt ve sütlü
gıdalardan, yağlı balıklardan kaçınırlar.
◦ Ayrıca yaşlılarda gıda alımı normal olsa bile, barsaktan
D vitamini emilimi azalmıştır.
Yetersiz Güneş Işığı Maruziyeti
Bebek ve çocukların uzun süreli güneşe
maruziyeti, deri kanseri riskini artırdığından
doktorlar tarafından önerilmez.
 Şişmanlar, esmerler ve yetersiz güneş ışığı
alan erişkinlerde, D vitamini eksikliği riski
vardır. Yaşlandıkça vücutta D vitamini
oluşumu ve depoları azalır. Bu durum kış
aylarında ve kuzey bölgelerinde
yaşayanlarda daha belirgindir. Yaz aylarında
ise, güneş koruyucuların kullanımı deride D
vitamini oluşumunu engeller.

D Vitamini Emilimini Engelleyen
Hastalıklar
 Bazı
hastalıklar, barsaklarda D vitamini
emilimini engeller. Çölyak hastalığı,
Crohn hastalığı ve kistik fibrozis bu
hastalıklar arasında sayılabilir.
 Mide
veya barsakların bir kısmının
çıkarıldığı veya obezite tedavisinde
uygulanan gastrik- bypass ameliyatları
sonrasında da D vitamini eksikliği
görülebilir.
İlaçlar
 Kortikosteroidler
(kortizon) kalsiyum emilimini
ve D vitamini metabolizmasını bozarak
osteoporoza yol açabilir. Obezite tedavisinde
kullanılan orlistat ve kolesterol düşürücü ajan
olarak kullanılan kolestiramin, D vitamininin
barsaklardan emilimini engellerler. Epilepsi
tedavisinde kullanılan fenobarbital ve fenitoin
içeren ilaçlar D vitamininin karaciğerde etkin
forma dönüşmesine engel olarak etkinliğini
azaltır.
Karaciğer ve Böbrek Hastalıkları
 Karaciğer
ve böbrekte, deriye gelen
güneş ışını ile oluşan veya gıdalar
yoluyla aldığımız D vitaminini etkin hale
dönüştüren enzimler bulunmaktadır.
Kronik karaciğer veya kronik böbrek
hastalığı olan kişilerde, bu enzimler
yeterli miktarda bulunmadığından, D
vitamini etkin hale dönüşememekte ve
eksiklik tablosu oluşmaktadır.
D Vitamini Eksikliği İçin Riskli
Gruplar

0-24 ay arası çocuklar

Adolesanlar

Doğurganlık çağındaki kadınlar

Gebe ve emzikli kadınlar

Yaşlılar
D Vitamini Eksikliği Açısından
Riskli Bireyler












Kronik böbrek hastalığı
Karaciğer yetmezliği
Malabsorbsiyon sendromları (Kistik fibrozis, IBH; Crohn
hastalığı, obezite cerrahisi, radyasyon enteriti...)
Hiperparatiroidi
İlaç kullanımı (Antiepileptik ilaçlar, glukokortikoidler, AIDS
tedavisi, antifungal, kolestiramin…)
Gebe ve emziren kadınlar
Düşme öyküsü olan yaşlı yetişkinler
Nontravmatik kırık öyküsü olan yaşlı yetişkinler
Obez çocuk ve yetişkinler
Granülomatöz hastalıklar (Sarkoidoz, tüberküloz,
histoplazmoz…)
Bazı lenfomalar
Koyu renk cilt rengine sahip olanlar
Metabolik D Vitamini Eksikliği
Kalıtsal Olmayan
Renal
osteodistrofi
Dışarıdan yeterli miktarda D vitamini verilse de böbrekte
1,25 (OH)2D3'e dönüşemez.
Kalsitriol ile tedavi edilir.
Metabolik D Vitamini Eksikliği
Kalıtsal Olan
X
kromozomuna bağlı dominant D vitaminine dirençli raşitizm
(hipofosfatemik raşitizm)
Yüksek dozda D vitamini (50.000 - 250.000 Ü/gün) ve oral fosfat
(1-3 g/gün) ile tedavi edilir.

Otozomal resesif D vitaminine bağımlı tip I raşitizm
D vitamininin biyoaktivasyonundaki defekte bağlı olarak kalsitriol
sentezi bozulmuştur.
Fizyolojik dozlardaki kalsitriol (1-2 g/gün) ile tedavi edilir.
Otozomal
resesif tip II raşitizm
Kalsitriol reseptörlerinde anormallik vardır.
Reseptörün kalsitriole bağlanmasında ya da bağlandıktan sonra
kompleksin DNA’ya bağlanmasında bir bozukluk söz konusudur.
Yüksek dozdaki D vitaminine veya kalsitriole yanıt vermez.
Parenteral kalsiyum tedavisi gerekir.
D Vitamini Eksikliğinin Dönemleri
1. Dönem
Hipokalsemi gelişir.  PTH
salgısı 
Plazma fosfat düzeyi normal
Kemiklerde hafif
demineralizasyon
3. Dönem
Kalıcı hipokalsemi
Plazma fosfat düzeyi belirgin 
Plazma PTH  (Dışarıdan verilen hormon
hiperkalsemiyi artırmaz.)
Demineralizasyon belirgindir, kemiklerin
büyümesi veya yenilenmesi durmuştur.
2. Dönem
Kan kalsiyumu normal
Plazma fosfat düzeyi 
Aminoasidüri
Plazma PTH  (Dışarıdan verilen
hormona kemikler yanıt verir ve
hiperkalsemi oluşur.)
Belirgin raşitizm veya osteomalasi
belirtileri
•
•
•
Her 3 dönemde de alkalin
fosfataz düzeyi yüksektir.
Paratiroid bezlerde hiperplazi
gelişir.
Bu hastalara D vitamini
verildiğinde ilk birkaç gün
plazma kalsiyum ve fosfat düzeyi
daha da düşer; ondan sonra
yükselmeye başlayarak normale
ulaşır.
D Vitamini Eksikliğinin Önlenmesi
İçin Öneriler
 Risk
grubundaki kişilerde tarama amacıyla
serum 25(OH)D düzeylerine bakılmalıdır.
 Bir
yaşından küçük bebeklerin
400 IU,
 1-70
 70
günde
yaş arasında 600 IU/gün,
yaş üzerindeki kişilerin ise 800/gün D
vitamini alması sağlanmalıdır.
D Vitamini Eksikliğinin Önlenmesi
İçin Öneriler

Obez çocuk ve yetişkinler ile bazı ilaç kullananlar
(antikonvülzan ilaçlar, glukokortikoidler,
ketokonazol gibi antifungal ve AIDS ilaçları..) kendi
yaş grubu için günlük önerilen D vitamini miktarının
en az 2-3 kat daha fazlasını almalıdır.

Haftada en az 2 kez saat 10:00 ile 15:00
arasında yüz ve kolların güneş koruyucu
sürülmeden 20-30 dakika direkt (arada cam,tül
olmadan) gün ışığına maruz bırakılması.
Günlük Önerilen D Vitamini
Yaş
D vitamini (IU)
0-1 yaş
400
1-70 yaş
600
70+
800
D Vitamini Eksikliğinin Tedavisi
İçin Öneriler

25(OH)D düzeyi 20 ng/ml altında olan bireylerde (D vitamini
eksikliği) D vitamini yüklemesi yapılmalıdır.

25(OH)D düzeyi 20 ng/ml - 30 ng/ml arasında olan bireylerde D
vitamini yüklemesine gerek yoktur. İdame doz ile tedaviye başlanılır.

Çocuklarda D vitamini yüklemesi: 2000 IU/gün veya haftada bir kez
50.000 IU D vitamini 6 hafta süreyle verilmelidir.
 Daha sonra 400-1000 IU/gün idame

Erişkinlerde D vitamini yüklemesi: 6000 IU/gün veya haftada bir kez
50.000 IU D vitamini 8 hafta süreyle verilir.
 Daha sonra 1500-2000 IU/gün idame

Obez hastalarda, malabsorbsiyon sendromlarında ve D vitamini
metabolizmasını etkileyen ilaç kullananlarda, tedavi için normalde
önerilen dozun 2-3 katı (6000-10000 IU/gün veya haftada bir kez
100.000 IU 8 hafta) kullanılır
 Daha sonra 3000-6000 IU/gün idame
D Hipervitaminozu
(D vitamini zehirlenmesi)

D vitamini serum düzeyi 150 ng/dl üzerinde olması D vitamini
intoksikasyonu olarak tanımlanır.

Yüksek dozda D vitamini verilmesi ile ortaya çıkan hiperkalsemi
halidir. Ortaya çıkışı verilme süresi ve doza bağlıdır.

En korkulan yan etkiler hiperkalsemi, uykuya eğilim, poliürihipovolemi, nörolojik belirtilerdir,hipertansiyon, bulantı, kusma,
kaşıntı, böbrek yetmezliği…

Bebeklerde hiperkalseminin uzun sürmesi mental ve fiziksel
gelişmede gerileme yapar.

Gebelerde gelişen D hipervitaminozu fetusta şekil bozukluklarına ve
fetal hipoparatiroidizm oluşması sonucu yenidoğanda hipokalsemi,
tetani ve konvülsiyonlara neden olur.
Güvenli Günlük D Vitamini Alım
Miktarları
Yaşlar
D vitamini alımı üst sınırı
(IU/gün)
0-6 ay
1000
6-12 ay
1500
1-3 yaş
2500
4-8 yaş
3000
>9 yaş
4000
Vitamin D Preparatları
Jenerik adı
Kısaltma
Preperat adı
Etki süresi
Kolekalsiferol
D3
Devit-3 damla
50 000 IU/15 ml
1-3 ay
(166.6 IU/damla)
Devit-3 ampul
300 000 IU
Kalsitriol
1,25(OH)2D3
(Kronik Böbrek
Hastalığında)
Rocaltrol kapsül
0.25 µg-0.5 µg
2-5 gün
Osteo D kapsül
0.25 µg-0.5 µg
Calcijex ampul
1 µg - 2 µg
Alfakalsidiol
(Kronik
Karaciğer
Hastalığında)
1α 25(OH)2D3
Alpha D3 kapsül
0.25 µg -1 µg
One Alpha kapsül
0.25 µg – 1 µg
2-5 gün
Teşekkürler…
http://www.turkendokrin.org/files/pdf/kita
p.pdf